Дорнод аймгийн Халх гол сумын төв Сүмбэрээс хойш 35 километрт Халх голын баруун эргийн тохойд Монголчуудын соёл, түүхийн томоохон дурсгал болох “Их Бурхант” хэмээх гайхамшигт цогцолбор байдаг
Монгол нутаг даяар То ван гэж алдаршсан Халхын Сэцэнхан аймгийн Илдэн жүн ван Бат-Очирын Тогтохтөр удирдан 1859-1864 оны хооронд энэхүү шүтээнийг бүтээн залсан гэдэг
XIX зууны дунд үед Сэцэн хан аймгийг бүхэлд нь нөмөрсөн байгалийн гамшиг, ган зуд удаа дараалан болсноос үүдэн мал сүрэг олноор хоргодож ард олны амьдрал ихээхэн хэцүүджээ
Үүний учрыг олохоор Тогтохтөр ван хутагт лам нарыг цуглуулан хэлэлцэж эцэст нь Жанрайсаг бурханы дүрийг бүтээлгэхээр шийджээ
Нөгөө талаар То ван айхтар сэргэлэн ухаантай гярхай хүн байсан болохоор Монголын сүсэгтэн олноос асар их эд хөрөнгө Түвд, Хятад, Энэтхэг рүү урсаж байгааг анзааран энэ их өглөг буяныг эх нутагтаа тогтоох аргыг давхар бодож тунгаасан хэмээн зарим судлаачид үздэг
Мөн эх орныхоо зүүн хязгаарыг батлан сахих, газар нутгийнхаа бүрэн бүтэн байдлын бэлэгдэл болгох утгыг ч давхар агуулан бүтээжээ
Ийнхүү залсан их шүтээн нь найман аюулаас аврагч Жанрайсиг бурхан бөгөөд хэвтээ байдлаар газар дэвсэн бүтээсэн нь эдүгээ “Их Бурхант” хэмээн алдаршжээ
Тухайн үед нутаг хошууны ихэс дээдэс, лам харгүй энэ шүтээнд хөрөнгө хандивлан, газарт суурилуулах талбайг тэгшилж засах ажилд 40 хүн оролцож 1-3 метр гүнтэйгээр ухаж бэлджээ
1000 үхэр тэргээр чулуу зөөж, 180 шахам урчууд нийлж 90 тохой буюу 30 метр урттайгаар урласан байна
Гадуур том хүрээ нь 220 х 97 метр, түүний дотор талд 165 х 110 сантиметр хэмжээтэй 20 ланз үсгийг хэвтээ байдлаар шигтгэж, бага хүрээн дотор 200 х 110 сантиметр хэмжээтэй 12 ширхэг суварга, “Их Бурхант”-ыг тойруулан 20 гаруй жижиг бурханг бүтээсэн нь хосгүй нандин дурсгал болсон юм
Дэлхий дээр Жанрайсаг бурханыг том хэмжээгээр бүтээсэн нь гурав байдаг бөгөөд түүний нэг нь Халхгол нутаг дахь Их бурхантын дурсгал юм
Хамгийн сонирхолтой нь Жанрайсаг бурханыг тойрон хүрээлэх бусад бурхадын дүрийг бүтээхдээ чулууг хайлуулж хийсэн мэт байдаг боловч үүний нарийн учрыг одоо болтол тайлж чадаагүй байна
Халхгол нутгийн урчууд бул хар чулууг цалин цагаан мөнгө урлаж буй мэт уран нарийн сийлбэрлэж бүтээсэн нь гайхамшигтай ажээ
Гэвч энэхүү гайхамшигт дурсгал нь ХХ зууны эхэн үеэр сүйтгэгдэж байснаас гадна шашин соёлоо ид гадуурхан хавчиж байсан 1930-40 оны үед бүр ч ихээр эвдэрчээ
Монголчууд өөрсдөө чулууг нь малын хашаа саравч барих, барилгын суурь зэрэгт хэрэглэхээр зөөж сүйтгэж байсан ч Халхголыг гатлан ирсэн Япончууд энэхүү дурсгалыг хөндөж зүрхлээгүй гэдэг
Тэр цагаас хойш Жанрайсиг бурханыг 1990 онд хуучин байдлаар нь сэргээх оролдлого хийж 1997 онд дахин аравнайлсан байна
Нутгийнхан “найман аюулаас аврагч Аръяабал” гэж нэрлэх нь ч байдаг
Түүний найман мутарт арслан, заан, могой, гал, ус, гав, гинж, хүний бодол санаа зэрэг найман утгыг агуулсан бэлгэдэл атгаастай байдаг
Мэдээллийн эх сурвалж: Ч.Буянбадрах "Монгол орны лавлах" эмхэтгэл номоос
Гэрэл зургийг Ч.Явуухүү
Сэтгэгдэл0
Сайхан шутээн юм даа улам сайхан болго доо ард тумэн минь
КОМНИСТУУД СЭРГЭЭХ ЁСТОЙШДЭЭ.УЛААН ТАХАЛУУД.
суваргаыг хүн болон бусад амьтай амьтанд зориулаж бүтээдгүй биегүй сүнсэнд зориулаж бүтээдэг түвд ёс цаана нь маш тааруу агуулага байдаг . сүүлийн үед төрийн сүлдээ суварганд хийгээд байгаа нь сайн биш . төрийг ард түмэн бүтээдэг төр ард түмэний нэгдэл гэдэг утагаараа ард түмэнийг төртөй нь цуг амьдаар булшилаж байгаа хэрэг шүү дээ .суваргаын талаархи утга учирыг лам нар маш худал тайлбар хийдэг .бодуул 14-р нарын өгсөн зааварыг хэрэгжүүлэж байдаг биз . 14-р нарын шашины бодлого манай хэдэн харанхуй хар лам , халтар бөөгийн бодлого, өөр бусад олон шашины бодлогоор монгол улсыг ч ёстой доромжилон уруудуулаж байгаа .ард түмэн шашиныг хэзээ зөв ойлгож сэрнэм тэр цагт зовлон үгүй болдог гэдэг.
НУРААЖ СҮЙТГЭСЭН НАМ НЬ 100 ЖИЛИЙНХЭЭ ОЙГ ИХ МӨНГӨӨР ТЭМДЭГЛЭХ БАЙХДАА.ТЭР МӨНГӨӨРӨӨ СҮЙТГЭЖ УСТАГСАН МОНГОЛЫН МИНЬ ӨВ СОЁЛЫГ СЭРГЭЭЖ ӨГ.
то ван бол тэнгэрийн онолын боловсролтой хүн байсан. тийм учир жанрайсаг бурхныг бүтээсэн юм. бурхан бол энэ ертөнцийн уриа лоозон байдаг. жанрайсаг бол энэ ертөнцийн уриа ,буюу хөрөнгө, мөнгө .өгөлийг. бэлгэдсэн ертөнцийн мөн чанар юм. энэ зөвшөөрөгдсөн дутуу хүчний мөн чанар байдаг. үүнийг алтан ургийн хүмүүс сайн мэддэг. энэ бол тэнгэрийн онолд бичигдсэн байдаг. одоо үеийн лам нар хоосон худал мухар сүсэг ярихаас биш ,үнэн цаад мөн чанарыг нь мэдэхгүй.зөвхөн гадна талын байдалын хүний нүд харагдах байдлыг ярихаас цааш гарч чадахгүй. уул нь цаад талд мөн чанарыг мэдэх юм бол энэ ертөнцийн мөн чанарыг хэлж өгсөн байдаг юм.
то ван бол тэнгэрийн онолын боловсролтой хүн байсан. тийм учир жанрайсаг бурхныг бүтээсэн юм. бурхан бол энэ ертөнцийн уриа лоозон байдаг. жанрайсаг бол энэ ертөнцийн уриа ,буюу хөрөнгө, мөнгө .өгөлийг. бэлгэдсэн ертөнцийн мөн чанар юм. энэ зөвшөөрөгдсөн дутуу хүчний мөн чанар байдаг. үүнийг алтан ургийн хүмүүс сайн мэддэг. энэ бол тэнгэрийн онолд бичигдсэн байдаг. одоо үеийн лам нар хоосон худал мухар сүсэг ярихаас биш ,үнэн цаад мөн чанарыг нь мэдэхгүй.зөвхөн гадна талын байдалын хүний нүд харагдах байдлыг ярихаас цааш гарч чадахгүй. уул нь цаад талд мөн чанарыг мэдэх юм бол энэ ертөнцийн мөн чанарыг хэлж өгсөн байдаг юм.
ikhe medegch dyr asaasan chi hen be?Zolig mini!cham sig tenegyyd olon baih sig baih yum!chi eereen teriin emnees yg heleh erhtei hyn uu?ygyi yu?gedegeen bainga sanaj yab!yadyyraad ireheeree hyn gedeg iim yhaantan sig tenegdeh boloo yu?chinii tyryychiin bichsen tenegiin yamar yum gene bee!!!zarlig ch geegyi baih daa!!chi men saihan saah zolig oo!!!eeriigee neg yg heleed baina geed bodchihson arslan uu?chi!!!!togtooj hairla?zolig mini .....
Gehdee ene To ban bol yhaantan baijee!!!ene byrhaniig dees haryylan tengeriin bosgiig gazar etukentei holboj syyd bolon syyd bysaar harilzah bolomjiig Mongol orond olgyylsan baina!yygeeree halh golchyyd bayartai itgeltei baih yostoi baih!ene bol tenger gazariin hoorond holboo yyssen baij boloh taltai saihan yils baina!Mongolchyyd enyyniig medehgyi ardyyd bisgyideen bii dee!!!
Gehdee ene To ban bol yhaantan baijee!!!ene byrhaniig dees haryylan tengeriin bosgiig gazar etukentei holboj syyd bolon syyd bysaar harilzah bolomjiig Mongol orond olgyylsan baina!yygeeree halh golchyyd bayartai itgeltei baih yostoi baih!ene bol tenger gazariin hoorond holboo yyssen baij boloh taltai saihan yils baina!Mongolchyyd enyyniig medehgyi ardyyd bisgyideen bii dee!!!
Sonin.mn сайт маш сайхан зураг тайлбарыг оруулсан байна. Гэхдээ харамсалтай нь энэ дотор ямар ч баталгаа нотолгоогүй худал зүйлийг үнэн мэт бичсэн байна. Дараа үүн дээрээ анхаарч тайлбар хийнэ гэдэгт итгэж байна. Халхын хэцүү То ван энгийн ард иргэд шарын шашинд хэт муйхраар автаж байгаад шүүмжлэлтэй ханддаг, сэтгэл дундуур байсан баримт бий. Монголчууд Түвд, Хятад, Энэтхэг рүү мөргөхөөр явж, түүнд асар их мөнгө, цаг хугацаа зарцуулж буйд мөн хамгийн гол шалтгаан нь Монгол улсын газар нутгийн бүрэн бүтэн байдлыг хадгалж авч үлдэхийн тулд “Их бурхант”-г барьж байгуулсан түүхтэй юм. Мөн энд нэг гол зүйлийг орхигдуулсан байна. Халхын хэцүү То ван “Их бурхант”-г барьж байгуулахдаа одоогийнхоор хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийг дайчлан ажилуулж барьсан нь хамгийн гол онцлог нь юм. Хүн бүрийн хичээл зүтгэлийг улс эх орондоо хэрэгтэй зүйлд дайчлан ажилуулсан Халхын хэцүү То вангийн мэргэн ухаан “менежмент” энд тодорч гарч ирсэн юм. Мөн нэг алдаатай зүйл энд бичигдсэн нь “Халхголыг гатлан ирсэн Я
Мөн нэг алдаатай зүйл энд бичигдсэн нь “Халхголыг гатлан ирсэн Япончууд энэхүү дурсгалыг хөндөж зүрхлээгүй” гэж огт худал зүйлийг бичсэн байна. 1939 оны Халх-голын дайнаар Япончууд “Их бурхант”-р биш харин Ремизовын өндөрлөг хавьцаа газраар орж ирсэн түүхтэй юм шүү. 1939 оны Халх-голын дайнаас болж бид Мана” уулыг алдсан гашуун түүхтэйг ч энд сануулан хэлэх нь зөв болов уу!
66.181.167.194-t. Chi yaasan mundag um be? Shuten bishirlee. Ene buhniig haanaas unshij boloh ve? Ene UNESCO -d burtgegdsen bol uu? Chadval haiku uguurei. Good luck!
Ганцхан хошууны засаг ноён хүн хүчний хязгаарлагдмал нөөцийг ашиглан ийм бүтээн байгуулалт хийж байсан байна.Гэтэл 1990 оноос хойш бүхэл бүтэн улс байж ганц ч бүтээн байгуулалт хийсэнгүй.Дандаа гадаадын зээл тусламж.Эсвэл ард түмний хандив.Энэ улсыг ийм болтол сүйрүүлсэн Ан гэгч жорлонг хуулиас гадуур гэж зарлаад даран сөнөөх шаардлагатай.
" Их Бурхант" болон Дорнотын тал, Халх голын дайны ул мөрийг үзүүлсэн аялал жуулчлал зохион байгуулж гадаад дотоодын жуулчидыг татах их нөөц байгаа юм байна даа.
Сайхан сонирхолтой мэдээлэл байна.Баярлалаа.Миний монгол ийм эх орончдийн буянаар оноог хуртэл оршин тогтнож байна даа.
Suuld sergeene gej ballaj ogchee.shine tsagiin ur muutai shavar deer ni huatad budgaar budaj bur suitgejee.hashlaga chuluun deer ni hadag.ooh tos idee budaa tavihiig ni boliulah heregtei.
end yaylal juulcndiin ocnih yostoi gazar mon doo .. jaahan zaitai amraltiin bus bguulj oron nutgiin muzei zocnid buudal kofe shor barij juulcndiig tatahiig oron nutag bodox tsag boljee.
gaihuulaad baigaa mongoliin soyol geech ni ochij ochij har tyvdiin huulbar. mongolchilson huulbar ch bish ter chigeeree tyvd. munharsan maluud ner usaa, gazar shoroogoo tyvdeer nerlej dolignon baidag alt mongoo achij zooj byalduuvchlavch har tyvdyyded hynii hemjeenii toond tootsogddoggyi. orchin yeiin tyvd zaluus munharsan yhryyded tsaanaa l 1 deerengyi handaj 1 nydeeree toodoggyi. hir burtag tembyynd barigdsan bichig yseggyi shydgyi chavgants hyrtel mongol hyn tyvd nertei baidgiig medeed tataj unan shoolno.
ДРОНООР ЗУРГЫГ ХАРУУЛЧИХ УХААН ДУДАЖДЭЭ ХӨӨРХИЙ ЗУРАГЧИН УХААНТАЙ ЮМНЫ
Ёпоончууд яасн гж нураах ёстой билээ хэхээ Монголчууд л өөрсдөө хамаг түүхээ соёлоо сүйтгэсэн бдаг хахахаа
Mongolin shashin urlagiin hamgiin gaihamshigtai buteel tsogtsolbor baina