Нийслэл дэх захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхээс Дубайн гэрээг цуцлах тухай шийдвэрийг өчигдөр /уржигдар/ гаргасан. Тодруулбал, “Дархан Монгол ногоон нэгдэл” төрийн бус байгууллагын зүгээс “Оюутолгой” төслийн далд уурхайн бүтээн байгуулалтын санхүүжилтийн төлөвлөгөө буюу Дубайн гэрээтэй холбоотой нэхэмжлэлийг шүүхэд гаргасан байдаг. Ингэхдээ тухайн үеийн Ерөнхий сайд Ч.Сайханбилэг нь Монгол Улсыг төлөөлж уг гэрээнд гарын үсэг зурах зөвшөөрлийг “Эрдэнэс Монгол” ХХК-ийн гүйцэтгэх захирал Б.Бямбасайхан, “Эрдэнэс Оюутолгой” ХХК-ийн гүйцэтгэх захирал Д.Ганболд нарт олгосон нь буруу гэж үзээд шүүхэд хандсан. Үүний дагуу Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхээс дээрх хүмүүст гарын үсэг зурах зөвшөөрөл олгосон Ерөнхий сайдын /Ч.Сайханбилэгийн/ 123 дугаар захирамж хууль бус болохыг тогтоосон юм. Ингэснээр Дубайн гэрээг хүчингүй болгох нөхцөл байдал үүсээд байна. Шүүх ийнхүү шийдвэр гаргасан өдөр буюу өнгөрсөн даваа гарагт УИХ дахь МАН-ын бүлэг Оюутолгойд хийсэн шалгалтын ажлын хэсгийн дүгнэлтийг авч хэлэлцсэн. Хаалттай горимоор хэлэлцсэн уг хуралдаанаар гэрээнд хэрхэн өөрчлөлт оруулах болон Дубайн гэрээг хэрхэх талаар ч нарийвчлан ярилцсан гэх мэдээлэл бий. Ямартай ч УИХ-ын ирэх долоо хоногийн хэлэлцэх асуудлын дараалалд Оюутолгойн гэрээтэй холбоотрй асуудлыг хэлэлцэхээр тогтоод байна. Аль хэдийнэ бэлэн болсон ч УИХ-аар хэлэлцүүлэлгүй удаж буй Оюутолгойн шалгалтын ажлын хэсгээс боловсруулсан дүгнэлтийг тун удахгүй олон нийтэд ил болгохоор болжээ. Тэгвэл Оюутолгойн гэрээг хэрхэн өөрчлөх, Дубайн гэрээг цуцлах уу зэрэг асуудлаар Оюутолгойн ажлын хэсгийн ахлагч, УИХ-ын гишүүн Б.Баттөмөртэй ярилцлаа.
-Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхээс Дубайн гэрээг хүчингүй болгох тухай шийдвэрийг гаргалаа. Оюутолгойн ажлын хэсгийн дүгнэлт дотор ч ийм заалт байгаа гэсэн. Ер нь ажлын хэсгийн түвшинд энэ гэрээг хэрхэхээр ярилцаж байна вэ?
-Дубайн гэрээтэй холбоотойгоор тухайн үеийн Ерөнхий сайдын захирамжийг хүчингүй болгох талаар төрийн бус байгууллагын зүгээс шүүхэд нэхэмжлэл гаргасан юм билээ. Үүний дагуу дөрвөн төрлийн шийдвэрийг хүчингүй болгосон гэх мэдээлэл гарсан байна. Миний хувьд энэ талаар албан ёсны мэдээлэл аваагүй болохоор илүү зүйл хэлэх боломжгүй. Ер нь Дубайн гэрээг засч сайжруулах ёстой буюу хоёр талаас ширээний ард суух хэрэгтэй гэх шийдвэрийг бид гаргаж байна. Энэ гэрээг байгуулаад үндсэндээ тав дахь жил рүүгээ орж байна шүү дээ. Энэ хугацаанд маш их хэмжээний ажил хийчихсэн байна. Үүний хажуугаар гэрээний хүрээнд Монгол Улсын хууль тогтоомжийг зөрчсөн зүйл байна уу гэвэл, тийм. Анхнаасаа маш муу гэрээ болсон. Энэ гэрээний хүрээнд “Рио Тинто’’-гоос менежментийн баг томилсон байдаг. Ингээд менежментийн төлбөрт нийт борлуулалтын дүнгээс 6.5 хувийн төлбөр төлж байна. Энэ мэтээр одоо хүчин төгөлдөр, үйлчилж буй олон хууль, тогтоолыг зөрчсөн. Тиймээс Д.Тэрбишдагваар ахлуулсан ажлын хэсгээс Дубайн гэрээг цуцлах нь зүйтэй гэх дүгнэлт гаргасан. Харин бидний зүгээс эхлээд ширээний ард суу, “Оюутолгой" төслийнхөнтэй хамтарч ажилла. Болохгүй бол гэрээг цуцал гэсэн үүрэг даалгавар өгсөн. Оюутолгойн гэрээг анх байгуулснаас хойш улсын төсөвт 2.5 их наяд төгрөгийн татвар оруулсан байдаг. Нэгдүгээрт, АМНАТ төлж байна. Хоёрдугаарт, хүн амын орлогын албан татвар төлдөг. Энэ төрлийн татварыг нийт 11 мянган ажилтан төлж байна. Гуравдугаарт, газрын төлбөр төлдөг. Төлсөн татварынхаа нийт дүнгээр Монголд эхний гуравт орж байна.
“Эрдэнэт” үйлдвэр, “Эрдэнэс Тавантолгой”, дараа нь “Оюутолгой" жагсдаг. Энэ гэрээг байгуулснаас хойш нийтдээ 323 сая ам.доллар буюу 750 орчим тэрбум төгрөгийг Монгол Улсад төсөвт төвлөрүүлсэн тооцоо гардаг. “Оюутолгой” төслийнхөн өчигдөр УИХ-ын даргатай уулзсан. Ингэхдээ хоёр талаас харилцан санал солилцох нь зүйтэй гэдэгт санал нэгдсэн.
Дубайн гэрээ гэдэг шиг Улаанбаатарын төлөвлөгөө маягийн зүйлийг хоёр талаас ярилцаж боловсруулъя гэдгийг хэлсэн байна билээ. Нэгэнт нөгөө тал ийм байр суурьтай байхад хамтарч ажиллах хэрэгтэй. Асуудлыг хүндрүүлээд заавал гэрээ цуцлах тухай яриад, арбитр шүүхдээ тулах шаардлагагүй шүү дээ.
-МАН-ын бүлгийн даваа гарагийн хуралдаанаар Оюутолгойн гэрээний талаар хаалттай хэлэлцсэн. Ер нь энэ гэрээний ямар зүйл, заалтыг өөрчлөхөөр ярилцаж байгаа юм бэ?
-Уг гэрээний 6-7 заалт бүхий шийдвэрийн төслийг бэлтгэсэн. Үүний хүрээнд анх 2009 онд байгуулсан хөрөнгө оруулалтын гэрээг эргэж харах нь зүйтэй гэж үзсэн. Учир нь, энэ гэрээний хүрээнд Монгол Улсын хууль тогтоомжийн хэд хэдэн заалтыг зөрчиж, өгсөн үүрэг даалгаврыг хэрэгжүүлээгүй байна. Тиймээс үүнийг эргэж харъя. Цаашлаад Дубайн гэрээг цуцлах хүртэлх арга хэмжээ авах, мөн 2010 онд ТЭЗҮ-г өөрчилсөн байна. Тиймээс дщхин шинээр боловсруулан гаргах хэрэгтэй гэж үзсэн. Өөрөөр хэлбэл, ямар хэмжээний зардал гарах, цаашлаад хэдий хэмжээний баялаг олборлох вэ гэдгийг нарийвчилж тооцоолох шаардлагатай байгаа юм. Нөгөөтэйгүүр байгаль орчинтой холбоотой асуудлыг цэгцлэх шаардлага бий. Жишээлбэл, усны ашиглалтыг хүртэл нэг тийш болгох хэрэгтэй байгаа юм. Ажлын хэсгийн зүгээс 86 зөвлөмж бүхий дүгнэлтийг гаргасан. Тиймээс агуулгыг нь өөрчлөхгүйгээр Засгийн газрын зүгээс “Оюутолгой” компанитай уулзаж ярилцсан зүйл байгаа юм билээ. Үүнийг нэгтгээд УИХ-д танилцуулна.
-Ажлын хэсгийн дүгнэлт хэдийнэ гарсан ч УИХ-аар хэлэлцэлгүй удаж байна. Хэзээ оруулж ирэх юм бэ?
-Ирэх долоо хоногт оруулж ирээд УИХ-ын нэгдсэн чуулганаар хэлэлцэх товтой байна.
-“Рио Тинто”-гийн зүгээс Оюутолгойн шалгалтын ажлын хэсгийн дүгнэлттэй санал нийлэхгүй гэдгээ илэрхийлж байсан. Энэ тухайд ярилцаж шийдэлд хүрсэн үү?
-Ийм мэдээлэл гардаг. Гэхдээ бид албан ёсоор мэдээлэл аваагүй. Цаашид энэ талаар тухайлан ярилцах хэрэгтэй. Энэ гэрээг анх 2009 онд байгуулсан. Түүнээс хойш бүтэн арван жил болчихлоо. Энэ хугацаанд маш олон зүйл өөрчлөгдсөн нь тодорхой. Дотоодын төдийгүй олон улсын нөхцөл байдал олон зүйлээр өөрчлөгдсөн. Тиймээс хөрөнгө оруулагч талын тавьсан хүсэлт, шаардлагыг биелүүлж ажиллах хэрэгтэй. Үүний тулд хэлэлцээрийн ширээний ард сууж таарна.
Оюутолгойн гэрээ Монголын талд ашиггүй байгааг засч сайжруулах зайлшгүй шаардлагатай. Хоёр тал тэнцүү ашиг хүртэж байх учиртай. Ашиг сонирхол хоёр талаас нэгдэж байж гэрээ урт удаан, тогтвортой үргэлжилнэ.
-Дубайн гэрээг өөрчлөх юм уу цуцалсан тохиолдолд ямар нөхцөл байдал үүсэх вэ?
-Дубайн гэрээний дүнд зургаан тэрбум төгрөгийг босгох учиртай. Үүнээс миний авсан мэдээллээр 4.1 орчим ам.долларыг захиран зарцуулчихсан байгаа юм. Дубайн гэрээг байгуулснаас хойш ийм хэмжээний хөрөнгөөр бүтээн байгуулалт хийсэн учраас бүхэлд нь цуцлаад шинээр байгуулах боломжтой эсэхийг шууд хэлж мэдэхгүй байна. Харин тодорхой хэмжээний өөрчлөлт хийх шаардлага байгаа гэдэг нь ойлгомжтой.
-Дубайн гэрээг цуцлахад хүрвэл Оюутолгойн үндсэн гэрээнд нөлөөлөхгүй гэж ойлгож болох уу?
-Нөлөөлөхгүй, тусдаа гэрээ учраас харилцан хамаарал багатай. Өөрсдийнх нь зарласнаар “Оюутолгой” бол 2025 он гэхэд дэлхийн зэсийн гурав дахь том уурхай болох ёстой. Тиймээс Дубайн гэрээг нэг мөсөн цуцлах нь аль аль талдаа ашиггүй. Хөрөнгө оруулагч тал Монголд ашиггүй байгаа өнөөгийн байдлыг Оюутолгойнхон хүлээж авч ажиллах л хэрэгтэй. Яагаад гэвэл, баялгийн эзэд нь тэд биш бид.
-УИХ-аар авч хэлэлцээд Дубайн гэрээг өөрчлөх бус цуцлах нь зүйтэй гэх шийдвэрт хүрэх магадлалтай юм байна. Иймдээ тулбал манай тал дангаар шийдвэр гаргах боломжтой юу?
-Харилцан ойлголцож таарна. Манайх дотоодцоо яриад шийдвэр гаргачихаж болохгүй.
-Гэрээндээ өөрчлөлт оруулах эсвэл цуцлах саналаа нөгөө талд албан ёсоор илэрхийлсэн үү?
-Гэрээний аль заалтад, ямар өөрчлөлт оруулах хүсэлтэй байгаагаа бид удаа дараа илэрхийлсэн. Өөрөөр хэлбэл, бид санал бодлоо хангалттай тайлбарласан учраас нөгөө тал хүлээж аваад харилцан ойлголцоод явах болов уу гэж бодож байна. Анх гэрээ байгуулснаас хойш маш олон зүйл,заалтыг зөрчсөнийг өөрсдөө ч мэдэж байх учиртай.
-Тухайлбал, гэрээний ямар заалтыг зөрчсөн бэ?
-Эхний ээлжид цахилгааны асуудал. Тодруулбал, 2009 онд гэрээ байгуулахад Оюутолгойн зүгээс цахилгаан станц барих ёстой байсан. Энэ бүтээн байгуулалтыг дөрвөн жилийн хугацаанд хийж гүйцэтгэснээр Оюутолгойнхон 2013 оноос эхлээд Монголоос цахилгаанаа авах ёстой байв. Гэтэл дундуур нь буюу 2011 онд гэрээнд өөрчлөлт оруулаад Өвөрмонголоос авна гэх заалтыг оруулчихсан. Үүнийг нь хүчингүй болгосон. Үндсэн гэрээний дөрөв дэх жилээс эхлээд Монголоос эрчим хүч авна гэсэн заалт хэвээрээ л байгаа шүү дээ. Түүнчлэн Монголоос гарч буй экспортын бүтээгдэхүүний үнийг судлах гаалийн лаборатори байгуулах ёстой байсан. Энэ ажлыг эхлүүлсэн ч юм алга. Манай улсын банкуудаар тодорхой гүйлгээгээ дамжуулах ёстой ч бас л чимээгүй. Гадаад худалдаа тэр дундаа зэсийн баяжмал, алтны худалдаатай холбоотой гэрээний нууцлалаа Монголын талд үзүүлэхгүй байгаа. Энэ мэтээс Оюутолгойнхны босгож буй санхүүжилтээс авахуулаад тодруулж, нэг тийш болгох шаардлагатай маргаан дагуулсан олон асуудал бий. Эдгээрийг Засгийн газар ширээний ард сууж шийдэх ёстой. Ийм үүрэг, даалгаврыг УИХ-аас ч өгч байгаа.
М.Өнөржаргал
Эх сурвалж: "Монголын үнэн" сонин
Сэтгэгдэл0
Гадаадын эдийн засгийн алуурчид Оюутолгойг цөлмөөд бараг дуусах гэж байна. шүү дээ. Бүх гэрээг цуцалбал Монголчууд жаахан ч гэсэн алт зэстэйгээ үлдэнэ. Эс тэгвээс алт зэсийг нь юу ч үлдээлгүй дээрэмдээд,, дээр нь Монголыг нэмж өрөнд оруулаад алга болно шүү дээ.
Ene haanaas iim davhraa hiilgechihsen ovgon garch ireed genet lag lag iym yariad ehlev.
Дубайн дээрэм хулгай гээч. Юуны гэрээ ?
Гадаадын эдийн засгийн алуурчид Оюутолгойг цөлмөөд бараг дуусах гэж байна. шүү дээ. Бүх гэрээг цуцалбал Монголчууд жаахан ч гэсэн алт зэстэйгээ үлдэнэ. Эс тэгвээс алт зэсийг нь юу ч үлдээлгүй дээрэмдээд,, дээр нь Монголыг нэмж өрөнд оруулаад алга болно шүү дээ.
Дэлхий дахин 1945 оноос хойш (колончиллын систем нуран унаснаас хойш) ашигт малтмалын ордыг бусдад ашиглуулахдаа "Хөрөнгө оруулалтын гэрээ" гэдэг дээрэмийн гэрээ хийхээ болиод, харин "Роялти+Орлогын татвар+Ашгийн татвар", эсхүл "Бүтээгдэхүүн хуваах гэрээ" гэдэг хоёрхон төрлийн гэрээ хийдэг болсон. Үүнийг манай усан тэнэг улс төрчид огт мэддэггүй, эсхүл мэдсэн ч өөрийн утсан чинээ улаан амиа бодоод хүнд хэлэхээс ичдэг, тэмцэхээс ичдэг. Монголчууд бид сүүлийн 30 жилд ийм л ичгэвтэр хүмүүс болцгоососн.
Ц.Элбэгдорж, С.Баяр, Ч.Сайханбилэг, Баярцогт нар бол Монголчуудыг 100 жил тэжээх Оюутолгойн алт-зэсийн ордыг гадаадын эдийн засгийн алуурчдад (Рио Тинтод) зарсан, Монголчуудыг 40 жил тэжээсэн, цаашид 60 жил тэжээх Эрдэнэтийн зэс-молибдены ордыг дотоодын эдийн засгийн алуурчдад (Зэс корпорацид) зарсан гэм нүгэл нь 9 үеэр арилшгүй нүгэлтнүүд юм. Төр засаг, хууль цааз тэднийг шийтгэхгүй гэхэд бурхан тэднийг 9 үеэр нь гэсгээх болтугай!!!
Оюутолгойн асуудлыг шийдвэрлэх хамгийн зөв хувилбар бол 1-рт, авилгал өгсөн, авсан хэргээр Оюутолгойн хөрөнгө оруулалтын гэрээ байгуулсан Монголын улс төрчид болон Рио Тинтогийн удирдлагыг туурга тусгаар Монгол улсын эрүүгийн хуулиар хатуу шийтгэж, ялыг нь Монголд эдлүүлэх; 2-рт, авилгал өгч, авч байгуулсан тул Оюутолгойн хөрөнгө оруулалтын гэрээг цуцлаж, уурхайн бүх барилга байгууламжийг (баяжуулах фабрик, хүдрийн ил, далд уурхай) экспроприаци хийх (нөхөн төлбөргүйгээр төрийн өмчид авах) замаар 100 хувь төрийн өмчлөлд шилжүүлж, орд газрыг ашиглах гэрээг дэлхийн аль нэг хүчирхэг гүрний (Жишээлбэл, ОХУ мэт) Засгийн газартай дахин шинээр байгуулах явдал юм. Эс тэгвэл Монголчууд дахиад 100 жил Рио Тинтогийн дээрэмчидтэй (эдийн засгийн алуурчидтай) зууралдаад, маргалдаад, арбитрдаад, ашиг ч үгүй, алт ч үгүй, зэс ч үгүй, дааж давшгүй өрөнд ороод хоцорно.
Оюутолгойн асуудлыг шийдвэрлэх хамгийн зөв хувилбар бол 1-рт, авилгал өгсөн, авсан хэргээр Оюутолгойн хөрөнгө оруулалтын гэрээ байгуулсан Монголын улс төрчид болон Рио Тинтогийн удирдлагыг туурга тусгаар Монгол улсын эрүүгийн хуулиар хатуу шийтгэж, ялыг нь Монголд эдлүүлэх; 2-рт, авилгал өгч, авч байгуулсан тул Оюутолгойн хөрөнгө оруулалтын гэрээг цуцлаж, уурхайн бүх барилга байгууламжийг (баяжуулах фабрик, хүдрийн ил, далд уурхай) экспроприаци хийх (нөхөн төлбөргүйгээр төрийн өмчид авах) замаар 100 хувь төрийн өмчлөлд шилжүүлж, орд газрыг ашиглах гэрээг дэлхийн аль нэг хүчирхэг гүрний (Жишээлбэл, ОХУ мэт) Засгийн газартай дахин шинээр байгуулах явдал юм. Эс тэгвэл Монголчууд дахиад 100 жил Рио Тинтогийн дээрэмчидтэй (эдийн засгийн алуурчидтай) зууралдаад, маргалдаад, арбитрдаад, ашиг ч үгүй, алт ч үгүй, зэс ч үгүй, дааж давшгүй өрөнд ороод хоцорно.
Оюутолгойн асуудлыг шийдвэрлэх хамгийн зөв хувилбар бол 1-рт, авилгал өгсөн, авсан хэргээр Оюутолгойн хөрөнгө оруулалтын гэрээ байгуулсан Монголын улс төрчид болон Рио Тинтогийн удирдлагыг туурга тусгаар Монгол улсын эрүүгийн хуулиар хатуу шийтгэж, ялыг нь Монголд эдлүүлэх; 2-рт, авилгал өгч, авч байгуулсан тул Оюутолгойн хөрөнгө оруулалтын гэрээг цуцлаж, уурхайн бүх барилга байгууламжийг (баяжуулах фабрик, хүдрийн ил, далд уурхай) экспроприаци хийх (нөхөн төлбөргүйгээр төрийн өмчид авах) замаар 100 хувь төрийн өмчлөлд шилжүүлж, орд газрыг ашиглах гэрээг дэлхийн аль нэг хүчирхэг гүрний (Жишээлбэл, ОХУ мэт) Засгийн газартай дахин шинээр байгуулах явдал юм. Эс тэгвэл Монголчууд дахиад 100 жил Рио Тинтогийн дээрэмчидтэй (эдийн засгийн алуурчидтай) зууралдаад, маргалдаад, арбитрдаад, ашиг ч үгүй, алт ч үгүй, зэс ч үгүй, дааж давшгүй өрөнд ороод хоцорно.
Оюутолгойн асуудлыг шийдвэрлэх хамгийн зөв хувилбар бол 1-рт, авилгал өгсөн, авсан хэргээр Оюутолгойн хөрөнгө оруулалтын гэрээ байгуулсан Монголын улс төрчид болон Рио Тинтогийн удирдлагыг туурга тусгаар Монгол улсын эрүүгийн хуулиар хатуу шийтгэж, ялыг нь Монголд эдлүүлэх; 2-рт, авилгал өгч, авч байгуулсан тул Оюутолгойн хөрөнгө оруулалтын гэрээг цуцлаж, уурхайн бүх барилга байгууламжийг (баяжуулах фабрик, хүдрийн ил, далд уурхай) экспроприаци хийх (нөхөн төлбөргүйгээр төрийн өмчид авах) замаар 100 хувь төрийн өмчлөлд шилжүүлж, орд газрыг ашиглах гэрээг дэлхийн аль нэг хүчирхэг гүрний (Жишээлбэл, ОХУ мэт) Засгийн газартай дахин шинээр байгуулах явдал юм. Эс тэгвэл Монголчууд дахиад 100 жил Рио Тинтогийн дээрэмчидтэй (эдийн засгийн алуурчидтай) зууралдаад, маргалдаад, арбитрдаад, ашиг ч үгүй, алт ч үгүй, зэс ч үгүй, дааж давшгүй өрөнд ороод хоцорно.
Монголчууд бидэнд хоёрхон зам байна. 1-рт, Эх орноосоо урвасан Баяр, Баярцогт, Сайханбилэг нарт эрүүгийн хатуу хариуцлага хүлээлгэх (бүх насаар нь хорих буюу цаазлах); 2-рт, Оюутолгойн гэрээг цуцлаж Орд ашиглах гэрээг үндэстэн дамнасан корпорацитай (дээрэмчидтэй) биш, аль нэг хүчирхэг улсын (жишээлбэл ОХУ гэх мэт) Засгийн газартай байгуулах. Ийм хоёрхон зам байна. Эс тэгвэл Монголчууд бид Рио Тинтогийн дээрэмчидтэй дахиад 100 жил арбитр дээр маргалдана, хэлэлцэнэ, ширээний ард сууна, ажлын хэсэг байгуулна, араараа тавиулна, хулхидуулна, дахиад биднийг авилгалдана ... тэгээд бүх алт, зэсээ дээрэмдүүлээд өртэй хоцорно ...
Монголчууд бидэнд хоёрхон зам байна. 1-рт, Эх орноосоо урвасан Баяр, Баярцогт, Сайханбилэг нарт эрүүгийн хатуу хариуцлага хүлээлгэх (бүх насаар нь хорих буюу цаазлах); 2-рт, Оюутолгойн гэрээг цуцлаж Орд ашиглах гэрээг үндэстэн дамнасан корпорацитай (дээрэмчидтэй) биш, аль нэг хүчирхэг улсын (жишээлбэл ОХУ гэх мэт) Засгийн газартай байгуулах. Ийм хоёрхон зам байна. Эс тэгвэл Монголчууд бид Рио Тинтогийн дээрэмчидтэй дахиад 100 жил арбитр дээр маргалдана, хэлэлцэнэ, ширээний ард сууна, ажлын хэсэг байгуулна, араараа тавиулна, хулхидуулна, дахиад биднийг авилгалдана ... тэгээд бүх алт, зэсээ дээрэмдүүлээд өртэй хоцорно ...
Монголын эмгэнэл бол Оюутолгойн гэрээ байгуулах үйл ажиллагаанд нэг ч уул уурхайн инженерийг оруулахгүйгээр дан ганц улс төрчид (хорчид), хуульчид, эдийн засагчид, бөхчүүд, дуучид, сэтгүүлчид зэрэг бодит амьдралаас (уул уурхайгаас) хол байдаг цагаан захтнууд байгуулсан явдал юм. Ийм гэрээ угаасаа хэзээ ч сайн гэрээ болохгүй, 100 жилийн маргааныг дагуулна. Одоо энэ гэрээг УИХ-аар цуцлаад үндэстэн дамнасан корпорацитай биш, дэлхийн аль нэг хүчирхэг гүний (ОХУ мэт) Засгийн газартай шинээр байгуулах хэрэгтэй. Монголчуудад өөр зам байхгүй.
Дубайдах гэж бгаа гэрээг босоо гамбаа энэ төрийн сармагчингуудаас түрүүлж мэдсэн хүн шүүдээ,эрдэс баялагийн барицаанд тавичихаад хөрөнгө оруулалтын гэрээ гэж хуурч мэхэлж их хэмжээний авилга аваад ирсэн бнаа гэж ганбаатар гишүүн хэлж бсан,төрийн ордоны сармагчингууд доог тохуу хийж ганбааг үгийн ойлгоогүй,ойлгох сэтгэлгүй сармагчингууд байсаан,зөв юм яриад монголын ард түмэн хохирч эрсдэл үүрэхээр зээлийн гэрээ болжээ хөрөнгө оруулалт биш шүү,гэж хэлээд анхааруулж бсан даа,эрсдэл хохиролын хүртэл давхар хэлж өгсөн шүү?дубайдах гэж сайхан байна уу?гэж монголчуудаас өнөөдөр ганбаатар амын асууж суух нүүр бардам эрхтэй хүн дээ,энэ сармагчин шиг юмнууд муу гэрээ гэдгийн одоо л мэдэж бгаан сонин юм даа,ийм сармагчингууд төрийн ордонд цуглаастай бгаа учир монгол хэзээ ч хөгжилд хүрэхгүй дээ
Дубайдах гэж бгаа гэрээг босоо гамбаа энэ төрийн сармагчингуудаас түрүүлж мэдсэн хүн шүүдээ,эрдэс баялагийн барицаанд тавичихаад хөрөнгө оруулалтын гэрээ гэж хуурч мэхэлж их хэмжээний авилга аваад ирсэн бнаа гэж ганбаатар гишүүн хэлж бсан,төрийн ордоны сармагчингууд доог тохуу хийж ганбааг үгийн ойлгоогүй,ойлгох сэтгэлгүй сармагчингууд байсаан,зөв юм яриад монголын ард түмэн хохирч эрсдэл үүрэхээр зээлийн гэрээ болжээ хөрөнгө оруулалт биш шүү,гэж хэлээд анхааруулж бсан даа,эрсдэл хохиролын хүртэл давхар хэлж өгсөн шүү?дубайдах гэж сайхан байна уу?гэж монголчуудаас өнөөдөр ганбаатар амын асууж суух нүүр бардам эрхтэй хүн дээ,энэ сармагчин шиг юмнууд муу гэрээ гэдгийн одоо л мэдэж бгаан сонин юм даа,ийм сармагчингууд төрийн ордонд цуглаастай бгаа учир монгол хэзээ ч хөгжилд хүрэхгүй дээ
ОюуТолгой үйлдвэр ашиглалтанд орсноос хойшхи 7 жилийн хугацаанд нийт 8 тэрбум долларын борлуулалтын орлого олсон. Үүнээс 30 хувь буюу 2.4 тэрбум долларын татвар монгол улсад төлсөн. Газрын доорхи түүхий эдийн үнэ цэнэ нь борлуулалтын орлогын 5 хувьтай тэнцэнэ. 8 тэрбум долларын бүтээгдэхүүн дэхь түүхий эдийн үнэ цэн нь 400 сая доллар болно. Нийт төлсөн 2.4 Тэрбум долларын татварын 400 сая доллар нь газрын хөрсөн доорхи түүхий эдийн үнэ цэнэ байна. Үлдсэн 2 тэрбум долларын татвар нь орлого, нөат, ндш гэхчилэн аж ахуйн нэгжийн 15 төрлийн татвар байна.
Муу болоод байх ч юм байхгүй. Ардчилаларын Сайханбилэг Да.Ганболд Энхсайхан нар хэнд ч хэлэлгүй зөвшөөрөл авалгүйгээр хулгайгаар хийсэн гэрээ. Буудан алах ялыг нэн даруй сэргээх хэрэгтэй байна
Монгол улс ОюуТолгой үйлдвэрийн хувьцааны 34 хувийг зээлээр авсан. Үйлдвэрийн хувьцаа эзэмшинэ гэдэг нь зөвхөн ноогдол ашиг хүртэхийн нэр биш. Энэ бол үйл ажиллагааны зардал, эрсдлийн 34 хувийг бас хариуцна гэсэн үг. Хэрвээ хувь эзэмших нь эрсдэлтэй гэж үзвэл зөвхөн түүхий эдээ нийлүүлээд татвараа аваад явж бас болно. ОюуТолгой үйлдвэр нь 100 жил ажиллах хугgцаандаа нийт 300 тэрбум долларын орлого олох тооцоотой. Хэрвээ зэсийн баяжмал үйлдвэрлэх тохиолдолд шүү дээ. Хэрвээ үйлдвэрээс хувь эзэмшихгүй гэвэл 30 хувийн татвараар 100 жилийн хугацаанд нийтдээ 90 тэрбум долларын татварын орлого олох боломжтой. Жилд дунджаар 900 сая доллар гэсэн үг. 34 хувийн ноогдол ашгийг нэмэж тооцвол 100 жилийн хугацаанд нийтдээ 150 орчим тэрбум долларын ашиг олно. Жилд дунджаар 1,5 тэрбум доллар гэсэн үг.
Өнөөгийн төрийн түшээд өмнөх нөхдийн буруу гэрээг зоригтой цуцлаад цааш нь аваад явах ухаан сүйхээ алга уу? Хараад гайхшраад шүүмжлээд суух биш зориг зүрхтэй хөдлөх аавын хүү ээжийн охин алга уу? Эх оронч бус нөхдийн балгийг эртхэн дарж сайжруулах арга хэмжээ авах нь зөв бус уу?
Жишээлбэл хүнсний дэлгүүр бол өдөртөө бараагаа худалдан аваад өдөртөө борлуулаад өдөртөө ашгаа тооцож болж байна. Оны эхнээс оны эцэст хүртэл хугацаанд юмны үнэ байнга өсч байгаа. Өөрөөр хэлбэл мөнгөний ханш тасралтгүй унаж байна. Мөнгөний эргэлт богино, хурдан учраас дор дор нь үнээ өөрчлөөд дасан зохицож байна. 2019 нэг сартай харьцуулахад одоо арван хоёр сард ундаа, пиво, сүү, тараг, талх гээд бүх барааны үнэ өссөн байгаа. Энэ хэрээр бараа худалдан авах зардал өснө, мөн борлуулалт нэмэгдэнэ. Үнийн өөрчлөлтөнд шуурхай дасан зохицож чадаж байна. Гэтэл жишээ нь ногоочид, тариаланчид ингэж хурдан зохицож чадахгүй. Жилд ганц удаа тариалалт хийнэ, ганц удаа хураана, бараг ганц удаа борлуулалт хийнэ. Эргэлт удаан хугацаа урт ийм бизнес дээр менежментийн зардал гэж заавал байх ёстой. Монголын нөхцөлд энэ нь ойролцоогоор нийт зардлын 7 хувьтай тэнцэнэ. Хэрвээ энэ зардлыг зөв тооцож оруулахгүй дутуу тооцох юмуу эсвэл огт тооцохгүй бол цаашдаа үйлдвэрлэлээ хэвийн явуулж чадахгүй.
Жишээлбэл хүнсний дэлгүүр бол өдөртөө бараагаа худалдан аваад өдөртөө борлуулаад өдөртөө ашгаа тооцож болж байна. Оны эхнээс оны эцэст хүртэл хугацаанд юмны үнэ байнга өсч байгаа. Өөрөөр хэлбэл мөнгөний ханш тасралтгүй унаж байна. Мөнгөний эргэлт богино, хурдан учраас дор дор нь үнээ өөрчлөөд дасан зохицож байна. 2019 нэг сартай харьцуулахад одоо арван хоёр сард ундаа, пиво, сүү, тараг, талх гээд бүх барааны үнэ өссөн байгаа. Энэ хэрээр бараа худалдан авах зардал өснө, мөн борлуулалт нэмэгдэнэ. Үнийн өөрчлөлтөнд шуурхай дасан зохицож чадаж байна. Гэтэл жишээ нь ногоочид, тариаланчид ингэж хурдан зохицож чадахгүй. Жилд ганц удаа тариалалт хийнэ, ганц удаа хураана, бараг ганц удаа борлуулалт хийнэ. Эргэлт удаан хугацаа урт ийм бизнес дээр менежментийн зардал гэж заавал байх ёстой. Монголын нөхцөлд энэ нь ойролцоогоор нийт зардлын 7 хувьтай тэнцэнэ. Хэрвээ энэ зардлыг зөв тооцож оруулахгүй дутуу тооцох юмуу эсвэл огт тооцохгүй бол цаашдаа үйлдвэрлэлээ хэвийн явуулж чадахгүй.
Жишээлбэл хүнсний дэлгүүр бол өдөртөө бараагаа худалдан аваад өдөртөө борлуулаад өдөртөө ашгаа тооцож болж байна. Оны эхнээс оны эцэст хүртэл хугацаанд юмны үнэ байнга өсч байгаа. Өөрөөр хэлбэл мөнгөний ханш тасралтгүй унаж байна. Мөнгөний эргэлт богино, хурдан учраас дор дор нь үнээ өөрчлөөд дасан зохицож байна. 2019 нэг сартай харьцуулахад одоо арван хоёр сард ундаа, пиво, сүү, тараг, талх гээд бүх барааны үнэ өссөн байгаа. Энэ хэрээр бараа худалдан авах зардал өснө, мөн борлуулалт нэмэгдэнэ. Үнийн өөрчлөлтөнд шуурхай дасан зохицож чадаж байна. Гэтэл жишээ нь ногоочид, тариаланчид ингэж хурдан зохицож чадахгүй. Жилд ганц удаа тариалалт хийнэ, ганц удаа хураана, бараг ганц удаа борлуулалт хийнэ. Эргэлт удаан хугацаа урт ийм бизнес дээр менежментийн зардал гэж заавал байх ёстой. Монголын нөхцөлд энэ нь ойролцоогоор нийт зардлын 7 хувьтай тэнцэнэ. Хэрвээ энэ зардлыг зөв тооцож оруулахгүй дутуу тооцох юмуу эсвэл огт тооцохгүй бол цаашдаа үйлдвэрлэлээ хэвийн явуулж чадахгүй.
Жишээлбэл хүнсний дэлгүүр бол өдөртөө бараагаа худалдан аваад өдөртөө борлуулаад өдөртөө ашгаа тооцож болж байна. Оны эхнээс оны эцэст хүртэл хугацаанд юмны үнэ байнга өсч байгаа. Өөрөөр хэлбэл мөнгөний ханш тасралтгүй унаж байна. Мөнгөний эргэлт богино, хурдан учраас дор дор нь үнээ өөрчлөөд дасан зохицож байна. 2019 нэг сартай харьцуулахад одоо арван хоёр сард ундаа, пиво, сүү, тараг, талх гээд бүх барааны үнэ өссөн байгаа. Энэ хэрээр бараа худалдан авах зардал өснө, мөн борлуулалт нэмэгдэнэ. Үнийн өөрчлөлтөнд шуурхай дасан зохицож чадаж байна. Гэтэл жишээ нь ногоочид, тариаланчид ингэж хурдан зохицож чадахгүй. Жилд ганц удаа тариалалт хийнэ, ганц удаа хураана, бараг ганц удаа борлуулалт хийнэ. Эргэлт удаан хугацаа урт ийм бизнес дээр менежментийн зардал гэж заавал байх ёстой. Монголын нөхцөлд энэ нь ойролцоогоор нийт зардлын 7 хувьтай тэнцэнэ. Хэрвээ энэ зардлыг зөв тооцож оруулахгүй дутуу тооцох юмуу эсвэл огт тооцохгүй бол цаашдаа үйлдвэрлэлээ хэвийн явуулж чадахгүй.
Жишээлбэл хүнсний дэлгүүр бол өдөртөө бараагаа худалдан аваад өдөртөө борлуулаад өдөртөө ашгаа тооцож болж байна. Оны эхнээс оны эцэст хүртэл хугацаанд юмны үнэ байнга өсч байгаа. Өөрөөр хэлбэл мөнгөний ханш тасралтгүй унаж байна. Мөнгөний эргэлт богино, хурдан учраас дор дор нь үнээ өөрчлөөд дасан зохицож байна. 2019 нэг сартай харьцуулахад одоо арван хоёр сард ундаа, пиво, сүү, тараг, талх гээд бүх барааны үнэ өссөн байгаа. Энэ хэрээр бараа худалдан авах зардал өснө, мөн борлуулалт нэмэгдэнэ. Үнийн өөрчлөлтөнд шуурхай дасан зохицож чадаж байна. Гэтэл жишээ нь ногоочид, тариаланчид ингэж хурдан зохицож чадахгүй. Жилд ганц удаа тариалалт хийнэ, ганц удаа хураана, бараг ганц удаа борлуулалт хийнэ. Эргэлт удаан хугацаа урт ийм бизнес дээр менежментийн зардал гэж заавал байх ёстой. Монголын нөхцөлд энэ нь ойролцоогоор нийт зардлын 7 хувьтай тэнцэнэ. Хэрвээ энэ зардлыг зөв тооцож оруулахгүй дутуу тооцох юмуу эсвэл огт тооцохгүй бол цаашдаа үйлдвэрлэлээ хэвийн явуулж чадахгүй.
Жишээлбэл хүнсний дэлгүүр бол өдөртөө бараагаа худалдан аваад өдөртөө борлуулаад өдөртөө ашгаа тооцож болж байна. Оны эхнээс оны эцэст хүртэл хугацаанд юмны үнэ байнга өсч байгаа. Өөрөөр хэлбэл мөнгөний ханш тасралтгүй унаж байна. Мөнгөний эргэлт богино, хурдан учраас дор дор нь үнээ өөрчлөөд дасан зохицож байна. 2019 нэг сартай харьцуулахад одоо арван хоёр сард ундаа, пиво, сүү, тараг, талх гээд бүх барааны үнэ өссөн байгаа. Энэ хэрээр бараа худалдан авах зардал өснө, мөн борлуулалт нэмэгдэнэ. Үнийн өөрчлөлтөнд шуурхай дасан зохицож чадаж байна. Гэтэл жишээ нь ногоочид, тариаланчид ингэж хурдан зохицож чадахгүй. Жилд ганц удаа тариалалт хийнэ, ганц удаа хураана, бараг ганц удаа борлуулалт хийнэ. Эргэлт удаан хугацаа урт ийм бизнес дээр менежментийн зардал гэж заавал байх ёстой. Монголын нөхцөлд энэ нь ойролцоогоор нийт зардлын 7 хувьтай тэнцэнэ. Хэрвээ энэ зардлыг зөв тооцож оруулахгүй дутуу тооцох юмуу эсвэл огт тооцохгүй бол цаашдаа үйлдвэрлэлээ хэвийн явуулж чадахгүй.
ОюуТолгой ордын баялгийн эзэд нь тэд биш бид гэж энэ нөхөр ярьж байна. Бодвол монгол улс баялгийн эзэн гэсэн санаа бололтой. Баялаг гэж юуг хэлж байгаа юм бол, ойлгосонгүй. Баялаг бол хөдөлмөр зарж хөлс урсгаж байж техник, технологи шингээж байж бий болдог, ургуулдаг зүйл болохоос газар доор хэвтэж байдаг зүйл биш. Монгол улс бол түүхий эдийн эзэн мөн, энэ үнэн. Харин баялгийн эзэн биш. Баялгийн эзэн бол түүхий эд боловсруулж бүтээгдэхүүн үйлдврлэж буй үйлдвэр эзэн. Харин үйлдвэрийн эзэн бол бид биш тэд. Монголчууд биш гадныхан. Монгол улсаас сохор зоосны ч зардал гараагүй.
ОюуТолгой үйлдвэр бол юмхнаар юм хийдэг маш өндөр чадвартай үйлдвэр. Асар бага түүхий эд боловсруулж асар өндөр бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж чадна. ОюуТолгой ордын зэсийн баяжмалын агууламж нь ердөө 0.5 хувь. Эрдэнэт үйлдвэрийнх нь 0.8 хувь. 0.5 хувийн агууламжтай зэсийн хүдрийг Эрдэнэт үйлдвэр боловсруулж чадахгүй, үйлдвэрийн хаягдал болж хувирна. Гэтэл ОюуТолгой 0.3 хувийн агууламжтай зэсийн хүдрийг боловсруулан өндөр агууламжтай бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж чадаж байна. Тийм болохоор монголоос бага түүхий эд худалдан авч Эрдэнэтээс бага роялти төлөх нь гайхах зүйл биш.
Сүүний үйлдвэрийн эзэн нь саалийн ферм биш. Түүхий эд нийлүүлнэ гэдэг нь эзэн байна гэсэн үг биш. Сүүний үйлдвэрийн ашгийг зөвхөн сүүний үйлдвэрийн эзэд хүртэнэ. Бусад хүмүүс ямар ч хамаагүй. Сүү нийлүүлдэг саалийн фермүүд ч , сүү худалдан авдаг худалдан авагчид ч энд хамаагүй. Махны үйлдвэр ч, ноолуурын үйлдзвэр ялгаагүй байхгүй. Түүхий эд нийлүүлэгч тусдаа, худалдан авагч тусдаа. үйлдвэр тусдаа. ОюуТолгой үйлдвэр ялгаа байхгүй. Монгол улс бол зөвхөн түүхий эд нийлүүлэгч . Түүхий эд борлуулаад олсон орлогоо өөртөө авна, Хэнтэй ч хуваалцахгүй. Монгол улс түүхий эдээ 100 хувь өмчилнө. Ашгаа 100 хувь хүртэнэ. Харин энд Оюутолгой үйлдвэрийн ашиг орлого огтхон ч хамаагүй. Монгол улсаас худалддан авсан түүхий эдээрээ юугаа үйлдвэрлэж хаана ямар үнээр зарах нь монголчууд бидэнд огтхон ч падлийгүй. Ашиг олох уу, үгүй юу гэдэг нь үйлдвэрийн дотоод асуудал. Энэ дотоод асуудалд нь монголчууд хутгалдах ямар ч шаардлагагүй.
Ямартай ч энэ гэрээ туйлын буруу гэрээ гэдгийг адгийн чавгац ч хэлнэ. Монголчууд үр ашгийг нь 2048 онд хүртэнэ гэж байна. Энэ үед аль хэдийнээ манай баялгийг дуусгачихсан байна даа харж л байгаарай.
2030 онд гүний уурхай ашиглалтанд орно. Тэр болтол гүний уурхайн бүтээн байгуулалтын ажил бараг 10 гаруй жил үргэлжилнэ. Нийт 200 км урт хонгил ухах ёстой. Газрын гүнд 1 км доор агаар, ус дулаан гээд бараг саран дээр сансрын буудал барих хэмжээний их ажил хийнэ. Зардал яг хэд болохыг хэн ч тааж мэдэхгүй. Явцын дунд юу ч болж мэднэ. Гэхдээ нэгэнт эхэлсэн ажлаа өртөг өссөн ч хамаагүй үргэлжлүүлээд дуусгах л ёстой.
Одоогоор зөвхөн ил уурхай ашиглаж байна. Жилдээ 700 мянган тонн зэсийн баяжмал үйлдвэрлэж байгаа нь Эрдэнэтийнхтэй бараг ойролцоо хэмжээ. 2030 он гэхэд ил уурхайн нөөц шавхагдаж дуусах биз. Ил уурхай бол бие халаалт маягийн ажил.
Газрын доорхи түүхий эд бол 100 хувь монгол улсын өмч. Харин үйлдвэр бол монгол улсын өмч биш. Үйлдвэр болон ажил хөдөлмөр бол РиоТинто компанийн өмч. Энэ өмчийн 34 хувийг монгол улс зээлээр авсан. Хүсэхгүй бол буцаагаад зарж болно.
Байгаль дээр бэлэн байдаг зүйлийг баялаг гэж нэрлэдэггүй харин түүхий эд гэж нэрлэдэг. Жишээлбэл мах, сүү, арьс нэхий, ноос ноолуур гэх мэт. Энэ бүхэн байгаль дээр бэлэн байдаг. Энд ямар ч хөдөлмөр, ямар ч мэдлэг хэрэггүй. Байгалийн жамаар аяндаа бий болно. Харин бууз банш, тараг ааруул, гутал малгай бол түүхий эд биш. Энэ бүхэн байгалийн жамаар аяндаа бий болохгүй. Үүнийг бий болгохын тулд хөдөлмөрлөх хэрэгтэй, сэтгэх хэрэгтэй, судалж шинжлэх хэрэгтэй. Энэ бол баялаг мөн. Баялгийн эзэн бол хөдөлмөрлөсөн, ур ухаан зарцуулсан, дадлага туршлагаа ашигласан тухайн бүтээгдэхүүн, баялгийг цоо шинээр төрүүлж бүтээсэн тэр хүн юм. Зэсийн баяжмал бол түүхий эд биш. Энэ бол бууз банш, гутал малгай гэдэгтэй адил хөдөлмөр зүтгэл ур ухаан мэдлэг чадвар шингэж бий болсон цоо шинэ баялаг. Энэ баялгийг бүтээсэн, цогцлоосон, бий болгосон, тарьж ургуулсан эзэн нь монголчууд биш. РиоТинто. Энэ хөдөлшгүй гарцаагүй үнэнийг бид ярих ёстой.
manaih 34% ezemshij baihad hamtragch tal n hudaldaanii nuutsaa manai tald yzyylehgyi bgaag yu gej oilgoh ve?
Бодвол гэрээний нууц гэж байдаг биз. Зэсийн баяжмал худалдан авах хэдэн зуун хятадын компаниуд байгаа байх. Компани бүртэй тус тусад нь өөр өөр нөхцлөөр гэрээ байгуулдаг байж мэднэ. Ил гаргавал олон компаниуд хоорондоо барьцна. Ийм зүйл нууц хэвээрээ байсан нь дээр.
Жишээ нь шинэ жилээр дуучид хамтлагууд концертонд урилгаар тоглоно. Үнэлгээ нь янз бүр биз. Энэ нь бас нууц. Ил болговол дуучид хамтлагууд хоорондоо барьцаад аягүй бол концерт гэж байхгүй болно. Тэгэхлээр нууц нууцаараа үлдсэн нь дээр.
Компанийн засаглал гэж ойлголт бий. Хэн хаана юу хийх, хийхгүй нь тодорхой. Эрх мэдэл нэг гарт төвлөрөхгүй. Дарга, захирал гэдэг бүхнийг мэдэгч биш. Борлуулалтын асуудал, гэрээний асуудлыг тухайн хариуцсан захирал мэдэж шийднэ. Компанийн захирал гэхэд компанийн нийт ажлын үсрээд 20 хувийг мэдэж шийднэ. Ажил бүрийг хариуцах хүмүүс өөр. Нэг нэгнийхээ ажилд хутгалдахгүй. Гэрээ нууцаллаа гээд мөнгө луйвардах боломжгүй. Гэрээний ажилтанд мөнгө захиран зарцуулах эрх байхгүй. Мөнгө захиран зарцуулах хүн нь мөнгө зарцуулах эрхтэй ч гэрээ мэдэх эрхгүй гэх мэт. Гэх мэтчилэн хүн бүр бие биенээсээ хамааралтай бас хоорондоо хуйвалдах боломжгүй байхаар тооцож эрх мэдэл, засаглалын хуваарилалт хийнэ.
Uurhain nootsiig hench onood togtooj chaddaggui taaj togtoodog um
Дэлхийн буурай хөгжилтэй орнууд 1945 оноос өмнө колончиллын системын үед ашигт малтмалын орд ашиглуулахдаа "Хөрөнгө оруулалтын гэрээ" гэдэг дээрэмийн гэрээ байгуулдаг байжээ. Харин 1945 оноос хойш колончиллын систем нуран унасаны дараа ашигт малтмалын ордоо ашиглуулахдаа "Роялти+Орлогын татвар+Ашгийн татвар", "Бүтээгдэхүүн хуваах гэрээ" хоёрын аль нэгийг байгуулда болжээ. Харин Монгол улс ХXI зуунд колончиллын үеийн "Хөрөнгө оруулалтын гэрээ" байгуулжээ. Монгол улс аргагүй л дэлхийн хөгжлөөс 100-200 жил хоцорсон улс юм даа. Нямдорж ч хоцорчээ!!!
Хуульч, эдийн засагч бол мэргэжил биш. Учир нь энэ дэлхийд байгалийн шинжлэх ухаан, техникийн шинлэх ухаан гэж л байдаг болохоос хууль зүйн шинжлэх ухаан, эдийн засгийн шинжлэх ухаан гэж байхгүй, Хууль зүйн шинжлэх ухаан, эдийн засгийн шинжлэх ухаан гэж нэрлээд байгаа тэр зүйл нь яг л уран зохиол, үлгэр шиг юм байдаг гэдгийг дэлхийн Нобелийн шагналт агуу эрдэмтэд нэгэнтээ тогтоожээ. Тэгэхээр Нямдорж бол ямар ч мэргэжилгүй, зүгээр л хоосон чалчигч нэгэн.
yndsendee eersdiin mengenii synaltai byzaryydaas bolj ene metiin gereenyyded daragdan Mongol ylas ediin zasagiin bolon yndesnii yhamsart amidrald cheder tysaa bolj baigaam gadaad ornuudtai hiisen gereegeen yah iih ni geree baigyylsan zasaglasan nehedyydiin asyydal bolobch Mongol ylas ernees ikhe yum ygyi gadniihanii ediin zasagiin darlald baij baigaagaan harsaar baij yay gej baigaa ludnuud be?....daanich dee!!!ard tymenee boddoggyi ene metiin deer ner ni dyrdagdsan nehedyydiig salgaj hohiroliig ni baragdyylaj eh oronoo zeb zamd ni abaad yabchih mongol hyn bna uu?haramsaltai sanagdahgyi baina gej yy?ernii doroos endiiheen baisan syy dee!!ynendee ernees mengenii kolonchilold baina!ene bol gadniihanii bodlogo men!Aprikiig yag iim argaar Amerik gedeg oron boolchilson yum bilee!!
yndsendee eersdiin mengenii synaltai byzaryydaas bolj ene metiin gereenyyded daragdan Mongol ylas ediin zasagiin bolon yndesnii yhamsart amidrald cheder tysaa bolj baigaam gadaad ornuudtai hiisen gereegeen yah iih ni geree baigyylsan zasaglasan nehedyydiin asyydal bolobch Mongol ylas ernees ikhe yum ygyi gadniihanii ediin zasagiin darlald baij baigaagaan harsaar baij yay gej baigaa ludnuud be?....daanich dee!!!ard tymenee boddoggyi ene metiin deer ner ni dyrdagdsan nehedyydiig salgaj hohiroliig ni baragdyylaj eh oronoo zeb zamd ni abaad yabchih mongol hyn bna uu?haramsaltai sanagdahgyi baina gej yy?ernii doroos endiiheen baisan syy dee!!ynendee ernees mengenii kolonchilold baina!ene bol gadniihanii bodlogo men!Aprikiig yag iim argaar Amerik gedeg oron boolchilson yum bilee!!
yndsendee eersdiin mengenii synaltai byzaryydaas bolj ene metiin gereenyyded daragdan Mongol ylas ediin zasagiin bolon yndesnii yhamsart amidrald cheder tysaa bolj baigaam gadaad ornuudtai hiisen gereegeen yah iih ni geree baigyylsan zasaglasan nehedyydiin asyydal bolobch Mongol ylas ernees ikhe yum ygyi gadniihanii ediin zasagiin darlald baij baigaagaan harsaar baij yay gej baigaa ludnuud be?....daanich dee!!!ard tymenee boddoggyi ene metiin deer ner ni dyrdagdsan nehedyydiig salgaj hohiroliig ni baragdyylaj eh oronoo zeb zamd ni abaad yabchih mongol hyn bna uu?haramsaltai sanagdahgyi baina gej yy?ernii doroos endiiheen baisan syy dee!!ynendee ernees mengenii kolonchilold baina!ene bol gadniihanii bodlogo men!Aprikiig yag iim argaar Amerik gedeg oron boolchilson yum bilee!!
Shaa shaa nudee l anhaar. Goo saihandaa l sanaa zov
Нүд амаа яачихсан юм бэ? Тэр тухайгаа л ярь. Оюу толгой ч яахав дүүрч. Чи л харин толгойгоороо тоглоод нүдний булай болоод байгаа юм бус уу?
Нүд амаа яачихсан юм бэ? Тэр тухайгаа л ярь. Оюу толгой ч яахав дүүрч. Чи л харин толгойгоороо тоглоод нүдний булай болоод байгаа юм бус уу?
баттөмрийн хэдэг үнэн их хурлын гишүүд оюу толгойн гэрээг цуцлах хэрэгтэй оюу толгойн гэрээг энэ их хурал цуцлахгүй бол дараагийн өөр их хурал цуцлана монгол оюу толгойгүйгээр амидараад ирсэн шүү оюу толгой төрөөс төрсөн тербумтангуудад хэрэгтэй оюу толгойг зогсоосны дараа зэс нь цухуйж хахууль авсан нь мэдэгдэх тул дээгүүрээ арван таван толгойтой атгаалжин хар мангасаас айж байна зогсоох нь ард түмний гурван сая хүнийй гарын үсэг захиалга шүү
баттөмрийн хэдэг үнэн их хурлын гишүүд оюу толгойн гэрээг цуцлах хэрэгтэй оюу толгойн гэрээг энэ их хурал цуцлахгүй бол дараагийн өөр их хурал цуцлана монгол оюу толгойгүйгээр амидараад ирсэн шүү оюу толгой төрөөс төрсөн тербумтангуудад хэрэгтэй оюу толгойг зогсоосны дараа зэс нь цухуйж хахууль авсан нь мэдэгдэх тул дээгүүрээ арван таван толгойтой атгаалжин хар мангасаас айж байна зогсоох нь ард түмний гурван сая хүнийй гарын үсэг захиалга шүү
Энэ гэж бөөн косметик шаачихсан гүлдийсэн нөхөр байх гэж.,
За даа Монголчууд бид их л тайван,назгайрах улс юм даа.Энэ асуудлыг ярьсаар байгаад эх орныхоо үнэт баялгийг 10 жил үнэгүй зөөлгөөд дуусгалааш дээ.Чамлахаар чанга атга гэгчээр одоо үүндээ нэг цэг тавьж жааханч болов ашиг хүртэх өрөө төлөх боломжийг бүрдүүлээч гэж эрхэм УИХ-ын гишүүд,Засгийн газраасаа хичээнгүйлэн гуйнам.Баттулга Монголын ард түмэн төлөөлж байгаа чинь үнэн бол үгээ хэлээч дээ.
За даа Монголчууд бид их л тайван,назгайрах улс юм даа.Энэ асуудлыг ярьсаар байгаад эх орныхоо үнэт баялгийг 10 жил үнэгүй зөөлгөөд дуусгалааш дээ.Чамлахаар чанга атга гэгчээр одоо үүндээ нэг цэг тавьж жааханч болов ашиг хүртэх өрөө төлөх боломжийг бүрдүүлээч гэж эрхэм УИХ-ын гишүүд,Засгийн газраасаа хичээнгүйлэн гуйнам.Баттулга Монголын ард түмэн төлөөлж байгаа чинь үнэн бол үгээ хэлээч дээ.
За даа Монголчууд бид их л тайван,назгайрах улс юм даа.Энэ асуудлыг ярьсаар байгаад эх орныхоо үнэт баялгийг 10 жил үнэгүй зөөлгөөд дуусгалааш дээ.Чамлахаар чанга атга гэгчээр одоо үүндээ нэг цэг тавьж жааханч болов ашиг хүртэх өрөө төлөх боломжийг бүрдүүлээч гэж эрхэм УИХ-ын гишүүд,Засгийн газраасаа хичээнгүйлэн гуйнам.Баттулга Монголын ард түмэн төлөөлж байгаа чинь үнэн бол үгээ хэлээч дээ.
За даа Монголчууд бид их л тайван,назгайрах улс юм даа.Энэ асуудлыг ярьсаар байгаад эх орныхоо үнэт баялгийг 10 жил үнэгүй зөөлгөөд дуусгалааш дээ.Чамлахаар чанга атга гэгчээр одоо үүндээ нэг цэг тавьж жааханч болов ашиг хүртэх өрөө төлөх боломжийг бүрдүүлээч гэж эрхэм УИХ-ын гишүүд,Засгийн газраасаа хичээнгүйлэн гуйнам.Баттулга Монголын ард түмэн төлөөлж байгаа чинь үнэн бол үгээ хэлээч дээ.
За даа Монголчууд бид их л тайван,назгайрах улс юм даа.Энэ асуудлыг ярьсаар байгаад эх орныхоо үнэт баялгийг 10 жил үнэгүй зөөлгөөд дуусгалааш дээ.Чамлахаар чанга атга гэгчээр одоо үүндээ нэг цэг тавьж жааханч болов ашиг хүртэх өрөө төлөх боломжийг бүрдүүлээч гэж эрхэм УИХ-ын гишүүд,Засгийн газраасаа хичээнгүйлэн гуйнам.Баттулга Монголын ард түмэн төлөөлж байгаа чинь үнэн бол үгээ хэлээч дээ.
За даа Монголчууд бид их л тайван,назгайрах улс юм даа.Энэ асуудлыг ярьсаар байгаад эх орныхоо үнэт баялгийг 10 жил үнэгүй зөөлгөөд дуусгалааш дээ.Чамлахаар чанга атга гэгчээр одоо үүндээ нэг цэг тавьж жааханч болов ашиг хүртэх өрөө төлөх боломжийг бүрдүүлээч гэж эрхэм УИХ-ын гишүүд,Засгийн газраасаа хичээнгүйлэн гуйнам.Баттулга Монголын ард түмэн төлөөлж байгаа чинь үнэн бол үгээ хэлээч дээ.
За даа Монголчууд бид их л тайван,назгайрах улс юм даа.Энэ асуудлыг ярьсаар байгаад эх орныхоо үнэт баялгийг 10 жил үнэгүй зөөлгөөд дуусгалааш дээ.Чамлахаар чанга атга гэгчээр одоо үүндээ нэг цэг тавьж жааханч болов ашиг хүртэх өрөө төлөх боломжийг бүрдүүлээч гэж эрхэм УИХ-ын гишүүд,Засгийн газраасаа хичээнгүйлэн гуйнам.Баттулга Монголын ард түмэн төлөөлж байгаа чинь үнэн бол үгээ хэлээч дээ.
За даа Монголчууд бид их л тайван,назгайрах улс юм даа.Энэ асуудлыг ярьсаар байгаад эх орныхоо үнэт баялгийг 10 жил үнэгүй зөөлгөөд дуусгалааш дээ.Чамлахаар чанга атга гэгчээр одоо үүндээ нэг цэг тавьж жааханч болов ашиг хүртэх өрөө төлөх боломжийг бүрдүүлээч гэж эрхэм УИХ-ын гишүүд,Засгийн газраасаа хичээнгүйлэн гуйнам.Баттулга Монголын ард түмэн төлөөлж байгаа чинь үнэн бол үгээ хэлээч дээ.
За даа Монголчууд бид их л тайван,назгайрах улс юм даа.Энэ асуудлыг ярьсаар байгаад эх орныхоо үнэт баялгийг 10 жил үнэгүй зөөлгөөд дуусгалааш дээ.Чамлахаар чанга атга гэгчээр одоо үүндээ нэг цэг тавьж жааханч болов ашиг хүртэх өрөө төлөх боломжийг бүрдүүлээч гэж эрхэм УИХ-ын гишүүд,Засгийн газраасаа хичээнгүйлэн гуйнам.Баттулга Монголын ард түмэн төлөөлж байгаа чинь үнэн бол үгээ хэлээч дээ.
За даа Монголчууд бид их л тайван,назгайрах улс юм даа.Энэ асуудлыг ярьсаар байгаад эх орныхоо үнэт баялгийг 10 жил үнэгүй зөөлгөөд дуусгалааш дээ.Чамлахаар чанга атга гэгчээр одоо үүндээ нэг цэг тавьж жааханч болов ашиг хүртэх өрөө төлөх боломжийг бүрдүүлээч гэж эрхэм УИХ-ын гишүүд,Засгийн газраасаа хичээнгүйлэн гуйнам.Баттулга Монголын ард түмэн төлөөлж байгаа чинь үнэн бол үгээ хэлээч дээ.