Уул уурхай Монгол улсын нийгэм эдийн засгийн хөгжилд асар их боломжийг бий болгож байсан, одоо ч ач холбогдол нь хэвээр байгааг зөвхөн Эрдэнэт, ОТ төслөөр жишээ болгож болно. Уул уурхайгаас олсон хөрөнгөөр бусад салбараа өөд татах санхүүгийн бололцоог бий болдог. Энэ бол дэлхийн жишэг. Тиймээс улс орнууд уул уурхайн салбарт цогц шинэчлэлт хийхийг зорих болжээ.
Энэ салбарт цаашид хийх нөр их ажлыг нэг үгээр илэрхийлбэл “Уул уурхайн Засаглал”-ыг зөв тогтоох явдал бөгөөд тэр нь
байгалийн нөөцийг хайж олох,
олборлох,
ашиглах,
уул уурхайн орлогыг эдийн засгийн бусад салбарыг хөгжүүлэхэд зарцуулах
уул уурхайн орлогоос сан бүрдүүлэх, түүнийгээ хойч үедээ зөв хөрөнгө оруулалт болгон үлдээх гээд өргөн цогц асуудал юм.
Уул уурхайн засаглал тогтооход иргэний нийгэм, орон нутгийн оролцоо чухал байдаг.
Уул уурхайн салбарт томоохон өөрчлөлт хийхийн тулд энэ салбарт өнгөрсөн 10-15 жилд хийсэн алдаа оноогоо дэлхийн стандарт ойлголтоор шүүн тунгаах хэрэгтэй гэж бодож байна.
Уул уурхай чухал нь чухал. Гэхдээ уул уурхайн ач холбогдлийг суперциклийн нөлөөн дор хэтрүүлэн үнэлж бүр улс төржүүлсний үр дүнд бидний монголчууд 2007 оноос “Стратегийн орд” хэмээх улс төрийн сэдэвтэй болсон байдаг.
“Стратегийн ордын талаар ойлгомжгүй зүйл их. Тодорхойлолт нь ч өөрөө бүрхэг, зөрчилтэй. Дээрээс нь хэрхэн ашиглах талаар бодлого, чиглэл байхгүй. Тиймээс тодорхой ажил хийхэд бэрх гэсэн тайлбарыг мэргэжлийнхэн хийдэг”. Линк
Улс орноо хөгжүүлэхэд ихэд чухал хэмээн зарим ордыг стратегийн орд гэж нэрлэсэн байж таараа. Тэглээ гээд Монголын стратегийн ордод хөрөнгө оруулалт орж ирсэнгүй. Олон шалтгаантай хэдий ч яагаад гэдэгт хариу олоход дараахь мэдээлэл тус болж магадгүй юм.
Интернэтээр Стратегийн орд (Strategic Deposits) гэсэн үг бичээд хайлт хийвэл голчлон Монголын талаар, хааяа нэг Оросын хуучирсан мэдээлэл гарч ирнэ. Цааш нь лавшруулаад байвал “Стратегийн орд” гэсэн ойлголт Монголоос өөр оронд байхгүйг анзаарч харин дэлхий дээр уул уурхайн “Стратегийн болон Критикал түүхий эд” (Strategic and Critical minerals) гэсэн ойлголт байдаг тухай мэдэж болно.
Уул уурхайд дэлхий ертөнц юуг “стратеги” гээд байна вэ, Стратегийн болон Критикал түүхий эд гэж юу вэ?
Стратегийн түүхий эд гэж голчлон цэрэг, дайны зориулалттай зайлшгүй нөөцлөх түүхий эдийг нэрлэж иржээ. Дэлхийн 1,2 дугаар дайны үеэс үүдэлтэй тогтсон нэр томьёо юм. Анх 1918 онд АНУ-д Харбордын жагсаалт гэдгийг гаргаж байж. 1939 онд “Стратегийн түүхий эдийн хууль” гэдгийг гаргаж байсан байна.
Зах зээл дээр нийлүүлэлт нь хэзээ ч тасалдаж мэдэх түүхий эдийг Эрэлт ихтэй буюу Критикал түүхий эд гэдэг.
Стратегийн түүхий эд мэдээж эрэлт ихтэй Критикал түүхий эд гэдэгт хамаарна. Эрэлт ихтэй Критикал түүхий эд заавал Стратегийн түүхий эд байх албагүй байдаг.
Өнөө цагт стратегийн түүхий эд гэдэгт газрын тос, байгалийн хий хамаарч байгаа харагдана.
Уул уурхайн бусад түүхий эд стратегийн түүхий эд гэдэгт үндсэндээ хамрагдахгүй байна даа. Учир нь:
металл болон метал бус эрдэс түүхий эд геологийн хувьд дэлхий дээр тархац сайтай. Нөөц элбэг. Шинэ шинэ ордууд нээж болох нь тодорхой, энэ нь зөвхөн геологи хайгуульд хийх хөрөнгө оруулалтаас хамаарч буй гэж үздэг. Европт гэхэд геологийн салбарт оруулж байгаа нийт хөрөнгө оруулалт Европын сансар судлалын санхүүжилтээс 5-6 дахин бага байгаа.
Нийлүүлэлт нь тасалдаж мэдэх Критикал түүхий эдийн олдоц нь орд газрууд ховордсноос бус харин тухайн түүхий эдийг нийгэм улс төрийн тогтворгүй орчинд байгаль, экологид ээлтэй бус технологиор, үнэ өртөгийн хувьд үр ашиггүй олборлохоос шалтгаалж байгаа гэж үздэг.
Критикал түүхий эд нь 20 гаруй нэр төрөл байна.
Европын Холбоо Критикал түүхий эд гэдэгт дараахь 20 элементүүдийг хамруулж байна.
АНУ критикал түүхий эд гэдэгт дараахь 23 элементүүдийг хамруулж байна.
Критикал түүхий эдийн талаар АНУ-Европын Холбоо-Япон нь гурвалсан уулзалтуудыг идэвхтэй байнга хийдэг, нэгдсэн нэг жагсаалттай болох тухай ч яригддаг. Критикал түүхий эдийн жагсаалт нь түүнийг орлуулагч материал, технологийг хөгжүүлэх шинжлэх ухааны чиглэл, санхүүжилтийг шийдвэрлэхэд хэрэгтэй байдаг байна.
Хүн төрөлхтөн өдөр тутмын амьдралаа авч явахын тулд хэрэглэдэг химийн элемент 1980-аад онд 10 гаруй байж. Одоо техник технологи хөгжихийн зэрэгцээ хүмүүсийн амьдралын дундаж түвшин өссөнтэй холбоотойгоор хэрэглэдэг химийн элементийн тоо төрөл ихээр нэмэгджээ. Иймээс критикал түүхий эдийг ихээр анхаардаг болсон байна.
1980-аад онд хэрэглэж байсан элементүүдийг ногоон өнгөөр, өнөөдөр хэрэглэгдэж буй нэмэлт элементүүдийг шар өнгөөр үзүүлжээ.
Ялангуяа тогтвортой ногоон хөгжил чухалчлагдаж байгаа өнөө цагт хамгийн их эрэлттэй байх түүхий эд гэдэгт дараахь эрдэс түүхий эд орж байна.
Критикал түүхий эдийг олборлогч-үйлдвэрлэгч орнуудыг үзүүлбэл
Дээрхээс уул уурхайн салбарт юуг “Стратеги” гэж үзэх дэлхийн ойлголт бидний монголчуудын “стратеги” хэмээн улс төржихөөс тэс өөр гэдгийг мэргэн уншигч Та олж харсан гэж найдаж байна.
Монголд критикал түүхий эдийн ордууд олдож л таараа. Тусгайлсан төрийн бодлого (геологи хайгууль болон хөрөнгө оруулалт татах зэрэг ) хэрэгтэй болсон санагдана. Мэддэгээр нь алт, зэс, төмөр, нүүрсээ улс төржүүлээд “стратеги” хэмээн андуураад байна уу даа гэж санаа зовох юм.
Уул уурхай дахь “стратеги”-ийн тухай ойлголтоо дэлхийн жишэгт ойртуулж, ижилсүүлэхгүйгээр, өөрөөр хэлбэл стратеги нэрийн дор улс төржсөн хэвээр үлдвэл Монгол улс хөгжлийн асар их бололцоог алдсаар байх болов уу даа.
М.Энхсайхан
Сэтгэгдэл0
Энэ нэг муухай царайгаа гаргасаар байгаад дотно болгож хүмүүсийн сэтгэлд хадах нь дээ. Бүлцийчээд. Өөр юм яриачээ. Ухсан ч ухаагүй ч монголчууд амьдарсаар байна. Заавал нүүрсийг маань ухуулж бөөн бөөнөөр нь хямдхан Хятад руу өгүүлэх юм л бичээд байх юм. Салж өгдөггүй хачиг шиг нүүр вэ. Наад асуудлыг чинь шийдэх дараагийн хүмүүс гарсан. Чи дут.
Hyniig ni bish Medeegii ni har. Huvi hynii haritsaanii ataarhal byh yumiig har bologj hardag. Mongolchuud ene evchingeer mash hynd tusaj arhag bolson.
Bravo
CHINO
Ene hujaa odoo zailaa, zygeer hutsalgui tetgevertee garaachee!! Um orchuulaad uuruu bichsen umshig hudlaa jujiglehee bolison deer
Илжигний чихэнд ус хийсэн ч сэгсэрнэ,алт хийсэн ч сэгсэрнэ гэж яасан үнэн үг вэ.
ХУЖАА ЭНХСАЙХАН, Чи бол БУЗАРТАЙ ЛУЙВАРЧИН, илүү дутаа хцуалгүй ЗАЙЛ. Ямар баялагатай түүнийгээ яаж зарцуулахаа мэднэ. Чам шиг БӨӨЛЖИСӨӨР заалгахгүй, Чи хариуцлагаа үүрнээ муу Дээрэмчин!!
Barzak xujaa zail daa.Alt hotolbor gej mongol nutgiig buzarlasan zuilee shawar arslantaigaa awaad tam uruugaa tonil.
Стратегийн орд гэдэг утга учир муутай ойлголт. Харин түүхий эд бол байж болох. Гэхдээ юуг стратегийн түүхий эдэд хамсруулахыг хөгжлийн стратегитайгаа л холбох нь зөв байх. Эдийн засагт жинтэй байр эзлэхээс гадна алсдаа үйлдвэрлэл,хэрэглээндээ хараат,хавчигдмал байдалд орохгүй байх байр сууринаас авч үзэх зүйл. Монголд зэс,төмөр,газрын тос, коксжих нүүрс,алт,уран,газрын ховор элементиийн эрдсүүд тэр түүхий эд нь байх болно.
Дотор газрын хүний ухаан гэж...
ХУЦАЛГҮЙ ЗАЙЛ ААА МУУ БУЗАРЫН ЛУЙВАРЧИН ЭНХСАЙХАН ГӨЛӨ МИНЪ ЭЭ!!! Чи муу луйварчин БУриад Бямбасүрэн, Хужаа Ганбаолд нартай нийлж Монголын эдийн засгийг элгээр нь мөлхүүлж Гадны Луйварчдад үйлчилж ирсэнийг Монголын ард түмэн мартаагүй!!!! Таван Толгойг Хужаад өгөх гэж улайрч байсныг бас мартаагүй, Чи бол БУЗАРТАЙ ЛУЙВАРЧИН, илүү дутаа хцуалгүй ЗАЙЛ. Ямар баялагатай түүнийгээ яаж зарцуулахаа мэднэ. Чам шиг БӨӨЛЖИСӨӨР заалгахгүй, Чи хариуцлагаа үүрнээ муу Дээрэмчин!!
Санал нэг бнаа.
Ардн Элч кинон дээр Ариунаа Дүлзэнг Та ер нь салж өгдөггүй хачиг шиг хүн байна гэдэг шиг Энхсайхан биднэс салж өгөхгүй нь дээ. Яаж ийж байгаад ахин сайд болж ард түмний нуруун дээр хачиг болон сууж сорон мөлжих нь дээ.
ЭНЭ НЭГ ХУЖАА ОДОО ЯАХ ГЭЭД БАЙГАА ЮМ БОЛОО
Todorhoi oilgomjtoi taibarlasan tand bayarlalaa. Unshaad oilgohiin orond haraahaa boddog hecuu cag irjee
Дөчин мянгатад өссөн С.Баяр, Сү.Батболд,Э. Бат-Үүл, Д.Цогтбаатар, С.Зориг, Н.Энхбаяр, тагнуулчин Хурц зэрэг хүмүүс бол хар нялхаасаа бусдын юмыг булааж, дээрэмдэж, хулгайлж авах сэтгэхүйгээр өссөн хэзээ ч засрахгүй луйварчид юм гэдгээ АРДЧИЛЛЫН 30 жилд батлан харууллаа. Харин Монголын хөдөө хээр талд өссөн Дамдины Сүхбаатар, Хорлоогийн Чойбалсан, Юмжаагийн Цэдэнбал, Д.Бямбадорж, Н.Багабанди, П.Очирбат, Ц.Элбэгдорж, Х.Баттулга, Ц.Нямдорж, Ш.Отгонбилэг, М.Зэнээ, О.Дашбалбар, геологич Хурц нарын голт зүрхэнд Монголынхоо төлөө, Монголчуудынхаа төлөө гэсэн сайхан сэтгэлийн гал бадамлаж байдаг гэдгийг АРДЧИЛЛЫН 30 жилд бид харлаа. Өөрөөр хэлвэл дөчин мянгатад өссөн хэнийг ч болов Монголын улс төрд ойртуулахгүй байвал Монгол хөгжинө.
Хөдөөний орк ярьж байна
Ц.Элбэгдорж, Э.Бат-Үүл, Да.Ганболд, Б.Баабар нар нэгэн насныхаа амьдралыг Монгол улсыг эдийн засгийн болон оюун ухаан, ёс суртахууны хувьд дампууруулахад зориуллаа. Хүн 40 наснаасаа хойш нэг их засардаггүй юм гэсэн. Иймд эд нар хэзээ ч засрахгүй. Ийм хүмүүсийг дахин Монголын төрд хэзээ ч ойртуулж болохгүй. Үүнийг хэзээ ч бүү март. Мартвал сөнөнө!!!
Монгол орныг эдийн засгийн болон ёс суртахууны гүн гүнзгий хямрал, дампууралд хүргэсэн АН-ын үйл ажиллагааг Дээд шүүхээс нэн даруй хориглох хэрэгтэй. АН бол мөн чанартаа ард олныг ядуурал, өлсгөлөн, өвчлөл, дарангуйлал, айдас, хүчирхийлэл, оюун санаа, ёс суртахууны доройтлоор хомороглон устгадаг орчин үеийн Фашист нам юм.
Ардчилал бол хүнийг ёс суртахуунгүй, мөс чанаргүй зөвхөн идэж уухаа боддог адгуусан амьтан болгох нууц Америк технологи юм. Өөрөөр хэлвэл хүнийг ёс суртахуунгүй, мөс чанаргүй адгуусан амьтан болгон хувиргах технологийг Ардчилал гэнэ. Ёс суртахуунгүй, мөс чанаргүй болсон хүмүүс улс орноо өөрсдөө нураадаг. Бид өнөөдөр Монгол улсаа өөрсдөө нурааж ч байна. Ардчиллыг таягдан хаяхгүй л бол цаашид улам л хурдан улс орноо өөрсдөө нурааж Монгол хүн, Монгол улс дэлхийн тавцангаас үүрд арчигдана.
“Ардчилал гэдэг бол хоёр боохой, нэг хурга нийлээд үдийг хоолондоо юу идэхээ шийдэж буй хэрэг юм” гэж АНУ-ын ерөнхийлөгч асан Бенжамин Франклин нэгэнтээ хэлжээ. Эндээс ямар дүгнэлт гарна гэвэл бүх юм шударга үнэн, олонхийн саналын дагуу үдийн хоолонд хөөрхий хургыг иднэ гэдэг нь тодорхой. “Олонхийн санал” гэдэг ийм л аюултай үг. Махчид, шимэгчид, сорогчид “олонхийн санал”-ын дагуу эрх баригчдын эгнээнд орж ирэх нь ийм л аюултай. Манай эрх баригчид бол махчид, шимэгчид, сорогчид юм. Ардчилал нь эрх баригчдыг хүссэн ч хүсээгүй ч махчид, шимэгчид, сорогчид болгодог. Ардчиллыг үүрд устгасан цагт л Монгол орон өндийнө.
Ардчилал, даяарчлал, олон ургалч үзэл, олон намын систем, залуу улс төрч, төр муу менежер, сонгуулийн хар машин, гуравдах хөрш, чөлөөт зах зээл, өмч хувьчлал, хувийн өмч, эрх чөлөө, ашигт малтмалын ордын лиценз, лицензийн наймаа, оффшор бүс, гадаадын хөрөнгө оруулалт энэ бүхэн чинь буурай хөгжилтэй орнуудын газрын хэвлийн болон бусад баялагийг дээрэмдэж авахын тулд гадаадын эдийн засгийн алуурчдын нарийн бодож боловсруулсан, Африк, Латин Америк, Ойрхи дорнодын орнуудад олон жил туршигдаж, хэрэгжсэн нарийн арга, технологи юм. Гадаадын эдийн засгийн алуурчид энэ технологийг 1990 оноос Ардчилал нэрээр Монгол улсад нэвтэрүүлж, амжилттай хэрэгжүүлж эхэлсэн. Энэ бузар технологийг Монгол улсад шууд гардан хэрэгжүүлэгч нь АН юм. Энэ бузар технологийг Хятадууд 1990 онд Тэн-Ан-Миний талбайд шууд бут ниргэсэн, харин Оросод Путин гарч ирээд 2000 онд бут ниргэсэн. Гэтэл энэ бузар технологийг АН өнөө хүртэл Монголд хэрэгжүүлсээр байна. Монголчууд сэрэгтүн, ухаарагтун.
Хятадын удирдагчид Ардчилал гэж солиорсон залуучуудынхаа бөөрийг 1990 онд Тэн-Ан-Миний талбайд сугалаад хаячихсан. Манай Батмөнх мэтийн аймхай, хулчгар, эр зориггүй удирдагчид 1990 онд Сүхбаатрын талбайд Ардчилал гэж солиорсон Элбэгдорж, Бат-Үүл Зориг, Баабар, халзан Ганболд мэтийн залуучуудад хоёр гараа өргөөд буугаад өгчихсөн. Үр дүнд нь Хятад улс дэлхийн хамгийн хөгжилтэй хүчирхэг гүрэн болж хөгжсөн бөгөөд харин Монгол улс эдийн засгийн хувьд дэлхийн хамгийн ядуу, улс төрчид болон ард иргэд нь боловсрол, оюун ухаан, ёс суртахууны хувьд бүрэн дампуурсан улс болж хувирсан. Энэ бол гашуун боловч үнэн. Ардчилал бол фашизмаас ч илүү аюулт дайсан.
Дэлхийн нэрт эдийн засагчид буурай болон хөгжиж байгаа улс орнуудын хөгжлийн загвар болох Конвергенцийн онолыг боловсруулан гаргасан. Конвергенцийн онолын мөн чанар нь капиталист, коммунист нийгмийн аль сайныг нь авч оновчтой хослуулах явдал юм. Капиталист, коммунист нийгмийн байгуулалын аль алин нь Адам Смит, Карл Маркс мэтийн дэлхийн суут ухаантнуудын бодож олсон нийгмийн байгуулалууд юм. Аль нэгийг нь хатуу баримтлах нь туйлширал юм. Конвергенцын онолоор бол буурай болон хөгжиж байгаа орнууд батлан хамгаалах, эрчим хүч, уул уурхай, боловсрол, эрүүл мэндийн салбараа хувьчилж болохгүй, гадаадын хөрөнгө оруулалт оруулж болохгүй, 100 хувь төрийн мэдэлд байлгах ёстой гэж үзсэн. Эс тэгвэл газрын баялагийг нь гадаад, дотоодын эдийн засгийн алуурчид дээрэмддэг, улс төрчид болон хүн ард нь боловсролгүй, хүмүүжилгүй, ёс суртахуунгүй зэрлэг, бүдүүлэг, шуналтангууд болж хувирдаг, ард түмэн нь өвчин эмгэгт баригддаг болохыг нэгэнт нотолсон. Монгол орон минь дэлхийн нэрт эдийн засагчдын заасан замаар бус, АН, гадаад дотоодын эдийн засгийн алуурчдын заасан замаар замнаж байна. Болгоомжлогтун, сэрэгтүн.
Хятад улс 1989 онд АРДЧИЛЛЫГ Тэн-Ан-Миний талбайд бут ниргээд конвергенцийн онолын (загварын) дагуу “НЭГ УЛС-ХОЁР СИСТЕМ” хөгжлийн загвараар амжилттай хөгжиж байна. Орос улс 1990-ээд оны сүүлээр АРДЧИЛЛЫГ бут ниргээд конвергенцийн онолын (загварын) дагуу амжилттай хөгжиж байна. Харин Монгол улс 1980-аад оны сүүлээр АРДЧИЛЛЫН хоронд гүн гүнзгий хордсон бөгөөд одоо хүртэл тэр хордлогоос гарч чадахгүй АРДЧИЛАЛ, АРДЧИЛСАН ҮНДСЭН ХУУЛИЙГ магтан дуулсаар ардчиллын хоронд мансуурсан хэвээрээ явна. Конвергенцийн онолын мөн чанар нь капиталист, коммунист нийгмийн аль сайныг нь авч оновчтой хослуулах явдал юм. Капиталист, коммунист нийгмийн байгуулалын аль алин нь дэлхийн суут ухаантнуудын бодож олсон нийгмийн байгуулалууд юм. Аль нэгийг нь хатуу баримтлах нь туйлширал юм. Конвергенцийн онолоор бол байгалийн баялаг, эрчим хүч, боловсрол, эрүүл мэнд, батлан хамгаалах салбаруудыг хувь хүнд, хувийн болон гадаадын компанид өгдөггүй, 100 хувь төрийн өмчид байлгадаг. Харин аж үйлдвэр, хөдөө аж ахуй, зам, барилга, хүнс, хөнгөн үйлдвэрийн гэх мэт эдийн засгийн бусад салбаруудыг хувьчилж, чөлөөт зах зээлийн жамаар нь явуулдаг. Энэ бүхнийг Yндсэн хуулиндаа тусгаж өгдөг.
.М.Энхсайхан бол Монголын стратегийн ордуудыг стратегийн ордын жагсаалтаас гаргаж, гадаад, дотоодын эдийн засгийн алуудчдын гарт өгөхийн тулд хорт суртал ухуулга хийж, ад иргэдийн тархийг угааж байгаа хорон далд муу санаат, Монгол эх орноосоо 1990 онд урвасан урвагч юм гэдгээ интернетэд бичсэн өгүүлэлүүдээ баталсаар байна.
М.Энхсайхан бол гадаадын эдийн засгийн алуурчдын хөлсний бичээч юм.
Хөгжлийн боломж үргэлж байгаад байх уу гэдэг эргэлзээтэй. Жишээ нь нүүрсийг аваад үзье. Манай гол зах зээл бол Хятад улс. Хятад улс сэргээгдэх эрчим хүчийг хөгжүүлэх төрийн бодлого хэрэгжүүлснээр удахгүй нүүрснээс татгалзах боломжтой болно. Цаашдаа нүүрснээс татгалзана гэдгээ хэдийнэ зарласан. Нүүрсний жижиг дунд уурхайнуудаа ихэнхийг нь хаагаад эхэлсэн. Яваандаа том уурхайнуудаа хааж эхлэх нь тодорхой. Үүнийг ойлгоход үзмэрч, мэрэгч төлөгч байх шаардлагагүй. Өнөөдөр бидний цалин хөлс хэд байх, маргааш хэд байх нь түүхий эдийн үнээс шалтгаална гэдэг нь хэнд ч ойлгомжтой. Жишээ нь Монгол улсын төр зарим нэгэн төрлийн татварыг нэмж төсвийн алдагдлаа нөхөх бодлого хэрэгжүүлж эхэлсэн боловч удалгүй энэ бодлогоосоо татгалзсан. Яагаад? Хүмүүс эсэргүүцсэн учраас гэж бодохгүй байна. Харин нүүрсний үнэ өсч орлого нэмэгдсэн учраас төсөв алдагдалгүй гарч тэр бүү хэл мөнгөний илүүдэл гарсан учраас татвар нэмэх шаардлагагүй болсон. Түүхий эдийн үнэ ханшийн өөрчлөлт төрийн бодлого тухайлбал татвар, цалин хөлсөнд хэрхэн нөлөөлж байгааг эндээс тодхон харж болно. Тэгэхлээр монгол улс хөгжье гэвэл уул уурхайн салбарт түшихээс өөр гарц алга.
Хөгжлийн боломж үргэлж байгаад байх уу гэдэг эргэлзээтэй. Жишээ нь нүүрсийг аваад үзье. Манай гол зах зээл бол Хятад улс. Хятад улс сэргээгдэх эрчим хүчийг хөгжүүлэх төрийн бодлого хэрэгжүүлснээр удахгүй нүүрснээс татгалзах боломжтой болно. Цаашдаа нүүрснээс татгалзана гэдгээ хэдийнэ зарласан. Нүүрсний жижиг дунд уурхайнуудаа ихэнхийг нь хаагаад эхэлсэн. Яваандаа том уурхайнуудаа хааж эхлэх нь тодорхой. Үүнийг ойлгоход үзмэрч, мэрэгч төлөгч байх шаардлагагүй. Өнөөдөр бидний цалин хөлс хэд байх, маргааш хэд байх нь түүхий эдийн үнээс шалтгаална гэдэг нь хэнд ч ойлгомжтой. Жишээ нь Монгол улсын төр зарим нэгэн төрлийн татварыг нэмж төсвийн алдагдлаа нөхөх бодлого хэрэгжүүлж эхэлсэн боловч удалгүй энэ бодлогоосоо татгалзсан. Яагаад? Хүмүүс эсэргүүцсэн учраас гэж бодохгүй байна. Харин нүүрсний үнэ өсч орлого нэмэгдсэн учраас төсөв алдагдалгүй гарч тэр бүү хэл мөнгөний илүүдэл гарсан учраас татвар нэмэх шаардлагагүй болсон. Түүхий эдийн үнэ ханшийн өөрчлөлт төрийн бодлого тухайлбал татвар, цалин хөлсөнд хэрхэн нөлөөлж байгааг эндээс тодхон харж болно. Тэгэхлээр монгол улс хөгжье гэвэл уул уурхайн салбарт түшихээс өөр гарц алга.
Эдийн засгийн алуурчны наминчлал гээд нэг тийм тархи угаасан худал хуурмагаар дүүрэн ном бий. Төрийн эрх ашгийг өндөрт өргөж, хувийн эрх ашгийг бүх бохир муу бүхний үүр уурхай хэмээн итгүүлэх гэж оролдсон коммунист үзэл суртлын ном. Хувийн өмчөөс болж дэлхий ертөнц сөнөж байна гэж Марксын хэлсэнтэй агаар нэг ном. Бодит үнэн гэвэл хувийн хэвшлийн эрх ашгийг төрийн эрх ашгаас өндөрт тавьсан улс орнууд өнөөдөр байгаль орчныг хамгаалах тал дээр ч тэр, хангалуун чинээлэг амьдралын тал дээр ч тэр, хүмүүсийн соёлтой зөв боловсон харьцааны хувьд ч тэр, хүмүүнлэгийн тусламжийн хувьдч тэр, ер аль ч салбар дээр тэргүүлж байна: Монгол улс залуус нь өндөр хөгжилтэй сайхан амьдралтай өргөн боломжтой өрнөд рүү нүүдэлдэг биш, харин монголдоо тэднээс дутахгүй амьдардаг болохын тулд төрийн эрх ашгийг урьтал болгодог хуучинсаг, бүдүүлэг, заваан, хоцрогдсон муухай үзлээс салж ангижрах хэрэгтэй. Дахин хэлэхэд, эдийн засгийн алуурчин гэх ойлголт бол төр бол бүхний эзэн, иргэд бол хэн ч биш гэсэн утга агуулгатай үг.
Эдийн засгийн алуурчдын тухай номыг зөвхөн Монголд зориулж бичээгүй юм. Яг тэр эдийн засгийг нь сүйрүүлж эрхэндээ оруулахад оролцож байсан хүн бичээд дэлхийгээр бест селлер ном болсон. Үүнийг коммунисттай эсхүл Монголдтой битгий холбоо. Манай улс тэдний явуулгад хордоод эдийн засгаа унагаачихсан нь тэр хөдлөшгүй үнэн юм. Үүнд нь Да Ганболд, Монгол банкны Золжаргал, С. Баяр, Баярцогт гэх мэт олон баагий нар оролцсон нь ч хөдлөшгүй үнэн. Ийм байхад тэднийг хамгаалаад яахав ээ.
УИХ удахгүй тарна. Дараагийн УИХ д орох бэлтэглээ эхлүүлээд байн байн юум бичээд зурагаа тавиулж байгаа юм. Гайхаад байх юм байхгүй.
Энэ ацыгтэр ажилгүй газраас дуудаж ирж төсөв хэмнээч.Бас улсаас хулгайлсан юмыг нь гаргуулж авамаар байна.
Энэ ацыг тэр ажилгүй газраас дуудаж ирж төсөв хэмнээч.Бас улсаас хулгайлсан юмыг нь гаргуулж авамаар байна.
ЭНЭ МУУХАЙ ХУЖААД ИТГЭЭД БАЙХ УУ...
Энхсайхан боловсролтой ухаантай чадалтай эдийн засагч улс төрч хүн. 1996-98 онуудад Монголын эдийн засагт түүхэн гэж болохоор шинэчлэлтүүдгийг оруулсан. Зарим монголчууд сайн хүнд дургүй. Дүйвээнээр хуцдаг сохор нохойнууд олон болжээ.