Өглөө ирээд л мэдээ харав. Өдөр тутмын ажил маань өглөөний мэдээ, өдөр болох үйл явдлын тоймыг сонирхсоноор эхэлдэг юм л даа. Сайхан мэдээ сонсоод баясдаг. Саар байвал ярвайсхийгээд өнгөрдөг байдалдаа бүр дасал болчихож.
Гэхдээ ярвайсхийгээд л янзын эд юм аа, арай ч дээ гэж өөр хоорондоо ярилцаад л өнгөрч боломгүй хэрэг хэрээс хэтэрч байна. Сүүлийн үед гарч буй гэмт хэргийн золиос нь хүүхдүүд эмэгтэйчүүд байдагт цочирдохоо больтол нийгэм зэрлэгшиж орхиж...
Гарч буй хэргүүдийн дийлэнх нь эрүүл хүний ой тоонд багтахгүй болтлоо хэрцгий байдаг болчихож. Багад хөршийн маань аав нэлээн балгана. Балгасан өдрөө бөөн чихэр халаасалж ирээд л орцны үүдэнд зогсон хавийн хүүхдүүдийг дайлдаг байж билээ.
Багачууд ч Баяраа ахыг халамцуу найгасхийгээд алхаж айсуйг алсаас харж, тосон гүйлддэгсэн. Айлын аавыг халамцуу ирээсэй гэж "хүсдэг", хүлээдэг бага насаа бодохоор архи тийм ч аймаар эд шиг санагддаггүй байсан юм.
Харин энэ цагт эл идээ, идээний жатаг шидэнд хорлогдсон хүмүүнийг харахаас, халамцуу явна гэж сонсохоос ч халгадаг болчихсон байх юм. Хар бараан мэдээ болгоны ард халамцуудаа хийчихсэн юм байна шүү дээ гэх хачин жигтэй, шуудхан халэхэд хаацайлаад байгаа юм шиг тодотгол дагалддаг учраас тэр...
Хамгийн аймаар нь халамцуугаар үйлдэгдсэн харгис, хүмүүн бус хэргийн золиос нь ихэвчлэн хүүхэд байдаг учраас тэр. Монгол Улс хүүхэд залуусын орон. Дэлхий нийтэд хөгшрөлт газар авч хүүхдийн цангинасан инээд баяр жаргалаар цангаж эхэлчихээд буй энэ үед энэ бол том боломж басхүү бахархал.
Гэвч бардамналын ундрал болгоод буй багачууддаа бид хэрхэн хандаж байна вэ. Ингэхэд хүүхэд гэж хэн юм бэ. Гэрийн чимэг гэдэг шиг амьдралын аз жаргалыг гэрэлтүүлэгч гэдэгсэн биш бил үү? Ганцхан долоо хоногийн дотор Монголын үрсэд ахадсан аймшигт мэдээ ар араасаа хөвөрлөө.
Аавдаа заазуурдуулсан тавхан настай жаал, айлын амбаарт гурван жил нохой шиг / уучлаарай нохойгоо амбаарт хорьдог айл байдаггүй байх гэдэгт итгэдэг байлаа/ хоригдсон хүү, зарлалын самбарт даруулж золтой л хорвоогоос явчихаагүй 13 настай хүүхэд...
Зүрх шимширч элэг эмтэрдэг бол эмтрэхээр гашуун түүх. Өглөөхөн ирээд уншсан хамгийн анхны мэдээ "архи согтууруулах ундаа хэтрүүлэн хэрэглэсэн үедээ гэмт хэрэг үйлдэх тохиолдол ихэсчээ.
Тодруулбал, БЗД-ийн 11 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт орших Туул зөрлөгт иргэн Н нь согтуурсан үедээ шалтгаангүйгээр өөрийн эхнэр Ц-гийн хөлийн шилбэ рүү сүхээр цохиж зодон, дөрвөн сартай хүүхдийнхээ толгойн ар хэсэг рүү модоор цохиж танхайрсан хэрэг гарсан байна.
Гэмт этгээдийг саатуулан, хэргийг Баянзүрх дүүргийн цагдаагийн хэлтэст шалгаж эхэлжээ". Аав уу, аль эсвэл ээжийн буруу юу. Нэгэн цагт хамтын амьдралаа эхлүүлэхдээ хамтдаа цугтаа гэсэн амлалт амлаагүй аавуудаар дүүрчихсэн, арван сар тээж төрүүлэхдээ аминаасаа илүү хайрлаж чангахан гишгэхээс эмээдэг эхийн энэрлээс татгалзчихсан нийгэм үү.
Хүнийг хорьж болдог хүүхдийн тоглоом шиг мөчлөөд алчихдаг зүйл америкийн детектив кинон дээр л байдаг гэж бодож яваан маань тэгээд айхтар том тэнэглэл үү. Авга эгчийнхээ зодуур нүдүүр дор байсан 16 настай хүүгийн хэрэгт Хөвсгөл аймгийн захиргааны хэргийн шүүх буруутай.
Тодруулбал хууль бусаар асран халамжлагчийг нь тогтоож харгис хамаатных нь гарт өгсөн байна гэх албаны хүний үгийг сонсоод ажлаа хийдэггүй нийгмийн ажилтанд гомдоогүй. Бас дургүй хүрээгүй. Гагцхүү удаа дараа боорцгоо хулгайлуулсан / хөршийн эмэгтэй өөрөө яг ингэж хэлсэн/ хөрш эмэгтэй үгэнд эгдүүцсэн.
Гар хөлөө гавлуулж дөнгөлүүлсэн хүү боорцог хулгайллаа гэж цагдаа дуудахаасаа өмнө хачин санагдаад байна, энэ хүүхэд гээд холбогдох албаныханд хэл дуулгах сэтгэл байгаагүйд нь хачирхсан. Алгын чинээ хүү айлын боорцгийг шуудайгаар нь үүрээд яваагүй нь мэдээж.
Халтардаж муугаа үзсэн хүүг боорцог "хулгайлах" гээд явж байхад нь барьж авсан юм бол учрыг асууж нүүрийг угаалгаад боорцгоо боож өгөөд цай уулгаж хоол өгөөд гаргах сэтгэлгүй Монгол эмэгтэй, эх хүн байгаад харамссан.
Өөрийнхөө үрстэй зүйрлэх сэтгэлгүй болтлоо догширсон өнөөгийн нийгмийн бодит дүрийг хирдхийн харсандаа цочирдсон. Ингэхэд эрхээ зөрчүүлэн нулимстай нүдээр хорвоог харж буй хүүхдүүд хэд байгаа бол Монголын өнөөгийн нийгэмд.
Яагаад ч сэтгэлд багтахгүй нь тавхан настай хүүгээ заазуураар зүсэж, хазаж, цустай нь хольж суугаа аавыг хүн гэх үү. Хүү зодуурыг байх ёстой байдаг зүйл гэж ойлгодог болчихсон юм шиг санагдсан. Бичлэгийг нь үзээд... Хүүг энэ удаа харгис аавын гараас салгалаа.
Хатуу тамлал дор хүн болж чадах эсэхээ үзэн энэ бол байгалийн шалгарал гэх аятай аж төрснөөс асрамжийн газар аж төрж насанд хүрсэн нь хүүд зөв биз. Гэвч ийм чимээгүй дарлал, тамлал дор хэдэн хүүхэд байгаа бол. Хэнд ч хэлж чаддаггүй хэлэхээ ч мэдэхгүй...
Басхүү аав ирээгүй, ээж согтоогүй өдөр хольцгүй талхны булан мэрэн хэдэн балчир "торниж" байгаа бол. Хүүхэд гэдэг "амьтан" өсөж яваа амьтан. Зүйрлэвээс хаврын ногоо хөр цасыг зүсэн нялхамсаг төрхөө гайхуулан цухайдаг шиг өдөр хоногоор өсдөг бодгаль. Гэтэл чихэр, амттан нэхэж нялхардаг насандаа зодуур бол зовлон биш байх ёстой зүйл гэж бодон хэдэн жаал өдөр хоногийг өнгөрөөж байгаа бол...
Хөвсгөл аймгийн төв Мөрөн хотод 16 настай хагас өнчин хүүг өөрийн асрамжинд байлгаж байна хэмээн амбаарт хорьж, зодож, тамлаж, өлсгөж байсан аймшигт хэрэг ил боллоо гэх мэдээллийг сонсоод өргөж авсан гэж бодсон.
Нэг эхийн хэвлийгээс цувж гарсан төрсөн ахыгаа энэ хорвоогоос буцангуут нь үлдсэн үрийг араатанг хорих мэт харгисласан чинээ төсөөлөөгүй. Аймгийн төвийн III сургуульд багшилдаг байсан хүүгийн аавын төрсөн /төрсөн шүү/ дүү нь "төрсөн" ахынхаа хүүг ийн тамлаж, багш хүн тэр дундаа хүүхэдтэй ажилладаг хүнээс гарамгүй үйлдэл гаргасан нь энэ нийгмийн өнөөгийн монголчуудын гутамшиг.
Алтан дээр суугаад гуйлга гуйдаг гэж гоочлуулж болноо, дэлхийд. Алгын чинээ үрсээ алж хядаж, тарчлан зовоож кайф авдаг гэж яригдаж болохгүй. Бүр бодож ч болохгүй. Сургуулийн захирал нь хэлсэн байна лээ.
Дөрвөн жилийн өмнө манайд ажиллаж байгаад явсан хүн юм байна лээ. Тэрнээс хойш хоёр, гурван ч сургууль дамжсан гэж дуулдах. Захирал багш ярьж байнаа. "Миний мэдснээр Дэлгэрмаа, Дэлгэрмөрөн гэдэг хоёр хүн л болов уу гэж таамаглаж байна.
Тэр хэрэгт чинь хоёр, гурван ч хүнийг хамаатуулж шалгаж байгаа гэсэн. Тэгээд манай сургуульд багшилж байсан гурван багш байгаа юм байна лээ. Тэр гурвын нэг л гэж яриад байна лээ. Тэгэхээр манай сургуульд хамааралгүй" гэж ирээд л...
Хуруухан чинээ хүүгийн ирээдүй итгэл сэтгэл эрүүл мэндээр наадчихаад байгаад эмзэглэхээсээ илүүтэй нэр төрөө хамгаалах гэсэн увайгүйтэл ханх тавьсан хариулт.
Хамгийн аймаар нь хүүг хоригдож байх энэ хугацаанд хэн ч эрж сураглаагүй бөгөөд хөрш айлын эмэгтэй түүнийг боорцогны хулгайд сэрдсэнээр хууль хяналтын байгууллага мэдсэн.
Хүүг хорьж байсан аавынх нь төрсөн дүү нь сурган хүмүүжүүлэгч, багш хүн байсан гээд байгаа. Хүүгийн ээж хүүтэйгээ холбоо барихаар олонтаа оролдсон ч холбоо бариулаагүй юм байна лээ.
Гэхдээ салаа замын эрхээр замаа хөөсөн бүсгүй төрсөн эцгийнхээ дүү нар дээр очсон хүүгийнхээ ирээдүйг бараантлаа гэхэд малчин болгоод сургуульд явуулахгүй байх даа л гэж бодсон тухайгаа нулимс дуслуулан хэлсэн.
Хүмүүн бусаар хорьж ид цэцэглэдэг инээж гүйдэг насаа харанхуй хүйтэн амбаарт гинжлүүлж өнгөрсөн гэж хэрхэн санах. Нэг л биш ээ, энэ нийгэм. Хамгийн гол нь хүүхдэд хандаж буй томчуудын хандлага. Одоо үзэгдэхээ больсон байна лээ.
Гурав дөрвөн жилийн өмнө хотын төвд Их дэлгүүрийн хавьцаа гар хөлгүй нэг залуу гуйлга гуйгаад л суудаг байсан. Тэр Сэлэнгийн уугуул. Гэр нь хөдөө. Ижий нь малчин. Түүнийг сургууль номын мөр хөөж сайн хүн болог гэсэндээ ээж нь сумын төвд хамаатныдаа суулгаж сургуульд явуулсан гэдэг.
Дүүтэйгээ хамаатныдаа байдаг хүү амралтын өдөр болохоор л гэр рүүгээ ухасхийдэг. Хамаатны эгч хоёр өртөөний цаадтай байх гэртээ хүрэх замын зардал өгдөг. Харин ээж нь өвлийн идшийг нь бэлддэг байсан гэх.
Хүү ээлжит амралтынхаа өдрөөр гэртээ харихыг хүсч хамаатны эгч энэ долоо хоногтоо хэрэггүй хичээлээ давт. Шалгалт дөхөж байгаа гэж хэлж. Харин жаалхүү дүүгээ дагуулаад туулайчлаад гэртээ харихаар тэмүүлж. Хөхөө өвлийн хүйтэн шинэ жилийн амралт дөхсөн үе.
Вагоны үйлчлэгч хоёр хүүг туулайчилж явааг мэдээд эзгүй өртөөн дээр хээр талд буулгачихаж. 25 км-ийн цаана гэр нь байгааг мэдэх хүү зам дөтлөн уул давж яваад даарч хөрөхийн эрхэнд айлын эзэнгүй өвөлжөөнд хоноглож.
Дүү нь даарч байна гэж хувцсаа тайлахаар нь өөрийнхөө өгч нэмж нөмөргөсөөр үүрээр ухаан алджээ. Өглөөгүүр өвөлжөөний эзэн амбаараасаа юм авахаар ирээд хоёр жаахан хүү хамаг хувцсаа тайлчихсан хэвтэж байхыг үзээд хүн амьтанд хэл дуулгаж яаралтай эмнэлэгт хүргэснээр хүүхдүүд амьд үлдсэн.
Дүү нь өрөөсөн хөлөө харин ах нь хоёр гар, хоёр хөлөө тайруулсан. Ээждээ зовлон нэмэхгүй гэсэндээ оргоод хотод ирсэн, одоо траншейнд амьдарч байна даа гэж ярьсан тэр залуу проводник эгч бид хоёрыг хөөж буулгалгүй шал, нойлоо цэвэрлүүлсэн бол би сургуулиа төгсөөд, зоо техникч болох байсан гэж яриад нэг их санаа алдаж билээ.
Ийм л хүйтэн хандлага мэдрэмж хүнийрхүү авирын золионд хүүхдүүд өртдөг. Дэлхий дайдад гарч буй хэргийг хирдхийн сонсдог монголчууд бусдаас өөр гэдгээ бид мартчихаж. Өөриймсөг гэр бүлсэг жаахан гоочилчиход жалгамсаг үзэл нүүдэлчдийнх.
Тэр үзлийнхээ ачаар басхүү дэмээр бид цөөхүүлээ ч цугтаа хамтдаа олон он жилийг туулж ирсэн. Албан бус мэдээллээр манай улсаас жилд 120 гаруй хүүхэд гадаадад үрчлэгддэг гэсэн мэдээлэл бий. Яаж, хэрхэн үрчлүүлдэг нь нууц байдаг.
Үүний цаана юу болж байгааг хэн ч мэдэхгүй. Манай улсаас тархины саажилттай хүүхдүүд гадаадад өргүүлсэн тохиолдол цөөнгүй бий гэж төрийн бус байгууллагынхан хэлдэг. Хэзээ ч эмчлэгдэхгүй, эрүүл саруул хүн болохгүй тэдгээр хүүхдүүдийг ямар зорилгоор үрчилж байгааг хэн ч мэдэхгүй.
Магадгүй тэднийг эд эрхтний донор болгож, дамладаг байхыг ч үгүйсгэх аргагүй. Мал хүртэл төлөө гишгэдэггүй орчлонд монголчууд хүүхдүүдээ хүний өөрийнгүй гадуурхах аян өрнүүлчихсэн аятай аяглах нь юуны учир. Өчигдөр дэлхийн гэр бүлийн өдөр гэнээ.
Нийгэм гэр бүлийн төлөвшилтөөс эхэлдэг гэдэг. Гэтэл ийм гэр бүл, ийм хүйтэн мөс шиг ханддаг ад дөрлүүлчихсэн монголчуудад, бид ардчилсан улсын иргэн гэж бардамнах эрх бий юу? Би эргэлзэж байна. Эсвэл хүн биш ээ хүүхэд гэх үү. Уучлаарай улс нийгэм.
Ерөнхийлөгчийн сонгууль, Оюутолгойн ашиг шим, Тавантолгойн хувьцаа пад алга. Хамгийн түрүүнд хүүхдүүдээ хүн шиг хүн болгох нөхцөлөөр л хангая. Өнөөдөр өлслөө гээд үхчихгүй. Өр нимгэн зангаа умартан араатан мэт улангассан хүмүүн олшрох аваас л тэр чинь мөхөл. Мөхөл ойрхон ирчихэж ээ, монголчууд аа...
З.Урансүх
Эх сурвалж: "Улаанбаатар таймс"
Сэтгэгдэл0
sain bsen bna blaa
goliig ni olson gedeg ni ene bh mongutoi mongogui huniig huuhdiig hairalj bolno shuu dee mongol hunii uuzuu uhaan tenger shig setgel haana bna minii emee ovootei burhan bolson yum bolov uu gej haaya bodoh yum alag uree ingej tamlaj bgaa humuustei eruugiin hereg uusgemeer yum doo bi zarimdaa yum unshih geed ene site ruu orhoor garchilaad l tsaash unshij ch chadagui medee ih boljee humuusee tegeed end setgegdel bichij bgaa humuus ymar ch uls torjilgui setgegdel bichmeer yum doo
Мөнгөгүй нь мөсгүй гэсэн үгүү? зүгээр л ийм новшийн юм уншдаггүй залхуу хүрээд байна
Сэтгэл ямар их өвдөж байна яандаа энэ нийгэмд.
Эбэ гэдэг шүлсэн пулемотыг энэ удаад сонгохгүй байцгаая монголчуудаа. Аваргаа л сонгоё. Муу хар мөртэй хүн төрийн тэргүүн байхаар хар үйл хэрээс хэтэрэх боллоо.
yum l bol Eba, bolon 76 mangaraas bolloo geh yum. Bi ted nariig emeereegui ee. Tehdee zarimdaa arai hamaagui yuman deer hamaaruulaad baigaa yum bish uu?
tenegiiin enend eba 76 yamaar hamaa bn aaa kkkk shuuud l bvh umiig uls torjvvlchih yumaaa
Энэ бол импортын ардчилалын зорилго байсан.Монгол хунийг устгах зорилго амжилттай хэрэгжиж байна.
importiin ardchilal gej unen ug shuu. mongolchuud odoo uhaarch humuunleg baih, setgel saitai baih, ulamjlal soyoloo ergej harahad anhaaral handuuluahgui bol bid bugdeeree ene aimmshigtai miigmiin zolios bolood ur huuhduudddee iim haranhui niigmiig huleelgej uguh ni bain shuu
ardchilal buruu hugjihuuruu iim um bolood bgaaiin...uunii zolios byatshan huuhduud...huuhduud zoduulah tamluulah ene erunhiilugch, said ,ulsiin ih hurliin gishuuded pad baihgui tednii huuhed bish um chin...ene erh medeltnuuded alban tushaal mungu erh medel chuhal....ard tumend heg ajiltai huuli sanaachlaad bolohgui bgaa niigemiig zasaj zalruulah geed bgaa met haragdah bolovch unen chanartaa yu ch hiidgui zugeer l ard tumeneer toglood hor nairuulaad facebook interneteer zugaatsaad zovj bgaa ard tumeniig shoolool tavlaal suuj bgaa...
Ter neg muukhai khunii mosgui ulsuud.Gol ni eejid toroos demjleg kheregtei.6 nastaigaas surguuli abna tegeed nogoo duu ni bas tsetserlegt orj zadakhgui bol gertee kharaad l suuna shuu dee.Ter eejuuded khalamjiin mongo kheregtei.Tetserleg neg khayad yabaad tegeed ajil deer degen dogon 6 nastaichuud 4 tsag khizeellene kheden tsagt ajil khiiklh be?
Энэ асуудал гаргаад байгаа (зөөлнөөр хэлэв) хүмүүсйн тухай судалгаа гнаргах хэрэгтэй хэдий хэрийн насны хүмүүс байна ямар боловсролтой байн гэдэгээр нь. Ер нь бол бараг ойролцоо насны хүмүүс байх болов уу. Өөрөөр хэлбэл нийгмийн шилжилтийг давж чадаагүй буюу боловсролүй хүмүүс л байгай. Тэгээд энийг дэлгэрүүлж яривал нилээд олон хүчин зүйлүүд ийм хэрэг гарахад нөлөөлсөн гэсэн майгийн дүгнэлт гарах боловуу. Хамгийн гол нь ийм судалгааний үр дүнд одоогийн байдал болон ирээдүйд ямар алхам хийх вэ болон ийм хэрэгээс урьдилан сэргийлэх боломж бага ч гэсэн бүрдэх байх гэж найдаж байна.
Уншаад уйллаа. Зөндөө уйллаа.
Өнөөгийн нийгэмийн үнэн нүүр царайг бодит байдал дээр бичсэн байна. Үнэндээ ардчилал гэдэг юм ийм болгосон. Тайман амьдрал хоолгүй байсан ч хамаагүй хэрэгтэй байна. Элбэгдорж оо. Чи улсыг ард түмнийг авч явж чадсангүй ээ. Нэрээ татвал өөрт чинь өлзийтэй. Чи ерөнхийлөгч байж чадсангүй өш хонзон авч хамгийн харгис бурангуй нийгэм улс орон л болголоо.
Hun alsan huniig urshuuguud bdag hunleg ardchilsan niigem baigyylj bn geed hudlaa dur uzuulsen ardchilsan niigmiin chin unen dur turh! !!! Mungutei,ungutein umnu buhulzsen utul hugdhin ydarsan zudersenee yadyy gej alagchilsan ene niigem chin hunii setgeliig iim bolgoj bn!!! Getel mongolchuud chin haa hol ogtiin tanihgui nuuj yabaa humuus ruu ayga zelgeen tsai aaryyl boortsogoo abaad ygtan ochdog bsan tiim ard tumen...getel odoo? ?? Ter ungursun yaduu ch gesen tegsh bsan ,setgel zuulun bsan niigmiin ueiig hamgiin myy myyhai niigem bsan gej,odoo l ardchilsan niigem goe niigem gej zaluusiin tolgoig udur bur ygaaj bn.getel hurungu,mungu myytai ch gesen ter ued chin hun buriin tuluu bsan,gydamjnii huuhed,gydamjnii arhichin, transheiniihan bgaagui shuu!!!!
Ene ardchilsan niigem baigyylna geed 1990 ond turd gatssan ardchilagchid chin umch hybichilal geed ard tumnii hamgiin uudtei,ungutiei buhniig hybaaj deeremdej absan.elbegdorjtonguud, battylgatangyyd,enhboldtongyyd,gonchigorjtongyyd,bathuutenguud bayajsan.ted hurungutunguud bolj ard tumen hoosorson.ene ued huuhduud hamgiin ih helmegdsen.alibee tednii huuhduudiig uud tatsaniig medehgui um bn.tednii huuhduud amerikd bolobsrol ezemshij ardiin huuhduud gydamjind,transheid ochson bizdee??? Amerikd syraltsaagui bayschuudiin huuhediig olood ir!!"ted l mongol huheduudiig ehelj yalbarlsan
Nam bolj togloj,salj niilj jujih tabisan,suu uuj twittrrdej,fcbookdej tsag barj syydag erunhilogch ner zuugch erunhii said yyland tuuruhuur dyygardag,haidag murtluu selenge murund eej huu 2 yrsahad ogt hudluugui!? Ingeed bayan yadyy,darga tsereg geed yalbarlaad bgaa hun ni uuruu ene baidliig,dur uzuulsen bayachyydiin niigem baigyylchaad udur bur saihan medee sonsdog geed hydlaa yariad hrist tsarilaad syyj bn. Uuniig tegeed huuhdiin tuluu,hunii tuluu ardchilal gehuu???
ЭНЭ АРХИ ГЭЖ НЭЭРЭЭ МОНГОЛЧУУДЫГ АЛЖ БАЙНА ДАА АЛЖ БАЙНА,,,,ЮУН ХӨГЖИЛ ..МОНГОЛЧУУД АРХИНД ЖИВЖ МУЛГУУ БОЛЖ БАЙХАД ЮУН ХӨГЖИЛ..АРХИ ҮЙЛДВЭРЛЙЛИЙГ ТАСЛАН ЗОГСООЖ АРД ТҮМЭНДЭЭ АРХИНЫ ХОРЫГ ЭД ЭСЭНД НЬ ШИНГЭТЭЛ ОЙЛГУУЛЖ ТАРХИНЫ УГААЛГА БОЛГОЖ ХИЙХ ХЭРЭГТЭЙ
Arhi arhi arhi,,,,,,,, gantshan taslan zogsooh undes ni ene l arhi, mnglchuudad arhi yuruusuu hereggui, arhigui oron baij blno shdee, amidarch chadahgui ted baitugai, yuugaar ch dutahgui bgaa ger buluuded hurtel ter arjinii asuudal bj l bdag, arhi arhi arhi ustgaaaaa