Түвдийн буддын шашинтнуудын тэргүүн XIV Далай лам Данзанжамц сэтгүүлчидтэй ярилцахдаа хойд дүр тодруулах олон зуун жилийн ёс дэгийг өөрчлөх бодолтой байгаагаа мэдэгджээ. Энэ тухай Японы “Nikkei Asian Review” арваннэгдүгээр сарын 6-нд мэдээлсэн талаар “Российская газета” сонинд өнгөрсөн долоо хоногт бичсэнийг орчуулан хүргэж байна.
Эдүгээ нас сүүдэр 83 хүрсэн Далай ламын хэлснээр сүүлийн 600 гаруй жилийн турш дагаж мөрдсөн ёсоор түүний хойд дүрээр хүүхэд биш харин “олны бишрэл хүндэтгэл хүлээсэн эрхэм хүндэт лам эсвэл номч мэргэн” байж болох гэнэ. Мөн 20 орчим насны залуу ч титмийг залгамжлах боломжтой. Уламжлалыг өөрчлөхийн тулд одоо Гелгуп- /Гэлүгвагийн/-ын сургуулийн лам хуврагуудын зөвлөлийн зөвшөөрөл авах шаардлагатай. Ийм зөвлөл арваннэгдүгээр сарын сүүлээр цуглах төлөвтэй.
Залгамжлах ёс дэгийг өөрчлөх тухай санаа бодлоо өнөөгийн Далай лам бүр 2007 онд илэрхийлж байсан. Түүний хэлснээр хоёр дахь мянган жилийн дийлэнх хэсэгт оюун санааны болон соён гэгээрлийн лидерийн үүргийг давхар гүйцэтгэж байсан Далай лам хэмээх институт (Далай лам хэмээх институт 1391 оноос хойш оршин байгаа) өөрийгөө шавхаж дууссан ажээ. Тиймээс Далай ламыг сонгох тогтолцоог Ватиканд Пап ламыг сонгодогтой адил төстэйгөөр боловсруулах саналыг Данзанжамц дэвшүүлсэн юм байна.
Гелгуп сургуулийн нэр хүндтэй хам, хуваргуудаас бүрдсэн зөвлөл тохирох нэр дэвшигчийг шилж сонгодог байхаар төсөөлж байгаа ажээ. Жилийн өмнө Далай лам түүний залгамжлагчийг Монголоос эсвэл Гималайн бүс дэх Хойд Энэтхэгээс тодруулж болох юм хэмээн мэдэгдэж байсан. Өөр нэгэн боломжит хувилбар нь өнөөгийн Далай лам залгамжлагчаа өөрөө томилох явдал юм байна.
Түвдийн буддизмын тэргүүнийг сонгох шинэ ёс журам нэг талаас шашны институтүүдийн шинэтгэлийн гараа болох байх. Нөгөө талаас 1950 оноос хойш өөртөө засах мужийн хэлбэрээр БНХАУ-ын бүрэлдэхүүнд байгаа Түвдийн салан тусгаарлах хөдөлгөөнийг таслан зогсоохыг хичээж буй Бээжингийн санааг зовоож байгаа ажээ. Далай ламын албан өргөө Энэтхэгийн Дарамсалад байдаг. Тэнд мөн Түвдийн дүрвэгсдийн Засгийн газар байрладаг юм байна.
Далай ламыг энэрэл нигүүлслийн бодисадва, Авалокитешвара (Жанрайсиг) бурхны хувилгаан хэмээн үздэг. Олон зууны турш тухайн лидерийг өөд болсны дараа түүний хойд дүрийг тодруулдаг гэх боловч түүнд бэлтгэх ажил тусгайлан хурал ном айлдах, хэд хэдэн зан үйл үйлдэх зэргээр эртнээс эхэлдэг байсан. Бурхан болоочийг занданшуулж, тэргүүн сэнтийд нь залж, толгой нь аль нэг зүгт хөдлөхийг хүлээдэг байжээ. Түүнээс гадна холбогдох ёс заншил үйлдсэний дараа хойд дүрийг эрж тодруулах Түвдийн муж, аймгийн нэрийг цэнгэг ариун нуурын усанд харахаар мэргэлдэг байсан. Энэ бүгдийн дараа заасан зүгт лам хуврагуудын төлөөлөл хөдөлнө. Гол төлөв гурав хүртэлх насны хүүхдийн дундаас таарч тохирохыг нь олмогц түүний өмнө Далай ламын эдэлж хэрэглэж байсан зүйлээс оруулсан хэд хэдэн биет зүйл дэлгэн тавина. Хэрэв хүүхэд тэдгээр зүйл рүү тэмүүлж, өөрийнхөө эд зүйл гэж хэлэх аваас тухайн хүүхдийг Авалокитешвара бурхны хувилгаан тодорлоо хэмээн тооцно.
Өнөөгийн Далай лам намтартаа бичсэнээр 1937 онд лам хуврагууд тэднийд ирж, хэд хэдэн биет зүйл үзүүлэхэд тэр өмнөх гэгээнтний хэрэглэж байсан зүйлийг шууд “Энэ минийх” гэжээ. Үүнээс гадна тэр ирсэн лам хуврагуудыг нэрээр нь дуудаж, өмнө нь огт мэддэггүй байсан лхас аялгаар тэдэнтэй ярьсан гэдэг. XIV Далай ламыг сэнтийд нь залах ёслол 1940 оны зургадугаар сарын 22-нд Лхаст болж байжээ.
Д.Энхээ
Эх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин
Сэтгэгдэл0
далай лам ГЭДЭГ ЦОЛ бол МОНГОЛ ТӨРӨӨС ОЛГОСОН хэргэм ХЯТАДЫН ТӨРИЙГ ОЛОН ЖИЛ дарамт дор байлгаж байна АРГАА БАРСАН ХЯТАД УЛС мөнгөөр ДАРААГИЙН ДАЛАЙ ЛАМЫН гаргаж ирнэ ЖИНХЭНЭ БАНЧИН НУУЖ хуурамч БАНЧИНГ гаргаж ИРСЭН хятадын төр 400сая орчим бурханы шашинт хятад иргэдийн оюун санааг УДИРДАХ шашны ТЭРГҮҮНИЙ СУУДАЛ анхаарах нь ойлгомжтой МОНГОЛЫН ЭРГҮҮ хэдэн ТОЛГОЙ хамба НАР МӨНГӨ АВААД барьцаанд орж МОНГОЛЫН БУРХАНЫ ШАШИНГ зарсан юм шиг байна
хятадын мөнгөөр сүсэг бишрэлээ худалддаг ламын бурханы шавь гэж үзэх боломжгүй. тэд зөвхөн энэ насандаа тэр их мөнгөөр жаргана гэж бодож байгаа бол их том төөрчээ
Монголоос л холуур өнгөрөөсэй
Шашны тоглоом болох юм бөйна. Далай лам амьддаа хойд дүрээ тодруулж залгамжлагчаа гаргаж ирж байгаа бол хутагт хувилгаад гэдэг нь тоглоомын үйлдэл болно. Хүэ үхээд дээд төрөл авч төрдөг ёсыг бусинуулж самууруулж хагралдаан үүсэх нөхцлийг жинхэнэ бий болгон. Ингэснээр Төвд нэг мөр дэлхигээс арчигдах үндэс болж байгааг эрх биш энэ өвгөн Төвд гадарлаж баймаарсан. Их зөнөх үндэстнээ мөхөөнө.
Чи хол очиж өөрийнхөө шашнаар хуц. хятадууд хуурамч банчин богд тодруулсан одоо хуурамж халхын богдыг тодруулна дараа нь хятад хуурамч далай лам гаргаж тавина ингээд нэг хятад нэг шашин бодлого нь хэрэгжинэ
Mi 60 terbum bolno gesen
Хятадын хуурамч БАнчин богдод очиж сөгдөн шанд нь мөнгө харамж их авсан МУ-ын хэд хэдэн хийдийн том толгой лам нарын булхай гарч ирэхээс өмнө тэд үгээ хэлэх цаг болж дээ .Далайн хойд дүрийг сонгох бол МУ-д 10 -р богдоо сонгуулиар явуул... Мухар сүсгэт живж ,оюуны хоосролд орж буй өнөөгийн МУ-д 10-р богдын хэрэг юунд??????
Ном судраа ядаж уншиж сонсоод ойлгохгүй байж нийтээрээ даган баясахыг мунхрал гэдэг юм.
Төвдийн асуудал Монголд огт хамаагүй!
Хамгийн эмгэнэлтэй нь хамаатай.Монголд Төвдийн Ламын шашны шар малгайтны урсгал тархсан.Гэлүгпагийн урсгалын цөм нь Далай ламыг тэргүүнээ гэж хүлээн зөвшөөрдөг.
Bidend ter eldew bogd hutagt huwilgaad hereggui. Hen neg hun todruulj shashinaar baritsaaldag gurnii bodlogo yasan udaan urgeljilj bnaa. Tegeed lam naraas unen gots ni todrood garaad irne bizdee. Danzanrawjaa geser bogd shig. Er ni tegeed hariin hel deer busdiin shashin shutej suudag ard tumen ih tsoohon bdag. Bid ulamjlal zan uilee hel soeloo mash sain deedelj oorsdooroo bh tsag ali ert bolson bhaa. Mongol gesen buhen ugui bolj bndaa. Gadnii gesen bugdiig duuraij ulmal dordoh um. Mongoliig mongoloor bailga. Buh shashin bj bolno uguisgeh uchirgui hundlene. Gantshan mongol darhlaand haldaj ugui hiihiig tewchih argagui.
энэ зөнөг өвгөний шашинд монголчууд 400 жил хуурагдаж мунхарсаан .энэ зөнөг балмад чойжинтойгоо дэлхийгээс үүрд явах ёстой юм. тийм шаардалгыг дэлхийн оюун ухааны төвөөс гаргаж байгаа .
энд бичигдсэн' энэ минийх 'лхас аялагуугаар ярьсан, лам нарыг нэрээр нь дуудсан гэдэг бүгд худал. энэ лам чойжин хоёрын заль өөрсдийгөө ид шидтэй мэт харагдуулах гэсэн ад мэх энэ заль мэхэнд монголчууд бүр ч их итгэж тэнэгтэх нь өрөвдөмөөр юм .
zonoson ovgonii byh jyjig balarch baina. hyatadiig dotroos ni tyvdeer damjuulj hagalah gesen amerik baruunii yzel surtliin achaar ene hyn hynii toond orj nar yzej bayaslaa. ene ovgonoor damjuulaad hyatadiig zadalj butargah tolovlogoo haashdaa budaa bolood odoo en hynii heregtsee ogt baihgyi bolloo doo. delhiin hogjliin adag bolson tyvd balba mongoldoo bol yaj iigeed tarhiig ni ugaasaar amidrah baih. munharsan yhryyd gazar shoroo, uul us, ner usaa tyvdeer nerlej byalduuchlan, baidag alt mongoo tyvd ryy uraldaj zooj navsganavch tyvdiin huvid hynii torold bus maliin torold tootsogdson heveer. ondor bolovsroltoi, saihan bie haatai tsarai zystei mongol zaluusiin deer amidraldaa bolovson jorlon yzyygyi ygeegyi hooson tyvdyyd danalzana. amerik baruund baigaa tyvdyyd munharsan maluudiig tooj harahgyi baital maluud dagaj savsganaj araas ni namirna. mongol bol tyvdiin bogs doloogood 500 jil bolloo. duhaa tsoortol morgood ch guilgachin heveeree yldlee
zonoson ovgonii byh jyjig balarch baina. hyatadiig dotroos ni tyvdeer damjuulj hagalah gesen amerik baruunii yzel surtliin achaar ene hyn hynii toond orj nar yzej bayaslaa. ene ovgonoor damjuulaad hyatadiig zadalj butargah tolovlogoo haashdaa budaa bolood odoo en hynii heregtsee ogt baihgyi bolloo doo. delhiin hogjliin adag bolson tyvd balba mongoldoo bol yaj iigeed tarhiig ni ugaasaar amidrah baih. munharsan yhryyd gazar shoroo, uul us, ner usaa tyvdeer nerlej byalduuchlan, baidag alt mongoo tyvd ryy uraldaj zooj navsganavch tyvdiin huvid hynii torold bus maliin torold tootsogdson heveer. ondor bolovsroltoi, saihan bie haatai tsarai zystei mongol zaluusiin deer amidraldaa bolovson jorlon yzyygyi ygeegyi hooson tyvdyyd danalzana. amerik baruund baigaa tyvdyyd munharsan maluudiig tooj harahgyi baital maluud dagaj savsganaj araas ni namirna. mongol bol tyvdiin bogs doloogood 500 jil bolloo. duhaa tsoortol morgood ch guilgachin heveeree yldlee
zonoson ovgonii byh jyjig balarch baina. hyatadiig dotroos ni tyvdeer damjuulj hagalah gesen amerik baruunii yzel surtliin achaar ene hyn hynii toond orj nar yzej bayaslaa. ene ovgonoor damjuulaad hyatadiig zadalj butargah tolovlogoo haashdaa budaa bolood odoo en hynii heregtsee ogt baihgyi bolloo doo. delhiin hogjliin adag bolson tyvd balba mongoldoo bol yaj iigeed tarhiig ni ugaasaar amidrah baih. munharsan yhryyd gazar shoroo, uul us, ner usaa tyvdeer nerlej byalduuchlan, baidag alt mongoo tyvd ryy uraldaj zooj navsganavch tyvdiin huvid hynii torold bus maliin torold tootsogdson heveer. ondor bolovsroltoi, saihan bie haatai tsarai zystei mongol zaluusiin deer amidraldaa bolovson jorlon yzyygyi ygeegyi hooson tyvdyyd danalzana. amerik baruund baigaa tyvdyyd munharsan maluudiig tooj harahgyi baital maluud dagaj savsganaj araas ni namirna. mongol bol tyvdiin bogs doloogood 500 jil bolloo. duhaa tsoortol morgood ch guilgachin heveeree yldlee
zonoson ovgonii byh jyjig balarch baina. hyatadiig dotroos ni tyvdeer damjuulj hagalah gesen amerik baruunii yzel surtliin achaar ene hyn hynii toond orj nar yzej bayaslaa. ene ovgonoor damjuulaad hyatadiig zadalj butargah tolovlogoo haashdaa budaa bolood odoo en hynii heregtsee ogt baihgyi bolloo doo. delhiin hogjliin adag bolson tyvd balba mongoldoo bol yaj iigeed tarhiig ni ugaasaar amidrah baih. munharsan yhryyd gazar shoroo, uul us, ner usaa tyvdeer nerlej byalduuchlan, baidag alt mongoo tyvd ryy uraldaj zooj navsganavch tyvdiin huvid hynii torold bus maliin torold tootsogdson heveer. ondor bolovsroltoi, saihan bie haatai tsarai zystei mongol zaluusiin deer amidraldaa bolovson jorlon yzyygyi ygeegyi hooson tyvdyyd danalzana. amerik baruund baigaa tyvdyyd munharsan maluudiig tooj harahgyi baital maluud dagaj savsganaj araas ni namirna. mongol bol tyvdiin bogs doloogood 500 jil bolloo. duhaa tsoortol morgood ch guilgachin heveeree yldlee