Манай оронд нэн ховор буюу улаан номонд орсон 26 ан амьтан байдаг. Сүүлийн жилүүдэд тэдгээр амьтан цөөрсөөр байгааг олон судалгаа харуулж байна. Үүний шалтгаан нь ашиг хонжоо олох зорилгоор хууль бусаар эдгээр амьтдыг агнах, эд эрхтэнийг нь хил дамнуулан зарах гэмт хэрэг ихэссэнтэй холбоотой юм. Энэ талаар өчигдөр АНУ-ын Элчин сайдын яам, Мөрдөн байцаах алба, Хил хамгаалах ерөнхий газар, МХЕГ, Байгаль зэрлэг ан амьтан хамгаалах нийгэмлэг хамтран хэлэлцүүлэг зохион байгуулсан юм.
Олон улсын судалгаагаар дэлхий дээр хууль бусаар их хэмжээний мөнгө олдог гэмт хэргүүдээс дурдвал хүний наймаа, хар тамхины хэрэг тэргүүлж байна. Түүний дараагаар ховор, ан амьтны түүхий эдийг худалдан борлуулах гэмт хэрэг ордог аж. Энэ төрлийн худалдаа наймааг хууль бусаар эрхэлдэг хүмүүс жилд зургаан тэрбум орчим ам.доллар олдог гэсэн судалгаа байна. Дэлхийд байдаггүй, нэн ховор амьтад манайд байдаг учраас Монгол Улс зүүн өмнөд Азид энэ төрлийн гэмт хэргийн экспортлогч орон болоод байгаа ажээ.
Түүнчлэн бөөгийн хэрэгсэл хийх, өвчин илааршуулахад ашиглах гэх мэт иргэд мухар сүсэгт автан ховор ан амьтны эрхтэнийг худалдан авч байгаа нь энэ төрлийн гэмт хэрэг нэмэгдэх шалтгаан болжээ. Судалгаагаар бөөгийн иж бүрэн өмсгөлд 35-40 ширхэг амьтны эд, эрхтэн, арьс, эвэр ордог байна. Тэгвэл манай улсад бөөгийн 120 гаруй байгууллага, 25 мянга бөө байдаг байна.
Тиймээс хуулийн байгууллагууд эхний ээлжинд бөөгийн “бизнес”-т арга хэмжээг авч, томоохон зах худалдааны төвүүдэд гэнэтийн шалгалт хийхээр болжээ.
МХЕГ-ын Байгаль орчны хяналтын газрын дарга Н.Батбаяр “Өнгөрсөн онд хууль бусаар ан амьтан агнасан 145 зөрчил гарсан. 75 ангийн буу, 145 хавх, завь бусад ан авлах хэрэгслийг хураан авч 23 сая төгрөгийн торгууль ногдуулж, дөрвөн хэргийг шүүх хурлаар тасалсан. Энэ нь зөвхөн илрүүлсэн л гэмт хэрэг юм. Үүнээс далдуур илрүүлээгүй гэмт хэрэг олон байна. Одоо хяналтын цэгүүдийг чангатгах, нийслэлийн томоохон зах, худалдааны төвүүдэд гэнэтийн шалгалт хийхээр болсон. Энэ төрлийн гэмт хэргийг таслан зогсоож, хууль тогтоомжийг иргэдэд таниулахаар төлөвлөж байна” гэсэн юм.
Түүнчлэн хэлэлцүүлгийн үеэр хууль бус ан агнуурыг хэрхэн таслан зогсоосон, багасгасан талаар АНУ-ын WCI төслийн төлөөлөгчид туршлагаасаа хуваалцсан. Тэдний зүгээс энэ төрлийн гэмт хэргийг багасгах стратегийн боловсруулалтад хамтран ажиллаж байгаа аж.
Хууль бусаар ан агнах гэмт хэрэг нь мэдээж төв суурин газарт бус хээр зэлүүд газар гардаг учир 90-100 хувийн нууцлалтай үйлдэгддэг гэмт хэрэг гэдгийг онцолж байв. Эдгээрээс хамгийн их өртөж байгаа нь саарал чоно, цоохор ирвэс, бөхөнгийн эвэр, баавгайн савар, доньд, хүдрийн заар зэрэг таван амьтан нь хууль бус худалдаа, агнуурт өртөөд байгаа байна.
Хамгийн сүүлийн жишээ гэхэд л өнгөрсөн сарын 25-ны өдөр 205 ширхэг чонын арьсыг нүүрс тээвэрлэдэг ачааны машинд нуун БНХАУ-ын хилээр гаргах гэж байгаад баригджээ. Мөн өнгөрсөн гуравдугаар сард цоохор ирвэсний арьсыг худалдаалах гэж байгаад баригдсан байна. Дан ганц монголчууд ч гэлтгүй арабууд шонхор шувууг онгоцоор хөөж бариад олноор нь ачаад явсан хэрэг хүртэл гарсан байна. Мөн техник технологи хөгжихийн зэрэгцээ нисдэг камераар ховор амьтдыг тандан, байршлыг нь тогтоон агнах явдал ихэсчээ. Иймээс ЦЕГ, МХЕГ, ХЗДХЯ хамтран “Байгалиа хамгаалъя” нэгдсэн арга хэмжээг орон даяар зохион байгуулан хүрээлэн буй орчинд үйлдэгдэж байгаа гэмт хэргийн гаралтыг багасгах, иргэдэд эрх зүйн мэдлэг олгохоор ажиллаж байгаа гэдгийг албаныхан дурьдаж байв.
Б.Намуунтамир
Эх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин
Сэтгэгдэл0
хяналт шалгалт эзнээ олох хэрэгтэй. хулгайн ан, ховор буюу агнахыг цаазалсан амьтдбг агнах, тэр тусмаа орчин үеийн дээд зэргийн зэвсэг техник хэрэглэн, нисдэг тэрэг хөлөглөн хөлчүү галзуу хүйс тэмтрэх гэмт хэргийг элбэгдорж удаа дараа хэнтийн хил орчмоор, дорнотын нөмрөг, булган зэрэг олон газар удаа дараа үйлдсэн гэдэг. тэрэндээ бүр цэргийн хүч, хурандаа, генерал нарыг ч татан оролцуулж ирсэн сурагтай. бүр давраад сум дууслаа, виски дууслаа гээд нисдэг тэргээ хот руу явуулж байсан даварсан нөхөр гэгддэг. тийм ч төрийн тэргүүн байх гэж. өөрийгөө хаан гээд солиорчихсон, авах идэхийн донтой өвчтэй эрүүл нь мэдэгдэхгүй ерөнхийлөгч гэж гаж юмтай 8 жил болох гэж. дэндүү харамсалтай. одоо л алдаагаа засч тэр этгээдийг байгаа газраас нь дайчлан баривчилж, монголын ард түмэнд төртэй хуультай гэдгээ харуулах хэрэгтэй. тэгсэн цагт л олон түмэн шударга ёс тогтох нь гэнэ, одоогийн удирдлагад байгаа хүмүүст бага ч болов итгэл төрнө. ядаж дараа сонгогдохоо бодвол тэр далчийсан юмыг давраах хэрэггүй
хяналт шалгалт эзнээ олох хэрэгтэй. хулгайн ан, ховор буюу агнахыг цаазалсан амьтдбг агнах, тэр тусмаа орчин үеийн дээд зэргийн зэвсэг техник хэрэглэн, нисдэг тэрэг хөлөглөн хөлчүү галзуу хүйс тэмтрэх гэмт хэргийг элбэгдорж удаа дараа хэнтийн хил орчмоор, дорнотын нөмрөг, булган зэрэг олон газар удаа дараа үйлдсэн гэдэг. тэрэндээ бүр цэргийн хүч, хурандаа, генерал нарыг ч татан оролцуулж ирсэн сурагтай. бүр давраад сум дууслаа, виски дууслаа гээд нисдэг тэргээ хот руу явуулж байсан даварсан нөхөр гэгддэг. тийм ч төрийн тэргүүн байх гэж. өөрийгөө хаан гээд солиорчихсон, авах идэхийн донтой өвчтэй эрүүл нь мэдэгдэхгүй ерөнхийлөгч гэж гаж юмтай 8 жил болох гэж. дэндүү харамсалтай. одоо л алдаагаа засч тэр этгээдийг байгаа газраас нь дайчлан баривчилж, монголын ард түмэнд төртэй хуультай гэдгээ харуулах хэрэгтэй. тэгсэн цагт л олон түмэн шударга ёс тогтох нь гэнэ, одоогийн удирдлагад байгаа хүмүүст бага ч болов итгэл төрнө. ядаж дараа сонгогдохоо бодвол тэр далчийсан юмыг давраах хэрэггүй
хяналт шалгалт эзнээ олох хэрэгтэй. хулгайн ан, ховор буюу агнахыг цаазалсан амьтдбг агнах, тэр тусмаа орчин үеийн дээд зэргийн зэвсэг техник хэрэглэн, нисдэг тэрэг хөлөглөн хөлчүү галзуу хүйс тэмтрэх гэмт хэргийг элбэгдорж удаа дараа хэнтийн хил орчмоор, дорнотын нөмрөг, булган зэрэг олон газар удаа дараа үйлдсэн гэдэг. тэрэндээ бүр цэргийн хүч, хурандаа, генерал нарыг ч татан оролцуулж ирсэн сурагтай. бүр давраад сум дууслаа, виски дууслаа гээд нисдэг тэргээ хот руу явуулж байсан даварсан нөхөр гэгддэг. тийм ч төрийн тэргүүн байх гэж. өөрийгөө хаан гээд солиорчихсон, авах идэхийн донтой өвчтэй эрүүл нь мэдэгдэхгүй ерөнхийлөгч гэж гаж юмтай 8 жил болох гэж. дэндүү харамсалтай. одоо л алдаагаа засч тэр этгээдийг байгаа газраас нь дайчлан баривчилж, монголын ард түмэнд төртэй хуультай гэдгээ харуулах хэрэгтэй. тэгсэн цагт л олон түмэн шударга ёс тогтох нь гэнэ, одоогийн удирдлагад байгаа хүмүүст бага ч болов итгэл төрнө. ядаж дараа сонгогдохоо бодвол тэр далчийсан юмыг давраах хэрэггүй
хяналт шалгалт эзнээ олох хэрэгтэй. хулгайн ан, ховор буюу агнахыг цаазалсан амьтдбг агнах, тэр тусмаа орчин үеийн дээд зэргийн зэвсэг техник хэрэглэн, нисдэг тэрэг хөлөглөн хөлчүү галзуу хүйс тэмтрэх гэмт хэргийг элбэгдорж удаа дараа хэнтийн хил орчмоор, дорнотын нөмрөг, булган зэрэг олон газар удаа дараа үйлдсэн гэдэг. тэрэндээ бүр цэргийн хүч, хурандаа, генерал нарыг ч татан оролцуулж ирсэн сурагтай. бүр давраад сум дууслаа, виски дууслаа гээд нисдэг тэргээ хот руу явуулж байсан даварсан нөхөр гэгддэг. тийм ч төрийн тэргүүн байх гэж. өөрийгөө хаан гээд солиорчихсон, авах идэхийн донтой өвчтэй эрүүл нь мэдэгдэхгүй ерөнхийлөгч гэж гаж юмтай 8 жил болох гэж. дэндүү харамсалтай. одоо л алдаагаа засч тэр этгээдийг байгаа газраас нь дайчлан баривчилж, монголын ард түмэнд төртэй хуультай гэдгээ харуулах хэрэгтэй. тэгсэн цагт л олон түмэн шударга ёс тогтох нь гэнэ, одоогийн удирдлагад байгаа хүмүүст бага ч болов итгэл төрнө. ядаж дараа сонгогдохоо бодвол тэр далчийсан юмыг давраах хэрэггүй
хяналт шалгалт эзнээ олох хэрэгтэй. хулгайн ан, ховор буюу агнахыг цаазалсан амьтдбг агнах, тэр тусмаа орчин үеийн дээд зэргийн зэвсэг техник хэрэглэн, нисдэг тэрэг хөлөглөн хөлчүү галзуу хүйс тэмтрэх гэмт хэргийг элбэгдорж удаа дараа хэнтийн хил орчмоор, дорнотын нөмрөг, булган зэрэг олон газар удаа дараа үйлдсэн гэдэг. тэрэндээ бүр цэргийн хүч, хурандаа, генерал нарыг ч татан оролцуулж ирсэн сурагтай. бүр давраад сум дууслаа, виски дууслаа гээд нисдэг тэргээ хот руу явуулж байсан даварсан нөхөр гэгддэг. тийм ч төрийн тэргүүн байх гэж. өөрийгөө хаан гээд солиорчихсон, авах идэхийн донтой өвчтэй эрүүл нь мэдэгдэхгүй ерөнхийлөгч гэж гаж юмтай 8 жил болох гэж. дэндүү харамсалтай. одоо л алдаагаа засч тэр этгээдийг байгаа газраас нь дайчлан баривчилж, монголын ард түмэнд төртэй хуультай гэдгээ харуулах хэрэгтэй. тэгсэн цагт л олон түмэн шударга ёс тогтох нь гэнэ, одоогийн удирдлагад байгаа хүмүүст бага ч болов итгэл төрнө. ядаж дараа сонгогдохоо бодвол тэр далчийсан юмыг давраах хэрэггүй
хяналт шалгалт эзнээ олох хэрэгтэй. хулгайн ан, ховор буюу агнахыг цаазалсан амьтдбг агнах, тэр тусмаа орчин үеийн дээд зэргийн зэвсэг техник хэрэглэн, нисдэг тэрэг хөлөглөн хөлчүү галзуу хүйс тэмтрэх гэмт хэргийг элбэгдорж удаа дараа хэнтийн хил орчмоор, дорнотын нөмрөг, булган зэрэг олон газар удаа дараа үйлдсэн гэдэг. тэрэндээ бүр цэргийн хүч, хурандаа, генерал нарыг ч татан оролцуулж ирсэн сурагтай. бүр давраад сум дууслаа, виски дууслаа гээд нисдэг тэргээ хот руу явуулж байсан даварсан нөхөр гэгддэг. тийм ч төрийн тэргүүн байх гэж. өөрийгөө хаан гээд солиорчихсон, авах идэхийн донтой өвчтэй эрүүл нь мэдэгдэхгүй ерөнхийлөгч гэж гаж юмтай 8 жил болох гэж. дэндүү харамсалтай. одоо л алдаагаа засч тэр этгээдийг байгаа газраас нь дайчлан баривчилж, монголын ард түмэнд төртэй хуультай гэдгээ харуулах хэрэгтэй. тэгсэн цагт л олон түмэн шударга ёс тогтох нь гэнэ, одоогийн удирдлагад байгаа хүмүүст бага ч болов итгэл төрнө. ядаж дараа сонгогдохоо бодвол тэр далчийсан юмыг давраах хэрэггүй
хяналт шалгалт эзнээ олох хэрэгтэй. хулгайн ан, ховор буюу агнахыг цаазалсан амьтдбг агнах, тэр тусмаа орчин үеийн дээд зэргийн зэвсэг техник хэрэглэн, нисдэг тэрэг хөлөглөн хөлчүү галзуу хүйс тэмтрэх гэмт хэргийг элбэгдорж удаа дараа хэнтийн хил орчмоор, дорнотын нөмрөг, булган зэрэг олон газар удаа дараа үйлдсэн гэдэг. тэрэндээ бүр цэргийн хүч, хурандаа, генерал нарыг ч татан оролцуулж ирсэн сурагтай. бүр давраад сум дууслаа, виски дууслаа гээд нисдэг тэргээ хот руу явуулж байсан даварсан нөхөр гэгддэг. тийм ч төрийн тэргүүн байх гэж. өөрийгөө хаан гээд солиорчихсон, авах идэхийн донтой өвчтэй эрүүл нь мэдэгдэхгүй ерөнхийлөгч гэж гаж юмтай 8 жил болох гэж. дэндүү харамсалтай. одоо л алдаагаа засч тэр этгээдийг байгаа газраас нь дайчлан баривчилж, монголын ард түмэнд төртэй хуультай гэдгээ харуулах хэрэгтэй. тэгсэн цагт л олон түмэн шударга ёс тогтох нь гэнэ, одоогийн удирдлагад байгаа хүмүүст бага ч болов итгэл төрнө. ядаж дараа сонгогдохоо бодвол тэр далчийсан юмыг давраах хэрэггүй
элбэгдоржийг л яаралтай барь! шударга ёсны итгэл төрөхөд өөр юу ч хэрэггүй ээ!
ард түмэн хэтэрхий мухар сүсэгт итгэчихсэн бна.ард түмнээ соён гэгээрүүлэх шинжлэх ухаанч байлгах талаас нь төр ажиллахгүй байна.
Бүүр дундад зуунд л цаг үеэсээ хоцрогдсон байснаас Буддын шашинд байраа тавьж өгсөн энэ мөргөл сүүлийн үед яагаад тахал шиг дэгдэв гэхээр боловсрол доройтсоных юм.1990 оноос хойш монгол хүнийг боловсролгүй харанхуй мунхаг болгож баялгийг нь цөлмөх ажлыг Ан гардан МАН хамсан хийж ирсэн.Ан-н Боловсролын саад асан Лу.гантөмөр гэгч Мүүний золбин гэхэд л,-Зуудаг нохой давхиад ирэхэд биеэ хамгаалдаг хүнийг боловсролтой хүн гэнэ гэж байсныг мартах болоогүй байна.Монгол хүнийг ийм хүй нэгдлийн үеийн болгох санаа Ан-д бий.Хүй нэгдлийн үеийн оюуны хөгжилтэй хүнийг яаж ч хуурч яаж ч дарлаж болно.Монголчууд заналт дайснаа танихгүй эргүүтэх нь эмгэнэлтэй. Очиж очиж элбэгдоржийг сонгож байсан гэхээр дүүрчихсэн мунхаг хүмүүс дээ.
Тэр лу.гантөмөр гэдэг увсад нутаг заагдан сууж байсан хужаагийн хүү чинь өөрөө японд коосэн буюу нэг техникум төгссөн таваарш шүү дээ, дараа нь аяга угааж гүйж байгаад нэг хувийн сургуулийн диплом олж аваад цохиж ирсэн.японы их дээд сургуулийн боловсролын чанар муу шүү дээ, дээр нь монголчууд ажил хийгээд юм сурдаггүй.гантөмөрийн тархи толгой хоосон.хоосон хэлбэрдсэн хиймэл хүн.ер нь японд худлаа үнэн сургууль төгссөн хүмүүс хоосон хэлбэрдсэн хиймэл хүмүүс болсон байдаг юм.
Бөө гэж мухар сүсэг. Тийм үзэл хэдэн мянган жилийн өмнө дэлгэрээд устсан. Харин Монголд сүүлийн үед мөнгө залилах хэлбэрээр хөгжиж байгаа. Гэхдээ тэдэнд итгэж мөнгөө өгдөг хүмүүсийн хохь юм даа.
Бөө гэж мухар сүсэг. Тийм үзэл хэдэн мянган жилийн өмнө дэлгэрээд устсан. Харин Монголд сүүлийн үед мөнгө залилах хэлбэрээр хөгжиж байгаа. Гэхдээ тэдэнд итгэж мөнгөө өгдөг хүмүүсийн хохь юм даа.