Сэтгэгдэл (216)
АСЕМ болж, Монгол даян дэлхийг ахин дагуулж тохинуулж байна, Чингис Хубилай хаадын үе эргэн ирлээ, улс орон арван цагаан хөгжлийн замдаа орлоо гээд л хөөрцөглөж байна.
Ази-Европын форум гэдэг нь бэлгэдлийн чанартай, эмх замбараагүй арга хэмжээ бөгөөд өдий хүртэл эерэг үр дүн өгсөн нь үгүй. Европын холбоо Азитай саймширч геополитикээ тэлье гэж анх санаачилсан боловч Хятадын тэлэлттэй мөргөлдөн бүтэлгүйтсэн тул санаархлаа орхисон байдаг. Харин Хятад Орос хоёр АСЕМ-д ноёлж геополитикээ явуулах талбар болгосоор удлаа.
 
АСЕМ-ийн өмнө Хятадын төрийн тэргүүн “Европын холбоо задарч байна, АНУ суларч байна, одоо бид дэлхийд шинэ дэг журам тогтоох цаг ирлээ” гэж мэдэгдсэн. Иймэрхүү мэдэгдэл олон ч удаа хийж, холбогдох практик үйл ажиллагааг өргөнөөр явуулж байгаа. Дэлхийн шинэ дэг журам гэдэг нь БНХАУ-ын эрхэмлэн дээдэлдэг маоизм гэдгийг тааж ядах зүйлгүй биз ээ. АСЕМ гэдэг ийм.
Энд Монгол дэлхийг түвшрүүлээд байгаа юм огт үгүй, бөгтөлзөн үйлчилж, Эх дагины өмсгөлтэй бүсгүйчүүдээр шивэгчлүүлж, алтан аяга тарааж, хамаг баялгаа харьд өгчихсөн хэрнээ газрын тосондоо эзэн суусан дубайчуудтай өрсөлдөн баярхаж аархаж байна. Өр зээлээрээ сайрхаж байна шүү дээ. Наадмаараа ард иргэдээ муудсан хуушуураар цэнгүүлж, 600 гаруй ААН-ээс 150 кг мах хурааж авсан бол өдгөө еврейчүүдийг ад үзэж байгаа юм шиг хотын төвөөс хөөж тууж, эзгүй балгад бүтээн муу ёрлож байна. Баруун хязгаарын гамшгийг нууж хааж байснаа, туслана гэсэн гадаад улсыг дайрч давшилж, 5 өдрийн дараа буюу өчигдөр л ажил хэрэгч гэж болохоор ярилцах шиг болсон, өмнө нь аймаг шийдэж байгаа гэх буюу худал хуурмаг мэдээллийг ХМХ-үүд, сүлжээгээр түгээлгэж байсан.
 
АСЕМ-аар Монголын тухай огт ярилцах гээгүйг дээр дурдсан. Бүхий улсаас мөнгө гуйсны хариу болгож зарим улс, тухайлбал Хятад 19 сая долларын зээлийг чөлөөлж, 52 сая долларын буцалтгүй тусламж үзүүлэх болсон, Вьетнам арьс ширний үйлдвэр, сүм дуганы засварт зориулж зээл олгох болсныг аугаа их гайхамшиг, диваажин дагшин биелэв гэж төрийн агитаци пропаганд хийрхэж байна. Хятад манайхаас ямар хязгааргүй их ашиг олж байгаа билээ, алдагдалд орох хэмжээнд л бид баялгаа тийш юүлдэг биз дээ. Вьетнамд БНМАУ хэдэн арван жил тусалж ирсэн. Тусалдаг байснаа туслуулдаг болсон нь гайхамшиг гэхээсээ гутамшиг бус уу? Тэгсэн хэрнээ, Казахстаны тусламжийг болохоор гамшгийг мэдэгдлээ гэж хялайн дурдахгүй байгаа юм.
 
Зохион байгуулалт их муу болж байна, төлөөлөгчид яахаа мэдэхгүй байна, төөрч байна, бухимдаж байна, оюутнуудад даатгаад ТАХ-ид алга болж байна, гадаадын гийчин болхи шатнаас унаж хүнд гэмтлээ гэх зэрэг мэдээллийг бол тас хорьж байна.
Муу зохион байгуулалтыг мэдэхэд ядах юмгүй. Намайг АСЕМ-ын ОУ-ын ТББ-уудын уулзалтад оролцуулна гэж бүртгэж авсан ч товыг нь мэдэгдээгүй, асууж сураглахад та албан ёсны оролцогч мөн гэж байсан ч гурван өдрийн турш надад болох газар, цаг, хэлэлцэх асуудлыг нь мэдэгдэж чадаагүй л юм. АСЕМ-ын нэгэн өргөө гэх ОДБ-ны тагтыг ягаанаар будсан, харин бүх юм нь ундуй сундуй, орчин тойрон нь эвдэрхий сүйдэнхий, хог шороо, шалбааг шавраар дүүрэн, хог ургамалд дарагдсан, үнэхээр толгой сэгсрэм байв. Монгол орны эдийн засгийг өөд татах хэмжээний тэр их мөнгө хаачив? Уруу татах үйлсэд л урсаа биз ээ.
АСЕМ хийснээр Монгол улам л өр ширэндээ баригдаж байгаа юм. Зардлыг нь нууцалж байгаа бөгөөд, АСЕМ-д зориулж Хятадаас бас их зээл тусламж авсан гэж дуулддаг. 
 
АСЕМ-ын бизнес уулзалтын үеэр “Буян”-гийн Б.Жаргалсайхан гадаадын хөрөнгө оруулагчид манай талыг бандаашгаа тайлаад оронд ор гэх нь халаг шаардлага тавьдаг бол гадаадын тал өөрсдөө, жишээ нь хятадын тал бидэнд ямар ч таатай нөхцөл олгодоггүй гэж шударга үг хэлсэн, харин бусад нь гадныхнаас мөнгө гуйж, байгалийн баялгаа найр тавьж, Монгол улсыг улам цөлмүүлэх хохироох юм л яриад байсан. АСЕМ-ын ашиг хаана байна?
Гоё сайхан юм болоод байна гэх. Гадны гоё дарга нарыг ТВ-ээр харах, тэдэнтэй манай биридүүд зургаа авахуулахыг харах гэж бид байгаа бүхнээ тавьж туугаад л байх уу. Нэг л хүний НҮБ-ын дарга болох мөрөөдлөөс үүдсэн рекламны пауз ч гэх юм. АСЕМ муухай, хийж болохгүй гэх үг яриа мөн ч их гарч байсан сан. Одоо АСЕМ-ыг шүтэн бишрэх л реакци тохиолдож байна. Ингэж 180 хэм эргэх явдал арвин байна даа. Их эргээд байвал юу гэдэг билээ дээ.
Үхрэн боодог хийжээ. Яахав байдаг л зүйл. Гэхдээ ерөнхий фон дээр бол их муухай харагдаж байна. Миний нүдэнд үхрийн боодог биш, Монгол орон л харагдаад байлаа.
 
Ч.Мөнхбаяр