Хөх хот /МОНЦАМЭ/. Урь унаж аялал жуулчлалын улирал эхэлж байна. Иймд ӨМӨЗО-ны Хөх хотоор зорчих болоод ажиллаж амьдрахаар төлөвлөж буй хэн нэгэнд хэрэг болж юуны магад гэх үүднээс үүнийг бичлээ. Тэмдэглэлээ эхлэхийн өмнө Гадаад харилцааны яамны Консулын газраас гаргаж байсан нэгэн сэрэмжлүүлгийг эргэн сануулья.
Хэрэв та санаж байгаа бол сар гаруйн өмнө“Монгол иргэд БНХАУ-ын ӨМӨЗО-ны нутаг дэвсгэрт эмнэг сургах, мал маллах, ногоо тарих гэх мэт ажил хийхээр зуучлуулан яваад бусдад залилуулах тохиолдол цөөнгүй гарч байна. Гадаадын иргэн БНХАУ-ын нутаг дэвсгэрт хууль бусаар хөдөлмөр эрхэлсэн тохиолдолд 5000-10000 юаниар торгох, үйл ажиллагаа нь хүнд гэж үзвэл 5-15 хоног баривчилж, 5000-20000 юаниар торгох хуулийн заалттай тул иргэд БНХАУ-д зорчих хугацаандаа хөдөлмөр эрхлэхгүй байх, ажилд зуучилна, цалин урамшуулал өгнө гэсэн хувь хумүүст хууртагдахгүй байхыг сэрэмжлүүлж байна” гэсэн албан ёсны сэрэмжлүүлэг гарч байв. Газар дээр нь ирээд үзэхэд нээрээ ч ийм сэрэмжлүүлэг гаргахгүй байхын аргагүйд хүрээд нийтэд ил цагаан зарласан бололтой хэмээн бодогдов.
Хоёр орны Засгийн газрын хэлэлцээрийн хүрээнд манай улсын иргэд 30 хоногийн хугацаанд урд хөрш рүүгээ чөлөөтэй зорчдог. Гэтэл сүүлийн үед 30 хоногийн хугацаанд ажил хийж яваад баригдан, хар тамга даруулсан тохиолдол цөөнгүй гарах болсон байна. Өвөрмонголчуудтай уулзахад ч тэд мөн ялгаагүй хувийн харилцаан дээр үндэслэж аман тохироогоор ажил хийхээр ирэхийг сайн зүйлд тооцохгүй байна. “Хэрэв цалин цагаагаа авч чадахгүйд хүртэл энэ олон хүн дотор зуучлагч хүнээ олж дийлэхгүй ш дээ” хэмээн ярьж байх юм.
Тэгтэл өөр нэг бодууштай асуудлын тухай энд заавал дурдах хэрэгтэй болох нь. Хятадын хил дээр зорчигчдын хурууны хээ авдаг ажил өнгөрсөн сараас эхэлжээ. Шалганы ажилтанд паспортоо өгсөний дараа тусгайлсан, нэг их томгүй дэлгэц дээр зүүн гарын дөрвөн хуруугаа, дараа нь баруун гарын дөрвөн хуруугаа, хамгийн сүүлд нь хоёр эрхий хуруугаа тавих ба энэхүү дарааллыг монгол хэлээр зааварчилгаа болгон хэлж өгч байв. Энэ нь дараагийн удаад би гэдэг хүн хил гаалийн ажилтнуудад паспортаа өгч шалгуулан өөрөө өөрийгөө хэн болохыг нотлох шаардлагагүй. Хурууны хээгээрээ хилийн бүс давдаг болох нь. Үүний цаана тус улсын хилээр гарч орсон миний түүх архивлагдаж үлдэх нь гэж ойлгов. Энэ ажил эхэлснээр визний хугацаа хэтрүүлсэн монгол иргэдийг хилээр нэвтрүүлэлгүй буцааж байгаа гэж хамт явсан зорчигч сонин болгож хүүрнэв.
Өвөрмонголын өөртөө засах орон 25 сая хүнтэй. Хөх хотдоо 3 орчим сая хүн оршин суудаг. Өвөрмонгол бол монголчуудын ажиллаж амьдрах хамгийн таатай бүс нутгуудын нэг юм. Хэл ус, цаг агаар, хоол хүнс, хил залгаагийн дээр сэтгэлгээний хувьд ойролцоо гээд давуу талууд ихтэй. Өвөрмонголчууд ч бидэнтэй хамтарч ажиллах сонирхол өндөртэй юм. Ялангуяа, соёл урлаг, боловсрол, нийгмийн ухааны салбарынхантай хамтарч ажиллах дуртай байдаг бололтой. Басхүү ойрын ганц нэг жилд үсчин, оёдолчин, малчин, гар хөлийн хумс засдаг гээд төрөл бүрийн ажил мэргэжлийн хүмүүсийг Хөх хот, Шилийн гол, Алшаа зэрэг монгол үндэстнүүд олноор суурьшсан газарт авчирч ажиллуулах болжээ. Тэдгээр улсын дийлэнх нь мөн л дээр дурдсан 30 хоногийн хугацааны зорчих эрхийн хүрээнд орж ирсэн хүмүүс байдаг бололтой. Ажил амьдрал нь урагштай, дэгжиж дээшлээд яваа монголчууд ч олон аж. Тэдгээр иргэдийг өвөрлөгч ах дүүс маань ажилтай анхилтайг шагшин магтах юм. Гэтэл сайны хажуугаар саар гэгчээр архи уудаг, зодоон цохионд оролцдог, овоо ажиллах нь уу гэтэл цалингаа аваад сураг тасардаг гээд монголчуудын тухай саар мууг давхар сонсож л явав.
Болж бүтэж явбал төрөөсөө юм гуйдаггүй ард түмэн бол монголчууд гэсэн яриа бий. Хар толгойгоороо болгох гэж яваад шорон оронд орсон хүн ч цөөнгүй гэнэ. Одоогийн байдлаар гэхэд 40 гаруй хүн энэхүү бүс нутгийн хориход хоригдож байна. Өнөө л хар тамхины гай. Бага хугацаанд их мөнгө хийх гэсэн сонирхолдоо хөтлөгдсөн үү эсвэл муу арга зальтай хүмүүст хууртагдсан уу 15-20 жилийн хорих ялтай хорь гаруй насны залуу хүртэл бий гэх. Үүний сацуу золгүй байдлаар амь насаа алдсан тохиолдол ч гарсаар байгаа аж. Өнгөрсөн онд гэхэд 20 гаруй хүн амиа алдсан бол он гарсаар 4-5 хүн нас барсан гэх хар мэдээ сонстов.
Энэ мэтээс ургуулж бодохоор аливаа хүн өөрийн улс орондоо гэлтгүй гадаад улс оронд ч сайн түүхтэй байх шаардлага хэн хүний өмнө тулгарч байна. Хүний амьдрал баян. Аялж зугаалах, найз нөхдийнхөөрөө зочлох, сурч боловсрох, эм эмнэлэг бараадах гээд ямар нэг хэрэгцээ хэзээ нэгэн цагт амьдралаас урган гарна гэдгийг бодолцож, тухайн улсынхаа хууль дүрмийг биелүүлж явах нь өнөөдөртөө болоод хэтдээ өлзийтэй байх нь байна шүү. Тиймээс л ГХЯ-наас гаргаж буй зөвхөн Өвөрмонголтой хамааралтай гэлтгүй бүхий анхааруулга сэрэмжлүүлгийг чихний хажуугаар өнгөрүүлэхгүй уншиж сонсож, амьдрал ахуйдаа тусгаж явууштай. Хүний газар, гүний хошуунд ирчихээд хаачихаа мэдэхгүй хар толгойгоо шаан дээшээ тэнгэр хот, доошоо газар хатуугийн зовлонд нэрвэгдэж суухаар наана нь асуудалд нухацтай хандах нь таны санхүү, цаг хугацаа, амь насны баталгаа болох нь.
Үнэхээр ядардаг дээрээ тулвал Хөх хотноо манай улсаас суугаа Ерөнхий Консулын газар ажилладаг гэдгийг тогтоод авахад илүүдэхгүй. Тус Ерөнхий Консулын газрыг 1957 он байгуулсан. Гэвч хоёр орны харилцаа сайнгүй байсан тул хоёр жилийн дараа татан буулгаж, үйл ажиллагааг нь зогсоожээ. Хоёр орны харилцаа 1980-аад оны үеэс сайжирч, улмаар 1989 онд дахин сэргээн байгуулсан. Ерөнхий Консулын газар нь БНХАУ-ын болон гадаадын иргэдэд Монгол Улсад зорчих виз олгох, нотариатын үйлчилгээ үзүүлэх, удаа ба түр хугацаагаар оршин суугаа иргэнээ бүртгэх, өргөдөл гомдол авч барагдуулах зэрэг үйлчилгээ үзүүлдэг.
Манай улсын иргэд Е серийн үндэсний энгийн гадаад паспортоор 30 хоногт визгүй зорчдог гэдгийг дээр өгүүлсэн. Энэ хугацаанд хилээр буцаж гараагүй тохиолдолд хууль бусаар оршин сууж байгаа гэх зөрчилд холбогдон хоног тутамд 500 юанийн мөнгөн торгууль хүлээдэг. Хэрэв торгуулиа төлөхгүй бол албадан саатуулагдаж, ял шийтгэл хүлээх дээрээ тулдаг. Харин урд хөршид ажиллах, суралцах, эмчлүүлэх, түүнийг асран хамгаалах үүднээс 30 хоногоос дээш хугацаанд байх тохиолдолд визээ сунгуулах асуудлыг хүлээж авсан байгууллага буюу сургууль, эмнэлэг, албан ажилдаа хандаж тухайн нутаг дэвсгэрийн цагдаагийн газраар шийдвэрлүүлэх боломжтой хэмээн Ерөнхий Консулын газраас зөвлөж байна.
Б.Туул
Эх сурвалж: Монцамэ агентлаг
Сэтгэгдэл0
Hydadaas ajil guij ochij hiij hulihduulj baihiig vzej bna tsaashdaa boolchilogdohiig vzeh shinjtei iim boltoloo doritoj sunuh muhuh ustaj vgvi bolohondee udahgvi halh ystan vgvirch zahchin durwud uuld buriad kazah torguud ytanuud uwurlugch ahan dvvsrvvgee zarim ni hold ulaan vd kazagsanluugaa dvrweed duusahdag shvv
Эрээний Ерөнхий консул нөгөө С.Баярын хам хэрэгтэн Амарболд байгаа тохиолдолд иргэдийнхээ төлөө ажиллах уу. Ц.Мөнх-Оргилын томилолтоор хүн буудсан хэргээр шоронд орж байсан Амарболдоос өөр хүн томилож дипломат албыг доромжилж байна.
монголд төр улс байхаа больжээ ард олон нь хаач хамаагүй хоногийн хоолны төлөө амьнасаа дэнчин тавьж явах юмдаа
Монголчууд хийх ажилгүй болоод дэлхийгээр нэг тарж хар бор ажил хийж явдаг болж дэ. Сүүлийн 4-5 жилд Залуучууд ихэнх нь гадагшаа бадарчилж гарлаа. Сүүлдээ бүр элдэв хоёроор муу хэлээд доромжлоод байдаг Хятадад хүртэл очиж ажил хайж эсвэл биеэ үнэлж явдаг болоо юу да.
Тэнгэр заяат үхэрнүүд ээ. Та нар чинь орос ахынхаа нутагт очиж ажиллахгүй, өмхий со, хужаагийн боол болоод байдаг нь яажийгаам бэээээ? Хятадын баас шээс зөөдөг ажилд юун тэгтлээ дурлана вээ? Эсвэл хятад ахтай болоо юу?
Чи тэр орос ахындаа нэг очоод ажил хийгээд нэг уздээ!Чамайг оросууд Чурка буюу орчуулбал "Модон толгойтой тэнэг мал" гэж дуудаж доромжлоодл цагдаа нарнь алхам дутамд чинь баримт бичгийг чинь шалгаадл баримт бичиг чинь зов байвал урж хаячихаад чамаас монго нэхээд суучихна. Оноодор танай Ах иймл болсоншдээ хонио!
Hytadad hen ajildag yum.Mon bichih yumaa olovoo
Мэдрэлийн өвчтэй монголчууд хууртагдах нь тодорхой.
Монгол газар монгол хүн амьдрах аргагүй, улам бүр гарцгүй болж ирж байгааг харуулж байна. Урьд бол хятад явж ажиллана гэдэг бодол хэний ч тархинд орж байгаагүй.Бүгд солонгос явж чадахгүй,санхүүгийн боломжгүй хүмүүс хятад руу явж боолчлуулж байгаа юм байна.
Чадалтай боловсролтойнууднь Америк Европод очиж ажил хийж амьдардаг, ядарсаннууднь Китэдэд очиж махаа зовоож байгаань тэр.Хаа очиж оросод очиж дээрэмдуулж дээрэлхуулж явах тэнэгууд бага байдагнь Олзий
Harry recited first: “I Harry, take you, Meghan, to be my wife, to have and to hold from this day forward,” he said. “For better, for worse, for richer, for poorer, in sickness and in health, to love and to cherish, till death us do part; according to God’s holy law. In the presence of God I make this vow.” Харри эхлээд уншсан. Би Харри, чамайг авна, Меган, миний эхнэр байх, энэ өдрөөс хойшид хамт байна мөн барьна” тэр хэлсэн. “Сайн, мууд, баян, ядууд, өвчинтэй мөн эрүүл, хайрлах мөн нандигнах, үхэх биднийг тусгаарлах хүртэл ”Бурхны ариун хуулийн дагуу. Бурхны өмнө би энэ тангарагыг хийлээ. Meghan made the same vow as her new husband, saying: “I Meghan, take you, Harry, to be my husband, to have and to hold from this day forward; for better, for worse, for richer, for poorer, in sickness and in health, to love and to cherish, till death us do part; according to God’s holy law. In the presence of God I make this vow.” Меган ижилхэн тангараг, түүний шинэ нөхөртөө хийсэн. Хэлж байна. Би Меган, чамайг авна. Харри. Миний нөхөр байх, Энэ өдрөөс хойшид хамт байна мөн барьна. Сайн мууд, баян, ядууд, өвчин мөн эрүүлд, хайрлах мөн нандигнах, үхэл биднийг тусгаарлах хүртэл. Бурхны ариун хуулийн дагуу. Бурхны өмнө би энэ тангарагыг хийлээ.
Harry recited first: “I Harry, take you, Meghan, to be my wife, to have and to hold from this day forward,” he said. “For better, for worse, for richer, for poorer, in sickness and in health, to love and to cherish, till death us do part; according to God’s holy law. In the presence of God I make this vow.” Харри эхлээд уншсан. Би Харри, чамайг авна, Меган, миний эхнэр байх, энэ өдрөөс хойшид хамт байна мөн барьна” тэр хэлсэн. “Сайн, мууд, баян, ядууд, өвчинтэй мөн эрүүл, хайрлах мөн нандигнах, үхэх биднийг тусгаарлах хүртэл ”Бурхны ариун хуулийн дагуу. Бурхны өмнө би энэ тангарагыг хийлээ. Meghan made the same vow as her new husband, saying: “I Meghan, take you, Harry, to be my husband, to have and to hold from this day forward; for better, for worse, for richer, for poorer, in sickness and in health, to love and to cherish, till death us do part; according to God’s holy law. In the presence of God I make this vow.” Меган ижилхэн тангараг, түүний шинэ нөхөртөө хийсэн. Хэлж байна. Би Меган, чамайг авна. Харри. Миний нөхөр байх, Энэ өдрөөс хойшид хамт байна мөн барьна. Сайн мууд, баян, ядууд, өвчин мөн эрүүлд, хайрлах мөн нандигнах, үхэл биднийг тусгаарлах хүртэл. Бурхны ариун хуулийн дагуу. Бурхны өмнө би энэ тангарагыг хийлээ.
Harry recited first: “I Harry, take you, Meghan, to be my wife, to have and to hold from this day forward,” he said. “For better, for worse, for richer, for poorer, in sickness and in health, to love and to cherish, till death us do part; according to God’s holy law. In the presence of God I make this vow.” Харри эхлээд уншсан. Би Харри, чамайг авна, Меган, миний эхнэр байх, энэ өдрөөс хойшид хамт байна мөн барьна” тэр хэлсэн. “Сайн, мууд, баян, ядууд, өвчинтэй мөн эрүүл, хайрлах мөн нандигнах, үхэх биднийг тусгаарлах хүртэл ”Бурхны ариун хуулийн дагуу. Бурхны өмнө би энэ тангарагыг хийлээ. Meghan made the same vow as her new husband, saying: “I Meghan, take you, Harry, to be my husband, to have and to hold from this day forward; for better, for worse, for richer, for poorer, in sickness and in health, to love and to cherish, till death us do part; according to God’s holy law. In the presence of God I make this vow.” Меган ижилхэн тангараг, түүний шинэ нөхөртөө хийсэн. Хэлж байна. Би Меган, чамайг авна. Харри. Миний нөхөр байх, Энэ өдрөөс хойшид хамт байна мөн барьна. Сайн мууд, баян, ядууд, өвчин мөн эрүүлд, хайрлах мөн нандигнах, үхэл биднийг тусгаарлах хүртэл. Бурхны ариун хуулийн дагуу. Бурхны өмнө би энэ тангарагыг хийлээ.
Harry recited first: “I Harry, take you, Meghan, to be my wife, to have and to hold from this day forward,” he said. “For better, for worse, for richer, for poorer, in sickness and in health, to love and to cherish, till death us do part; according to God’s holy law. In the presence of God I make this vow.” Харри эхлээд уншсан. Би Харри, чамайг авна, Меган, миний эхнэр байх, энэ өдрөөс хойшид хамт байна мөн барьна” тэр хэлсэн. “Сайн, мууд, баян, ядууд, өвчинтэй мөн эрүүл, хайрлах мөн нандигнах, үхэх биднийг тусгаарлах хүртэл ”Бурхны ариун хуулийн дагуу. Бурхны өмнө би энэ тангарагыг хийлээ. Meghan made the same vow as her new husband, saying: “I Meghan, take you, Harry, to be my husband, to have and to hold from this day forward; for better, for worse, for richer, for poorer, in sickness and in health, to love and to cherish, till death us do part; according to God’s holy law. In the presence of God I make this vow.” Меган ижилхэн тангараг, түүний шинэ нөхөртөө хийсэн. Хэлж байна. Би Меган, чамайг авна. Харри. Миний нөхөр байх, Энэ өдрөөс хойшид хамт байна мөн барьна. Сайн мууд, баян, ядууд, өвчин мөн эрүүлд, хайрлах мөн нандигнах, үхэл биднийг тусгаарлах хүртэл. Бурхны ариун хуулийн дагуу. Бурхны өмнө би энэ тангарагыг хийлээ.
Harry recited first: “I Harry, take you, Meghan, to be my wife, to have and to hold from this day forward,” he said. “For better, for worse, for richer, for poorer, in sickness and in health, to love and to cherish, till death us do part; according to God’s holy law. In the presence of God I make this vow.” Харри эхлээд уншсан. Би Харри, чамайг авна, Меган, миний эхнэр байх, энэ өдрөөс хойшид хамт байна мөн барьна” тэр хэлсэн. “Сайн, мууд, баян, ядууд, өвчинтэй мөн эрүүл, хайрлах мөн нандигнах, үхэх биднийг тусгаарлах хүртэл ”Бурхны ариун хуулийн дагуу. Бурхны өмнө би энэ тангарагыг хийлээ. Meghan made the same vow as her new husband, saying: “I Meghan, take you, Harry, to be my husband, to have and to hold from this day forward; for better, for worse, for richer, for poorer, in sickness and in health, to love and to cherish, till death us do part; according to God’s holy law. In the presence of God I make this vow.” Меган ижилхэн тангараг, түүний шинэ нөхөртөө хийсэн. Хэлж байна. Би Меган, чамайг авна. Харри. Миний нөхөр байх, Энэ өдрөөс хойшид хамт байна мөн барьна. Сайн мууд, баян, ядууд, өвчин мөн эрүүлд, хайрлах мөн нандигнах, үхэл биднийг тусгаарлах хүртэл. Бурхны ариун хуулийн дагуу. Бурхны өмнө би энэ тангарагыг хийлээ.