Нас ахих тусам өсөж төрсөн Налайх тосгон минь сэтгэлд улам дотносох. Өсөж төрсөн нутаг гэх нь асуудлын нэг л тал юм. Алив хүн өсөж төрсөн нутгийнхаа хүн зон, нийгмийн харилцаан дунд төлөвшин бүрэлддэг гэх нөгөө тал нь бүр ч илүү илүү ач холбогдолтой. Өөрөөр хэлбэл Налайх тосгон маань намайг хүн болгосон юм. Хүн болгон шахам төрж өссөн аймгийнхаа тухай ярьж болоод байхад би яагаад төрөлх Налайхынхаа тухай бичиж болохгүй гэж ?! Би чинь Налайхын 1954 оны унаган хүүхэд. Ингээд ухаан орсон 1960-1970-аад оны Налайхынхаа тухай товч өгүүлэх гэсэн юм. Харин төрөлх сургуулийнхаа тухай тусгайд нь бичихээр төлөвлөж буй тул энэ тухай огт оруулаагүй болно…
Хуучин Налайх
Одоогийн гар аргаар нүүрс ухаж буй тэр хэсэгт Налайх суурин байсан бөгөөд түүнийг “хуучин Налайх” гэж нэрлэнэ. Хуучин Налайх бол захиргаа үйлчилгээний хэдхэн барилга, түүний хажуугаар үргэлжлэх хэдхэн гудамжаас тогтоно. Хуучин Налайхад хамгийн алдартай барилга нь “өндөр довжоот” алдар бүхий хоёр давхар модон байшин байх ба түүний арын хаалга нь кино театр, хажуу талд нь дэлгүүр хоршоо, гуанз, үйлчилгээний газрууд. Одоогоор бол “соёл үйлчилгээний нэгдсэн төв” юм даа. Хуучин Налайхын баруун дэнж дээр бас хэсэг айл байх…
Би гэж 7 настай нусгай кино үзэхчээ болно. Үзэх ч гэж дээ, киноны урдуур хойгуур баахан гүйнэ.
“Өндөр довжоотын” архан талд автобусны буудал байх. Шинээр баригдаж буй Налайх хүртэл автобус үйлчилнэ. Шинэ Налайхыг “тосгон” гэж нэрлэнэ. Яваандаа тосгон өргөжиж хуучин Налайхынхан тосгон руу нүүх хөдөлгөөн өрнөв. Хуучин Налайхад цэцэрлэгт явдаг байсан хүүхдүүдийг автобусаар шинэ тосгон руу хүргэж, авдаг болсон нь үүний илрэл юм. Нөгөө автобус орой биднийг авна. Жолооч нь автобусныхаа хаалгыг хөшүүргээр татаж нээж хаадаг байсан нь санаанд үлджээ. Автобусанд томчууд хүүхдүүдийг өхөөрдөн дуулуулна, чадлаараа дуулж өгнө шүү дээ. Нэг удаа миний дуулах ээлж ирэхэд “Морьтой ч болоосой” киноны:
“Хайрыг минь булаасан
Хайртай хонгор Янжмаагаа
Авгайгаа болгоно доо.
Ай даа, уяхан тогос минь…” гэж дуулж амьтан хүний инээд баржээ. Хожим ээж минь: “Чи тэгэхэд намайг ганц сайн түлж билээ” гэдэгсэн. Би гэдэг амьтан 7 настайгаасаа “хайрын дуу” дуулж өссөн Налайхын жинхэнэ эр хүн байж дээ…
Нэгдүгээр хороо
Ингээд хуучин Налайхынхан 1959-1961 онуудад шинэ Налайх буюу “тосгон” руу нүүн ирж суурьших болов. Тэд хоёр газар суурьшсан ба нэг нь Налайхын баруун дэнж дэх 7 дугаар хороо, нөгөө нь Налайхын ард байх 1 дүгээр хороо юм. Манайх 1 дүгээр хорооны дэвсгэрт хашаа барьж суурьшив.
Тэр үед 1 дүгээр хороо хоёрхон гудамжтай байсан ба манайх 2 дахь гудамжны хамгийн баруун талд хашаагаа барив. Манайхаас баруун болон ар тийш өвс нөгөө халиурсан эзгүй газар.
Зун болохоор гэрээ авч, хойшоо буюу одоогоор цэргийн ангиудын урдхан талд барина. Зусланд гарч байгаа нь энэ. Ямар ч гэсэн цэцэг ногоо ургасан сайхан газар байж билээ.
Хожим 1 дүгээр хороо өргөжиж, манайх эхнээсээ 2 дахь гудамжны дээхэн хэсгийн айл болов.
1 дүгээр хорооны хамгийн алдартай газар нь “Улаан булан” гэх жижиг цагаан байшин байх. Архан талд нь хүнсний болон барааны дэлгүүртэй. “Улаан булан”-д кино гарна, концерт тоглоно, бүжиг болно. Одоогоор бол “соёлын төв”, эсвэл “хүн цугладаг төв” гэж нэрлэж ч болно.
Ямар нэг хүн олъё, сураг гаргая гэвэл “Улаан булангийн” үүд хавьд л байж байна. Үгүй ядахдаа сургийг нь гаргаж болно. Энэ бол гарцаагүй…
Нусгай пацаан байхаасаа эхлээд 10 дугаар ангийн залуу болох хүртэл миний хүүхэд насны бүх амьдрал “Улаан булан”-гийн эргэн тойронд өнгөрсөн гэхэд хилсдэхгүй…
Тосгон
Манай Налайх тосгон гоё л доо. Ганцхан гудамжтай, ёотон шиг хэлбэртэй олон сайхан цагаан байшинтай. Налайхын хамгийн алдартай газар бол “Уурхайчдын соёлын ордон”. Хүүхэд байхад их том байшин шиг санагдаж байсан боловч одоо бол жижигтээ орох нь мэдээж.
Улаан булан, соёлын ордон хоёрын дунд кино үзэх гэж хэд ч явсан бүү мэд. Налайхын хүүхэд болгон тэгдэг байсан…
Хамгийн хойт талд хоёр давхар хоёр шар байшин байх ба энэ нь миний төрөлх сургууль.
Ганц гудамжаа хойт талаас нь тоолбол эхлээд гуанз, хэсэг сул байснаа хүнсний дэлгүүр, ахиад жаахан урагшаа барааны дэлгүүр. Бас нэг номын дэлгүүр, түүнээс урагш эмнэлэг, гал команд байх…
Манай Налайх тосгоны бэлэгдэл, сүр хүч нь соёлын ордон маань гэж би боддог юм.
Эгэл бөгөөд найрсаг амьдрал
Ус түгээх тэрэг байсан боловч Налайхчууд голдуу Туул голоосоо зун нь ус, өвөл нь мөс авна. Аль нэг жолооч нь “Усанд явлаа шүү” гэж орилно. Хүүхдүүд бид бидон сав тажигнуулан машинд сууж, Туулаас ус авчрах сайхан шүү дээ. Өвөл том том мөс авчирч тусгайлан хураах бөгөөд түүнийгээ хайлуулж хэрэглэнэ. Хэд хэдэн удаа мөс долоож хэлээ наалдуулаад ганц сайн хаширч билээ…
Бас албатай юм шиг данхнаас ч том нүүрс авчрах бөгөөд тэрийг нь хагалж жижиглэх гэж хэрдээ л ажил болдогсон.
Социализмын үед мах сүүнд очерлоод бараг турж үхэх шахаж байсан гэдэг яриа бол худал цуурхал. Өвөлд нь өвлийн идшээ бэлтгэчихнэ, зунд нь хөдөөнөөс хонь авчраад гаргаад идчихнэ. Тэгээд ч уурхайчид цалин сайтай учраас мах, сүүгээр алингаа алдталаа дутах нь үгүй. Яахав, зун бол мах, сүүний очер байх нь байсаан.
Ямар ч гэсэн юу байдгаа олонтойгоо хувааж хэрэглэдэг сайхан үе байлаа. Хасаг монгол ялгаагүй, “найзан дундаа” л амьдарна.
Налайхын хүүхдүүд бид мал хариулна гэх биш, ингэхээрээ ерөнхийдөө хотын амьдралтай гэсэн хэрэг л дээ.
Налайх маань их хүйтэн газар л даа. Цас ихээр хунгарлаж, бараг айлын хашаатай чацуу болно. Нусгай пацаанууд бид цасан окоп хийж, байлдаж голдуу тоглоно. Бээлий норж, ханцуй бээлийн хоёрын завсраар гараа сайрттал тоглоно шүү дээ…
Манай Налайхад 1 дүгээр хороо руу гэр рүүгээ явах замд “шилэн заводын ар” гэж айхтар хүйтэн хэсэг байх. Үүнийг үл харгалзан пацаанууд бөгсөн дороо цүнхээ тавьж байгаад гулгаж өгнө. Цүнх тэснэ гэж ёстой байхгүй. Тэнд чих, хацраа хайруулж хөлдөөх явдал байнга. Хөлдсөн чих, хацар устаж хэрдээ л зовооно, аав үүнийг тооно гэж байхгүй, зүгээр л “цасаар сайн арч” гэж хэлбэл их юм. Харин ээж бол тослох зэргээр байдгаараа арчилна…
Налайхын хүүхдүүд бараг бүх төрлийн тоглоомоо өөрсдөө хийнэ. Бүх төрлийн гар болон урт богино буу, тэвэг, чавх, элдэв янзийн ус түрдэг болон тоглодог тэрэг зэргийг “дотоодын үйлдвэрлэл”-ээр хангана. Нэг нь тэвэг хийхээрээ “нарийн мэргэшсэн” бол нөгөө тэрэг хийхээрээ гаршсан байх жишээний. Би бол чавх хийхийг “урлагийн төрөл” болтол хөгжүүлсэн “өндөр зэрэглэлийн” мастер байлаа. Хүүхдүүдийн захиалгаар чавх хийхээс гадна болжмор, тагтаа, хулгана тэсгээдэггүй “мэргэн” цолтой явлаа шүү дээ…
Ус зөөдөг, тоглодог чирдэг, түрдэг, мөрлөдөг тэргийг ч ёстой янз янзаар нь хийнэ шүү дээ. Ер нь бол хүүхдүүд тоглоомоо өөрсдөө хийх нь наад зах нь “зохион бүтээх”, цаад зах нь сэтгэн бодох чадварыг хөгжүүлдэг хамгийн сайн зүйл гэж бодно.
“Эд хөрөнгө” ч барагдашгүй. Муу халаасандаа чавх, тэвэг, “дэлхий” тоглох хадаас, “үзэг” тоглох үзэгний хошуу, “бөглөө” тоглох төмөр бөглөө, шувуу амьтан хооллох будаа зэрэг “хог новш” түнтийтэл чихнэ. Халаас тэснэ гэж ёстой байхгүй, ээж оёод л өгнө, маргааш нь гарцаагүй цоорно…
Ингээд нусгай пацаан үе дуусч “идэр хүний” амьдрал эхэлнэ дээ. Энэ нь нохой тэжээх, цана тэшүүрээр гулгах, унадаг дугуйгаар давхих, сагсан бөмбөг тоглох, кинодох зэрэг “том хүний” ажил хийх хийх болов. Сагсан бөмбөг бол налайхын хүүхдүүдийн спортын гол төрөл байж, ихэд хөгжсөн байсан юм.
Цанаар гулгах 2 гол газар бий. Нэг нь одоогийн цэргийн ангийн арын хөтөл, нөгөө нь 7 дугаар хорооны баруун хойно байх “Партизаны хонхор”. Тэндээс л цанаар доошоо “ниснэ” шүү дээ…
Тэшүүрээр ойр гулгах бол гудамжиндаа, арай хол явбал “Бааст гол”-оор гулгана. Дэлгүүр явахдаа хүртэл тэшүүртэйгээ явдаг баагий олон байлаа. Эсгий гутал дээр тэшүүрээ олсоор уяж, модоор эрчилж, тээглэн тогтоогоод л тэшүүр бэлэн. Тэр үед Налайхын пацаанууд толгой дараалан цаначин, тэшүүрчин байлаа…
Дугуйгаар чинь “ганцхан тойроод ирье” гэж хэлээд өдөржингөө алга болдог баагийнууд олон. Дугуй босгох гэж нэг айхтар түвэгтэй ажил бий. Нэг рам, дугуй зэргийг хог дээрээс олж ирнэ. Тэгээд сэлбэг хайгаад нэмж хураагаад мөн “сэлбэгийн наймаа” хийж байгаад жил орчмын дараа дугуйгаа бүтээнэ шүү дээ. Үүнийгээ “дугуй босгоно” гэж нэрлэнэ.
Манай Налайхад бол гудамжны зодоон бол эр хүний “нэр төр, алдар гавъяаны” хэрэг байлаа. “Манайхныг зодож байна, манайхан ирээрэй” гэсэн дуудлага бол жинхэнэ байлдааны “Миний хойноос, давшаад” гэдэг шиг л үйлчилнэ. Энэ дуудлагаар заавал очих нь “нэр төрийн” хэрэг…
Харин “дайснууд” нь эсвэл өөр ангийнхан ч байж магад, эсвэл өөр гудамжны баагий ч байж болох, эсвэл өөр хорооныхон ч байж болох. Зодоон юунаас болж эхэлсэн, хэн нь буруу зөв энэ тэр огт хамаа байхгүй. Гүйгээд очиход аль нь “манай” тал, аль нь “дайсан” болох нь хар аяндаа ойлгомжтой. Ингээд “дайснууд” руу шууд л дайраад холилдоод л үзчихнэ шүү дээ. Ингээд хэдэн том хүн орилж хашгичвал тараад алга болно. Арай том болсон үед цагдаа магдаадаа хүрнэ шүү дээ. Цагдаа ирсэн ч гэсэн их л сайндаа хоёр гартаа нэг нэг “эсэргүүг” л барьж үлдэж чадна. Цагдаа нэгийг нь дэлсэх гэхээр нөгөө нь гарцаагүй зугтана. Ингээд мань цагдаа ганц “эсэргүүтэй” л үлдэнэ. Бусад нь пар хийгээд л тараад алга болно. Хүүхэд болгоноо таньдаг цагдаа тэдний араас нэрээр нь дуудаж байгаад: “Чи муу хаа холдохийм ?! Тааралдаж л таараа” гэж араас нь орилно. Нэг их удахгүй мөнөөх цагдаатайгаа мэлийтэл тааралдана даа. Хэд сайн дэлсүүлж аваад сална. Хамгийн инээдтэй нь нэг зодоонд “манай” талд байсан баагий өөр нэг зодоонд “дайсан” болох буюу үүнийг урвуугаар солигдох нь энүүхэнд…
“Тулалдааны” үр дүнд энд тэнд хөх няц болох, шалбарах, зулгарах, гар хуруу тулгарах, бага зэрэг шархдах зэрэг хохирол үзнэ. Хамгийн хүнд нь гэмтэл нь “толгой хагарах” боловч удалгүй эдгэнэ. “Байлдааны” талбарт олсон шарх бол “эр зоригийн” гол үзүүлэлт болно. Энийгээ сүр бадруулан ярина…
Харин бидний үеийн зодоон амь нас, хүнд гэмтэлд хүрсэн удаа нэг ч байхгүй. Харин том ах нар бүжиг танцан дээр “хүүхэн булаалдаж” зодолдох бол энүүхэнд. Манай Налайх чинь булаалдаж зодолдох нь байтугай, насан туршаа хайрлаж амьдармаар сайхан хүүхнүүдээр дүүрэн газар шүү дээ…
Үүний дараа багцаагаар 7-8 дугаар ангиас “насанд хүрсэн” амьдрал эхэлнэ. Энэ үед дуу хөгжим, яруу найраг, уран зохиолын ном, эстрад чуулга “Баян Монгол”, “Соёл-Эрдэнэ” зэргийг сонирхох бөгөөд байлдаантай киноны үе дуусч романтик киноны үе эхэлнэ. Гадаадаас бол “Битлз” болон оросын алдарт чуулга, дуучдыг шүтэн биширч, пянзыг нь цуглуулна…
Энэ үед “шаардлага гарвал” юу юм гэхээс зодоон модооныг огт сонирхохоо болино. Ерөнхийдөө бол мөрөөдөл хийгээд “хайр дурлалын” романтик үе эхэлнэ дээ. Энийг яриад ч яахав, “дурлаж дурлуулж” л явлаа…
Дээд сургуульд орох, оюутан болоод юу хийх, хичээл давтах, найзуудтайгаа ирээдүйн тухай ярих, найз охидоо кинонд “дааж” оруулах, хүргэж өгөх зэргээр “ажил” гэж барагдахгүй…
Налайхын хүүхдүүд бүгд л ус авах, нүүрс хураах, мод хөрөөдөж, банзлах, хагалах, гэр орноо цэвэрлэх, янзлах зэрэг өдөр тутмын ажлыг бүгдээрээ л хийнэ. Охидуудад “чадалтайгаа” харуулах гэж 40-ийн бидонтой усаа зөөн нэлээд хол газар ганц ч амрахгүй гүрийнэ. Одоо бодоод байхад миний “чадалтайг” анхаардаг анзаарч хардаг охид ганц ч байгаагүй бололтой, би л өөрөө бодож олчихоод өвчигнөж байгаа царай тэр…
Шажинхурах ба Туул гол
Манай Налайхынхан Богд уулын Шажинхурахын аманд зусланд гарцгаана. Хүүхдийн зуслангийн цэцэрлэгтэй, нэлээд сайн тохижуулсан байж билээ. Эцэг эхчүүд ажилдаа явахад бидний аваргууд уул хадаар хөндлөн гулд тэнэж өгнө. Хад жимс, самар их түүнэ. Бас хамгийн гол ажил нь модны хуурай гишүү түүнэ. Гишүүгээ чаргачлан бөөгнүүлж боогоод уулнаас чирж ирэх их зугаатай ажил байж билээ. Миний зунжингаа түүсэн гишүү гэхэд л бүтэн машин болдог байлаа. Бүх хүүхдүүд л ийм байсан…
Зуны даалгаварт зурамны арьс авчрах даалгавар өгнө. Энийг ч ёстой давуулан байнга биелүүлнэ. Тун “их нүгэл” үйлдэж, ус цутгаж, урхидаж алсан зурам тоогоо алдана. Алсан зурамны тоогоороо уралдана. Одоо би зурам харахаараа өрөвдөөд байдаг юм…
Тэр жил Шажинхурахад орос цэргүүд хээрийн сургууль хийв ээ. Бидний хэдэн баагий аль хэдийн давхиж очоод орос цэргүүдтэй “найзлаж” гарах нь тэр. Би бүр ч илүү найз болсон ба цэргийн цуваа манай урдуур явахад “орос найзуудын” маань гинжит хуягт манай гадаа зогсоход “ах лам” хуягт руу үсрээд л орно шүү дээ. Ээж бол араас хашгирч ч амжихгүй. Аз болбол тэд АКА-аа бариулна, хутган жадаа үзүүлнэ, сургуулийн сум бэлэглэнэ. Үнэн гоё ш дээ…
Тэр жил бид Шажинхурахын голд хэсэг газрын чулуу зайлуулж байгаад усанд сэлэх газар байгуулав. Өдөржингөө цэлдэн хөх болтлоо усанд хэвтдэгсэн.
Туул гол бол Налайхчуудын шүтээн юм. Юм л бол Туул руугаа явна, зугаална, юм угаана, амрана. Загас барих гэж нэг сүрхий ажил байв. Гараараа ч загас барьж болно. Үүний тулд нэг нь голын хүнхэр эрэг рүү тонгойно, нөгөө нь түүний хөлөөс сайтар барьж татна. Тонгойсон баагий гартаа оймсоо углах ба гараа эргийн доогуур шургуулан тэмтэрч загас эрнэ. Тэмтрэгдэнгүүт нь атгаж аваад гаргаад ирнэ дээ. Хэрэв гартаа оймсоо углахгүй бол загас гулгаад, мултраад алга болно. Одоо үүнийг ярихаар олон хүн үнэмшдэггүй юм. Нэгд Туул голд маань загас элбэг байж, мөн хүүхдүүд бидэнд загасны элдэв хэрэгсэл дутмаг байсан юм. Дэгээгээр ч бас барина. Ямар ч гэсэн Туул голоосоо гараараа загас барьж үзсэн азтай хүний тоонд би орно. Загасаа норгосон сонинд ороож байгаад гал дээр шарж иднэ. Амттай гэж жигтэйхэн…
Туул голоор минь сал явдаг байсан гэж томчууд ярьдаг ба би бүр жаахан байхдаа нэг удаа салан дээр гарч үзсэнээ бүүр түүр санадаг юм. Тийм л их устай байж дээ, хатан Туул минь…
Намар мойл түүнэ гэдэг нэг зугаатай ажил байх бөгөөд бид амаа хаттал заваартал мойл иднэ…
Хатан Туулынхаа эрэг дээр тоглож, усанд нь өдөржингөө байхад хүүхэд бидний жаргал байж билээ…
Зун намар мөөг их түүнэ. Налайхын уурхайн урд хөндий тэр үеийн нэршлээр “Урд ар”-д их мөөгтэй, мөөгөн хүрээ дүүрэн байх. Бороо орж, манан татсаны дараа аавтайгаа мөөгөнд явна. Нэг нэг модон шор хийж авах ба түүгээр мөөгөө ухаж авна. Монголчууд мөөгийг хутгаар авдаггүй, модон шороор авдаг юм. Ээж мөөгийг утсаар сүвлэн хатаах ба үе үе хоолонд хийж иднэ…
Манай Налайх соёл урлагийн талаар дутна гэж байхгүй. Учир нь зүүн чиглэлд аялан тоглолтоор явж буй бүх урлагийн байгууллагууд анхны тоглолтоо Налайхад л хийнэ. Намар оройхон нэлээд борлож, аяншиж ядарсан хүмүүс сүүчийнхээ тоглолтыг бас л Налайхад хийнэ. Ингээд Налайхчууд соёл урлагийн тоглолт 2 дахин илүү үзчихдэг байсан юм.
Манай нэг эгч Дуу бүжгийн чуулгад бүжигчин хийх. Манайхаар найзуудаа дагуулж ирнэ, одоо бодоход томилолтын мөнгөө бага ч гэсэн “хэмнэдэг” байсан байх. Эгчийг ирлээ гэнгүүт ээж мах чанана, маш их хоол хийнэ. Тэдний дунд хааяа урлаг соёлын томчууд ч ирнэ. Эгч маань: “Аав ээжид нэг дуулж өгчихөөд хоолоо ид” гэж албадна. Манай муу гэрт урлагийн томчуудын дуу хоолой цангинана шүү дээ. Би ч маш их баярлан хөөрнө…
Налайхын дууль
Манай Налайх ид тэлэн хөгжиж байхдаа уурхай, шилний үйлдвэр, цэргийн оёдлын үйлдвэр, автобааз гэсэн хэдэн том тулгуур дээр тогтож байв. Эдний дундаас Уурхай хамгийн гол байр суурь эзэлнэ. Нүүрсний уурхай бол манай Налайхын нэрийн хуудас, нэр төр, амь амжиргааны эх үүсвэр байлаа.
Налайхын зам, шилний үйлдвэр барьж байсан хятадууд явж, оронд нь оросын цэргийн нисэх анги байгуулагдав. Налайхын дээгүүр дуунаас хурдан онгоцууд нисэлдэх болов. Урд дэнж дээр локаторын станц байгуулагдав. Ийм хүчирхэг хамгаалалттай байхад аюул заналаас айх, сэтгэл зовох юу ч байхгүй…
Ингэснээр Налайхчуудын амьдралд их дэм болсон юм. Дэм болсон гол зүйл нь орос дэлгүүр, хямд бензин хоёр байв. Орос цэргүүдээс 200-ын торхтой бензин 1 шил архиар авна шүү дээ. Орос дэлгүүрээс бол ховор живэр бараа авчихна…
Налайхчуудыг намар оройхон болоход нэгэн баярт бөгөөд түгшүүрт хүлээлт зовооно. Энэ бол уурхай төлөвлөгөөгөө биелүүлэх эсэх хүлээлт юм. Тэр үед бид Эх орноо нэгэн том ариун зүйл гэж боддог, түүний хөгжил цэцэглэлийн төлөө хүн бүр чадлынхаа хэрээр зүтгэх ёстой гэж ойлгодог байлаа. Налайхчуудын төсөөллөөр Эх орон бол аварга том хөдөлмөрийн фронт бөгөөд Налайхчууд Эх орны Нийслэл Улаанбаатарынхаа гал голомтыг нүүрсээр таслахгүй үүрэг хүлээсэн гэж үзнэ.
Оны эцэс дөхөх тусам хүлээлт найдвар, түгшүүр ээлжилнэ. Уурхайчид “тулаа” буюу 3 ээлжинд орж 24 цаг тасралтгүй зүтгэж эхэлнэ.
Манай хамаатан нэг уурхайчин ах байх. Гэрт нь очиход унтаж л байна. Ээж: “Миний муу хүү ядраад сунаж үхэх нь” гэж үглэнэ. Уурхайчид бүгдээрээ л сунаж үхтлээ ажилладаг байсан даа…
Энэ үед уурхайн ажил амжилт нийт Налайхчуудын санаа зовох хэрэг болно. Дэлгүүрт хүмүүс дугаарлаж байна. Уурхайчин ах орж ирээд хамгийн сүүлд зогсоно. Гэтэл хүмүүс дундаас хэн нэг нь: ”Алив таминь ээ. Энэ хүүг урдуураа оруулаач. Ядарч байгаа байлгүй” гэнэ. Хүмүүс ч уухайн тас зөвшөөрнө. Уурхайчин ах нэлээд ичингүүрч байснаа урдуур орж, мах, талх, масло, элсэн чихэр зэрэг хүнсний зүйлээ авна. Тэгээд гарах гэхэд нь бараг бүгдээрээ: “За яаж байна даа ? Амжих нь уу ?” гэж асууна. Уурхайчид: “Гайгүй дээ”, “Нэлээд дөхөж байгаа шүү” гэсэн хэдхэн үг хэлнэ. Хүмүүсийн санаа амарч “ашгүй дээ” гэцгээнэ. Энэ мэтчилэн хатан зоригт уурхайчдаа Налайхчууд ихэд хүндэлнэ.
Уурхайд метан хий, гүний ус нэвчих, нуралт үүсэх гэсэн 3 том аюул байх. Зарим үед аав хараал тавин, ээж үглэсээр гэртээ орж ирнэ. “Яасан ?”. “Хий гарч гэнэ ээ.”, “Хүн зүгээр үү ?”, “Зүгээр гэнэ ээ”, “Ашгүй дээ”, “Заавал ийм үеэр гардаг хижиг ш дээ”. “Хижиг” гэдэг нь метан хий юм уу, гүний ус л даа. Бараг л байгаль дэлхийг бүхэлд нь хараахаас наагуур юм болно…
Сайд хүртэл ирж гэнэ гэж ярина. Үнэхээр сайд нар биечлэн ирж удаан хугацаагаар уурхайд ажилладаг байсан юм шүү.
Өвлийн сар ирэхэд манай Налайхчууд “хий битгий гараасай”, “гүний ус бүү гараасай”, “нуралт бүү болоосой” гэж сэтгэл дотроо залбирна.
Ингэж ингэж “төлөвлөгөө биелсэн” гэсэн баярт мэдээ ирнэ. Үүний анхны шинж тэмдэг нь Соёлын Ордон, түүний ойр орчмыг гэрлэн чимэглэлээр чимж өдөр мэт гэрэлтүүлнэ. Хүүхдүүд бид гүйлдэж энэ баярт мэдээг аав, ээждээ дуулгана. “Соёлын Ордныг чимчихсэн байна” гэж. Ингэмэгц л Налайхчуудын санаа амарч, сая л сэтгэл дүүрэн амьсгална. Гэрлэн чимэглэл Шинэ жил хүртэл байна. Налайх тосгон маань гоёмсог, сайхан, үзэсгэлэнтэй, хүмүүс нь сэтгэл хангалуун, аз жаргал дүүрэн болно…
Налайхын дэлгүүрүүд мах, сүү, масло, элдэв чихрээс эхлээд ховор живэр бараагаар пиг дүүрнэ. Бодвол “цаанаас” нь тэгж зохицуулдаг байсан байх. Энэ ч гэсэн уурхайгаа төр засаг хэрхэн анхаардагийн жишээ болно гэж бодож байна.
Нөгөө уурхайчин ах ээж, эхнэртээ нэлээд их мөнгө өгнө. “Үлдсэнийг нь сүүлд авчирна” гэж хэлнэ. Бодвол бүх цалинг нь бөөндөж биш, тохируулж цувуулан өгдөг байсан бололтой. Ингээд ах хүү гоёж гарна даа. Хромон гутлаа гаргаж тосолно, космтюмаа гаргаж өмсөөд баярын хуралдаа явна.
Орой ирэхдээ халуун сав, цаг мэтийн шагналтай ирэх ба ээж нь түүнийг нь хоймортоо залж, орж ирсэн хүн бүрт үзүүлж, гайхуулна.
Бүр орой болоход уурхайчид баяраа тэмдэглэн айл хэсэж архидаж эхэлнэ дээ. Нэлээн сайн балгачихсан уурхайчин ах нар цас мөсөнд хальтирч унахгүйн тулд 2-3, 4-5-аараа бие биенээ сугадан чанга чанга ярилцан үл мэдэг найган явахыг харахад өөрийн эрхгүй бахархах сэтгэл төрдөгсөн. Тэд бол үнэхээр баатрууд байсан юм шүү !!!
“Хүн үлдээж болохгүй шүү, унавал хөлдчихнө, хүнээ сайн тоолж яваарай” гэх бригадын даргын орилох одоо ч сэтгэлд дотно. Энэ үгэнд уурхайчин хүний хүнлэг, хамтач сэтгэл бүрэн шингэсэн гэж бодно.
Ийм болохоороо, ийм орчинд хүмүүжсэн болохоороо Налайхчуудын олонхи нь ажил хөдөлмөрт дуртай, түүнээс халширдаггүй, ямар ч бэрхшээлийг давах чадвартай, гүдэс шулуун зантай, чин шударга, яс махны хамтач үзэлтэй, Эх оронч хүмүүс болдог ч байж магадгүй.
Энд дурдсан бүхэн хөдөлмөрөөр бойжин хүмүүжиж, хөдөлмөрөөрөө алдаршсан Налайхын уурхайчид, миний Налайхчуудын эгэл жирийн амьдрал, түүний тухай дууль гэж би бодном…
Судлаач Х.Д.Ганхуяг.
2019 оны 04 дүгээр сарын 17
Эх сурвалж: ganaa.mn блог
Эрхэм та судлаач Д.Ганхуягийн бусад нийтлэлийг түүний албан ёсны блог ganaa.mn -ээс уншина уу?
Сэтгэгдэл0
Ганаа ах маань хөгшрөөд өвгөн партизаны яриагаа эхэлжээ. Ингээд нэг иртэй нөхөр байя болвоо хөөрхий. Гэхдээ яахав энэ ард түмэнд Ганаа ах шиг өөр нэг залуу гараад л ирэх биз. Амжилт, аз жаргалтай өтлөөрэй.
ёстой гоё дурсамж байна, манайхны амьдрал иймэрхүү л байсан даа, Ганаа судлаач багадаа нүүр хагарчихсан догь эр байжээ, тэр дуулсан дууг нь хараач, xaxa
Бага нас санагдчихлаа,,,!сэтгэл уярлаа... !
yneheer goyo umaa. ter yeiin amidral nydend haragdaj baina. hymyysiin haritsaa ich saihan baijee. hool und ich amttai, huushuur ich tom baisniig sanaj baina. bas jims nogoo tom hemjeetei baisan ba alimnii yner gehed l delgyyrees hol gazart ynertdeg baisan. zuragttai bolson ailuudad bygdeeree tsugladag bailaa. tamd bayarlalaa
yneheer goyo umaa. ter yeiin amidral nydend haragdaj baina. hymyysiin haritsaa ich saihan baijee. hool und ich amttai, huushuur ich tom baisniig sanaj baina. bas jims nogoo tom hemjeetei baisan ba alimnii yner gehed l delgyyrees hol gazart ynertdeg baisan. zuragttai bolson ailuudad bygdeeree tsugladag bailaa. tamd bayarlalaa
сайхан цаг байждээ ганц налайх ч биш бүгдээрээ иймэрхүү л хамтач нэг нь нийтийн төлөө нийт нь нэгийнхээ төлөө амьдарч байсан юм шүү дээ бие биендээ санаа тавидаг тусалдаг байсан шүү
сайхан цаг байждээ ганц налайх ч биш бүгдээрээ иймэрхүү л хамтач нэг нь нийтийн төлөө нийт нь нэгийнхээ төлөө амьдарч байсан юм шүү дээ бие биендээ санаа тавидаг тусалдаг байсан шүү
Аж үйлдвэрийн анхны голомт,хөдөлмөрийн ууган баатар төрсөн,яруу алдарт уурхайчны хотын тухай дурайтал дүрсэлсэн Танд хамгийн сайн сайхныг ерөөе.Бид суралцах,бахархан дуурайх өв,соёл,түүхтэй хүн зон билээ.Маш их бачрлалаа
Сайхан дурсамж байна. Баяр хүргэе.
нөгөө их аналитик шинжилгээ хурц ширүүн үгтэй нийтлэл бичдэг ганаад бас ийм нэг хөглөрсөн уянга эгшиг байдаг байжээ. бахархал, ухаархал, өнгөрсөн түүхээ үнэнээр нь өчих... яруу эгшиглэнгт энэхүү дурсамжийг уншаад бүхэл бүтэн роман унших, үгүй бол сайн сайн жүжигчид тоглосон лут кино үзсэн дайтай санагдав... үүнийгээ бие даасан ном болгох хэрэгтэй. сайхаан...
Хүнээс бүх л юм гарна шүүдээ. Ялангуяа Ганхуяг гуай шиг үнэнч, яс хүнээс илүү их нинжин сэтгэл гарна.
нөгөө их аналитик шинжилгээ хурц ширүүн үгтэй нийтлэл бичдэг ганаад бас ийм нэг хөглөрсөн уянга эгшиг байдаг байжээ. бахархал, ухаархал, өнгөрсөн түүхээ үнэнээр нь өчих... яруу эгшиглэнгт энэхүү дурсамжийг уншаад бүхэл бүтэн роман унших, үгүй бол сайн сайн жүжигчид тоглосон лут кино үзсэн дайтай санагдав... үүнийгээ бие даасан ном болгох хэрэгтэй. сайхаан...
нөгөө их аналитик шинжилгээ хурц ширүүн үгтэй нийтлэл бичдэг ганаад бас ийм нэг хөглөрсөн уянга эгшиг байдаг байжээ. бахархал, ухаархал, өнгөрсөн түүхээ үнэнээр нь өчих... яруу эгшиглэнгт энэхүү дурсамжийг уншаад бүхэл бүтэн роман унших, үгүй бол сайн сайн жүжигчид тоглосон лут кино үзсэн дайтай санагдав... үүнийгээ бие даасан ном болгох хэрэгтэй. сайхаан...
gaihaltai
Yneheer goe uneniig bichjee nalaih maani nudend haragdah shig bolloo
Ганаад маань 60 - аад оны Налайхчуудын хүнлэг, хөдөлмөрч чанар шингэсэн нь өнөө ч дарагдахгүй далдайгаад, булагдахгүй бултайгаад байдаг юм аа. Уншууштай, сайхан бичжээ.
Налайхын үе үеийн уурхайчдын яруу алдар бадартугай? Би Налайхынх биш боловч энэ нутгийн хөдөлмөрч зон олноор үнэхээр бахархлаа, энэ дурсамжийг уншаад
баярлалаа, сайхан бичжээ
аятайхан юм бичиж
Гоё. Баярлалаа
Гоё Дурсамж гоё
Үнэхээр сайхан дурсамж. Уурхайн тосгон сайхан шүү. Ном болгоод Налайхын номын сан, орон нутгийн музейд өгвөл сайхан юм.
тийм шүү
Гоё бичсэн байна хүн эргэн дурсаж бахархах зүйлтэй байх ёстой
Рамзай ах гоё бичжээ С.Лочингийн "Газран дуун" роман бол ахын нутаг биз
Тэр үеийн нийгэм бүхэлдээ тийм л байсан юм шүү дээ. Сайхан дурсамж байна. Баярлалаа
Ганаа ахад баяр хүргэе мундаг & браво
Сайхан бичиж дээ. ийм сэтгэдэл залуу үе уншихад их хэрэгтэй.
Бага нас, сайхан дурсамж, налайхаас хот хүртэл уурхайчдын автобустай төөрч байсан хүүхэд нас минь тодхон буув. Улаанбулан миний хувьд ертөнцийг харах, өөр юм олж мэдэх газар маань байлаа. Улаанбулангийн ард талын 1-р дэлгүүрээс 60 мөнгөний пичень авахын тулд мөнгөө цуглуулдаг байж билээ. Сайхан түүхтэй, буянтай газар шүү Налайх маань.
Olon ulsiin valiyutiin sangiin talaar ym bichvel bich.ugui bol ingej elersen balarsan ym saraachij suuhaa boli.mal avch malla.tegj ih ulsaa bodood bgaa ym bol gol zangilaagaa barij av.hudlaa boltrood bhaar
Nom unshij uzeeguu hun comment bichjee bitgii too oird unshaagui saihan
Төрж өссөн нутгийнхаа тухай унших даанч сайхан байлаа. Чи дутвал яасын. Үхсэний чинь валютын сан
nvdend haragdtal bichsen bna AMJILT
Огт падгүй надад таалагдтал бичжээ.
налайхын жинхэнэ эр хуурамч эр гэж байнаа бас.завхарцийн ер нь уурхай дагсан хүмүүс үл бүтэх цагаачууддаа
Сайхан дурсамж байна . Залуу үед маань санаа авах олон зүйл байна даа. Баярлалаа.
Ganhuyagaa er ni hyn hegsereed ireheer nytag ynendee sanagdana,yag l torhooroo yabna chi?...teheer bas chamd hyn chanar enee teree gej baih sig baina!zarimdaa hyadchih geed bichdeg biz dee?....elgen nytag erhem nehed sanahaas oirgyi saihan dyrsamj l ylddeg yum bna!
Nalaihiin soyoliin ordond cheregt baih daa!ordonii jujigchid toiron aylalaar togloltoor yabchihna,tyynii hoigyyr ni manai yleeber hegjimiin zastab ochij zahirgaatai ni yarilzaad niitiin byjigiin hegjim togloj bas hed gyrban yum zyglyylaj manai darga nar ayga tagsnii am zyylgadagsan?nalaihiinha byjigt sain!ene ye bol 1970-73on l doo!Ganhuyag heden nasnii hyn yum bol?ter ye aygyi bol byjgen deer zalarch baisan ch magadgyi l dee!!manai chergiin yleeber hegjim ni ylaistain 016 gej angi bailaa!tednii heden sahialaggyi nehed l baga dargiin hamtaar hylgain hegjim toglono syy dee!!men negdygeer horoonii ylaan byland ch hegjimeen togloj baisan yum!Ganhuyag Nalaihiig dyrsyyllaa!Nalaih saihan tosgon baisaan?bid sain medne!hagas byten sainaar Nalaihad ochij naiz nehediindee engeryyldeg bailaa!syyld cheregees halagdaad cheehen ochson doo!!!
НЭГ ИХ ХЭРҮҮЛ ХИЙДЭГ ЭНЭ НӨХӨР ЁСТОЙ ГОЁ ДУРСАМЖИЙГ НҮДЭНД ХАРАГДТАЛ БИЧЖЭЭ. 87 онд анх очоод дээгүүр дуунаас хурдан онгоц 5 удаа нисэхэд мөн ч их цочиж билээ. нутгийнхан бол огт тоодоггүй юм байна лээ.ккк
НЭГ ИХ ХЭРҮҮЛ ХИЙДЭГ ЭНЭ НӨХӨР ЁСТОЙ ГОЁ ДУРСАМЖИЙГ НҮДЭНД ХАРАГДТАЛ БИЧЖЭЭ. 87 онд анх очоод дээгүүр дуунаас хурдан онгоц 5 удаа нисэхэд мөн ч их цочиж билээ. нутгийнхан бол огт тоодоггүй юм байна лээ.ккк
НЭГ ИХ ХЭРҮҮЛ ХИЙДЭГ ЭНЭ НӨХӨР ЁСТОЙ ГОЁ ДУРСАМЖИЙГ НҮДЭНД ХАРАГДТАЛ БИЧЖЭЭ. 87 онд анх очоод дээгүүр дуунаас хурдан онгоц 5 удаа нисэхэд мөн ч их цочиж билээ. нутгийнхан бол огт тоодоггүй юм байна лээ.ккк
Ах бага насны амьдрал санагдууллаа. Хааяа гэрэл гэгээтэй зүйл унших сайхан юм. Сайн сайхныг хүсье танд.
САЙХАН БИЧЖЭЭ. ҮНЭХЭЭР БААТРУУД БАЙСАН ЮМ ШҮҮ
Нарлаг монголын элч нь болсон. Налайх хот минь сундэрлэж байна Намайг чамайг гийгуулсэн Налайх хот минь сайхан.
Uneheer Nalaikhiin tuhai nudend haragdtal saihan bichjee.
Ganaa ter uls tor sudlaach mudlaacha a hayad iimerhuu yum bichij bval humuus yamar saihan huleej abch bn daa ..er ni ter sudlaach mudlaach chamd zohihgui yum bn
Nalaihin tuhai bichsenig unshaad hvvhed nasaa dursav. Ineev. Gehdee nalaihin TMS -iin tuhai bichvel bvr goyo bh blaa. Bicheerei. Yagaad gevel manai aav zahiral ni bsn yum.
Сайхан дурсамж байна шүү эргээд хүүхэд насандаа оччих шиг боллоо баярлалаа
Та сайхан бүхнийг өгүүлжээ. Хуучин Налайхын цэцэрлэгт 1 - р хорооноос дүүгээ дагуулаад автобусанд сууж явж ирэх . Шажин хурахын зуслан тэнд байсан цэцэрлэгт явж байсан . Жимс түүж гүзээлзгэнийн чанамал ээж минь хийж байсан гээд... Хүүхэд насандаа очлоо . Танд их баярллаа. Налайхаа ингэж гоё бичсэнд. Би шилний үйлдвэрийн өндөр Нямсүрэнгийн хүү билээ...
tuul gol mini nudend haragdlaa
Үнэхээр ийм л байсан даа. Сайхан нутаг даа. Шалдир бульдар улс төрчдийн гар дамжаад нэг л санаанд хүртэл хөгжихгүй байгаа нь харамсалтай
Налайхын зам налайх хотын түүх уншаад нүд норов.. Унаган хотын хүүхэд бид нар яг л ингэж өссөн.тэгсэнээ 1-2 р 40000 ынхан бие биенээ атамөнаар нь өргөмжилдэг болсон.
Bi ch negen uurxaichin oxin tani bichsen.ene dursamjaar xvsed nasanda ochix chig bolno Aab maani bidni toloo Achiltin 3 gedeg briadad tulaa xij olon jil ajilj irsen ene saixan dursamjid bidend sanulaan tanid bayarla vnexer nandin saixan ve bjde Tani amidrald sain saixnig xvsie Aab min tengerin orond bsan uurxaid amidralaa xolboson 4.5.dugar 5 jil gabshgaich mundag xn bl taniar vr xcxed bid baxarxaj ybdag taiad talarxay
Bi ch negen uurxaichin oxin tani bichsen.ene dursamjaar xvsed nasanda ochix chig bolno Aab maani bidni toloo Achiltin 3 gedeg briadad tulaa xij olon jil ajilj irsen ene saixan dursamjid bidend sanulaan tanid bayarla vnexer nandin saixan ve bjde Tani amidrald sain saixnig xvsie Aab min tengerin orond bsan uurxaid amidralaa xolboson 4.5.dugar 5 jil gabshgaich mundag xn bl taniar vr xcxed bid baxarxaj ybdag taiad talarxay
Sain bna uu Ganaa ahaa.Nalaih hot bol minii turj ussun unagan nutag mini bilee. Tanii bichsen dursamjiin zarim hesgiig ni medehgyi baisanch, zarim neg ni baga nasiig mini sanagduulj, setgeld todhon haragdaj ih goyo blaa. Tanid bayarlalaa. Tanii tsaashdiin hiij buteeh ajild tani amjilt husch, eruul enh, urt udaan naslahiig erooe!
манай монгол орон шинэ зууны эхэнд жаал мунгинаж байгаад сүүлийн тавин жилд юм болгон цэгцэрч аз жаргалтай амьдардаг бололтой одоо гучин жил мунгинаад хүн болгон ажил хөдөлмөртэй сайн сайхан болно доо тун удахгүй ерээд онд нь ахиад бужигнахгүй тэсээд өнгөрвөл нэг зуун жил сайхан байх байхаа тэснэ шүү монголчуудаа
Миний өвөө, эмээ, ах эгч нар бүгд Налайхын уурхайчид. Өвөө маань анхны ударник. Өвөө маань Ховд, Увс, Баянөлгийгөөс анхны ажилчдыг элсүүлэх ажлыг зохион байгуулж авчирч бсан. Тэдний дотор Батлай, Даваажав гээд хөдөлмөрийн баатрууд блаа. Та үнэхээр Налайхчуудын амьдралыг нүдэнд харагдтал схан бичжээ. Би бас 1-р хорооных
Nalaih maani uneheer nudend haragdaj yg l iim baisan TMS iin surguuli mergejilten orosuud uurhaid, shilnii yildvert poland irj ajilladag baisan. Saihan baijee huuhed nas Nalaih.
Goyo bichjee zah zuhaas medej bna turboon deeguur guij tuul ordog bsan baga nas sanagdaj bna shuu amjilt huseye
Тэх зогсжээ
Nutgiin mini ner sonsogdood nudnii urduur shilen zavod tuul gol haradaad bna shan bna
Ккк, хөөрхөн юм. Миний ч бага нас санаанд орж байна... Тэвэг, үзэг, бөглөө тоглох...
Цааш нь үргэлжлүүлэл дээ...
сайхан сэтгэгдэл төрлөө. Штлний үйлдвэр л дутуу байна даа кк
Тэр үеийн төр ,Засаг уурхайчидын төлөө их санаа тавьдаг байсан юм шүү Сүү, хонины 1-р махаар тасралтгүй хангах Засгийн газрын шийдвэртэй тул уурхайн тосгон бүр тусгай хангамжтай байсан юм шүү
Super.
Gaihamshigtai
uneheer goy bna
Goy bichjee bayarlalaa
Goy bichjee bayarlalaa
Тиймээ налайх маань ер нь улс орон маань ийм л сайхан хөгжил цэцэглэлт бүтээн байгуулалт өрнөсөн хүн бүр ажилтай амар тайван байсан юм өнөөгийн залууст бол үлгэр шиг сонсогдох байх
Та үнэхээр Налайхын хуучны үеийн амьдралыг яг киноны кадр жирэлзээд өнгөрөх шиг маш гоё сэтгэл хөдлөм бичжээ. Миний өвөө С.Лувсангунгаа гэдэг хүн Зис автомашинтай Ховд, Баян-Өлгий , Увс аймгуудаар явж одоогийн энэ алдарт уурхайчдыг Налайхт авчирсан гавъяатай хүн билээ. Таны бичсэн Налайхын улаан буланг тэтгэвэрт гарсан хойноо бариулсан түүхтэй . Налайхын тухай ийм сайхан уянгын байдлаар бичсэн таньд баяр хүргэе.
ЯНЗТАЙ САЙХАН
Уурхайчдын жижиг тосгондоо би хайртай. Налайх бол тухайн үеийн Оюу толгой байсан.
ymar goe bichee we
Ган хуяг ах маань Налайхын амьдрлыг өнгөтөөр нүдэнд харагдтал бичжээ. Ахдаа баяр хүргэе амжилт хүсэе
Энгийн, сайхан дүрслэлтэй бичжээ. Үргэлжлэл байх нь гэж ойлголоо. Баярллаа.
Сайхан нүдэнд харагдтал бичиж. Хөдөө аймаг, сумдын амьдралын хэв маяг яг л ийм байсан даа. Хүүхдүүдийн тоглоом, өөрсдийн гараар бүтсэн , улагын бүтээл байж дээ
Сайхан бичжээ. Налайхаа санан дурстал бичжээ. Одоо налайх минь өрөгжин тэлээд том болж байна лээ
Олон хүний сэтгэлийн сайхан үгийг уншаа. Судлаач таньд амжилт хүсэе. Энд төрж өссөн хүмүүн бүгд Налайх нутгаа санан дурсдаг нь харагдаж байна. Налайхчууд орон нугийн зөвлөл байгуулаач ээ хүмүүс ээ... Далайд дусал нэмэр төрсөн нутгийнхаа хөгжилд нэмэр болцгооё
Налайх минь сайхан нутагдаа
Сайхан эгчтэйгээ нарийн төмөр замын дэр модон дээр суучихаад Өргөн сэлэнгэ минь холын замд ой дундуур гээд л дуулдаг байж билээ сэтгэл сэмрэв Налайхын тухай сайхан бичжээ
END BICHSEN BVGD VNEN YUM SHV MANAI NALAIHIN ARD TVMEN MYNDAG HVMVVS SHV NIITLELL BICHSEN AHAD BAYRLALA NYTAG MIN SAIHAN SHV
Бага насны минь дурсамжуудыг нүдэнд харагдтал бичжээ.Уншихад сайхан байлаа. Ажилд нь амжилт амьдралд нь аз жаргал эрүүл энхийг хүсье
Ямарч илүү зүйлгүй байснаар нь бичжээ. Ганхуягтаа баярлалаа. Баян хѳгжим тоглодог байсныг чинь санаж байна шүү. Сайн сайхныг хүсье.
goe yuma, uneheer saihan amidraliin duuli yum daa, minii ch baga, ider nas nudend hsragdav, bid tiim l saihan tsag ued torj osson aztai humuus, bayrlalaa
Oo, martsanaas, ter duuldag Yanjmaagaa avgaigaa bolgoson uu?kkk
sain bnuu.ih saihan zuil bichjee.Bi uvuuguu haij bga yumaa nalaihiin uurhain aj ahuin darga hiij bsn yumaa.Batochir gdg nertei.
үнэхээр гоё,нүдэнд харагдтал бичиж ээ. баярлалаа
Төрсөн нутаг төрөлх сургуульдаа үнэнхүү элэгтэй нэгэн. 1995 онд одонт сургуулиа 10 жилийн сургууль болсны 40 жилийн ойгоор ирэхэд нь энэ эрхэмтэй танилцаж билээ. Тэгэхэд өөрийнхөө ангид хонолоо гэсээр их баяртай ярьж байсан. Тэгэхээр Эх орон эцэг өвгөд элгэн садан ижилдэн дассан андууддаа хичнээн хайртай хүндтэй хүн гэдэг нь харагдах буйз аа. Таньд эрүүл энх сайн сайхныг ерөөе.
Tiim shvv vneheer yg bolson zvil nvdnii umnuur vzegdeh shig bichjee hvvhed nas mini ene saihan halaih hotod vldjee
Nalaih yg l iim bsan.amidral butsaldag zab zaigui humuus l bailaa.
Уншаад уйлав. Хүүхэд насандаа аав ээжтэйгээ байсан тэр үедээ эргэж очлоо.
Баярлалаа, сайхан бичжээ.
Ямар сайхан дур ахиж вэ. Налайх Монголын УУЛ уурхайн анхдагч,ул орны гал голомт. Тиймч учраас тухайн төр онцгой анхаарч дэлгүүрт бүх бараа, мах хүнс элбэг дэлбэг.Сайхан үе байсан.
ёстой яг бичижээ миний үеийнхэн яг л тэгж өссөндөө би 7-р хорооны хүүхэд
нутгийн ах нүдэнд харагдтал дурсамж байна арга үгүй бага нас ингэж ѳнгѳрсѳн
Estoi goy unheer boditoi bolj mash ih taalaglaa bicheed bval ih l zuil bh bhdaa
хүүхэд насаа гэж гоё шүү налайхын төв гудамжаар мөн ч их явдаг байж билээ хүүхэд байхад их том хот байж билээ ккк
Сайхан дурсамж Амжилт хүсье
Маш сайхан бичжээ.Үнэхээр ийм сайхан хот байсан шүү. Би Налайхын унаган охин. Аав ээж маань насаараа уурхайд ажилласан. Бага нас , аав ээжийг минь санагдуулсан маш сайхан дурсамж байна баярлалаа.
Huuchin 4 dugeer horoonii gagarin huuz chuka terguutei nuhduud shunu oroi kazakiin horoo orj kazakuudiig zoddog baisan gesen suuldee oroin tsagaar kazakiin horoo nam gum bolson gesen
Сайхан байна . Аав минь ч уурхайчин байсан .
би тэр үеийн хүүхэд аав минь уурхайчин ээж минь уурхайчин
энэ түүхийг налайхын шороонд зовж биш жаргаж өссөн олон үеийнхэн дурсана бүгд үнэн түүх юмдаа сайхан сайн багш нарын хичээл зүтгэлийг яахин мартах вэ ? мажигжамбаа мижиддорж бяруузан лувсанжамбаа няидаг нямсүх ганболд хангай бадамханд очирхуяг дамдин нүрзэд намсрай мөнч сайн хүмүүс байлаа налайхын хүүхдүүд сурлагатай сэргэлэн сахилггүй авьяастайгаараа нэртэй байсан юм
Сайхан багш нарыг маань дурсчээ.налайхын ягаан төрөхөд төрөөд налайхын хонхорт яг 60 жил амьдарлаа даа хөөрхий. Энэ 60 жилийн явдлаа бичвэл томоохон хэмжээний ном болох байх даа. Ганхуяг ах сайханбичжээ.