Нийслэл хотынхны 50 гаруй жилийн хур ялгадас сүүлийн хэдэн жилд амьсгалахад хэцүүхэн үнэр танараараа зуны улиралд давчдуулах болсон. Бүр 1970-аад оны үеэр Нисэх, Толгойт хавьд үнэртдэг байсан эхүүн үнэр сүүлдээ хотын төв, бүр Төрийн ордонд хүртэл “сэнгэдэг” болсон ч урьд өмнөх Засгийн газар, нийслэл хотын удирдлагууд төдийлөн арга хэмжээ авч байсангүй.
Түүх сөхвөл Төв цэвэрлэх байгууламжийг 1964 онд ашиглалтад оруулжээ. Хоногт 160-190 мянган метр куб ахуйн болон үйлдвэрийн бохир ус хүлээн авч цэвэрлэдэг газар. Гэвч лаг боловсруулах байгууламжгүй учир хоногт 1000-1200 метр куб нойтон лагийг ил талбайд хатаадаг ажээ. Эндээс 900 мянган метр куб лаг хуримтлагдан байгаль орчин, агаар, хөрс бохирдуулж, иргэдийн эрүүл мэндэд ноцтой нөлөөлсөөр иржээ.
Малчин хүн малынхаа өтөг бууцыг өдөр бүр сэврээж цэвэрлэдэг байхад нийслэлчүүд ялгадсаа хагас зуун жил дарсан гэхээр үнэр танар ямар байх нь ойлгомжтой.
Хоёр жилийн өмнө Улаанбаатарт Ази, Европын удирдагчдын чуулга уулзалт АСЕМ болоход мөнөөх гайхал үнэрээ хэдхэн хоног дарах гэж бөөн ажил ундарч байв.
Харин олон жил толгой гашилгасан Улаанбаатар хотын Төв цэвэрлэх байгууламжийн асуудал энэ Засгийн газар, хотын энэ удирдлагын өнгөн дээр шийдэгдэж байна.
Энэ оны хавар Монгол Улсын Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх БНХАУ-ын дарга Си Жиньпиний урилгаар өмнөд хөршид айлчлахдаа олон улсын стандартад нийцсэн цэвэрлэх байгууламж барих талаар харилцан тохиролцож байсан бол асар богино хугацаанд энэ нь ажил хэрэг болох шатандаа шилжлээ. Уг айлчлалын бүрэлдэхүүнд Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч С.Батболд мөн багтаж холбогдох яриа, хэлэлцээнд оролцсон билээ.
Үүний дараахан, өнгөрсөн дөрөвдүгээр сард Төв цэвэрлэх байгууламжийн лагийг цэвэрлэж, үнэрийг дарах ажлыг эхлүүлсэн юм. Тэр хүрээнд өдөр тутам үүсч, хуримтлагдаж байгаа лагийг халдваргүйжүүлэх, үнэрийг нь дарах төслийн хүрээнд биологийн задралыг бий болгож, өвчин үүсгэгч нянг устган халдваргүйжүүлэх, үнэр саармагжуулах зориулалт бүхий хэт авиан тоног төхөөрөмжийг суурилуулж тохируулгын ажил хийж эхэлсэн. Уг төхөөрөмж нь ХБНГУ-ын “Ультрасоник” компанийн “Тюбэреактор” загварын сүүлийн үеийн бүтээгдэхүүн юм.
Бас бохир усны цэвэршүүлэлтийн хувийг нэмэгдүүлэх зорилгоор хоёр тунгаагуур, био цөөрөм барих, лагийг хуурайшуулж, хатаах, шатаах технологи бүхий төхөөрөмж суурилуулах гээд олон ажил эхлүүлсэн билээ.
Тэгвэл хэдхэн хоногийн өмнө Монгол Улсад айлчилсан БНХАУ-ын Төрийн зөвлөлийн гишүүн, Гадаад хэргийн сайд Ван И-г Монгол Улсын Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх, нийслэл хотын удирдлагууд Их тэнгэр цогцолборт хүлээн авч уулзан Хятадын талаас Монгол Улсад олгож буй хөнгөлөлттэй зээлийн хөрөнгөөр барьж байгуулах “Улаанбаатар хотын төв цэвэрлэх байгууламжийг барих төсөл”-ийн нээлтийн ёслолыг үйлдэн тууз хайчилсан юм.
БНХАУ-ын Гадаад хэргийн сайд Ван И энэ үеэр хэлэхдээ 1960-д оны эхээр Хятадын талаас барьж байгуулж өгсөн Энхтайваны гүүр өнөөдөр ч үүргээ гүйцэтгэсээр байгаа шиг одоо баригдах Төв цэвэрлэх байгууламж мөн л урт удаан хугацаанд ашиглагдсаар байх болно хэмээжээ.
Мөн уг байгууламжийг төлөвлөгөөт хугацаанд нь ашиглалтад хүлээлгэн өгөхөө илэрхийлж, олон улсын стандартад нийцсэн тоног төхөөрөмжөөр, хамгийн сүүлийн үеийн дэвшилтэт техник, технологийн ололтыг шингээн байгуулж, Улаанбаатар хотын оршин суугчдын ая тухтай амьдрах нөхцөлийг бүрдүүлэхийн төлөө чармайна гэдгээ хэлсэн байна.
БНХАУ-аас Монгол Улсад олгож буй хөнгөлөлттэй зээлийн хөрөнгөөр хэрэгжүүлэх “Улаанбаатар хотын төв цэвэрлэх байгууламжийг барих төсөл” нь 300 сая ам.долларын өртөгтэй юм. Хоногт 250 мянган метр куб бохир ус хүлээн авч цэвэрлэх хүчин чадал бүхий дэвшилтэт технологи ашигласан, байгаль орчинд ээлтэй, лагийг бүрэн боловсруулж эрчим хүч үйлдвэрлэн дотоод хэрэгцээгээ хангах зэрэг олон давуу талтай ажээ.
Энэхүү байгууламж ашиглалтад орсноор Улаанбаатар хотын орчинд дэгдэх бохирын үнэрийг дарж, агаар, хөрс, усны бохирдлоос сэргийлэхээс гадна, гэр хорооллыг барилгажуулахад шаардлагатай дэд бүтцийн нэг хэсгийг шийдэж, Туул голын бохирдлыг арилгах, ажлын байр нэмэгдүүлэх зэрэг эерэг үр дүн дагуулах юм байна. Мөн бохир усыг хүлээн авч хими, механик, биологи, нэмэлт гэсэн цэвэрлэгээний дамжлагуудаар дамжуулан цэвэршүүлж, лаг тундасыг бүрэн боловсруулж бордоо болгохын зэрэгцээ эрчим хүч үйлдвэрлэх аж.
Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч С.Батболдын хэлснээр шинэ байгууламжийн ажлыг ирэх жилийн хавар, газар гэсэх үед эхлэх бөгөөд ажил 1,6 жил үргэлжлэх төлөвтэй байгаа гэнэ. Хуучин цэвэрлэх байгууламжаа ч орхилгүй техник, технологийг нь сайжруулахаар болжээ.
БНХАУ-ын талаас гурван компанийг уг ажилд оролцуулахаар сонгон шалгаруулжээ. Уг компаниудад Хятад улсын Экзим банк үнэлгээ хийж, Монголын талд мэдэгдэл хүргүүлсний дагуу сонгон шалгаруулалт явуулахаар болжээ. Шалгарсан компани Монгол Улсаас 4-5 туслан гүйцэтгэгч компанийг шалгаруулах бөгөөд 2020 он гэхэд цэвэрлэх байгууламжийг хүлээлгэж өгнө гэсэн нөхцөл тавьж байгаа юм ажээ.
Ийнхүү урт удаан хугацаанд толгойн өвчин болж ирсэн Төв цэвэрлэх байгууламж У.Хүрэлсүхийн Засгийн газар, Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч С.Батболдын үед бүрэн шинэчлэгдэж байна.
Сэтгэгдэл0
Жэнко хуссан мөнгөө буцаагаад өгөхөд л энэ цэвэрлэх байгууламжын өртөг бүрэн төлөгдөнө
Би яг ингэж хэлэх гэж байсан юм.
Нэгэн гадаад Улаанбаатарт буугаад хотын төв орох замд нь орчуулагч нь энэ тэндэхийн тусламжаар барьсан обьектуудыг хэлж хотоо танилцуулжээ, Зочин ихэд гайхаж тэгээд монголчууд та нар юу бүтээсэн юм бэ гэж асуухад нь бид Социализм байгуулж байна гэж хариулсан тухай онигоо аав минь ярьдаг байж билээ. Иймэрхүү утгатай гэж ойлгогдох мэдээлэл байна
Хятадууд хэдийнээсээ монголчуудын өмхий самхайг арилгасаар ирсэн улс.Усны гудамжны хятадууд илжиг тэргэнд хөллөөд айлуудаар явж жорлонг нь ухаж аваад ногоогоо борддог байсан.Эдгээр хятадуудын удам угсаа УИХ-д олон байна.Жишээ нь Миеэ,Цогтбаатар, Д.Ганболд, Сү.Батболд.Лүньдаожанцан гэх мэт..
Ter unen shui!!!!
Монголчуудаа хужаануудыг хөөцгөөе! Цэвэрлэх байгууламжийг би бариулья! Хамгийн орчин үеийн Орос технологиор барихад зардал нь яг 300 сая гарна.
оросуудынхыг бас хятадууд хийсэн шдээ)))
300 sayar ta uuriinhuu geriin ylgadasiig tseverlchih
Хятадийн АрМонгол өөртөө үл засах муж болох өдөр ойрхон болжээ.
20 ond ashiglaltant orj 23 ond sad tavin sariin yum ni irsen aziin tsagaan dagina dahin saltaanii salpitik haij misheeseer... ter ved 65 lalar tonoson hussanaa avaad tonilno
Монглын ниислэл өмхийгүй гот болхнээ. Сайхан байнаа.
ишшш чааваас ... нөгөө л харааж зүхээд байдаг хужаа нараараа ( ичихгүй ) бариулах уу бас
Өмхий хятадууд өмхийнөөс чинь салгахаар ажиллаж байна.
Хятадууд хэдийнээсээ монголчуудын өмхий самхайг арилгасаар ирсэн улс.Усны гудамжны хятадууд илжиг тэргэнд хөллөөд айлуудаар явж жорлонг нь ухаж аваад ногоогоо борддог байсан.Эдгээр хятадуудын удам угсаа УИХ-д олон байна.Жишээ нь Миеэ,Цогтбаатар, Д.Ганболд, Сү.Батболд.Лүньдаожанцан гэх мэт...
Баасаа ч цэвэрлэж чадахаа байтлаа Монгол улс доройтож дээ.МАН-ын авлигачин хулгайчуудад хулгай хийж идэж баахаас өөр эрдэм чадал үнэхээр алга.
Алавчаа 50 жилийн лаг гэж байна!!! Ойлгох тэнхээ байна уу??? Баасан нам мар хамаа байнаа!!!
Баачихаад бөгсөө дутуу арчаад өмхий самхай ханхлуулаад яваад байдаг МАН-ын хэдэн бүдүүн авгайчууд төрийн ордонд орохдоо салтаа саамандаа үнэртэн танартан сайн шүршиж байж орж байх хэрэгтэй.
Ордны уудэнд тэр омхий самхайгнь унэрлэж шалгадаг хаалгачаарнь чамайг тавилаашуу Сайн унэрлээрэй
Өмхий хужаагаар бариулж болохгүй шүү, миний монголын “Монгол ялна” багийнхан минь. Энэ цэвэрлэх байгууламжийг яг төмөр зам шиг зогсоож хужаа танкны аюулаас сонор сэрэмжтэй байхыг зөвлөж байна. Би зүгээр худлаа оноо авах гэж л си ахын хөлд сөгдөж бөгсийг нь үнссэн юм. Яг үнэндээ си ахын бөгс харин ч ямар ч өмхий үнэргүй, тун тааламжтай сэнгэнэсэн гоёо үнэртэй юм байна лээ. Миний тун удахгүй баригдаж эхлэх шинэ төмөр замын төсөл шиг энэ төслийг нэн даруй гацааж мөнгийг нь хүргэн ах путинд өгч оросуудаар 10 дахин хямд үнээр буюу ердээ 30-хан сая доллараар жанхуу миний бие бариулах болно. Мань нь ахиж та хэдийгээ хулхидахгүй ээ!!! “Монгол тулгатны 100 эрхэм”, “Цензургүй яриа”-гаар ард түмэн та бүхэн бодит үнэн ойлголт авна гэж итгэж байна!!!
Төрийн ордонд унгасан ,бөгс салтаа умдагаа дутуу арчиж өмхий ханхлуулсан гишүүдийг торгож байх хууль гаргая.
Хүнээр хийлгэх лүд юм даа. Өөрсдөө хийх гэхээр хэдэн хулгайнууд хумслаад салахгүй. Гэхдээ баярлах зүйл бол биш. Өрийг бол төлөх ёстой шүү дээ
30 гарсан хүүхнүүдийн умдаг сунаж том болж дарвайснаас нугалаа завсар олон болж баас ялгадас тожиго гондомны тос орж холилдон өмхий ханхлах нэг эх үүсвэр болдог.МАН -ын авгайчуудаас өмхий самхай ялангуяа халуунд ханхлаад байдаг учир бол энэ..
хурдан цэвэрлэхээ байгууламжаа ашиглалтанд оруулаачээ. энэ өмхий үнэр чинь арай дэндэж байна. Жуулчдыг харах нүүргүй болж байна.
цэвэрлэх байгууламж дотуур танк оруулаад ирвэл яах юм бэ хужаагаас өөр гүйцэтгэгч ол
Хөх бөгст монголчуудыг бааснаас н салгаж бгаад баярлаа Хятад ах нарт хэхээ
aazin tsagaan daginii saltaa saamiig luuhaanaar uhuulah sainii yor bish 65 yalhadasaa
Цэвэрлэх бламжийг хятадуудаар бариулаад болж бга юм уу
Хятадуудаар хийлгэхгүй бол манайхан ухсан нүх үлдээгээд 300.0сая $-ыг ни дуусгана шүү? Болгоомжил !!!!
tiim,,gehdee hyaraduud munguu hulhi Mongols ugch haragdaach. Tusviin mungu baisan bol uuriin chini heldgeer boloh ni oilgomjtoi.
Archaagui yumaa!!!! Yur ni Mongold yum ajildag hun baina uu????? Gadaadiinhan buh zuiliig bairij baiguulah yum. Nuur ulakh yumaa.
Archaagui yumaa!!!! Yur ni Mongold yum ajildag hun baina uu????? Gadaadiinhan buh zuiliig bairij baiguulah yum. Nuur ulakh yumaa.
Archaagyi uls yumdaa bid
1950 - 1967 он хүртэл нутгийн суурин суугаа хятадууд тэр үеийн айлуудаар явж жорлон ухах ажлыг хийдэг байсан. тэд нар маш их мөнгө олдог байсан гэж зарим тэр үед амьдарч байсан Луухануудаас сонсож байлаав ухсан жорлонгоо газар бордоход ашиглачихдаг учираас хаягдал гэж гарахгүй, ажилласан гэж улсад татвар төлөхгүй, сайндаа л морь тэрэгнийхээ ачаа уналаганд мөнгө зарна өөр зараад байх мөнгө үгүй, Монгол хүн бол энэ ажлыг хийнэ гэж байхгүй тэр байтугай манай ээж аав нар хичээлээ хийхгүй бол жорлон ухдаг хужаа болнодоо гэж загнана. Охидуудаа аятайхан байхгүй бол нэг жорлон ухдаг хужаатай суулганашүү гэж айлгана нэг ийм үед бид нар амьдарч байсан ба тэр жорлон ухдаг хужаа нар шиг баян хүн монголд байгаагүйдээ. Одоо бол ухах жорлонч олдохоо байж харин жорлондоо улаанбаатарчууд дарагдаадл сууцгааж байнадаа.хөөрхий
nugu hitaduud ged baidag hudlaa eh oronchdod unshuulmaar medee bna. ichihgu buh yumaa hiilgej bj hitaduud bg bdgiin haha tanai garchig ch gsn hitad gd doromj mayagaar bichsen bn. setguulch chi jahan bokovsorch Diplomat yosond suraltsval yaasiin be ain
Баас шээсээ хуртэл хужаануудаар цэвэрлуулээд оорсдоо найр наадам хэсэж айраг архи уухаас оор юм мэддэггуй энэ монголчууд яааж хогжиноо