Оросын бандида хамба лам нарын институт байгуулагдсаны 250 жилийн ойд зориулав. Энэхүү ойн баярыг Оросын буддын шашны заншилтай сангха байгууллага 2014 онд өргөн дэлгэр тэмдэглэж байна. Уншигч олон та бүхэндээ Буриадын үе үеийн бандида хамба лам нарын тухай товч мэдээллийг хүргэж байна.
Буриадын бандида хамба ламын ширээнд Лубсан Нима Дармаев /1946-1956 онд/, Еши Доржо Шарапов /1956-1963 онд/, Жамбал-Доржо Гомбоев /1963-1982 онд/, Жимба-Жамса Эрдынеев /1982-1990 онд/, Мүнхэ Цыбиков /1990-1993 онд/ нар сууж байжээ.
Эдгээр хүмүүс нь Оросын буддын шашны дахин сэргэх үйл хэрэгт маш их хувь нэмэр оруулсан хүмүүс юм. Жамъян Шагдаров /1993-1994 онд/, Будаев Чойдоржо /1994-1995 онд/ бандида хамба ламын ширээнд сууж байв. Энэ хоёр хамба лам МБШТөв Гандантэгчэнлин хийдийн дэргэдэх Шашны дээд сургуулийг дүүргэсэн байна.
Лувсан-Нима Дармаев нь Сартуул-Булагай дацанд шавилан хувраг болсоноор буяны зам мөрд орсон байна. Ийнхүү олон жилийн турш буддын шашны гүн ухааны номуудыг судалж гавжийн дамжаа барьж байжээ. 1920-иод онд Сартуул-Булагай дацангийнхаа ширээт ламаар томилогдсон байна.
1930-аад онд Буриадын бүх дацан хийд хатуу хараа хяналтан дор байсан юм. Цаг хэцүү байх үед тэрээр төмөр замын барилга, элдэв төрлийн хүнд хүчир ажил хийж явсан байна. Ингээд 1944 онд еөрийн 34 мянган төгрөгийг жасад оруулж, Сталины баярын бичиг хүртсэн байдаг.
Ийнхүү Иволгин дацанг барьж байгуулан лам хуврагууд өдөр бүр хурал ном хурдаг болсон байна. Ингээд XVII Бандида хамба ламын ширээнд 1946 онд заларчээ. Бандида хамба лам Лувсан-Нима Дармаев нь Буриадад Төвдийн буддын шашны үндэс суурийг тавигчидын нэг юм.
Еши-Доржо Шарапов нь 1892 онд Чита мужын Хоолошной нутагт мэндэлжээ. Монгол, Төвд хэл бичигт суралцаж гэлэн санваарыг хүртсэн байна. Ийнхүү Еши-Доржо Шарапов нь 14 настайдаа буддын шашны гүн ухаанд суралцаж, 22 настайдаа гэвшийн дамжаа барьж улмаар 1925 онд гавжийн дамжаа барьжээ. Шашин хаалттай жилүүдэд Красноярскын хязгаарт 30 жилийн турш энгийн хүний үйл хийж амьдарч байв.
Ингээд цаг төр сайхан болж 1956 онд XVIII Бандида хамба ламын ширээнд сууж Бурхан шашны төвийн захиргаа /ЦЕНТРАЛЬНОЕ ДУХОВНОЕ УПРАВЛЕНИЕ БУДДИСТОВ/-ны тэргүүлэгчээр сонгогдож Энэтхэг, Шри-Ланка, Япон, Камбоджа, Бирма, Балбын орнуудтай хамтран ажиллах ажлыг" зохион байгуулж байжээ. Еши-Доржо хамбын дурсгалд Агийн болон Иволгын дацан мөн түүний төрсөн нутагг нь суварганууд бүтээсэн байдаг ажээ.
Жамбал-Доржо Гомбоев нь 1897 онд мэндэлжээ. Оросын буддын шашны XIX-дэх бандида хамба ламын ширээнд залагджээ. Ингээд шашин болон олон нийтийн ажлуудыг ихээр явуулж байжээ.
Тэрээр 20-иод жилийн турш өндөр тушаалд явахдаа ЗХУ-д болон гадаадын орнуудад буддын шашныг сэргээх, хөгжүүлэх их үйлсийг бүтээсэн байдаг. Тэрээр 1941 онд цэрэгт татагдан ирж дайнд тулалдаж хоёр ч удаа шархдаж байжээ. 1947 онд төрөлх нутаг Агийн дацандаа хүрч ирээд дацангаа сэргээн босгох ажлыг зохион байгуулж ширтээтээр нь суусан байна.
Жамбал-Доржо Гомбоев нь 1956 онд дэд хамба ламаар, 1963 онд Бурхан шашны төвийн захиргаа /ЦЕНТРАЛЬНОЕ ДУХОВНОЕ УПРАВЛЕНИЕ БУДДИСТОВ/-ны тэргүүлэгчээр сонгогдож улмаар Буриадын XIX Бандида хамба ламын ширээнд заларсан ажээ". Бурхан Буддагийн мэндэлсэн 2500 жилийн ойд зориулсан улс хоорондын бага хурал болон олон хуралдаануудад оролцож явжээ.
Ингээд Гандантэгчэнлин хийдийн хамба лам С.Гомбожав гуайтай хамт АБЭБХ /Азийн буддистуудын энх тайвны бага хурал/ болон Гандантэгчэнлин хийдийн дэргэдэх Өндөр гэгээн Занабазарын нэрэмжит Монгол бурхан шашны дээд сургуулийг байгуулсан гавъяатай хүн юм.
Жимба-Жамса Эрдынеев: Аг нутгаас төрөн гарсан хувраг Жимба-Жамса Эрдынеев нь 1982 оноос Буриадын буддын шашныг толгойлж XX Бандида хамба ламаар тодорч Жамбал-Доржо хамбын буянт үйлсүүдийг цааш нь үргэлжлүүлэн ажилласан байна. Тэрээр Эрхүү мужид 20 жилийн турш цөллөгөнд явсаны дараагаар Агийн, Иволгин дацанд ирж буриад угсаантны дунд буддын шашныг сэргээсэн юм.
Бурхан багшийн сургаал ном, буддын шашны ёс горимыг сайн мэддэг эрдэмтэй лам байжээ. Төрсөн нутаг болох Хойт-Ага нутагт нь Жимба-Жамса хамбын нандин шүтээн суврагыг бүтээсэн байдаг байна.
Мүнхэ Цыбиковые ламыг Эгэтийн дацанд 8 настай хувраг явахад нь Агваан хамба лам хараад "Олон хүнд тустай яваарай" гэж хэлсэн гэдэг. Бага наснаасаа чойрын болон төвдийн анагаах ухааны номуудыг гүнзгий судалж байжээ. 1930 онд гэвшийн дамжаа барьжээ.
1938 онд баригдаж 20 жилийн туршид хүнд хүчир ажлуудыг хийж, цэвдэг хүйтэн газар байхдаа ч өөрийн бурханы шашны итгэл, сүсэгээ алдахгүй сахисан байна. Тэндээ эмийн ургамал цуглуулж, хүн ардад тустай олон ажлыг хийж байжээ. Цөллөгнөөсөө тавигдаад 1956 онд Иволгын дацандаа ирж буян номын үйлсээ дэлгэрүүлэв.
1989 онд XXI Бандида хамба ламын ширээнд заларсан түүхтэй. Түүний нэгэн чухал гавъяа бол нандин шүтээн болох Зандан Зуу бурханыг Буриадын түүхийн музейгээс авчирч Эгэтийн дацандаа залсан юм. Мөн тэрээр Иволгин дацандаа будцын шашны "Даш Чойнхорлин" институтыг нээсэн байдаг.
Дамба Аюушеев: Одоо Оросын "Буддын шашны заншилтай сангха" байгууллагыг 2005 оноос удирдаж яваа XXIV Бандида хамба лам Дамба Аюушеев нь "Ирэх наран, ээлжих төр" гэдэгтэй буриад угсаатны нандин шүтээн болох олон дацан дугануудыг, суваргануудыг сэргээсэн байдаг.
Буриадын бандида хамба лам Дамба Аюушеев нь Чита мужын Красночикойн аймаг Шаргалжин /Бурсомон/ нутагт 1962 онд мэндэлсэн ажээ. Тэрээр Гандантэгчэнлин хийдийн дэргэдэх Монголын бурхан шашны дээд сургуулийг төгссөн байдаг. Дамба Аюушеев нь 1991 онд Хиагтын аймгийн Балданбрайбүн дацангийн ширээтээр сонгогдож, Цогчэн дуганы барилгын ажлыг эхпүүлэн явуулсан байна.
Ингээд 1995 онд бандида хамба ламаар дахин сонгогдон одоо хүртэл ажиллаж байна. XXIV Бандида хамба Д.Аюушеев нь ОХУ-ын еренхийлегчийн дэргэдэх шашны зөвлөлийн гишүүн, АБЭТБХ-ын дэд ерөнхийлөгч, Оросын шашин хоорондын зөвлөлийн гишүүн зэрэг олон сонгуульт ажлыг давхар хашдаг байна.
Эх сурвалж: "Билгийн мэлмий" сонин
Сэтгэгдэл0
энэ одоо хэнд хэрэгтэй юм бэ? ер нь одоо шашин гэж хошуурахаа боливол яасан юм бэ, буддын ухааныг буцааж дэлгэрүүлэхгээд байгаа юм уу хаашаа юм үүний оронд хүмүүжлийн ажил, хүнийг дахин боловсруулах ажил хиймээр юм, шашин хортой гэдгийг манай гурван үе биеээрээ мэдэрлээ ш дээ юу ч өгсөнгүй, шашинд хордсоор байгаад хүмүүс нь тэнэг болчихсон,
Хүн мэддэггүй зүйлдээ дайсагнаж ханддаг гэдэг үнэн юмдаа.Танд буддын гүн ухааны тухай ямар ч ойлголт алга.
Chamd l xereggyi um bgaazdee busdiig bodox setgelgui gar um shig bn daa yanz n
Шашин сурталчлаад байгаа хүмүүст хэлэх ганц л үг байна, хүсэлт ч гэх юм уу. Зүгээр тэр төвд хэл дээрх амандаа бувтнаад байдаг номнуудаа монгол хэл дээр орчуулаад уншиж болдгүй юм уу. Мэдээж олон зуун жил, магадгүй ганц хоёр мянган жил боловсруулагдсан сайн сургааль, ухаан тэнд байдаг нь дамжиггүй. Гэхдээ манай хийд сүмүүдэд байгаа тарган тарган халзан банди нар чинь тэрийгээ мэддэг юм уу даа үгүй юм уу. Ер нь үгүй л байж таараа. Зүгээр л тас цээжилчихсэн юм л бувтнаад байдаг ш дээ, тэгээд ядарсан хөгшчүүд, номгүй мухар улс, хөдөөнийхний голцуу толгойг эргүүлж мөнгө саадаг. Өөрснөө мэдэж байгаа юм байхгүй. Ийм шашныг бол шүтэхгүй ээ, гай байна. Буддаг, ухааныг нь дэлгэрүүлэх сурталчилах гэж байгаа бол эхлээд шинэчлэл хийх хэрэгтэй. Цэгцтэй, ойлгомжтой байдлаар сургаалийг нь сурталчлах хэрэгтэй. Монгол хэл рүү номнуудыг нь орчуулсан ч гэсэн цаасан дээрээс харж уншиаад өгөнгүүд хүний хийморь нь сэргээд зам мөр нь нээгдээд явдаг юм гэж хаа ч байхгүй. Сүм хийдүүдэд сууж байгаа тарган банди нарыг бүгдийг нь хөөн явуулж ажил хийлгэх хэрэгтэй. Биеийн амрыг харсан, залхуу улсууд л тийшээ очоод суусах харагддаг юм. Яг номыг нь ухаантайгаар уншаад сургааль юуг нь үнэн сэтгэлээсээ түгээгээд явдаг цөөхөн лам нар л үлдээд бусдыг нь болиулах хэрэгтэй, ямар энэ чинь дундад зуун биш. Тэгэхгүй бол ядуу зүдүү зовсон зүдэрсэн ард иргэдийг мунхруулахаас өөр юмгүй, тав гуравхан цаасыг нь шулах ганцхан сэдэлтэй луйварчид шиг л харагддаг.
202.179.13.244 чамд хэлэхэд хүмүүст хэрэгтэй болоод л хэдэн мянган жил Буддын шашин оршсоор ирсэн юм. Цаашид ч орших болно. Учир нь Дэлхий дахин Буддын шашиныг сонирхон судлаж байна. Чи байтугай чамаас цаадах ухаантай мэдлэгтэй, шинжлэх ухааны суутнууд хүртэл үгүйсгэх гээд чадаагүй, харин ч үнэний дээд үнэн гэж хүлээн зөвшөөрөөд байгаа юм даа ногоон малгайтны сүнс минь.
Зарим тэнэгүүд өөрсдийн юм мэддэггүйгээ гайхуулах гэж мөн их дарвалзах юм. Тэнэг хүн тэнэгээрээ гайхуулна гэдэг нь л энэ юм байх даа.
Ард түмний дунд 80 гаруй %-ийг хав харанхуй масс эзэлж байхад Буддын шашин мэт нь бэлэн хоолон дээр мөнх оршин тогтноно шүү дээ. За Монгол шиг ардчилалд шилжсэнээс хойш хоёр алхам ухраад дундад зуун руугаа орчихсон нэлллээд бүдүүлэг ард түмэнтэй газар ч юу яарихав дээ. Гэхдээ энд дахин хэлэхэд, яг Буддын сургааль гүн ухаан энэ тэрний тухай энд яриагүй байна. Энэ бол гайхамшигтэй ухаан. Харин үүнийг ашиглаад дунд нь ажиллаж байгаа шашныхны дийлэнхийн мухар сүсэг, явуулгыг хэлээд байна л даа. Аль ч сүм дуган дээр очоод шар улаан даавуу мөрөн дээрээ тохчихсон банди нараас татаж гаргаж ирээд уншиж байгаа судрыг нь асуувал, ном хаялцвал юу ч мэдэхгүй хоосон толгой гэдгий нь маш амархан мэдэж болно. Мэдээж, тэр олон банди нарын дунд буюу аль ч сүмд 1-3-ын зэрэг эрдэм номтой зөв Буддист бол байгаа л даа.
... Тэнгэрээс эхтэй зөвт амьдрахуйн ухааны сургаалыг хүний арга ухаанаар тайлбарласныг шашин гэж нэрлэдэг юм. Хэрэв Тэнгэрт сүнсний тулаан болдог бол газарт хүний тэмцэлдээн болдог гэдгийг анхаарлынхаа гадна орхиж болохгүй . Мөнх Тэнгэрийн илгээсэн Түүний цорын ганц Хүү Есүсийн хаанчлалыг эсэргүүцсэн Сатаны тэмцэл энэ үеийг хүртэл зогсоогүй гэдгийг ч бас ойлгох хэрэгтэй. ... Будда би бурхан биш гэж хэлсэн харин амар амгаланд орох нууцыг та нарт нээж өгье гээд намайг дагаад бясалгацгаа гэж хэлсэн түүхийг хаа нэгтээгээс уншсанаа санаж байна. Харин түүнийг дагалдагчид түүний сургаалыг газар сайгүй тараахдаа өөрийнхээ гэх зүйлсийг нэмж хачирласнаар Буддагийн олон урсгалууд үүссэн. Үүний адил Христийн хэлсэн үг бүрийг өөрт хэрэгтэй байдлаар авч ашиглан бусдыг нь хагас үгүйсгэх хэлбэрт оруулснаар мөн л олон янзын урсгал бий болсон . Гэхдээ хамгийн анхны хэв шинж нь бүгд Тэнгэрийн илгээсэн ухааныг судлаж хүний амьдралын зам мөрийг засаж залруулах сэтгэлээс үүдэлтэй. ... Мөн Сатаны үүр уурхай болсон өөхөнд нуусан хор шиг шашны олон харгис урсгалууд байдаг гэдгийг ч заавал ч үгүй мэдэх хэрэгтэй. Жишээ нь чөтгөрийг тахиж , чөтгөрийн үйл хэргийг магтсан аймшигтай зураг сэлтээр Шарын шашин ихээхэн баялаг гэдгийг үзсэн хүмүүс нь сайн санаж байгаа байх , Муны хэмээх тодотголтой хүнийг амьдаар нь боолчилдог Сатаны буюу Чөтгөрийн урсгал байна гэх мэт . … Сатаны шашинд боолчлогдсон нэгэн өвчин зовлон , мухар сүсэгт баригдан аймшгийн хүлээсэнд орж архины , хар тамхи гэх мэт бузар зуршилд автан, шунал тачаалдаа дийлэгдэн үхсэн мэт амьдралаа өнгөрүүлдэг бол, ... Есүст итгэдэг нэгэн өвчин зовлонгоосоо салж эрүүлжин архи , тамхинаас гарч эрүүл зөв амьдралын зуршилтай болж шударга үнэний замаар замнадаг эрх чөлөөт хүн болон хувирч Мөнх Тэнгэр Эцгийн минь хайрын бэлэг Есүсийн хайр гэдэг агуу хүчээр тэжээгдэн амьдардаг юм. ... Товчхон хэлвэл шарилжнаас шарилжны үр ургана , Моносноос мойл хэмээх жимс ургадаг шиг, ... Муугаас муу л гарна . Сайнаас сайн л гарах болно.. ... Би Христ Есүст итгэдэг . Түүнийг Мөнх Тэнгэрээс илгээсэн аврагч гэдэгт итгэдэг . ... Библи хэмээх ариун сударт Мөнх Тэнгэр Эцгийн минь алдрыг Ертөнцийн Эзэн хэмээн гадаадын хэсэг хүмүүс орчуулсан байдаг юм. Энд ч мөн адил үндэс угсаагаа гэсэн хүний өөрийн төрөлх чанар заавал оролцсон гэдгийг бодож үзүүштэй юм. ... Хүн гүрнээс өмнөх ба хойших болон Монголын Эзэнт гүрний үед ч Мөнх Тэнгэрийн хүчин дор Монгол эх орон минь хүчирхэгжин хөгжин цэцэглэж байсан . ... Мөн одоо үед ч Түүний аврал хамгаалалт дор 2 сая гаруйхан хүн амтай мөртлөө асар уудам нутагт цаг зуурын бэрхшээлийг эс тооцвол туурга тусгаар улс орон болон оршиж байна. Тэгээд ч Монголчууд Эр хүн туг ч барина , тугал ч хариулна гэсний адил мандан бадрах үе байхад, доройтон буурах үе ч тохиодгийн адил ертөнцийн ороо бусгаа амьдралын хүрдийг Монголчууд хамтдаа эргүүлэн амьдарч байна. ... Удахгүй зовсны эцэст жаргадаг хэмээх ухаант үгсийн дагуу Монголчууд өндийн босох болно. ... Мөнх Тэнгэрийн хүчин дор Монгол эх орон минь хүчирхэгжин хөгжин цэцэглэх болно. ...
Зориг гуайгаас нэг юм асууья. Лалын шашинг юу гэж боддог вэ. Надад бол сатан талын юм болов уу гэж ойлгоод байгаа. Аллага, хядлага энэ тэр гээд дундад зууны арга барилтай. За, эмэгтэй хүнийг хүн гэж үзэхгүй. Гэхдээ нэгэнт ертөнцийн томоохон хэсгийг хамарсан, олон зуун сая хүний шүтдэг шашинг одоо яалтай билээ. Харин шинэчлэлт энэ тэр хийж тэр сатан маягийн үзэл, үнэмшил, номлолыг нь болиулж болох болов уу.
burhnii shashin chamaar oroldohgui, chi ooroo l sonirhohgui bol chamd daraa bolohgui gudamjind yavj bhad chini tataj changaaj zogsoohgui. busad n bol hetsuu bna gudamjaar zugeer yavuulchihgui neg surtalchilgaa gart atguulchih geed. zarim yesusiinhen nadad iim yum bna chi uuniig idye gevel tednii tsuglaand och gene uu? shuud bish ch tiimerhuugeer haritssan daa. hun ternii ideh yum hereggui geed bhad. suuliin zowlon manaihan odoo boo geed buur uhaanaa aldchihaj. oodoos tenger yariad salahgui yostoi tsetsen tselmeg hun ch boo-d avtaad shal oor boldog yum bna. tiim bolohoor hoorondoo yarihad mash hetsuu bna. boo nariig uneheer uzen yadaj bna. huniig tegtel n oorchloh gej
… Эх нь булингартай бол адаг нь ч булингартай . ... Монголчуудыг хоосон чанарт сурган , оюун ухааны хувьд үхмэл , харь түвд үгсийг цээжлэх, түүнийгээ тархиндаа үл боловсруулан робот шиг дуржигнуулан , ухаалаг гар утас шиг товчлуурын товшоонд бүгдийг хийдэг , Нүглийн нүдийг гурилаар хуурдаг гэдэг шиг хулгай дээрэм авилгал гээд ямар ч бохир мөнгө Ганданд тушаахад нүглийг цайруулдаг хэмээн шунал нь дэндсэн лам нар сүсэгтэн олныг хуурдаг , нүгэлтэнд гэмшил, бодролд хүргэх боломж олгоно гэж байхгүй, ёс суртахууны хүмүүжил олгохоосоо илүү гэмт үйлдлийг улам бүр өөгшүүлдэг , тухайн улс орныг боолчлох , өөдлөн дэвжих бүх боломжийг хаадаг бохир завааны туйл гэж болохоор орон байшинд байрладаг Марксийн , … Шашин бол хар тамхи лугаа адил хөнөөлтэй , … хэмээн хэлсэнтэй эн дүйцэх манкурт боол лугаа адил мансуурсан сүсэгтэнгүүдтэй чөтгөрийн шашин бол Шарын шашин мөн. Манж Хятадуудаaс эхлэлтэй хорон бодлогыг өнөөгийн ардчилсан хужаа луйварчид урвагчид үргэлжлүүлэн Шарын шашнаар дамжуулан Монголчуудыг өмнөх харанхуй дорд үе рүү эргэн оруулж , дураараа хууран мэхэлж , боолчилж болно хэмээн санаж Шарын шашныг сурталчилахад ихээхэн идэвхи зүтгэл гаргаж байгаа нь Монголын ирээдүйд маш хортойгоор нөлөөлж байгааг олон түмэн сайн ойлгох цаг болсон. !!! ... Мууг дагавал могойн хорлол , Сайныг дагавал сарны гэрэл гэж Монголчууд маш сайн онож хэлсэн юм шүү. ...
Маркс христийн шашинг хэлсэн байхаа
Намтарт Монгол хэл сурсан гэх шиг Буриадууд Монгол биш юм уу хаашаа юм Монгол хэл гэж байдаг болороос Буриад хэл гэж байхгүй Буриад Ойрд Халх Өвөрлөгч аялга гэж байна
HARIN TIIMEE
Юун Аюушеев, гомбоев, момбоевууд вэ? Муусайн тэнэг буриадууд орос ч биш монгол ч биш хогийн тэнэг шаарнууд. Аягүй бол буриад үндэстэн гээд тэнэгтээд сууж байгаа. Монгол үндэстний нэрийг гутаасан шаарнууд.
Будда бол хүн мөн. Түүнийг дагалдаж явсан нөхдүүд жинхэнэ луйварчид байсан юм. Шүлгийн ном эвхмэл зэргийг нь ашиглан судар болгон сийрүүлээд өнөөг хүртэл хуцаж явна. Та нар лам нарын булайг мэддэг ч болоосой.
Нөгөө манайхан очоод хүүрэнд нь мөргөж тэнэгтээд байдаг Итгэлт хамба билүү, тэр нь хааччихаад баахан өөр буриад ламын зураг гараад ирэв.
mongolchuud buddiin shashing mongoliin shashin gej enduurdeg. ali ch shashin bol zugeer l jinhene buteegch Burhan Ezeneesee tuuruldsun ard olniig uuriin duraar hussen zugtee hudulguj bh satanii huch yum. budda hindu allah bugd adilhan Esusiin geh todotgoltoi bur olon shashin gaj ursgaluud ch baigaa. gehdee bi huvidaa tenger gazariig buteesen Abraham, Isaac, Izrail-iin Ezen, bidnii avragch Esus-Christ-iig bidnii tuluu ilgeesen ter Burhan Ezend l itgedeg.
Buddiin shashin bol xamgiin enerengui shashin yum. Nagats lambugai mini mundag xun baijee. Jambal-Dorjo Gomboeb zeentser Dorj.
Христийн ба лалын гэх хоёр шашинтай нь харьцуулбал энэрэнгүй гэдэг нь ойлгомжтой. Лалынхтай бол ярих юм байхгүй, харгис хэрцгий сатанууд ихтэй. Христүүдийн хувьд бол дундад зууны үед, тэгэж ярьвал зуухан жилийн өмнө хүртэл лалынхаас ч долоон дор байсан юм билээ.