Галдан Бошигт хааны мэндэлсний 370 жилийн ойд
Ховд аймгийн Эрдэнэбүрэн сумын Дүгэр занги (Готовын аав гэвэл сүүлийн үеийн хүмүүс мэдэх байх) гэж хууль мэддэг номч хүн миний авга ах Н.Агваандоржид доорхи домгийг ярьж өгсөн юм гэнэлээ.
Сартагтайн гууны эхэнд Сартагтайн хот (Өндөр довын орчим) гэж байсан гэдэг. Галдан дайнд бут цохигдоод ухарч явахдаа энд нас барж түүний шарилийг Түвшинд оршуулжээ.
Манжийн амбан хил хязгаараа эргэх нэрийдлээр Галдангийн ясыг авахаар нууц даалгавартай тусгай хүмүүсийг явуулжээ. Тэгэхдээ Цагаан голоор зам засуулж явсаар Түвшинд хүрч Галдангийн ясыг цуглуулж аваад Бээжинд явуулж хийморь, сүлдийг нь дарахаар олон хүний хөлийн доор гишгүүлж байхаар бодож ордныхоо босгон дор булжээ.
Тэгээд тэнд мэргэ төлөг үздэг хүнээсээ бид баруун монголыг одоо дарж байж чадах уу гэж асуухад нь нөгөө хүн нь мэргэлээд:
-Эр хүний чадал баруун гарынхаа эрхий хуруундаа байдаг юм, та нар энэ хүний баруун гарын эрхий хурууг олоогүй юм байна. Баруун Монголыг дийлж чадахгүй юм байна гэсэн гэдэг. Галдан бошигтын шарилыг хайж явсан тэрэгний мөр гэж Цамбагаравын Түвшин рүү гардаг Цагаан гол, Цамбагаравын ар тал, Баян-Өлгий аймгийн Баяннуур сумын Улаан асгат, Түймэрт, Хар асгатын голуудыг хөндлөн гарсан морин тэрэг явахаар зассан зам байдаг юм.
Галдан бошигт дайнд явахдаа цэргүүдээ гурван хэсэг болгон явуулдаг байж.
1. Толгой хэсэг-Хонгор өлөнгөөр
2. Хэл хэсэг- хавцалаар
З. Эрүү хэсэг- хөтөлөөр
"Толгой" хэсэг нь Хонгор өлөнгийн хавцалаар багтаж ядан цувж гарч товлосон газраа хоцорч очдог байсан гэдэг.
"Хэл" хэсэг нь Ховд голоор гарахдаа "шат" хэмээх хадан хясаа ашиглан модон дамнуур хийж гарч байтал "шат" нь нурж цэргүүд нь эрсдэж байсан юм байх.
"Эрүү" хэсгийг Хөх хөтөлөөр орж ирэхэд нь нутгийнхан усны үер орж ирлээ гэж сандарцгааж байж: Энэ нь цэргүүдийн хөө хуяг наранд гялалзаж усны үер мэт харагдаж байсан гэдэг яриа бий.
Цэрэг тоолдог хад.
Эрдэнэбүрэн сумын Хавцалын аманд "Цэрэг тоолдог хад" гэдэг гэрийн буурийн хэмжэээний том хүрэн хад бий.
"Хэл" хэсгийн цэргүүд голоор гарахдаа "шат" нь нурж цэргүүд нь осолдож хичнээн нь эрсдсэнийг мэдэхийн тулд цэргүүдээ энэ хадны хажуугаар гарахдаа нэг нэг чулуу тавиулж гаргасан гэнэ. Сүүлд нь тэнд тавигдсан чулууг тоолж эсэн мэнд цэргүүдийнхээ тоог гаргаж байсан домог байдаг.
Ноён цорос овгийн Чүлтэмийн БАТХҮҮ
Сэтгэгдэл0
Галдан бошигт тийм мундаг бсан юм бол Халхад хөөгдөөд ирэхэд нь ойрдууд яагаад нутагтаа оруулахгүй хориглосоор байгаад нутаггүй цагаач маягаар үхүүлсэн юм бол. Тэр их ойлгомжгүй бна
Түүхийг сайн мэдэхгүй юм. Гэхдээ түүхээ харж маргалдах нь одоогийн ойрд, баруун монголын хэрүүл болох аюултай. Тэр үед л өөрсдөө байсан юм шиг хоорондоо хэрэлдэнэ шдээ, ккк
зссссссс шал худлаа санаанаасаа УРГУУЛАН зохиодог түүх Монголд олширсоны хамгийн сонгодог нь энэ Галдан гээчийн түүх юм. Анх тэр Ховдын Далай гэдэг хөгшин Цэдэнбалын заавараар баахан ХУДАЛ ТҮҮХ САНААНААСАА УРГУУЛАН зохиосон нь <Миний Монголын газар шорооноос бурхан гуйсан ч бүү өг ч гэх шиг>> ор үндэсгүй зүйл. Шанью хааны хэлсэн үгнээс санаа авч 90 онд далай гуай зохиогоод галдан хэлсэн болгосон үлгэр. одоо бааахн худал үлгэр энд тэндээс бас зохиож байна. Бидний үзсэн галдангийн түүхэнд үнэн юм бараг НЭГ Ч БАЙХГҮЙ юм билээ!! Галдан Манжтай үгсэж, оросоос тусламж авч Халхтай байлдсанаас манжин эсэрэг яваагүй хүн гэдэг нь маш тодорхой болсон. Манжийн хааны бууны нохой, хаан цол горидож яс горьдсон гөлөг шиг байсан хүн шүү дээ Галдан, балууных нь баатар эх оронч, угаасаа Монголыг сөнөөснөөөс Монголыг хамгаалаагүй!!! Халхын ард хударгаа, оросуудтай байдлаж явахад нь Манжуудаас зөвшөөрөл авч дайрч хутгалсн Манжийн бууны нохой байсан нь ТҮҮХЭН үнэн. Баруун Монгол гэж хөөрцөгслөн худал ч гарууд тийм л овоо юм бол улстайгаа үлдэх нь яасийн Худлаа л байхгүй !!! Тэд тийм олигтой байлддин бол Манжийг ч оросийг ч дийлээгүй. ганц дийлсэн гээд байгаа нь Халхуудыг Манж оростой нийлж ард хударгаар нь дайрсан өөдгүй нэг л дайн байна. Яг түүх судалхаар Галдан бол Манжтай хийсэн 3 шийдвэрлэх тулаанд бүгдэд нь ялагдсан байдаг. Сүүлийн Тэрэлжийн тулаанд Галдангийн цэрэг 3 түм, Манжийн аян замдаа ядарч, өвчин зовлдонд баригдан өлбөрч үхэх гэж урдаас яаран сандаран Тэрэлжид ирсэн БАРУУН ЗАМЫН цэргүүд 2 түм (манжийн хааны удирдсан зүүн замын цэрэг Зүүнбаян улаанд байсан тул Тэрэлжийн тулаанд оролцоогүй) байсан түүхэн баримт бий. Тоогоор цөөн өлбөрч үхэх гэж алсаас ирээд шууд тулаанд орсон Манжийн цэрэгт бут цохиулж ялагдан нь Галдангийн баатарыын шинжүүүүү???? Ёстой тэнэг, ур авьаясгүй, өөдгүй хулгайч байсан нь эндээс харагддаг. Хятад Оросын түүхэн эх сурвалжуудыг сайн үзвэл энэ талаар МАРГАШГҮЙ ҮНЭН баримтууд хангалттай байдаг. Наад үлгэрээ зогсооо!!! Галдан бол УРВАГЧ ХУЛГАЙ байснааас хэзээ ч Монголын баатар байгаагүй!!! Тэгээд ч нохойн үхлээр, урвагчийн үхэлээр үхсэн нь үнэн.
202. 179. 27.215 , Zochin-d : Bichsenee tvvxiin barimtaar notolj chadax uu, chi ?
Ta nar Galdang bitgii muul. Ta nart ogt hamaagui hun. Duugui baitsgaa. Galdan bol bidnii baatar.Galdand yaaj handahaa ta naraar zaalgahgui baiya
Galdan medeej eh oronoo gesen setgeltei hyn l baisan baij taaraa. Gehdee Galdangiin Halhruu hiisen dainii egren toirong mash sain sudlah heregtei. Tusheet Han ovor Baigalid gol hychteigee Orosiin tyremgiilen orj irj baisan kosakuudtai baildaj baisan ni ynen. Manjiin haan Amar murund barigdsan orosiin tsaiziig buulgahaar ene yed bas Orostoi saingyi baisan. Baruunii tyyhchidiinheer bol Oros Galdang araas ni nileed ih hatgasan boltoi baidag. Bas Zasagt Han gej archaagyi yumnuud dund ni gai bolson tal bii.
Баагий модон ташуур шиг хатуурч боссон шодойгоо барьж, бүсгүйн чийгтэж норсон эрхтэн рүү чиглүүлэн хатгалаа. Эмэгтэй хүнтэй “ойртоогүй” удсаныг ч хэлэх үү бүсгүйн нандин эрхтэнд орох сацуудаа л эзнээ дуу алдуулж орхив. Тэрээр аажимхан хөдөлж эхэлсэн ч биеийнх нь хөлс чийхрах тусам хөдөлгөөн нь хурдассаар байлаа. Нэг гараараа бүсгүйн өгзөгийг атгаж, нөгөө гараараа нурууг нь хотойлгон тэвэрчээ.
deerx etgeed end tend Galdangiin tsereg olon baisan bolobch toogoor tsoon olborch uxex shaxsan manjuudad amarxan daragdsan nobsh baisan gej ix bichix yum....bodbol manj ugsaanii xun biz.... Galdan xaan orsoos ixeexen galt zebseg xudaldaj absan ni unen....gebch xalx oirdiin dainiig Xalxiin Tusheet xan urbagch noxoi Chaxuun dorj odooson baidag...er ni edniixen gereeree urbagch...Zanabazar duu ni chi adil yostoi chinii xeldegeer bugdeeree noxoin uxleer uxsen..
Галдан бошигт хаан өндөр гэгээн занабазар хоёр хоёулаа өөлд эцэгтэй хоёулаа торгууд ээжтэй ойрд монгол хүмүүс юм шүү.Төв халхад ямарч хамаагүй.Хоёул лут эрдэмтэй улс тул аль аль нь улсын эзэн болохыг хүсэж зорьж үүнд нь хамаг монголыг залгих гэсэн манж нар дөрөөлж хор хутган ийм болгосон.тэрнээс биш тэр хоёр ойрд хүн хоёулаа улсаа тусгаар байлгах улсаа хүчирхэг байлгахыг хүссэн.даанч түүх ийн хүрд тийм л замаар эргэчихсэн.Занабазар халх газар ирж суусан болохоос халх хүн биш.тэгээдч хамаг монголын төлөө зүтгэх сэтгэлтэй оюунтай зүрхтэй нэгч халх ноён байгаагүй. энэ л үнэн.
Манай зарим хүмүүсийн толгой бүүр тэмбүүрч эхэлжээ.Үүний жишээ Баагий модон ташуур 139 41 163.гээч... Галдан бошигт хэмээх түүхэн хүний тухай сэтгэгдлээ солилцож байхад эротоглоод үхлээлдээ.Хаана юу яаж байгаагаач мэдхээргүй ийм ажилгаагүй толгой тархи зармийнх нь мөрөн дээр явж байдаг.Гутамшиг!!!!
Ховд Увсын ДАЛАЙ нэртэй хужаагийн хүүхдүүдээс болгоомжил.Усны ПРЕСТИЖ группийн захирал өөрийгөө Баяд гэдэг боловч хужаагын эрлийз ДАЛАЙ гэж лүд байна.