Төрийн албаны амралт, зугаалга, архидалт, тансаглал хэрээс хэтэрч сүүлдээ нэг нэгнээ бэртээх асуудал улам ихээр гарах болсон. Тэр ч яам, агентлагийнхан хоорондоо зодолдож нэгнийгээ хүнд гэмтээжээ гэсэн бодит баримт дэлгэгддэг хэдий ч зодуулсан зодсон хоёрыг дарга нар нь өмнөө зогсоож байгаад “Одоо та хоёр учраа ол. Тэгэхгүй бол байгууллагын нэр хүндэд муугаар нөлөөлнө” гэх мэтээр олон зодооны хэргийг дарж байсан түүхтэй.
Ийм төрлийн нэгэн зодоон ШӨХТГ-т өнгөрсөн тавдугаар сард гарч байсан юм. Тодруулбал Онцгой байлдын Ерөнхий газар өнгөрсөн тавдугаар сарын 20-ны өдөр 10 жилийнхээ ойн хүрээнд Шадар сайдынхаа харьяа зургаан агентлагуудын дунд спортын тэмцээн зохион байгуулсан байдаг.
Уг тэмцээнд ШӨХТГ-ын баг хамт олон хоёрдугаар байрт шалгарч шагналаа угааж наргихдаа Чингэлтэй дүүргийн IV хорооны нутаг дэвгэрт байрлах “Бишрэлт” зочид буудалд цэрэг нь даргынхаа биед халдаж хөнгөн гэмтэл учруулж байсан юм.
Тодруулбал Улсын ахлах байцаагч У.Батсуурь хувийн таарамжгүй харьцаанаас болж дэд дарга Ж.Алтансүх рүү архины хундага шидэж биед нь гэмтэл учруулсан хэргээр өнгөрсөн наймдугаар сарын 21-ний өдөр шүүхээс торгуулийн ял авч гэм буруутайд тооцогдсон.
Харин ШӨХТГ-ын дарга О.Магнай ёс зүйгүй ажилласан албан хаагчид арга хэмжээ авахын оронд өмөөрч энэ тухай мэдээллийг гадагш нь тараахгүй байсан ч түүнийг шүүхээс торгуулийн ял оногдуулсны дараа ажлаас нь халжээ.
Төрийн албан хаагчдын нэр хүндийг сэвтээсэн эдгээр үйлдлийн цаана архидан согтуурсан, албан тушаалын атаа жөтөө үүссэн энэ мэт үйлдэл хэрээс хэтэрч байгаагийн бодит жишээ гэж хэлж болохоор байгаа юм.
Өөрөөр хэлбэл иймэрхүү төрлийн баттай мэдээллүүд дарагдаад өнгөрдөгч бөөнөөрөө зугаалганд явж наргин хөгжилдсөн, эсвэл ажлын байрандаа архидсан, сүүлдээ идсэн ууснаа дуудалцан нударга зөрүүлсэн дүр зураг ч харагддаг.
Ер нь жирийн нэгэн ажилчид биш улсад 40 гаруй жил ажилласан дарга нар нь гар зөрүүлэн цус нөжтэйгөө холилдож эцэст нь шүүх цагдаа дээрээ тулдаг гэхээр Монголын төрд ямар хүмүүс шургалчихаад иймэрхүү ёс бус аашилж байна вэ гэх асуулт эрхгүй урган гарч буй юм.
Өдгөө олон нийтэд ил болоод байгаа нь ШӨХТГ- т болсон уг хэрэг. Иймэрхүү өч төчнөөн олон хэрэг төрийн байгууллагад гардаг ч тэгсхийгээл нам болгодог.
Тухайлбал Нийслэлийн боловсролын газрын орлогч дарга Х.Батбаяр мэргэжилтнээ зодсон, Төрийн өмчийн хорооны дарга Д.Цогтбаатар ажилтнаа гэмтээсэн, Хан-Уул дүүргийн ИТХ-ын дарга Д.Батбилэг албан өрөөндөө зодоон хийж, намын гишүүн Н.Ганболдыг цохисон гээд төрийн албан хаагчдын хоорондоо нударга зөрүүлсэн ёс бус үйлдлийн талаарх мэдээллийг тоочоод барамгүй.
Яг үнэндээ өнөөдөр төрийн алба гэдэг төрлийн алба болчихоод байгаа учраас хариуцлага гээч зүйл аль хэдийн алдагдсан.
Өөрөөр хэлбэл төрийн албан хаагч зодоон цохионд холбогдон төрийн албаны нэрийг шороотой хутгаад байхад дээд хэдэн дарга нар нь дуугүй өнгөрч, намын юм, тэрний дүү, энэний дүү, төрөл садан гэж өмгөөлж буйг төр шудрага ёсноос холдож байна гэхээс өөрөөр хэлэх үг олдохгүй нь.
Үндсэндээ төрийн мөнгөөр бие биеэ урамшуулж, шагнаж, хамт олноороо зугаалга нэрээр зохион байгуулалттай архидах явдлыг таслан зогсоохгүй бол нударгаар бүгдийг шийднэ гэж эндүүрсэн дарга цэргийн зодоон хүний аминд хүрэхэд ч ойрхон байна гэдгийг хэлэх хэрэгтэй, сануулахад ч илүүдэхгүй биз.
Р.Саруул
Эх сурвалж:
Сэтгэгдэл0
Ц Элбэгдоржийн бий болгосон хүмүүс, монгол орон залуусын орон тэд сонгуульд бөөндөж намчирхаж бусдыг зодож бахаа хангадаг хүмүүс болсон ийм л хүмүүсийг монголын залуус төрүүлж байна залуу хүнийг дэмжинэ гэдэг нэрийн дор танхай балмад, архичин янхан хулгайч худалч хүмүүсээр төрийн албыг дүүргэсэн хүн Элбэгдоржийн байгуулсан энэ нийгэм Т галдан шатаан эвдлэж хэмхэлнэ гэсэн хаяг өөртөө зүүнэ Лүн сумын нэгэн байшин дээр эвдэлнэ хэмхлэнэ дарна сөнөөнө гэсэн том лоозунтай байх жишээтэй О
… Үндсээр нь сугалж хаяагүй цагт бохир шарилж урган эргэн тойрныхоо шимт ногоонуудын урган төлжих боломж , амьдрах нөхцөлийг боомилсоор байх болно. Улаанбаатарыг бүрхсэн зэрлэг шарилж мэт ардчилсан хужаа луйварчид урвагчид төрийн бодлогыг барьж байсан цагт бас нэг өөр мануухайгаа гаргаж ирээд тавина . Тэр нь нэмэгдэхүүний байрыг солиход нийлбэрийн чанар өөрчлөгдөхгүй гэх хуулийн дагуу ялгаа үл гарна гэсэн үг. Ардчилсан буюу ардыг алагчилах, хужаа иргэнийг дээдлэх нийгэмд Монголын тусгаар тогтнолыг устгаж Монгол ардын эрх чөлөө, оюуныг боомилсон далд колончилол тогтоох зорилготой харийнхан буюу Хятад, Америк, Өрнөдийн талд зүтгэж буй бардам дээрэнгүй шуналын тулам болсон тэнэг төрхтэй бузар хорон муу санааныхаа үйлээр өмхий лаг шавар намагт шигдсэнээ үл мэдэх ардчилсан хужаа луйварчид урвагч этгээдүүд Монголыг Хятадчилж шинэчлэх бодлогынхоо дагуу Монголын төр дахь харийнхны утсан хүүхэлдэйн үүргээ сайн биелүүлж байгаа урвасан хулгайн нүүр царайгаа өдөр ирэх тутам илчилж байна. ... , Харин эх орныхоо төлөө цогтой тэмцэгчид болох бидний удирдагч агсан Гоймон баатар Д Сүхбаатар , С Зориг агсан , М Зэнээ агсан , O Дашбалбар агсан , О Энхсайхан агсан , Хотгойдын Чингүнжав агсан , чин ван М Ханддорж агсан , Сайн ноён хан Т Намнансүрэн, Манлай баатар Ж Дамдинсүрэн агсан тэргүүтэй олон олон эх оронч хөвгүүд хорон муу урвагчидад хорлогдон алтан амиа алдсан ч Монголын ард түмнийхээ зүрх сэтгэлд үүрд мөнхөд дурсагдан Тэнгэрийн оронд амьдрах эрхтэй болдог бол үнэнч зүрхтэний амиар наадаж гараа цусаар угаагчид болох бузар угшилтангууд тамын гүнд хаягдан тэдний шүдээ хавирах чимээ , ёолон гаслах дуу нь халуун тамын орноос хэзээ ч тасрахгүй байх болно. … Юу тарина , түүнийгээ хураана . ... !!! ... Өнөөгийн энэ ороо бусгаа хүнд хэцүү цаг үед Монгол эх орноо хайрлагчидийн эсрэг бүх л хэвлэл мэдээллийн хэрэгслийн эрх мэдлийг бохир мөнгөний тусламжтайгаар гартаа атгасан эрх ямбандаа хэт дулдуйдсан ардчилал нэртэй худал хуурмаг Хятаджсан үзэл суртлаар олон түмний тархийг угаагч хужаа муур багш Баобаар мэтийн бузар этгээдүүдээр удирдуулсан сэтгүүлч нэртэй худалдагдсан угаадас бичигчдийн бүлгийг хөдөлгөн зөвөөр сэтгэгчидийг доромжлол хараал зүхлийн бай болгодог ч гэсэн Монголын эх орончдын зүрх зориг нь үл мохон Монгол эх орныхоо ирээдүйн сайн сайхны төлөө сэтгэл үл хувиран зүтгэсээр байх болно. ... Монголчууд мөхөж буй үндэстэн хэмээн ардчилсан хужаа луйварчид урвагчид хэдийгээр бузар санааны худал хуурмаг үрийг газар сайгүй цацаж ил шулуундаа гаран доромжилж байгаа боловч, … Улс орон , үндэстэний мөхөх , эс мөхөхийг зөвхөн Мөнх Тэнгэр Эцэг минь шийддэг юм. Улс орны ирээдүйн сайн сайхан хөгжил цэцэглэлт нь түүний хөвгүүдийн эх орныхоо төлөө амь биеэ үл хайрлан зүтгэх зүрх сэтгэл, асгарах цус , зовох хөлс, нулимсны үнэ цэнээр батжин бэхжиж , өргөсөн алтан амины хэлхээсэнд гагнагдаж байдаг юм. … Монгол хэзээ ч мөхөхгүй. !!! ... Харин ч шинээр өндийн босох их сэргэлтийнхээ өмнө түр зуурын уналтын байдалд орсон гэхэд болохоор цаг үед бид амьдарч байна. Мөнх Тэнгэрийн ивээл ерөөлд агуу түүхийг хэдэнтээ бүтээсэн Монголын ард түмэн Мөнх Тэнгэрийн хүчин дор Түүний хүсэл зорилгын дагуу дахин агуу түүхийг бүтээх хувь тавилантай гэдгээ одоохондоо мэдээгүй байгаа ч гэсэн , … Хан Тэнгэрийн ивээлээр миний Монголын ард түмэн Чингис хааны өмнө ба эхэн үеийн Монгол орон мэт энэ хүнд бэрх ороо бусгаа цагийг заавал ч үгүй даван туулах болно. Надад бусдыг үгүйсгэх бодол алга гэхдээ Миний Монголыг үгүйсгэх гэж оролдож буй хэн боловч , … Их Монгол улсын гайхамшигт ирээдүйд багтан шингэх орон зай олдохгүй байх болно. !!! ... Идүүлсэн бут ногоорч , идсэн эрүү хувхайрах болно. !!! ...Мөнх Тэнгэр Эцэгийн минь гайхамшигт алдар, хүч чадлын доор бүх хүн төрөлхтөн бөхийж , … Түүний ивээл ерөөлийг хүртсэн Монголчуудын хувь тавиланд бүх дэлхий атаархах болно . !!! … Бүргэдээс бүргэдийн дэгдээхэй төрдөг , … Хэрээнээс хэрээний ангаахай гардаг . ... Арслангаас арслангийн гүег төрдөг бол гүрвэлээс гүрвэлийн зулзага гардаг. ... Энэ дэлхийн бүх юм өөрийн гэсэн зүй тогтолтой. Гэхдээ түүнээсээ хэзээ ч гаждаггүй юм. ...
ene tord ard tumniihee toloo shudraga ajil hiij baigaa 2 l gazar baina. Ene bol avilgaltai temtseh gazar syudraga orsoldoon hereglegchiin toloo gazar 2 yum. Sain ajillaj baigaa ene 2 gazriin esreg medeelel hiij baigaa sonin.mn, nbs, eigle televiz zereg medeeleliin baiguullaga saituudiig haaval taarna
odoo turiin 3 odoi hoorondoo gar zuruuleh l ildeed baina.tv-eer shuud damjyylah heregtei.Arhi,hytga shuvgii ni ahiyhan beldeed igchih.
... Ерөнхий хулгайч Н Алтанхуягийн ичих нүүргүй худал үгсийг уншаад энэ мэт луйварчид ийм зан гаргах нь зайлшгүй бөгөөд өмнө нь тулж ирсэн мөхлийн ангалаас яаж ийгээд мултрах гэж оролдох нь ойлгомжтой . ... Гэхдээ Хан Тэнгэрийн хилэнгийн гал, шударга үнэний илднээс зугтааж чадна хэмээн ардчилсан хужаа луйварчид урвагчид бодож байгаа бол ихэд эндүүүрч байгаа гэдгээ удахгүй яс махандаа тултал ойлгоцгоох болно. ... Дөнгөж л 2013 онд ерөнхий хулгайч Н Алтанхуягтангууд 1700 км засмал зам тавьсан хэмээн ихэд сүржин мэдэгдэл хийсэн ч ачир дээрээ 243,5 км засмал зам тавьсан бөгөөд 1700 км зам нь 2007 оноос хойш тавсан замын дүн хэмжээ, хэмээх бодит баримт ил гарахад хэлэх үггүй болж амаа хамхицгаасан . Бушуу туулай борвиндоо баастай гэдэг шиг зардал төсвийг хэд дахин өсгөж түмний хөрөнгийг хулгайлж тавьсан зам нь жилийн дараа гэхэд зам биш там болон хувирч байгаа жишээг олон нийт өөрсдийн нүдээр харж , машиныхаа эд ангийн эвдрэл , ослын үе дэх үхэл хагацлаар ойлгож мэдэж байгаа . 2014 онд Улсын төсөв цалин тавих хэмжээнээс илүү гарч чадахаа байж , Монгол банкны Валютын нөөц тэг хэмжээнд дөхөж , Ардчилсан Их Өр болох элдэв Бондын мөнгө хулгайлагдаад дууссан нөхцөлд , чухам ямар мөнгөөр тэр олон км зам тавьсныг нь, Бас тэр 2500 км засмал зам нь хаана байгааг асуумаар байна . ... Хятадын техник технолгиор барьсан Өмнөговийн Даланзадгадын Цахилгаан станц дөнгөж баригдаад шинээрээ үргэлжийн эвдрэл гэмтэл үүсэж , эцэстээ 4 р Цахилгаан станцын Монгол инженерүүд газар дээр нь очиж аваарын бараг бүрэн засвар хийж байж алдаг оног ажиллуулдаг болсон гашуун туршлага байдаг гэдгийг мэдсээр байж дахиад л Концессийн нэртэй Өр тавьж чанарын шаардлага хангахгүй Хятадын техник тенологиор , тэдний компаниар хэдэн өргөтгөл бариад түүнийгээ их ажил хийлээ хэмээн хашгирч байгаа бол харин Хятадын хулхи станцын үнэд төлөх олон тэгээр тоологдох Юаны Өрөнд оруулж , тэртэй тэргүй 8 тэрбүм $ ийн Ардчилсан Их Өрөнд оосорлуулсан Монголчуудыг нэмж шавартай хутгасан үйлдэл болсон гэдгийг ирэх цаг хугацаа үнэнээр нь нотлон харуулах болно. ... Дэлхийн зах зээлд коксжих нүүрсний үнэ 125 $ байдаг ба Таван Толгойн коксжих нүүрс 30 $ үнээр зарагдаж буюу Хятадууд өөрсдийн гар хөл Ц Элбэгдорж , Н Алтанхуягтай хавсран илтэд дээрэмдэж , Оюу Толгойгоос орж ирэх хөрөнгө мөн л эдэнтэй эвссэн харийнхны халаас руу шургаж алга болж байгаа үед , Долларын ханш 2000 төгрөгөнд дөхөж , Нарийн төмөр зам аар Монголын баялаг хяналтгүйгээр гадагшаа маш хямд үнээр зарагдан хулгайн нөхцөлөөр урсан гарах аюул нүүрлэж , Монголын газар шороо Хятадууд болон харийнханд их хэмжээгээр зарагдах ноцтой аюул тулгараад байгаа нөхцөлд хэт өссөн элдэв хуурамч тоо , ардчилсан хужаа луйварчид урвагчид та нар хэзээ ч хийж чадахгүй ирээдүйн бүтээн байгуулалтын тухай балгалзан ярих чинь , ядуурч доройтсон Монголчуудыг тавлан доромжилж байна хэмээн ойлгогдож байна. ... Хичнээн метаны хий олдсон ч , хичнээн их хэмжээний газрын тос олдсон ч бүгдийг нь Ардчилсан хужаа луйварчид урвагчид ямар ч хяналтгүйгээр Харийнхантай нийлж нарийн төмөр замаар эсвэл ган хоолойгоор хулгайлж луйвардаж дээрэмдэж цөлмөх нигууртай бөгөөд бидний Монголчуудад чухамдаа ямар ч ашиггүй гэдгийг хүмүүс одоо л сайн ойлгож эхэлж байна. ... Эцэст нь ерөнхий хулгайч Н Алтанхуяг чам шиг эрээгүй худалч , хогын урвагч, бузар этгээдийн байх ёстой газар нь Шорон бөгөөд тэндээсээ чи Тамд хаягдах болно. ... Юу тарина , түүнийгээ хураана . ... Хан Тэнгэрийн хилэнд ардчилсан хужаа луйварчид урвагчид устан мөхөж тамын гүнд хаягдах болно. ... Мөнх Тэнгэрийн хүчин дор Монгол эх орон минь хүчирхэгжин хөгжин цэцэглэх болно.
ШАДАР САЙД Д.ТЭРБИШДАГВЫН АМ, АЖЛЫН ЗӨРҮҮГ ШУДАРГА ЁС ГЭДЭГ ЮМ БАЙНА. Шадар сайд Д.Тэрбишдагва бодлогогүй яриа, увайгүй үйлдлээрээ өөрийгөө Шадар сайдын албан тушаалаас огцоруулах үйлдлийг удаа дараа хийж, би хууль зөрчсөн бол огцороход бэлэн гэж “дондогмаалж” явна. Д.Тэрбишдагвын амны өнгөт шоу нь олон түмний дургүйцлийг хүргэж, шадар сайдын албан тушаалд жижигдэж, шинэчлэлийн Засгийн газрыг муухай харагдуулж байна. Тухайлбал: НЭГ. Д.Тэрбишдагва МАН-аас урваж МАХН-д элсэн тус намаас УИХ-д нэр дэвшиж, сонгуулийн суртчилгаа хийж байхдаа “Би өмнө нь МАХН-аас нэр дэвшиж, УИХ-ын гишүүн болж байсан, одоо ч МАХН-аас нэр дэвшиж байна. Би тэгж урваж шарваж байдаг хүн биш” гэж ярьж явсан нь зарим иргэдийн дургүйг хүргэж байсан ч зарим иргэдийн саналыг луйвардан авч, УИХ-ын гишүүн болсон. Угтаа буруу сурталчилгаа хийж, иргэдийн саналыг авсныг төрийн эрхийг хууль бусаар авсан гэж үздэг. Уул нь Д.Тэрбишдагва үнэхээр шудрага бол МАН 92 жилийн түүхтэй Монгол Улсын анхны нам, МАХН нь (сонгуулийн үед) 6 сарын түүхтэй улс төрийн намуудын 18 дахь отгон нам 2-ын ялгааг сонгогчдод ойлгуулах, нам байгуулагдсанаас хойш мань мэтийн нам солигсдыг бүртгэх, “МАНАН-г сарниах ажил зохион байгуулсан” гэдгээ хэлэх байсан. Ингэж Д.Тэрбишдагва нь иргэдийг буруу сурталчилгаагаар төөрөгдүүлж, шинэ намын мөрийн хөтөлбөрт тусгагдсан “шударга ёсны хувьсал” хийж, УИХ-ын гишүүн болсон. Хоёр намын хоорондох 18 намын туулсан шасдарыг буюу 92 жил, 6 сар хоёрыг адилтгаж чадсан элбийн ухааныг “Д.Тэрбишдагва шударга ёс“ гээд байгаа юм. ХОЁР: Шадар сайдын албан тушаалд томилогдоод 2012.8.28-нд ОБЕГ-ын хамт олонтой уулзаж, ажил байдал, техник хэрэгсэлтэй нь танилцаж, “ОБЕГ-т сүүлийн үед хөрөнгө оруулалтын хэмжээ нэмэгдэж, техник хэрэгслийн хангалт нь “аврах ажиллагаа явуулах боломжтой юм байна” гэж хэвлэлээр тунхагласан. Гэтэл Сэлэнгэ мөрөнд 2012 оны 11 сарын 4-ний өдөр мөс тасарч урссан эх, хүү 2-ын амийг Тэрбишдагватангуудын мэргэшээгүй байдал, хүнд суртлаас болоод аварч чадаагүй нь нууц биш. Ослын газар Онцгой байдлынхан ямарч техник хэрэгсэлгүй, хоорондоо ярих холбоогүй, гар чийдэн ч үгүй гал унтраах үүрэг хүлээсэн аврагч-гал сөнөөгчид ирээд юу ч хийгээгүй, усчин аврагчдаа хүлээн зогсож, түүдэг галд дулаацан, даргынхаа тушаалыг хүлээгээд л..., ар гэрийнхэн нь харин цөхрөлтгүй араас нь мөшгөсөөр. Үүрийн гурван цагт “Цэргүүдээ буу, эрлээ зогсоо” гэсэн сэтгэл эмзэглүүлсэн тушаал ирсэн. Энэ хооронд эх хүү хоёр олон километрийн зайтай холдсон ч хүүгээ тэвэрсэн ээжийн “Авраарай. Миний хүүхдийг аварчих л даа” гэж хашгирч байсан хоолой сонсогдсоор байсан гэдгийг ар, гэрийнхэн нь хэлж байсан. Энэ дууг энгийн ардууд, ар гэрийнхэн, төрөл төрөгсөд, хилийн цэргүүд бүгд сонссон ч Онцгойхон л сонсоогүй. Ослын дараа Тэрбишдагва ихэмсэг дүрээ ил гаргаж, эх, хүүгийн амийг аварч чадсангүй. “Би ОБЕГ-ын үйл ажиллагаатай танилцаж байхдаа техник хэрэгслээр тодорхой хэмжээнд хангагдсан байна” гэж хэлсэн үгээ буцааж байна гэж хээв нэг, юу ч болоогүй юм шиг хэвлэлээр мэдээлж, бүх бурууг техник хэрэгсэл рүү чихэж өнгөрөөсөн. Гэтэл бодит буруу нь ОБЕГ-ын дарга Т.Дуламдоржийн гамшгаас хамгаалах мэдлэг, боловсрол, туршлага, чадвар, дутсаных. Учир нь яг мөс хөлдөх үед Хөвсгөл, Ховд, Архангай, Төв, Хэнтий, Дорнод, Сэлэнгэ аймгуудын усчин аврагчдыг ОБЕГ-т дуудаж, сургалтад хамруулж байснаас эх хүү 2-ыг осолдох үед усчин аврагчид биш гал сөнөөх үүрэгтэй аврагч-гал сөнөөгчид очиж, иргэдийг хий горьдоож цаг алдуулж, эх хүүхдийн амийг аврах боломжгүй болгосон. Угтаа Тэрбишдагва, энэ хариуцлагатай, байнгын бэлэн байдалд байх ёстой мэргэшсэн байгууллагын даргаар өөрийн цүнх барьж олон жил гүйсэн Т.Дуламдоржийг томилуулснаас эх, хүүхдийн амь эрсэдсэн нь гашуун үнэн. Чухамхүү энэ үед л Тэрбишдагва Шадар сайдын албан тушаалаас огцорч, Дуламдорж албан тушаалаасаа чөлөөлөгдөх ёстой байсан. ГУРАВ: Шадар сайд Д.Тэрбишдагва “Монгол Улсын Ерөнхий сайд Н.Алтанхуяг Бурханхалдун уулнаа 2013-04-06-нд цасанд боогдож, сураг тасраад улс орныг нэлээдгүй “хөдөлгөөнд” оруулж, Ерөнхий сайд төөрч, холбоо тасарлаа гэсэн мэдээг Төрийн тусгай хамгаалалттай газрын дарга Батбаатар ням гаригийн өдөр над руу утасдаж хэлсэн. Түүнийг сонсоод би тэр даруй Ерөнхийлөгчид асуудлыг танилцуулсан. Ингээд улсын онцгой комисст хамаардаг хууль, хүчний байгууллагын холбогдох хүмүүсийг орой 22.00 цагт цуглуулж яах вэ гэдгээ шуурхай ярилцаад шийдвэр гаргаж, газар дээр нь өөрөө биечлэн очихоор явсан. Х.Тэмүүжин сайд, Д.Бат-Эрдэнэ сайд хоёрт “Өнөө шөнө унтаж болохгүй шүү” гэдэг үүрэг өгөөд шөнө 00.30 цагт хотоос машинтай гарсан. Цаг агаар ер нь хүнд байсан л даа. Шөнөжингөө давхиад өглөө үүрээр Бурхан халдун уулын өвөрт очсон. Биднийг очсоны дараа араас нисдэг тэрэг ирж, уулан дээгүүр нисэж хайлт хийсэн. Аз болоход төөрсөн 70 хүн хоёр хэсэг болж тасарсан ч бөөнөөрөө байсан. Тэгээгүй хоёр, гурваараа тасарч төөрсөн бол цээжээр татсан их цасанд эрсдэх аюул байсан. Ингээд аюул багатай тэр хүндрэлийг амжилттай давж гарсан шүү. Аяллын багийн 70-аад хүнийг аврахаар гурван нисдэг тэрэг, 200-аад аврах албаныхан дайчлагдаж, үүргээ амжилттай биелүүлж, сураг тасрагсдыг эсэн мэнд олж чадсан” гэж Д.Тэрбишдагва сүр хүчээ олонд гайхуулсан. Харин энгийн иргэд амьдрах гэж чармайж яваад хоёр, гурваараа төөрвөл эх хүү хоёр шиг үхнэ шүү, ерөнхий сайд, өндөр албан тушаалтан шиг олноороо зугаацан цэнгэж яваад төөрвөл бид аварна гэж мэдэгдэж байгаад ард түмэн туйлын их харамсаж, “Д.Тэрбишдагвын шударга ёс” гэдэг нь амны шоунаас хэтрэхгүйг ойлгож авсан. ДӨРӨВ: МАХН-ын байранд намын даргаа Н.Энхбаярыг суллуулахаар 2013 оны 1 сарын 9-нөөс эхлэн иргэн Шархүү тэргүүтэй долоон ээж өлсгөлөн зарласныг намын удирдлагууд ч бүх талаар дэмжиж байгааг олон нийт харж байсан. Уул нь төрийн сайд нар, тэр тусмаа төр засгийн эрх барилцаж буй сайд нар шүүхийн шийдвэрийг хүндэтгэж, биелүүлэх үүрэгтэй бөгөөд эс биелүүлбэл төрийн эсрэг гэмт хэрэг гэж үздэг. Гэтэл МАХН-ын Д.Тэрбишдагватангууд энэ өлсгөлөнд онцгой анхаарч, орон байраар ханган дэмжиж, өлсгөлөн зарлагчдын ар гэрийнхэнд авралаа хайрлаж, ивээн тэтгэж ирсэн нь баримтаар нотлогдож байна. Тухайлбал: Өлсгөлөн зарлаж амь насаараа дэнчин тавьсан Шархүү гэгч эмэгтэйн нөхөр (цагдаагаас тэвгэвэрт гарсан) Энх-Амгаланг Орхон аймгийн ОБГ-ын даргаар томилж, эхнэр эрхэм эмэгтэй намын бага хурлын гишүүн болсон. Д.Тэрбишдагвын гарын хээ гараагүй энэ авилгыг албан тушаалаа ашигласны “шударга ёс” гэдгийг ард түмэн ойлголоо. ТАВ: Д.Тэрбишдагва 2013.10.18-ны өдөр болсон нисэх онгоцны ослын талаар хэвлэлээр мэдээлэхдээ “Төв аймгийн Мөнгөн морьт сумын Өндөр эрэг хэмээх газарт А-JET авиа компанийн МИ-8 нисдэг тэрэг 12:45 цагт ослын буулт хийсэн. Ослын буултаас үүдээд хүмүүс гэмтэж бэртээгүй, онгоцонд нь тодорхой хэмжээний эвдрэл гарсан, Нисэх багийн бүрэлдэхүүн нисдэг тэргээ өөрсдөө засварлаж байгаа” гэж мэдэгдсэн. Гэтэл Тэрбишдагвын ослын буулт хийсэн гэсэн онгоцыг зургаас харахад ослын буулт биш, онгоц осолдож, сэнс, сүүлийн хэсэг нь тасраад талын нэг тарсан байна. Өөрөөр хэлбэл, ослын буулт хийсэн бус онгоц сүйрсэн байсан. Нисдэг тэрэгний сүүл хэсэг буюу даацын хэсэг тасарч унаснаар уг нисдэг тэрэг дахин ашиглагдахгүй болсон гэсэн үг. Д.Тэрбишдагвын хэлснээр нисгэгч нар тасарсан даацын хэсэг болон бутарсан сэнсийг нь цуглуулж гагнаж байсан бололтой. Гэтэл тун удалгүй нисгэгч нарыг баривчилсан бодит мэдээлэл хэвлэлээр цацагдсан. Ослын буулт, онгоцны сүйрэл 2-ын зөрүүг “Д.Тэрбишдагвын шударга ёс” гэдгийг ард түмэн ойлгож авлаа. ЗУРГАА: Д.Тэрбишдагва бас олон амтай нь нотлогдлоо. Тухайлбал: УИХ-ын нэгдсэн чуулганы 2013-10-21-ний хуралдаан дээр шадар сайд Тэрбишдагва нэг дэх амаараа “Татвар төлөгчдийн хө¬рөнгөөр бий болсон мөнгийг авлига, хээл хахуульд өгдөг, 10 хувийн ашгаа авдаг, түүнээс болоод тендрийн хугацаа хойшилж, тухайн тендер чанаргүй болдог, чанар¬гүй ажил үйлчилгээ нийлүүлдэг хавтгайрсан га¬жуудал маш их байгаа” гэж хэлсэн, Хоёрдох амаараа “Худалдан авах газрыг байгуулснаар хүнд суртал байхгүй, ма¬най байгууллагын бүх ажил ард түмэнд ил болсон, Худалдан авах ажил¬лагаа буюу тендертэй хол¬боотой асуудлыг яам там¬гын газар юм уу, албан тушаалтнууд, дээрээс нь янз бүрийн ТББ-ууд шийд¬дэг байдал үндсээрээ өөрч¬лөгдсөн” гэж хэлсэн, Гурав дахь амаараа Хууль тогтоох дээд бай¬гууллагад сонгогдохын тулд ялангуяа сонгуулийн өм¬нөх жилд таван тэрбум төг¬рө¬гийн бүтээн байгуулалт хийгдэх газар “Ямар ч гэсэн 500 саяын урьдчилгаа өгөөдөх” гэж байгаад л авдаг. Тэр бүхнийгээ сонгогчдод “Миний хийсэн ажил” гээд орилчихдог. Гэтэл яг амьдрал дээр нөгөө 500 сая төгрөгийн ажил гээд аваад үзэхээр юу ч байдаггүй” гэж өмнөх, одоо үеийн өөрийгөө шүүмжилсэн. Дөрөв дэх амаараа “Үнэндээ 2013 оны төсөвт УИХ, Засгийн газрын гишүүдийн маш хүчтэй лобби орсон, ямар ч анхан шатны боловс¬руу¬лалтгүй төсөвт Засгийн газар дарагдаж байна гээд шулуухан хэлчихье. Харин Барилга, хөрөнгө оруулалтын салбарт он удаан жил даамжирсан энэ асуудлыг зоригтой барьж авч, шийдэмгий ажиллаж байгаа Ерөнхий сайдыг үнэлэх ёстой” гэж хэлсэн. Эндээс үзэхэд шадар сайдын ганц өдрийн хуралдаан дээр хэлсэн үгээрээ татвар төлөгчдийн мөнгөөр авилга өгдгийг, мөн 2013 оны төсөвт УИХ, Засгийн газрын гишүүдийн маш хүчтэй лобби орсныг гэрчилж, тендертэй хол¬боотой асуудлыг үндсээр нь өөрч¬илснөө мэдэгдэж, ерөнхий сайдын ажлыг үнэлсэн хамелон занг “Тэрбишдагвын шударга ёс” гэдгийг УИХ-ын гишүүдэд ойлгуулж өгсөн. Нөгөө талаар шадар сайд Тэрбишдагва “төсвийн мөнгөөр авилга өгдөг, 10%-ийн ашиг авдаг, тендрийн асуудалд яам, тамгын албан тушаалтнууд нөлөөлдөг, 500 сая төгрөг аваад юу ч хийгээгүй, 2013 оны төсөвт УИХ, Засгийн газрын гишүүдийн маш хүчтэй лобби орсон” гэж ноцтой гэмт хэргүүдийг илчилж, гэрчилснийг хууль хяналтын байгууллагууд анхаарлдаа авсан гэж найдаж байна. ДОЛОО: “Говь повер” ХХК-ийг үүсгэн байгуулагч, хувьцааг эзэмшигч иргэн Ц.Дашдондог гэгч 2013 оны 1 дүгээр сарыг 07-ний өдрийн 05 тоотоор “компанийн хувьцааг худалдах, эрхийг шилжүүлэх” шийдвэр гаргаж, нэг бүр нь 10000 төгрөгийн нэрлэсэн 100 ширхэг энгийн хувьцааг бүхэлд нь иргэн Г.Уянга, Д.Баярхүү нарт хувьцаа эзэмшигчийн эрхийн хамт шилжүүлсэн байна. “Говь повер” ХХК-ийн 2013 оны 1 дүгээр сарыг 07-ны 06 тоотоор компанийн дүрмийг шинэчлэн баталж, гүйцэтгэх захирлыг Д.Баярхүүгээр томилж, нэг бүр нь 10000 төгрөгийн нэрлэсэн үнэтэй 60000 ширхэг хувьцааг Д.Баярхүүд, 40000 ш хувьцааг Г.Уянгад эзэмшүүлэх болжээ. Бодит байдалд Тавантолгойн тендерт оролцохоос өмнө компанийн өөрийнх нь үнэлгээ нэг сая төгрөг байсныг Г.Уянга худалдан авч, нэг өдрийн дотор бичиг баримтыг нь өөрчлөн, нэг тэрбум төгрөгийн үнэтэй болгож, тендерт оролцоод, долоо хоногийн дараа 17.7 тэрбум төгрөгийн үнэтэй тендерийг авсан байна. Өөрөөр хэлбэл Тавантолгой уурхайгаас олборлож буй нүүрсийг Цагаан хад дахь гаалийн баталгаат талбайдаа буулгасныхаа төлөө нэг тонн тутамд 1.5 ам.доллар, жилдээ 17 тэрбум төгрөгийн орлого олох давуу эрхийг тус компани авсан. Тус компанийн захирал Г.Уянга нь Засгийн газрын хэрэг эрхлэх газрын дэд дарга Г.Дэнзэнгийн гэргий, Ерөнхий сайд Н.Алтанхуягийн төрсөн дүү Н.Наранцэцэгийн хүүхэд болох нь олон нийтийн өмнө ил болж, батлагдаж, энэ асуудал өндрөө авахад Г.Дэндэн албан тушаалаасаа огцорч, хэл амыг намдаасан. Гэтэл дээрх зохисгүй үйлдлүүд Д.Тэрбишдагвын УИХ-ын худалдаан дээр хоёрдох амаараа хэлсэн “Худалдан авах газрыг байгуулснаар хүнд суртал байхгүй, ма¬най байгууллагын бүх ажил ард түмэнд ил болсон, Худалдан авах ажил¬лагаа буюу тендертэй хол¬боотой асуудлыг яам там¬гын газар юм уу, албан тушаалтнууд, дээрээс нь янз бүрийн ТББ-ууд шийд¬дэг байдал үндсээрээ өөрч¬лөгдсөн” гэсэн үг худал, хуурмаг болохыг тодоос тод нотоллоо. Хамгийн хачирхалтай нь Засгийн газрын агентлаг “Худалдан авах газрын буруутай үйлдэл, хууль зөрчсөн ажиллагааны улмаас тус газрын дарга Энхжаргал, шадар сайд Д.Тэрбишдагва нар хариуцлага хүлээгээгүй байхад тухайн ажиллагаанд сүүдрийн ч хамааралгүй Г.Дэнзэн хариуцлага хүлээж, ажлаа өгсөн. Уг нь тендрийн ажиллагаа зөв явагдсан бол Алтанхягийн дүүгийн хүүхэд битгийхэл төрсөн хүүхэд нь авсан ч болно шүү дээ. Энэ нь шадар сайд Д.Тэрбишдагвын нэгдэх амаараа хэлсэн “Татвар төлөгчдийн хө-рөнгөөр бий болсон мөнгөөр өгсөн авлига, эсвэл Д.Тэрбишдагватангуудын гарын хээ гараагүй авилгын улмаас хэн нэг хүн буюу хөөрхий Г.Дэнзэн шиг золиослогдохыг “Д.Тэрбишдагвын шударга ёс” гэдгийг ард түмэн ойлгож авлаа. Зүй нь энэ тендерийн улмаас Шадар сайд Тэрбишдагва албан тушаалаасаа огцорч, Энхжаргал ажлаасаа чөлөөлөгдөх байсан юм. НАЙМ: Д.Тэрбишдагвын эхнэр С.Баасанхүү нь улсыг 746 сая төгрөгөөр хохироосон ХААИС-ийн захирал асан Бямбаагаас орон сууц авсан. Уг орон сууцны мөнгө нь ХААИС-аас төлөгдсөн нь хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр цацагдсан. Энэ асуудлыг АТГ-аас шалгаж, эрүүгийн хэрэг үүсгэн, Улсын мөрдөн байцаах газрын Эдийн засгийн гэмт хэрэг мөрдөх хэлтэст шилжүүлсэн байна. Мөн Д.Тэрбишдагва нь 2013 онд Өмнөговь аймагт албан үүргээ гүйцэтгэж явахдаа тус аймгийн ОБГ-ын төсвийн хөрөнгөөр хоол, унааны зардлын 1500, 0 мянган төгрөг даалгасан нь авилгын шинжийг агуулсан байна гэж АТГ-аас телевизээр удаа дараа мэдээлсэн болно. Ингэж бусдын өмч хөрөнгө хумслахыг “Тэрбишдагвын шударга ёс” гэдэг юм байна. ЕС: Шадар сайд Д.Тэрбишдагва “Таныг туслахаа Онцгой байдлын ерөнхий газрын даргаар томилсон гэдэг яриа оны өмнөөс эхлэн яригдсан. Энэ тал дээр та байр сууриа илэрхийлээч” гэсэн сэтгүүлчийн асуултад Т.Дуламдорж өмнө нь миний зөвлөхөөр ажиллаж байсан, УИХ-ын сонгуульд манай намаас нэр дэвшсэн, хуульч мэргэжилтэй, төрийн анхан шатны байгууллагаас УИХ-ын Тамгын газар хүртэл ажиллаж байсан ажлын туршлагатай залуу хүн. Харин би Т.Дуламдоржийг онцгой нөхцөлд маш сайн ажиллаж байгаа гэж хэлэх байна. Миний төрсөн ах олон жил цагдаагийн байгууллагад удирдах албан тушаалд ажиллаж байсан хүн. Ах маань намайг Шадар сайд болохоос өмнө Нийслэлийн онцгой байдлын газрын нөөцийн албаны дарга байсан. Шударга үнэн байхын тулд би ахдаа хийж байгаа ажлаа өгсөн нь дээр гэж зөвлөсөн. Харин ажлын туршлага, шударга үнэнч зан чанарыг нь үнэлж, тодорхой хугацаанд Т.Дуламдорж дарга өөрийн зөвлөхөөрөө ажиллуулж байгаа гэсэн. Ер нь миний хамаатан садан дотор өндөр боловсрол, ёс суртахуунтай, шударга үнэнч олон хүмүүс бий л дээ. Тэд миний хамаатан байснаараа хохирох ёстой гэж үү. Миний хувьд ах дүүгээ хэлмэгдүүлж байгаа гэхэд хэлсдэхгүй, тэглээ гээд тэд минь надад гомддоггүй. Д.Тэрбишдагвын хамаатнаас сайд, дарга, төрийн өндөр дээд албан тушаал хашиж байгаа хүн байвал би огцорход бэлэн” гэж хариулсан байна. Гэтэл бодит байдалд Д.Тэрбишдагвын ах Пүрэвдаавуу нь цагдаагаас тэтгэвэр тогтоолгосон байсныг У.Хүрэлсүх 2004 онд НОБГ-т оруулж, цолыг сэргээж онцгой байдлын хурандаа цолтойгоор 63 нас хүртлээ ажиллаж байгаад Дуламдоржийн зөвлөх хийж байгаа. Агентлагийн дарга мэргэшсэн албан хаагч тул зөвлөхтэй байхыг зөвшөөрсөн хуулийн заалт байхгүй. Д.Тэрбишдагвын хэлснээр Дуламдорж нь тийм туршлагатай, чадалтай хүн юм бол зөвлөхийн хэрэггүй баймаар. Дуламдорж угтаа төсвийн мөнгөөр тал засаж, авилга өгч буй хэлбэр. Агентлагийн даргын зөвлөх гэхээр өндөр албан тушаалтан баймаар, Мөн түүнээс гадна Тэрбишдагватай ах дүүсийн хүүхэд гэж яригддаг Долоонжин гэгч нь Улсын нөөцийн газрын орлогч даргаар, Пүрэвдаавуугийн хүргэн Энхбаяр гэгч нь Дархан-Уул аймаг дахь Улсын нөөцийн салбарын даргаар ажилладаг,... гэх мэт. Эдгээр эрхмүүдийг бүгдийг нь Тэрбишдагва, Дуламдорж нар албан тушаалд томилсон. Энэ ч бас шударга ёс уу. АРАВ: МАН-ынхан Ерөнхий сайдыг огцруулах асуудал тавьж байна. Энэ тал дээр МАХН-ын дэд даргын хувиар, энэ Засгийн газарт ажиллаж байгаа Шадар сайдынхаа зүгээс ямар байр суурьтай хандаж байгаа талаар Монгол Улсын Шадар сайд Д.Тэрбишдагватай ярилцсан сэтгүүлч “ОБЕГ-ын даргад өгөх ёсгүй байсан цол олгосон асуудлаар таныг Цэцэд өгчихжээ. Үнэхээр тийм зүйл болсон юм уу” гэж асуухад “гамшгаас хамгаалах тухай хуульд Онцгой байдлын асуудал эрхэлсэн байгууллагын төрийн тусгай албан хаагч нь Шадар түрүүчээс тэргүүн комиссар гэсэн цолны зэрэглэлтэй байхаар хуульчилж 2012 оныг хүртэл хэрэглэж ирсэн. Хуульд нэмэлт өөрчлөлт орж одоогийн Зэвсэгт хүчин, Цагдаа, ШШГ зэрэг байгууллагад хэрэглэж байгаа цэрэг, цагдаагийн цолны нийтлэг нэршил буюу дэд ахлагчаас хурандаа гэсэн нэршлийг тус байгууллагын онцлогтой холбоотой ахлагч нь онцгой байдлын дэд ахлагчаас хурандаа гэсэн цол хэрэглэхээр заасан байна. Намайг ОБЕГ-ын даргад цол олгох үед “Цол олгох журам батлах тухай” Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн 2005 оны 51 дүгээр зарлиг хүчин төгөлдөр байсан учраас уг зарлигаар олгосон эрхийн хүрээнд хуульд заасан цол олгосон. Иймд Монгол Улсын Үндсэн хууль болон холбогдох бусад хууль тогтоомжийг зөрчсөн зүйл байхгүй” гэж хариулсан байна. Гэтэл Дуламдоржид хурандаа цол олгосон асуудлаар Үндсэн хуулийн цэц “маргаан хянан шийдвэрлэх ажиллагаа үүсгэсэн тухай 2013.03.19-нд 19 дүгээр тогтоол гаргаж, Цэцийн их суудлын хуралдаанд бэлтгэх явцад Д.Тэрбишдагва 2013.04.10-ны өдрийн 39 дүгээр тушаалаар ОБЕГ-ын дарга Т.Дуламдоржид хурандаа цол олгосон 2012.10.24-ний өдрийн 27 дугаар тушаалыг хүчингүй болгосон нь доорх баримтуудаар нотлогдож байна. Энэ шийдвэрийг Үндсэн хуулийн цэц хүлээн авч, иргэний шаардлага хангагдсан гэж үзсэн нь Д.Тэрбишдагва Монгол Улсын Үндсэн хууль зөрчсөн үйлдлээ Үндсэн хуулийн цэцээр баталгаажуулсан гэсэн үг. Монгол Улсын Үндсэн хуулийг зөрчсөн нь нотлогдсон байхад зөрчөөгүй гэж хэлчихээд өндөр албан тушаалтай зууралдахыг “Д.Тэрбишдагвын шударга ёс“ бололтой юм. АРВАННЭГ: Онцгой байдлынханд хариуцлагагүйн гамшиг нүүрэлж, 2013 оны 5 дугаар сарын сүүлчийн 7 хоногт Архангай аймгийн Онцгой байдлын хэлтсийн аврагч ахлах ахлагч Г.Эрдэнэбаатар нь Аврах салбарын дарга н.Мөнгөншагай гэгчийн хувийн орон сууцан дээр ажиллаж байгаад 2013 оны 5 дугаар сарын 17-ны өдөр юманд даруулж амь насаа алдсан, Булган аймгийн Онцгой байдлын газрын аврагч-гал сөнөөгч Б.Ёндонжамц, Т.Мөнхжаргал нар 2013 оны 5 дугаар сарын 22-ны орой мотоцикльтэй осолд орж ихээхэн хүнд гэмтсэн, Б.Ёндонжамц нь тархиндаа хүнд гэмтэл авсны улмаас ухаан алдсан тул Орхон аймгийн нэгдсэн эмнэлгийн сэхээн амьдруулах тасагт олон хоног эмчлүүлсэн, Сэлэнгэ аймгийн Онцгой байдлын газрын Гал унтраах 61 дүгээр ангийн аврагч-гал сөнөөгч Б.Баатарцоож нь 2013 оны 5 дугаар сарын 22-ноос 23-нд шилжих шөнө бууны ослоор нас барсан харамсалтай хэргүүд шил шилээ даран гарч, өрөөлийг битгийхэл өөрсдийгөө хамгаалж чадахгүй будилж, ард түмэн ч мэргэжлийн байгууллагыг мэргэжлийн бус хүмүүсээр удирдуулсны “хар гай” гэж харамсаж, ОБЕГ-ын дарга ч холбогдох зарим дарга нарын цолыг бууруулж хариуцлага хүлээлгэж байсан энэ үед Шадар сайд Тэрбишдагва ОБЕГ-ын дарга Т.Дуламдоржид хариуцлага тооцохын оронд хөхүүлэн дэмжиж, цолыг 2013.06.13-ны дахин сэргээж шагнаснаас үзэхэд Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газрын дэд дарга Дэнзэн ажлаас халагдсантай утга нэг байна. Өөрөөр хэлбэл, удаа дараа хариуцлага алдсан Дуламдорж шагнуулж байхад ямарч хэрэг хийгээгүй Дэнзэн яагаад ажлаасаа чөлөөлөгддөг юм гэдгийг Ерөнхий сайдаас асуумаар байна. Хариуцлага алдсан хүнээ шагнаж хөхүүлэн дэмжих нь “Тэрбишдагвын шударга ёс” гэдэг бололтой. Хамгийн хачирхалтай нь эрхлэх асуудлын хүрээнд нь цэргийн болон цэрэгжсэн байгууллагууд хамаардаг Ерөнхий сайд, Шадар сайд, Батлан хамгаалахын сайд, Хууль зүй, дотоод хэргийн сайд нар “хурандаа” цол олгох эрхийг хуулиар эдэлдэггүй. Гэтэл Тэрбишдагва хуульд байхгүй эрхийг эдэлж, өөрийн хамтрагч Дуламдоржид “хурандаа” цолыг олон дахин олгож хуулиас дээгүүр албан тушаадтан гэдгээ олонд харуулав. Үүнийг ч бас л “Тэрбишдагвын шударга ёс” гэдэг бололтой. АРВАНХОЁР: 2013 оны 11 сарын 7-нд зохион байгуулагдсан форумыг “Сахилга хариуцлага” гэсэн сэдвийн хүрээнд хийж, Шадар сайд Д.Тэрбишдагва “Дэгтэй Монгол дэлхийд манлайлна” гэсэн данагар нэртэй илтгэл тавьж шоудлаа. Д.Тэрбишдагвын илтгэлд: “Төрийн алба гэдэг бол мэдлэггүй, чадваргүй, дадлага туршлагагүй, зүтгэл сэтгэлгүй хэн нэгний дамжин өнгөрөх туршилтын талбай биш, харин эх орон, ард түмнийхээ төлөө хоёргүй сэтгэлээр зүтгэх өндөр шалгуур, өндөр босготой алба. Иймд төрийн аль ч байгууллагад ажиллаж байгаа албан тушаалтан ямар нэг улс төрийн байгууллага, хүчний нөлөөнд автдаггүй, хууль стандартыг ягштал мөрддөг, зарчимч шударга, хөнгөн шуурхай, эелдэг даруу, өндөр соёлтой, мэдлэг мэргэжил дадлага туршлагаараа тухайн ажлын байранд тавигдсан шалгуурыг бүрэн хангасан хүн байх ёстой. Ийм байж эс чадваас төрийн албанд зууралдахын хэрэг юун”, “Төрийн байгууллага боловсон хүчнийг нутаг нуга, танил тал, улс төрийн үзэл бодлоор ялгаварлах байр сууринаас ямагт ангид байлгаж авлига хээл хахууль, хүнд сурталгүй үйлчилдэг өндөр мэдлэг мэргэжилтэй ур чадвартай, дадлага туршлагатай, сэтгэл зүтгэлтэй боловсон хүчнээр бэхжүүлэхийн төлөө ажиллах хэрэгтэй байна. Иймд төрийн албанд шахааны болон тохиолдлын хүнийг түр ажиллуулдаг танил тал хардаг явдлыг халж, төрийн албаны шалгалт өгч нөөцөд албан ёсоор бүртгэгдэж, тухайн ажлын байранд тавигдах шаардлагыг бүрэн хангасан хүмүүсийг авч ажиллуулдаг болж хэвших хэрэгтэй” гэсэн сүржигнэсэн уриалга нь Д.Тэрбишдагвын амны өнгөт шоу юм. Тухайлбал: 1. МАХН-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Г.Шийлэгдамба Бага чуулган дээрээ тавьсан улс төрийн илтгэлдээ “Бид намынхаа гишүүдээс 59-ийг нь ОБЕГ-т, есийг нь МХЕГ-т, долоог нь ЭМЯ-нд, гурвыг нь ТЕГ-т, 42-ийг нь ГЕГ-т, 17-г нь Худалдан авах үйл ажиллагааны газарт ажилд оруулсан” тухай онцолсоноос үзэхэд Д.Тэрбишдагвын сүржин илтгэл амны өнгөт шоу “шударга ёс” гэдгийг ард түмэн мэдэрсэн. Мөн одоогийн байдлаар Д.Тэрбишдагвын шахсан, тохиолдлын хүн болох хамаатан садан, нутаг нуга, танил талын гэх тодотголтой 110 гаруй хүн ОБЕГ болон түүний харъяа салбар нэгжүүдэд шинээр ажилд орсон нь илтгэлд дурьдагдсан асуудлаас маш их хөндий, хол зөрүүтэй байгааг гэрчилж байна. Ёстой нөгөө төрийн албыг төрлийн алба болгож байгаа хүн бол Тэрбишдагва, Дуламдорж нар юм. Тэрбишдагвын хэлсэнчлэн төрийн албанд зууралдахын хэрэг юун. 2. Д.Тэрбишдагвын санал оруулж томилуулсан ОБЕГ-ын дарга Т.Дуламдорж 2013 оны 9 дүгээр сарын 27-нд аймаг, нийслэлийн Онцгой байдлын газар, хэлтсийн дарга нарыг дуудаж, Тэрэлж амралтад архины цэнгээн зохион байгуулж, 10 гаруй сая төгрөгийн зардал гаргаж, 170-аад сая төгрөг цуглуулсан гэж сайрхан ярьж явна. Гэтэл бодит байдалд Онцгой байдлын асуудал эрхэлсэн байгууллагын үйл ажиллагааг харуулсан “Нарны жим” уран сайхны кино хийх хандив цуглуулах зорилгоор төсвийн хөрөнгөөр зохион байгуулсан архидалд нь эрхэм дарга Т.Дуламдорж, улсын нөөцийн газрын дарга Батбилэг, тамгын газрын дарга Алтангэрэл нарын зэрэг эвэртэн, туурайтнууд шинээр ажилд авч, дэслэгч цол олгосон, нялх-нууц амрагуудаа булаалдсан зодооноор өндөрлөж, газар, хэлтсийн дарга нар хоёр саяас доошгүй мөнгө хандивлах үүрэг авчээ. Архидалтаар Дуламдоржийн томилсон ангийн анд, СХД-ийн ОБХ-ийн дарга Алтансүх гэгч ОБЕГ-ын Тамгын газрын дарга Алтангэрэлийг зодсоны шагналд нэг таван хошуугаа хуулуулсан үйл явдлаар гэрчлэгдэж, аймаг, нийслэлийн ОБГ, хэлтсүүд нийт ажиллагсдын офицер цолтноос 50000, ахлагч цолтноос 30000 төгрөгийг цалингаас нь суутган тооцож, хандив нэрээр дээрэмдсэн байна. Дунджаар 4000 гаруй ажиллагсадын 500 нь офицер, 3500 нь ахлагч гэж үзвэл нэг удаагийн дээрмээр 130.0 сая (500*50000=25000000, 3500*30000=105000000) төгрөг авсан байна. Өмнө нь бас нэг удаа ингэж авсан гэж байгаа. Ямартаа ч киноны санхүүжилтэд 260.0 сая төгрөг бүрджээ. Энэ албадлагын хандивыг цалингаас авахыг төр хуулиар хориглосон байдаг юм. Хууль зөрчиж төсвийн мөнгөөр зугаацахыг “Тэрбишдагвын шударга ёс” гэдэг байна. 3. ОБЕГ-ын Аврах тусгай ангийн захирагч Чинзориг нарын хүмүүс 2013 оны 3 дугаар сард Түргэний голд шүхэрчдийн дадлага сургалт хийж байхдаа Хэнтий аймгийн “Бурханхалдун уул”-наа нисдэг тэргээр хээв нэг зочилж, зугаалсан зардлаа сургалт нэрээр халхалж, төсвийн мөнгийг шамшигдуулсныг Т.Дуламдорж нуун даргадуулаад байна. Нисдэг тэрэгний нэг цагийн хөлс 4500 $ гэж бодвол “Бурхан халдун очоод ирэхэд доод тал нь 6 цаг болно. Ингээд бодохоор Чинзориг нарын том толгойтой этгээдүүд 27000$ буюу 45 сая төгрөгийг салхинд хийсгэн зугаалжээ. Шадар сайд Д.Тэрбишдагва, ОБЕГ-ын дарга Дуламдорж нар мэдсэн ч мэдээгүй юм шиг царайлж байгаа нь иймэрхүү зугаа цэнгээн хэвийн үзэгдэл болж хэвшсэнийг харуулж байна. Энэ нь Дуламдоржийг албан тушаалаас нь чөлөөлөөд зогсохгүй, Шадар сайдыг ч огцруулах хангалттай үндэслэл юм. Тэрбишдагвын хэлсэнчлэн төрийн албанд зууралдахын хэрэг юун. Өнгөрсөн хавар Монгол Улсын Ерөнхий сайд Н.Алтанхуягийг хэдэн хүний хамт Бурханхалдун ууланд гараад цасан шуурганы улмаас төөрөхөд МАН-ынхан тэргүүтэй сөрөг хүчнийхэн бөөн сенсаци дэгдээж Ерөнхий сайдыг улалзуулан байж гарсан зардлыг нь Ерөнхий сайдтай хамт явсан хүмүүсээр төлүүлж байж санаа нь амарч байсан шүү дээ. Тэгэхээр гамшгаас хамгаалах сургалтад зарцуулах ёстой 45 сая төгрөгийг Онцгой байдлын албаны хурган дарга нар салхинд хийсгэсэн байна. Чинзориг гэгч нь Д.Тэрбишдагва, түүний ах Пүрэвдаавуу нарын хүссэнээр томилогдсон, нутаг нугынх нь эрх нэгэн. Танхай нь дэндсэн Чинзоригийн энэ нислэг нь Тусгай хамгаалалттай газар нутгийн тухай хуулийн 12 дугаар зүйлийн наймдахь хэсэгт заасан “аргагүйгээс бусад тохиолдолд тухайн газрын хамгаалалтын захиргаанаас урьдчилан авсан зөвшөөрөлгүйгээр агаарын хөлгөөр буулт хийх, хэт нам өндрөөр нислэг үйлдэх” гэсэн заалтыг зөрчжээ. Д.Тэрбишдагвын томилсон “дэгтэй монгол” төсвийн хөрөнгөөр-нисдэг тэргээр хууль зөрчин Бурханхалдун уулнаа зугаацахыг “Тэрбишдагвын шударга ёс” гэдэг байна. 4. Ажилд орох хүсэлтээ илэрхийлж уулзсан хүнээс ОБЕГ –ын дарга Дуламдорж 50 сая, 80 сая төгрөг нэхсэн мэдээлэл байдаг юм билээ. Мөнгө нэхээд сууж байна гэдэг нь мөнгө авах, өгөх асуудал түүний хувьд ердийн үзэгдэл болсныг гэрчилж байгаа юм. Одоо Т.Дуламдорж нь энэхүү авлига нэхсэн хэрэгтээ шалгагдаж байгаа юм байна. Мөнгө авч хурган даргын албан тушаалд томилох нь “Тэрбишдагвын шударга ёс” байна. 5. Нийслэлийн “А” зэрэглэлийн бүсэд Хот төлөвлөлтийн газраас 4 давхар барилга барихаар зөвшөөрөл авсан “Мон-ази” ХХК-ийн барилгыг 16 давхар болгох боломжтой талаарх дүгнэлтийг Дуламдорж нь авга эгч Тогоонямтайгаа хамтран гаргаж өгсөн. Хот төлөвлөлтийн төлөвлөгөөнд 4 давхар байхаар тусгагдсан барилгыг 16 давхар болгох боломжтой гэсэн ОБЕГ-ын даргын дүгнэлтээс их хэмжээний авлига үнэртэж байгаа юм. Албан тушаалаа хэтрүүлэн ашигласан нь 12 давхараараа олны өмнө ил эргэлдэж байхад дэгтэй монгол-Дуламдорж, Тэрбишдагвын хэлсэнчлэн төрийн албанд зууралдахын хэрэг юун. Энэ бас шударга ёс уу. 6. Төсвийн хөрөнгө оруулалтаар барих барилга байгууламжийн тендерт Т.Дуламдоржийн хувийн сонирхол нь хэт давамгайлж, санхүүгийн чадваргүй компаниар Багахангай дүүргийн ОБХ-ийн барилгыг бариулахаар 2013 оны 4 дүгээр сард сонгон шалгаруулсан бөгөөд уг компани нь тухайн барилгыг барьж чадахгүй гэдгээ 2013 оны 9 дүгээр сард ОБЕГ-т мэдэгдсэн нь бас шударга ёс уу. 7. Гачуурт тосгонд баригдсан 946 сая төгрөгийн төсөвт өртөгтэй Аврах, гал унтраах ангийн барилгын төсвийн гүйцэтгэлийг 2,8 тэрбум болгон хөөсруулж, 2014 оны төсөвт тусгуулахаар үндэслэлгүй санал оруулж ирсэн нь бас шударга ёс уу. 8. Төсвийн хөрөнгө оруулалтаар онцгой байдлын салбарын хэмжээнд баригдсан барилга байгууламжийн баталгаажилтын мөнгийг хуурамч материал бүрдүүлэн хувьдаа завшдаг явдал ОБЕГ-т хэвшил болсон байна. Үүний тодорхой жишээ ОБЕГ-ын барилга байгууламжийн асуудал хариуцсан ахлах мэргэжилтэн, Дуламдоржийн авга эгч Д.Тогооням гэгч этгээд баталгаажилтын мөнгийг хувьдаа завшссан болох нь мөрдөн байцаалтын явцад нотлогдож, улмаар ШШГЕГ-ын харъяа 461 дүгээр ангид 40 гаруй хоног хоригдоод эрүүл мэндийн шалтгаанаар батлан даалтад гарсан байна. Дуламдорж албан тушаалд томилогдоод жил гаруйн хугацаа өнгөрсөн ч уг муу зуршил, гэмт үйлдлийг таслан зогсоож чадаагүй нь МИАТ-ын мөнгө угаасан хэргийг үргэлжлүүлэн өвлүүлж ирсэнтэй агаар нэг байна. Энэ ч бас сахилга хариуцлага бишүү. Тэрбишдагвын хэлсэнчлэн төрийн албанд зууралдахын хэрэг юун. 9. Нийслэл, дүүргийн Онцгой байдлын газар, хэлтсийн удирдлагууд гамшигтай тэмцэх ажилд зарцуулагдах төсвийн хөрөнгийг албан тушаалаа урвуулан ашиглаж, хувьдаа завших явдал газар авсан байна. Үүний тодорхой жишээ нь НОБГ болж байна. Тухайлбал, нийслэлийн Онцгой байдлын газрын болон дүүргүүдийн ОБХ-ийн удирдлагууд томилолт, урамшуулал нэрээр 40 гаруй сая төгрөгийг, хувийн компаниас хандиваар авсан 40-өөд сая төгрөгийг албан тушаалаа ашиглан хувьдаа завшсан болох нь тогтоогджээ. Энэ байдал нь ОБЕГ-ын дарга Дуламдорж Засгийн газрын 2011 оны 311 дүгээр тогтоолоор батлагдсан дотоод хяналт шалгалтын журам, 2012 оны 129 дүгээр тогтоолоор батлагдсан дотоод аудитын дүрмийг хэрэгжүүлэх ажлыг удирдан зохион байгуулж чадахгүй байгааг гэрчилж байна. Нөгөө талаар Дуламдоржийн эс үйлдэл угтаа авилга гэсэн үг. Албан тушаалаа ашиглан төсвийн мөнгийг завшиж идэх нь “Тэрбишдагвын шударга ёс” бололтой. 10. 2013 оны 10 дугаар сарын эхээр Булган аймагт явагдсан гамшгаас хамгаалах сургуулийг зохион байгуулж, удирдахаар ОБЕГ-аас томилогдсон ОБЕГ-ын Бодлогын хэлтсийн дарга хурандаа Болдбаатар, мэргэжилтэн хошууч Батболд, ахмад Батбилэг нар архидан согтуурч хоорондоо зодолдож, аймгийн Цагдаагийн газарт баривчлагдсан байна. Энэ гэмт явдлыг ОБЕГ-ын дарга Дуламдорж мөн л мэдээгүй царайлж сууна. Үүнээс үзэхэд ОБЕГ-ын удирдлага болон албан хаагч нарт албаны ёс зүй гэдэг зүйл үндсэндээ устсан байна. Энэ ч бас сахилга хариуцлага биш үү. Тэрбишдагвын хэлсэнчлэн төрийн албанд зууралдахын хэрэг юун. 11. Сүүлийн 7 хоногийн дотор гэхэд л Аврах гал унтраах 10 ангийн салааны захирагч онцгой байдлын ахлах дэслэгч Цэнгэлхүү гэгч нь гал сөнөөгчөө хэвтэрт ортол зодсон, Дорноговь аймгийн ОБХ-ийн гамшгаас хамгаалах улсын байцаагч ОБЕГ-ын байранд шал согтуу явж байгаад УИХ-ын гишүүн асан Ганбямбыг заамдаж авсан, ... гээд энэ байгууллагын сахилга хариуцлагын асуудал шороонд булагджээ. Эндээс үзэхэд Д.Тэрбишдагвын томилсон “дэгтэй монгол”-ууд хариуцлагагүй, туршлагагүй, мэдлэггүй, хууль зөрчсөн үйлдлээрээ ОНЦГОЙД маналайлахыг сахилга хариуцлага гэдэг байна. Шадар сайд Д.Тэрбишдагва таныг энэ олон амныхаа зөрүүг арилгаж, хууль зөрчсөн дээрх олон бодит нотолгоонд хариуцлага хүлээж, “Дэгтэй-шударга монгол” гэдгээ өөрийн биеэр үлгэрлэн манайлайлж, огцорход байнга бэлэн байдгаа баталж, “АРД ТҮМЭНДЭЭ
Ямар балай юм бэ. Алтанхуягын төрсөн дүүгийнх нь хүүхэд Тавантолгойн тендерт хууль бусаар ялсан бн. АТГ, Шүүх цагдаа ер нь ажлаа хийхгүй бгаа юм бн.
Ардчилал гэдэг хар машин юм байжээ. Сонгууль гэдэг тоглоом байжээ. Эрх баригчид гэгчид нь утсан хүүхэлдэй байдаг юм байна. Ассанжийн илчилснээр бол манай Элбэгдорж бол зүгээр уяаны нохой шиг л болчихсон юм байна лэ.
… Ардчилсан хужаа Ц Элбэгдорж Монгол оронд, Монголын ард түмэнд чухам ямар сайн зүйл хийснийг би мэдэхгүй харин Xятад цусныхаа дагуу Монголчуудыг үзэн ядаж хутгаа ханцуйндаа нуугаад хорон муугаа хийж байсныг бол мэднэ. Тэр нэг их ухаан ороод байхааргүй эртний Хятад аргаа хэрэглэсэн . Улс орныг доройтуулах гэвэл хууль цааз , аливаа дэг журам , сахилга батыг орхигдуулж бүгдийг дураар нь тавих . Ингэхэд аяндаа хөл толгойгоо алдаад өөрөө өөрийгөө мөхөөдөг юм. Өөрөөр хэлбэл төр нь байсаар байхад иргэний эрх , иргэний оролцоо гэдгийг бодлогоор хүчтэй тавьж, олон олон толгойтой болгон сиймхийгээр нь харийнхан дуртай санаагаа бидэнд тулгаж чаддаг болсон. , Ардчилал нэртэй хоосон эрх чөлөөг тавьж өгснөөр хэн дуртай нь юу дуртайгаа үйлдэж улс орон мөхлийн ирмэгт тулсан нь Жамц баян хэдэн сайхан шарыг минь нэг муу хулгана идчихлээ гэж үү хэмээн хэлэх хэмжээнд хүрээд ирлээ гэсэн үг . Хорон муу санаатангууд сайн сайхан үгээр буюу манж үгээр бусдыг хуурч бузар булай үйлдлээ нууж үйлддэг . Гэхдээ түүнийг нь олж харахад тийм ч хэцүү биш ээ. Хийж байгаа ажил үйлсийн эцсийн үр дүнг үнэн зөвөөр тооцоолж чаддаг хүн амархан хэн болохыг нь ойлгоно. Өнөөдөр Монголын аль ч өнцөгт архичид, гуйлгачид дүүрэн болсон. Тэд дуртай газраа архи ууж танхайран , орчны амар тайвныг алдагдуулахаас гадна бохирдуулдаг. Сүүлийн хэдэн жилд цагдаагийн байгууллага тэдэнтэй тэмцэх нь битгий хэл өөгшүүлдэг болсон. Хятад этгээд монгол хүнийг дайрч алахад 2 жилийн ял авдаг , тэгээд нялх хүүхдийг хүчиндэж алсан этгээд , Монголчуудыг хортой архиар хордуулсан этгээдүүдтэй адил өршөөгдөөд суллагдсан гэвэл би л лав гайхахгүй. Урд нь луйварчид нууж төрийн өмчийг хулгайлдаг байсан бол одоо илээр чөлөөтэй дээрэм хийдэг болсон . Таван толгой 17 тэрбүмын асуудал босоход ийм юм байдаг шүү дээ гээд зогсож байгаа ерөнхий хулгайч Н Алтанхуягийг ард олон бүгдээрээ харсан . Харийнхан хужаа нар ардчилсан, хувьсгалт, үндэсний гэх тодотголтой урвагчдын тусламжтайгаар Жендер нэрээр эмэгтэйчүүдийг эрчүүдийнх нь эсрэг турхиран Монгол гэр бүлүүдийг бусниулаад зогсохгүй , байгалиасаа эмэгтэй хүн сул дорой бусдын нөлөөнд амархан автагддаг , чих зөөлөнтэй , гарын аясаар хөдөлдөг зан чанартай учраас улс төрийн албан тушаалд тэдний оролцоог өргөтгөх , эмэгтэйчүүд л энэ улс орныг зөвөөр удирдан авч явж чадна гэсэн худал хуурмаг, ухуулга сурталчилгаа хүчтэй явагдах болсон. Энэ бүхний эцэст ардчилсан хужаа Ц Элбэгдорж , хужаа муур багш Бао Баабар тэргүүтэй урвагчид АН , МҮАН бүхлээрээ МАХН дахь удирдах зарим хэсэг бүлэг этгээдүүд Монгол улсын тусгаар тогтнолыг устгаж төв талбай дээрхи Д Сүхбаатарын хөшөөг зайлуулж Маогийн хөшөөг босгох , Өвөр Монголыг хэрхэн хүчээр Хятадчилсан шиг бүх Монголчуудыг Хятаджуулах эцсийн зорилготой . Гэвч тэдний энэ хорон муу хүсэл зорилго хэзээ ч биелэх тавилангүй юм. Хан Тэнгэрийн шударгуу үнэний илдний хүчээр бидний хөх толбот Монголчууд ардчилсан хужаа луйварчид урвагчдыг устган мөхөөж , хөөн зайлуулах болно. Мөнх Тэнгэрийн хүчин дор монгол улс хүчирхэгжин хөгжин цэцэглэх болно.
magnaigiin humuus iimerhuu yu tarina teriigee huraana gedeg magnai boliosoi
Dudorjiig husaad Badral dargiig jinhene dargaar ni tavimaar bn Зочин, 2014-09-15 11:03:14, 103.26.193.17Хариу бичих энэ мөн больчихсон байгууллага болжээ. ар өврийн хаалгаар дарга даамал болсон хүмүүс ийм байдаг юм даа. зоригоо, 2014-09-15 11:39:21, 103.254.120.242Хариу бичих ТУЛАМДОРЖ ЮМ УУ? ДУЛАМДОРЖ ЮМ УУ? ҮЛ ОЙЛГОГДОХ НЭРТЭЙ ЭНЭ СОНИН НӨХРИЙН ОРОН АЖИЛЛАЧИХ ОЛИГТОЙ БОЛОВСОН ХҮЧИН ЭНЭ ЕРӨНХИЙ САЙДАД БАЙДАГГҮЙ ЮМ УУ? ШИНЭХҮҮ, 2014-09-15 11:41:14, 103.254.120.242Хариу бичих ардчилсан нам ч ёстой муу үзэж байна даа. Энэ Дуламдорж чинь Ардчилсан намын сор болсон гишүүдийн нэг байлгүй. хамгийн гол нь Алтанхуяг гуай хүнээ зөв олж дарга болгоогүй байна. Зочин, 2014-09-15 11:43:01, 103.254.120.242Хариу бичих МЭРГЭЖЛИЙН БУС ХҮН МЭРГЭЖЛИЙН БАЙГУУЛЛАГЫГ УДИРДАХ ХЭЦҮҮ. ДУЛАМДОРЖИД ЯМАР БУРУУ БАЙХАВ ХӨӨРХИЙ. ТҮҮНИЙГ ИЙМ ТОМ АЛБАН ТУШААЛД ТОМИЛСОН ЗАСГИЙН ГАЗАР Л БУРУУТУЙ. ИЙМ УЧРААС АЛТАНХУЯГИЙН ЗАСГИЙН ГАЗАР ОГЦРОХ ХЭРЭГТЭЙ. Зочин, 2014-09-15 11:45:58, 103.254.120.242Хариу бичих ОБЕГ-ын харъяа Дархан-Уул аймаг дахь улсын нөөцийн салбарт онц ноцтой хэрэг гарчээ Өнгөрсөн намар Нарантуул захын павильонууд шатаж, олон зуун наймаачны хөлс хөдөлмөр хумхийн тоос шиг алга болсон. Энэ үйл явдлын уршгаар нэг хүн эрдэнэт амиа алдсан юм. Гэтэл нэр төрөө хичээсэн дарга нар одоо болсон үйл явдлыг нуун дарагдуулдаг боллоо. ОБЕГ-ын харъяа Дархан-Уул аймаг дахь Улсын нөөцийн салбарын шатахууны хэсгийн 1000 тоннын багтаамжтай бензиний агуулах 2014 оны 8 дугаар сарын 14-ний өдөр шатаж, хүний амь хохирсон онц ноцтой хэрэг гарсныг Шадар сайд Тэрбишдагва, ОБЕГ-ын дарга Т.Дуламдорж нар олон түмнээс нуун дарагдуулж байсан нь саяхан ил болжээ. Түлэгдэж нас барсан иргэн нь тухайн нөөцийн салбарын үрийн нөөцийн хэсгийн механикчаар ажиллаж байсан “Н” гэгч байсан байна. Амиа алдсан “Н” нь шатахуун ачуулах ажлын хэсэгт ороогүй байсны гадна аюулгүй ажиллагааны заавартай танилцаагүй, гарын үсэг зураагүй байжээ. Дархан-Уул аймаг дахь улсын нөөцийн салбарын дарга Энхбаяр гэгч нь ОБЕГ-ын дарга Т.Дуламдоржийн зөвлөхөөр ажилладаг Д.Пүрэвдаавуугийн хүргэн юм байна. Зөвлөх Д.Пүрэвдаавуу нь Шадар сайд Д.Тэрбишдагвын төрсөн ах нь. Гал гарсан шалтгаан нь мэргэжлийн бус хүнээр шатахуун юүлэх ажлыг гүйцэтгүүлсэн, хөдлөмөр хамгаалалын аюулгүй байдлыг хангуулаагүйгээс болсон ажээ. Өөрөөр хэлбэл, гал гарсан шалтгаан нь тус салбарын удирдлагын буруутай үйл ажиллагаатай шууд холбоотой байна. Тус нөөцийн салбарын дарга Энхбаяр гэгч нь Шадар сайд Д.Тэрбишдагвын төрсөн ахынх нь хүргэн учраас өнөөдрийг хүртэл түүнд хариуцлага тооцолгүй толгойг нь илсээр байна. Онцгой байдлын албанд элдэв хэрэг зөрчил тасралтгүй гарсаар байгаа нь энэ байгууллага Шадар сайд Д.Тэрбишдагвын ойр дотны, мэргэжлийн бус хүмүүсээр дүүрсний хар гай юм. ОБЕГ хамаатан саднуудын үүр уурхай болсон учраас хариуцлага тооцоно гэдэг асуудал мартагдаж, энэ байгууллагад “хариуцлагагүйн зуд” гэгч бодит байдлаар нүүрлэжээ. Дархан-уул аймаг дахь нөөцийн салбарт гал гарах үед ОБЕГ-ын дарга, дэд дарга, 4 газрын дарга нар бүгдээрээ ээлжийн амралттай байжээ. Үүнээс үзэхэд, энэ байгууллагын мэргэжлийн болон захиргааны удирдлага бүрэн алдагджээ гэж дүгнэж болохоор байна. Өөрснийхөө амь нас, өөрсдийнхөө хариуцдаг төрийн өмчийг гамшгаас хамгаалж чадахгүй байгаа хүмүүс бусдын амь нас, эд хөрөнгийг яаж гамшгаас хамгаалж чадах билээ дээ хөөрхий. Монгол Улсын Онцгой байдлын албанд онцгой анхаарал хандуулж, хариуцлагагүй албан тушаалтнуудад нь хариуцлага тооцох цаг болсон юм биш үү? 1223, 2014-09-15 13:18:10, 103.254.120.242Хариу бичих ШАДАР САЙД Д.ТЭРБИШДАГВЫН АМ, АЖЛЫН ЗӨРҮҮГ ШУДАРГА ЁС ГЭДЭГ ЮМ БАЙНА. Шадар сайд Д.Тэрбишдагва бодлогогүй яриа, увайгүй үйлдлээрээ өөрийгөө Шадар сайдын албан тушаалаас огцоруулах үйлдлийг удаа дараа хийж, би хууль зөрчсөн бол огцороход бэлэн гэж “дондогмаалж” явна. Д.Тэрбишдагвын амны өнгөт шоу нь олон түмний дургүйцлийг хүргэж, шадар сайдын албан тушаалд жижигдэж, шинэчлэлийн Засгийн газрыг муухай харагдуулж байна. Тухайлбал: НЭГ. Д.Тэрбишдагва МАН-аас урваж МАХН-д элсэн тус намаас УИХ-д нэр дэвшиж, сонгуулийн суртчилгаа хийж байхдаа “Би өмнө нь МАХН-аас нэр дэвшиж, УИХ-ын гишүүн болж байсан, одоо ч МАХН-аас нэр дэвшиж байна. Би тэгж урваж шарваж байдаг хүн биш” гэж ярьж явсан нь зарим иргэдийн дургүйг хүргэж байсан ч зарим иргэдийн саналыг луйвардан авч, УИХ-ын гишүүн болсон. Угтаа буруу сурталчилгаа хийж, иргэдийн саналыг авсныг төрийн эрхийг хууль бусаар авсан гэж үздэг. Уул нь Д.Тэрбишдагва үнэхээр шудрага бол МАН 92 жилийн түүхтэй Монгол Улсын анхны нам, МАХН нь (сонгуулийн үед) 6 сарын түүхтэй улс төрийн намуудын 18 дахь отгон нам 2-ын ялгааг сонгогчдод ойлгуулах, нам байгуулагдсанаас хойш мань мэтийн нам солигсдыг бүртгэх, “МАНАН-г сарниах ажил зохион байгуулсан” гэдгээ хэлэх байсан. Ингэж Д.Тэрбишдагва нь иргэдийг буруу сурталчилгаагаар төөрөгдүүлж, шинэ намын мөрийн хөтөлбөрт тусгагдсан “шударга ёсны хувьсал” хийж, УИХ-ын гишүүн болсон. Хоёр намын хоорондох 18 намын туулсан шасдарыг буюу 92 жил, 6 сар хоёрыг адилтгаж чадсан элбийн ухааныг “Д.Тэрбишдагва шударга ёс“ гээд байгаа юм. ХОЁР: Шадар сайдын албан тушаалд томилогдоод 2012.8.28-нд ОБЕГ-ын хамт олонтой уулзаж, ажил байдал, техник хэрэгсэлтэй нь танилцаж, “ОБЕГ-т сүүлийн үед хөрөнгө оруулалтын хэмжээ нэмэгдэж, техник хэрэгслийн хангалт нь “аврах ажиллагаа явуулах боломжтой юм байна” гэж хэвлэлээр тунхагласан. Гэтэл Сэлэнгэ мөрөнд 2012 оны 11 сарын 4-ний өдөр мөс тасарч урссан эх, хүү 2-ын амийг Тэрбишдагватангуудын мэргэшээгүй байдал, хүнд суртлаас болоод аварч чадаагүй нь нууц биш. Ослын газар Онцгой байдлынхан ямарч техник хэрэгсэлгүй, хоорондоо ярих холбоогүй, гар чийдэн ч үгүй гал унтраах үүрэг хүлээсэн аврагч-гал сөнөөгчид ирээд юу ч хийгээгүй, усчин аврагчдаа хүлээн зогсож, түүдэг галд дулаацан, даргынхаа тушаалыг хүлээгээд л..., ар гэрийнхэн нь харин цөхрөлтгүй араас нь мөшгөсөөр. Үүрийн гурван цагт “Цэргүүдээ буу, эрлээ зогсоо” гэсэн сэтгэл эмзэглүүлсэн тушаал ирсэн. Энэ хооронд эх хүү хоёр олон километрийн зайтай холдсон ч хүүгээ тэвэрсэн ээжийн “Авраарай. Миний хүүхдийг аварчих л даа” гэж хашгирч байсан хоолой сонсогдсоор байсан гэдгийг ар, гэрийнхэн нь хэлж байсан. Энэ дууг энгийн ардууд, ар гэрийнхэн, төрөл төрөгсөд, хилийн цэргүүд бүгд сонссон ч Онцгойхон л сонсоогүй. Ослын дараа Тэрбишдагва ихэмсэг дүрээ ил гаргаж, эх, хүүгийн амийг аварч чадсангүй. “Би ОБЕГ-ын үйл ажиллагаатай танилцаж байхдаа техник хэрэгслээр тодорхой хэмжээнд хангагдсан байна” гэж хэлсэн үгээ буцааж байна гэж хээв нэг, юу ч болоогүй юм шиг хэвлэлээр мэдээлж, бүх бурууг техник хэрэгсэл рүү чихэж өнгөрөөсөн. Гэтэл бодит буруу нь ОБЕГ-ын дарга Т.Дуламдоржийн гамшгаас хамгаалах мэдлэг, боловсрол, туршлага, чадвар, дутсаных. Учир нь яг мөс хөлдөх үед Хөвсгөл, Ховд, Архангай, Төв, Хэнтий, Дорнод, Сэлэнгэ аймгуудын усчин аврагчдыг ОБЕГ-т дуудаж, сургалтад хамруулж байснаас эх хүү 2-ыг осолдох үед усчин аврагчид биш гал сөнөөх үүрэгтэй аврагч-гал сөнөөгчид очиж, иргэдийг хий горьдоож цаг алдуулж, эх хүүхдийн амийг аврах боломжгүй болгосон. Угтаа Тэрбишдагва, энэ хариуцлагатай, байнгын бэлэн байдалд байх ёстой мэргэшсэн байгууллагын даргаар өөрийн цүнх барьж олон жил гүйсэн Т.Дуламдоржийг томилуулснаас эх, хүүхдийн амь эрсэдсэн нь гашуун үнэн. Чухамхүү энэ үед л Тэрбишдагва Шадар сайдын албан тушаалаас огцорч, Дуламдорж албан тушаалаасаа чөлөөлөгдөх ёстой байсан. ГУРАВ: Шадар сайд Д.Тэрбишдагва “Монгол Улсын Ерөнхий сайд Н.Алтанхуяг Бурханхалдун уулнаа 2013-04-06-нд цасанд боогдож, сураг тасраад улс орныг нэлээдгүй “хөдөлгөөнд” оруулж, Ерөнхий сайд төөрч, холбоо тасарлаа гэсэн мэдээг Төрийн тусгай хамгаалалттай газрын дарга Батбаатар ням гаригийн өдөр над руу утасдаж хэлсэн. Түүнийг сонсоод би тэр даруй Ерөнхийлөгчид асуудлыг танилцуулсан. Ингээд улсын онцгой комисст хамаардаг хууль, хүчний байгууллагын холбогдох хүмүүсийг орой 22.00 цагт цуглуулж яах вэ гэдгээ шуурхай ярилцаад шийдвэр гаргаж, газар дээр нь өөрөө биечлэн очихоор явсан. Х.Тэмүүжин сайд, Д.Бат-Эрдэнэ сайд хоёрт “Өнөө шөнө унтаж болохгүй шүү” гэдэг үүрэг өгөөд шөнө 00.30 цагт хотоос машинтай гарсан. Цаг агаар ер нь хүнд байсан л даа. Шөнөжингөө давхиад өглөө үүрээр Бурхан халдун уулын өвөрт очсон. Биднийг очсоны дараа араас нисдэг тэрэг ирж, уулан дээгүүр нисэж хайлт хийсэн. Аз болоход төөрсөн 70 хүн хоёр хэсэг болж тасарсан ч бөөнөөрөө байсан. Тэгээгүй хоёр, гурваараа тасарч төөрсөн бол цээжээр татсан их цасанд эрсдэх аюул байсан. Ингээд аюул багатай тэр хүндрэлийг амжилттай давж гарсан шүү. Аяллын багийн 70-аад хүнийг аврахаар гурван нисдэг тэрэг, 200-аад аврах албаныхан дайчлагдаж, үүргээ амжилттай биелүүлж, сураг тасрагсдыг эсэн мэнд олж чадсан” гэж Д.Тэрбишдагва сүр хүчээ олонд гайхуулсан. Харин энгийн иргэд амьдрах гэж чармайж яваад хоёр, гурваараа төөрвөл эх хүү хоёр шиг үхнэ шүү, ерөнхий сайд, өндөр албан тушаалтан шиг олноороо зугаацан цэнгэж яваад төөрвөл бид аварна гэж мэдэгдэж байгаад ард түмэн туйлын их харамсаж, “Д.Тэрбишдагвын шударга ёс” гэдэг нь амны шоунаас хэтрэхгүйг ойлгож авсан. ДӨРӨВ: МАХН-ын байранд намын даргаа Н.Энхбаярыг суллуулахаар 2013 оны 1 сарын 9-нөөс эхлэн иргэн Шархүү тэргүүтэй долоон ээж өлсгөлөн зарласныг намын удирдлагууд ч бүх талаар дэмжиж байгааг олон нийт харж байсан. Уул нь төрийн сайд нар, тэр тусмаа төр засгийн эрх барилцаж буй сайд нар шүүхийн шийдвэрийг хүндэтгэж, биелүүлэх үүрэгтэй бөгөөд эс биелүүлбэл төрийн эсрэг гэмт хэрэг гэж үздэг. Гэтэл МАХН-ын Д.Тэрбишдагватангууд энэ өлсгөлөнд онцгой анхаарч, орон байраар ханган дэмжиж, өлсгөлөн зарлагчдын ар гэрийнхэнд авралаа хайрлаж, ивээн тэтгэж ирсэн нь баримтаар нотлогдож байна. Тухайлбал: Өлсгөлөн зарлаж амь насаараа дэнчин тавьсан Шархүү гэгч эмэгтэйн нөхөр (цагдаагаас тэвгэвэрт гарсан) Энх-Амгаланг Орхон аймгийн ОБГ-ын даргаар томилж, эхнэр эрхэм эмэгтэй намын бага хурлын гишүүн болсон. Д.Тэрбишдагвын гарын хээ гараагүй энэ авилгыг албан тушаалаа ашигласны “шударга ёс” гэдгийг ард түмэн ойлголоо. ТАВ: Д.Тэрбишдагва 2013.10.18-ны өдөр болсон нисэх онгоцны ослын талаар хэвлэлээр мэдээлэхдээ “Төв аймгийн Мөнгөн морьт сумын Өндөр эрэг хэмээх газарт А-JET авиа компанийн МИ-8 нисдэг тэрэг 12:45 цагт ослын буулт хийсэн. Ослын буултаас үүдээд хүмүүс гэмтэж бэртээгүй, онгоцонд нь тодорхой хэмжээний эвдрэл гарсан, Нисэх багийн бүрэлдэхүүн нисдэг тэргээ өөрсдөө засварлаж байгаа” гэж мэдэгдсэн. Гэтэл Тэрбишдагвын ослын буулт хийсэн гэсэн онгоцыг зургаас харахад ослын буулт биш, онгоц осолдож, сэнс, сүүлийн хэсэг нь тасраад талын нэг тарсан байна. Өөрөөр хэлбэл, ослын буулт хийсэн бус онгоц сүйрсэн байсан. Нисдэг тэрэгний сүүл хэсэг буюу даацын хэсэг тасарч унаснаар уг нисдэг тэрэг дахин ашиглагдахгүй болсон гэсэн үг. Д.Тэрбишдагвын хэлснээр нисгэгч нар тасарсан даацын хэсэг болон бутарсан сэнсийг нь цуглуулж гагнаж байсан бололтой. Гэтэл тун удалгүй нисгэгч нарыг баривчилсан бодит мэдээлэл хэвлэлээр цацагдсан. Ослын буулт, онгоцны сүйрэл 2-ын зөрүүг “Д.Тэрбишдагвын шударга ёс” гэдгийг ард түмэн ойлгож авлаа. ЗУРГАА: Д.Тэрбишдагва бас олон амтай нь нотлогдлоо. Тухайлбал: УИХ-ын нэгдсэн чуулганы 2013-10-21-ний хуралдаан дээр шадар сайд Тэрбишдагва нэг дэх амаараа “Татвар төлөгчдийн хө¬рөнгөөр бий болсон мөнгийг авлига, хээл хахуульд өгдөг, 10 хувийн ашгаа авдаг, түүнээс болоод тендрийн хугацаа хойшилж, тухайн тендер чанаргүй болдог, чанар¬гүй ажил үйлчилгээ нийлүүлдэг хавтгайрсан га¬жуудал маш их байгаа” гэж хэлсэн, Хоёрдох амаараа “Худалдан авах газрыг байгуулснаар хүнд суртал байхгүй, ма¬най байгууллагын бүх ажил ард түмэнд ил болсон, Худалдан авах ажил¬лагаа буюу тендертэй хол¬боотой асуудлыг яам там¬гын газар юм уу, албан тушаалтнууд, дээрээс нь янз бүрийн ТББ-ууд шийд¬дэг байдал үндсээрээ өөрч¬лөгдсөн” гэж хэлсэн, Гурав дахь амаараа Хууль тогтоох дээд бай¬гууллагад сонгогдохын тулд ялангуяа сонгуулийн өм¬нөх жилд таван тэрбум төг¬рө¬гийн бүтээн байгуулалт хийгдэх газар “Ямар ч гэсэн 500 саяын урьдчилгаа өгөөдөх” гэж байгаад л авдаг. Тэр бүхнийгээ сонгогчдод “Миний хийсэн ажил” гээд орилчихдог. Гэтэл яг амьдрал дээр нөгөө 500 сая төгрөгийн ажил гээд аваад үзэхээр юу ч байдаггүй” гэж өмнөх, одоо үеийн өөрийгөө шүүмжилсэн. Дөрөв дэх амаараа “Үнэндээ 2013 оны төсөвт УИХ, Засгийн газрын гишүүдийн маш хүчтэй лобби орсон, ямар ч анхан шатны боловс¬руу¬лалтгүй төсөвт Засгийн газар дарагдаж байна гээд шулуухан хэлчихье. Харин Барилга, хөрөнгө оруулалтын салбарт он удаан жил даамжирсан энэ асуудлыг зоригтой барьж авч, шийдэмгий ажиллаж байгаа Ерөнхий сайдыг үнэлэх ёстой” гэж хэлсэн. Эндээс үзэхэд шадар сайдын ганц өдрийн хуралдаан дээр хэлсэн үгээрээ татвар төлөгчдийн мөнгөөр авилга өгдгийг, мөн 2013 оны төсөвт УИХ, Засгийн газрын гишүүдийн маш хүчтэй лобби орсныг гэрчилж, тендертэй хол¬боотой асуудлыг үндсээр нь өөрч¬илснөө мэдэгдэж, ерөнхий сайдын ажлыг үнэлсэн хамелон занг “Тэрбишдагвын шударга ёс” гэдгийг УИХ-ын гишүүдэд ойлгуулж өгсөн. Нөгөө талаар шадар сайд Тэрбишдагва “төсвийн мөнгөөр авилга өгдөг, 10%-ийн ашиг авдаг, тендрийн асуудалд яам, тамгын албан тушаалтнууд нөлөөлдөг, 500 сая төгрөг аваад юу ч хийгээгүй, 2013 оны төсөвт УИХ, Засгийн газрын гишүүдийн маш хүчтэй лобби орсон” гэж ноцтой гэмт хэргүүдийг илчилж, гэрчилснийг хууль хяналтын байгууллагууд анхаарлдаа авсан гэж найдаж байна. ДОЛОО: “Говь повер” ХХК-ийг үүсгэн байгуулагч, хувьцааг эзэмшигч иргэн Ц.Дашдондог гэгч 2013 оны 1 дүгээр сарыг 07-ний өдрийн 05 тоотоор “компанийн хувьцааг худалдах, эрхийг шилжүүлэх” шийдвэр гаргаж, нэг бүр нь 10000 төгрөгийн нэрлэсэн 100 ширхэг энгийн хувьцааг бүхэлд нь иргэн Г.Уянга, Д.Баярхүү нарт хувьцаа эзэмшигчийн эрхийн хамт шилжүүлсэн байна. “Говь повер” ХХК-ийн 2013 оны 1 дүгээр сарыг 07-ны 06 тоотоор компанийн дүрмийг шинэчлэн баталж, гүйцэтгэх захирлыг Д.Баярхүүгээр томилж, нэг бүр нь 10000 төгрөгийн нэрлэсэн үнэтэй 60000 ширхэг хувьцааг Д.Баярхүүд, 40000 ш хувьцааг Г.Уянгад эзэмшүүлэх болжээ. Бодит байдалд Тавантолгойн тендерт оролцохоос өмнө компанийн өөрийнх нь үнэлгээ нэг сая төгрөг байсныг Г.Уянга худалдан авч, нэг өдрийн дотор бичиг баримтыг нь өөрчлөн, нэг тэрбум төгрөгийн үнэтэй болгож, тендерт оролцоод, долоо хоногийн дараа 17.7 тэрбум төгрөгийн үнэтэй тендерийг авсан байна. Өөрөөр хэлбэл Тавантолгой уурхайгаас олборлож буй нүүрсийг Цагаан хад дахь гаалийн баталгаат талбайдаа буулгасныхаа төлөө нэг тонн тутамд 1.5 ам.доллар, жилдээ 17 тэрбум төгрөгийн орлого олох давуу эрхийг тус компани авсан. Тус компанийн захирал Г.Уянга нь Засгийн газрын хэрэг эрхлэх газрын дэд дарга Г.Дэнзэнгийн гэргий, Ерөнхий сайд Н.Алтанхуягийн төрсөн дүү Н.Наранцэцэгийн хүүхэд болох нь олон нийтийн өмнө ил болж, батлагдаж, энэ асуудал өндрөө авахад Г.Дэндэн албан тушаалаасаа огцорч, хэл амыг намдаасан. Гэтэл дээрх зохисгүй үйлдлүүд Д.Тэрбишдагвын УИХ-ын худалдаан дээр хоёрдох амаараа хэлсэн “Худалдан авах газрыг байгуулснаар хүнд суртал байхгүй, ма¬най байгууллагын бүх ажил ард түмэнд ил болсон, Худалдан авах ажил¬лагаа буюу тендертэй хол¬боотой асуудлыг яам там¬гын газар юм уу, албан тушаалтнууд, дээрээс нь янз бүрийн ТББ-ууд шийд¬дэг байдал үндсээрээ өөрч¬лөгдсөн” гэсэн үг худал, хуурмаг болохыг тодоос тод нотоллоо. Хамгийн хачирхалтай нь Засгийн газрын агентлаг “Худалдан авах газрын буруутай үйлдэл, хууль зөрчсөн ажиллагааны улмаас тус газрын дарга Энхжаргал, шадар сайд Д.Тэрбишдагва нар хариуцлага хүлээгээгүй байхад тухайн ажиллагаанд сүүдрийн ч хамааралгүй Г.Дэнзэн хариуцлага хүлээж, ажлаа өгсөн. Уг нь тендрийн ажиллагаа зөв явагдсан бол Алтанхягийн дүүгийн хүүхэд битгийхэл төрсөн хүүхэд нь авсан ч болно шүү дээ. Энэ нь шадар сайд Д.Тэрбишдагвын нэгдэх амаараа хэлсэн “Татвар төлөгчдийн хө-рөнгөөр бий болсон мөнгөөр өгсөн авлига, эсвэл Д.Тэрбишдагватангуудын гарын хээ гараагүй авилгын улмаас хэн нэг хүн буюу хөөрхий Г.Дэнзэн шиг золиослогдохыг “Д.Тэрбишдагвын шударга ёс” гэдгийг ард түмэн ойлгож авлаа. Зүй нь энэ тендерийн улмаас Шадар сайд Тэрбишдагва албан тушаалаасаа огцорч, Энхжаргал ажлаасаа чөлөөлөгдөх байсан юм. НАЙМ: Д.Тэрбишдагвын эхнэр С.Баасанхүү нь улсыг 746 сая төгрөгөөр хохироосон ХААИС-ийн захирал асан Бямбаагаас орон сууц авсан. Уг орон сууцны мөнгө нь ХААИС-аас төлөгдсөн нь хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр цацагдсан. Энэ асуудлыг АТГ-аас шалгаж, эрүүгийн хэрэг үүсгэн, Улсын мөрдөн байцаах газрын Эдийн засгийн гэмт хэрэг мөрдөх хэлтэст шилжүүлсэн байна. Мөн Д.Тэрбишдагва нь 2013 онд Өмнөговь аймагт албан үүргээ гүйцэтгэж явахдаа тус аймгийн ОБГ-ын төсвийн хөрөнгөөр хоол, унааны зардлын 1500, 0 мянган төгрөг даалгасан нь авилгын шинжийг агуулсан байна гэж АТГ-аас телевизээр удаа дараа мэдээлсэн болно. Ингэж бусдын өмч хөрөнгө хумслахыг “Тэрбишдагвын шударга ёс” гэдэг юм байна. ЕС: Шадар сайд Д.Тэрбишдагва “Таныг туслахаа Онцгой байдлын ерөнхий газрын даргаар томилсон гэдэг яриа оны өмнөөс эхлэн яригдсан. Энэ тал дээр та байр сууриа илэрхийлээч” гэсэн сэтгүүлчийн асуултад Т.Дуламдорж өмнө нь миний зөвлөхөөр ажиллаж байсан, УИХ-ын сонгуульд манай намаас нэр дэвшсэн, хуульч мэргэжилтэй, төрийн анхан шатны байгууллагаас УИХ-ын Тамгын газар хүртэл ажиллаж байсан ажлын туршлагатай залуу хүн. Харин би Т.Дуламдоржийг онцгой нөхцөлд маш сайн ажиллаж байгаа гэж хэлэх байна. Миний төрсөн ах олон жил цагдаагийн байгууллагад удирдах албан тушаалд ажиллаж байсан хүн. Ах маань намайг Шадар сайд болохоос өмнө Нийслэлийн онцгой байдлын газрын нөөцийн албаны дарга байсан. Шударга үнэн байхын тулд би ахдаа хийж байгаа ажлаа өгсөн нь дээр гэж зөвлөсөн. Харин ажлын туршлага, шударга үнэнч зан чанарыг нь үнэлж, тодорхой хугацаанд Т.Дуламдорж дарга өөрийн зөвлөхөөрөө ажиллуулж байгаа гэсэн. Ер нь миний хамаатан садан дотор өндөр боловсрол, ёс суртахуунтай, шударга үнэнч олон хүмүүс бий л дээ. Тэд миний хамаатан байснаараа хохирох ёстой гэж үү. Миний хувьд ах дүүгээ хэлмэгдүүлж байгаа гэхэд хэлсдэхгүй, тэглээ гээд тэд минь надад гомддоггүй. Д.Тэрбишдагвын хамаатнаас сайд, дарга, төрийн өндөр дээд албан тушаал хашиж байгаа хүн байвал би огцорход бэлэн” гэж хариулсан байна. Гэтэл бодит байдалд Д.Тэрбишдагвын ах Пүрэвдаавуу нь цагдаагаас тэтгэвэр тогтоолгосон байсныг У.Хүрэлсүх 2004 онд НОБГ-т оруулж, цолыг сэргээж онцгой байдлын хурандаа цолтойгоор 63 нас хүртлээ ажиллаж байгаад Дуламдоржийн зөвлөх хийж байгаа. Агентлагийн дарга мэргэшсэн албан хаагч тул зөвлөхтэй байхыг зөвшөөрсөн хуулийн заалт байхгүй. Д.Тэрбишдагвын хэлснээр Дуламдорж нь тийм туршлагатай, чадалтай хүн юм бол зөвлөхийн хэрэггүй баймаар. Дуламдорж угтаа төсвийн мөнгөөр тал засаж, авилга өгч буй хэлбэр. Агентлагийн даргын зөвлөх гэхээр өндөр албан тушаалтан баймаар, Мөн түүнээс гадна Тэрбишдагватай ах дүүсийн хүүхэд гэж яригддаг Долоонжин гэгч нь Улсын нөөцийн газрын орлогч даргаар, Пүрэвдаавуугийн хүргэн Энхбаяр гэгч нь Дархан-Уул аймаг дахь Улсын нөөцийн салбарын даргаар ажилладаг,... гэх мэт. Эдгээр эрхмүүдийг бүгдийг нь Тэрбишдагва, Дуламдорж нар албан тушаалд томилсон. Энэ ч бас шударга ёс уу. АРАВ: МАН-ынхан Ерөнхий сайдыг огцруулах асуудал тавьж байна. Энэ тал дээр МАХН-ын дэд даргын хувиар, энэ Засгийн газарт ажиллаж байгаа Шадар сайдынхаа зүгээс ямар байр суурьтай хандаж байгаа талаар Монгол Улсын Шадар сайд Д.Тэрбишдагватай ярилцсан сэтгүүлч “ОБЕГ-ын даргад өгөх ёсгүй байсан цол олгосон асуудлаар таныг Цэцэд өгчихжээ. Үнэхээр тийм зүйл болсон юм уу” гэж асуухад “гамшгаас хамгаалах тухай хуульд Онцгой байдлын асуудал эрхэлсэн байгууллагын төрийн тусгай албан хаагч нь Шадар түрүүчээс тэргүүн комиссар гэсэн цолны зэрэглэлтэй байхаар хуульчилж 2012 оныг хүртэл хэрэглэж ирсэн. Хуульд нэмэлт өөрчлөлт орж одоогийн Зэвсэгт хүчин, Цагдаа, ШШГ зэрэг байгууллагад хэрэглэж байгаа цэрэг, цагдаагийн цолны нийтлэг нэршил буюу дэд ахлагчаас хурандаа гэсэн нэршлийг тус байгууллагын онцлогтой холбоотой ахлагч нь онцгой байдлын дэд ахлагчаас хурандаа гэсэн цол хэрэглэхээр заасан байна. Намайг ОБЕГ-ын даргад цол олгох үед “Цол олгох журам батлах тухай” Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн 2005 оны 51 дүгээр зарлиг хүчин төгөлдөр байсан учраас уг зарлигаар олгосон эрхийн хүрээнд хуульд заасан цол олгосон. Иймд Монгол Улсын Үндсэн хууль болон холбогдох бусад хууль тогтоомжийг зөрчсөн зүйл байхгүй” гэж хариулсан байна. Гэтэл Дуламдоржид хурандаа цол олгосон асуудлаар Үндсэн хуулийн цэц “маргаан хянан шийдвэрлэх ажиллагаа үүсгэсэн тухай 2013.03.19-нд 19 дүгээр тогтоол гаргаж, Цэцийн их суудлын хуралдаанд бэлтгэх явцад Д.Тэрбишдагва 2013.04.10-ны өдрийн 39 дүгээр тушаалаар ОБЕГ-ын дарга Т.Дуламдоржид хурандаа цол олгосон 2012.10.24-ний өдрийн 27 дугаар тушаалыг хүчингүй болгосон нь доорх баримтуудаар нотлогдож байна. Энэ шийдвэрийг Үндсэн хуулийн цэц хүлээн авч, иргэний шаардлага хангагдсан гэж үзсэн нь Д.Тэрбишдагва Монгол Улсын Үндсэн хууль зөрчсөн үйлдлээ Үндсэн хуулийн цэцээр баталгаажуулсан гэсэн үг. Монгол Улсын Үндсэн хуулийг зөрчсөн нь нотлогдсон байхад зөрчөөгүй гэж хэлчихээд өндөр албан тушаалтай зууралдахыг “Д.Тэрбишдагвын шударга ёс“ бололтой юм. АРВАННЭГ: Онцгой байдлынханд хариуцлагагүйн гамшиг нүүрэлж, 2013 оны 5 дугаар сарын сүүлчийн 7 хоногт Архангай аймгийн Онцгой байдлын хэлтсийн аврагч ахлах ахлагч Г.Эрдэнэбаатар нь Аврах салбарын дарга н.Мөнгөншагай гэгчийн хувийн орон сууцан дээр ажиллаж байгаад 2013 оны 5 дугаар сарын 17-ны өдөр юманд даруулж амь насаа алдсан, Булган аймгийн Онцгой байдлын газрын аврагч-гал сөнөөгч Б.Ёндонжамц, Т.Мөнхжаргал нар 2013 оны 5 дугаар сарын 22-ны орой мотоцикльтэй осолд орж ихээхэн хүнд гэмтсэн, Б.Ёндонжамц нь тархиндаа хүнд гэмтэл авсны улмаас ухаан алдсан тул Орхон аймгийн нэгдсэн эмнэлгийн сэхээн амьдруулах тасагт олон хоног эмчлүүлсэн, Сэлэнгэ аймгийн Онцгой байдлын газрын Гал унтраах 61 дүгээр ангийн аврагч-гал сөнөөгч Б.Баатарцоож нь 2013 оны 5 дугаар сарын 22-ноос 23-нд шилжих шөнө бууны ослоор нас барсан харамсалтай хэргүүд шил шилээ даран гарч, өрөөлийг битгийхэл өөрсдийгөө хамгаалж чадахгүй будилж, ард түмэн ч мэргэжлийн байгууллагыг мэргэжлийн бус хүмүүсээр удирдуулсны “хар гай” гэж харамсаж, ОБЕГ-ын дарга ч холбогдох зарим дарга нарын цолыг бууруулж хариуцлага хүлээлгэж байсан энэ үед Шадар сайд Тэрбишдагва ОБЕГ-ын дарга Т.Дуламдоржид хариуцлага тооцохын оронд хөхүүлэн дэмжиж, цолыг 2013.06.13-ны дахин сэргээж шагнаснаас үзэхэд Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газрын дэд дарга Дэнзэн ажлаас халагдсантай утга нэг байна. Өөрөөр хэлбэл, удаа дараа хариуцлага алдсан Дуламдорж шагнуулж байхад ямарч хэрэг хийгээгүй Дэнзэн яагаад ажлаасаа чөлөөлөгддөг юм гэдгийг Ерөнхий сайдаас асуумаар байна. Хариуцлага алдсан хүнээ шагнаж хөхүүлэн дэмжих нь “Тэрбишдагвын шударга ёс” гэдэг бололтой. Хамгийн хачирхалтай нь эрхлэх асуудлын хүрээнд нь цэргийн болон цэрэгжсэн байгууллагууд хамаардаг Ерөнхий сайд, Шадар сайд, Батлан хамгаалахын сайд, Хууль зүй, дотоод хэргийн сайд нар “хурандаа” цол олгох эрхийг хуулиар эдэлдэггүй. Гэтэл Тэрбишдагва хуульд байхгүй эрхийг эдэлж, өөрийн хамтрагч Дуламдоржид “хурандаа” цолыг олон дахин олгож хуулиас дээгүүр албан тушаадтан гэдгээ олонд харуулав. Үүнийг ч бас л “Тэрбишдагвын шударга ёс” гэдэг бололтой. АРВАНХОЁР: 2013 оны 11 сарын 7-нд зохион байгуулагдсан форумыг “Сахилга хариуцлага” гэсэн сэдвийн хүрээнд хийж, Шадар сайд Д.Тэрбишдагва “Дэгтэй Монгол дэлхийд манлайлна” гэсэн данагар нэртэй илтгэл тавьж шоудлаа. Д.Тэрбишдагвын илтгэлд: “Төрийн алба гэдэг бол мэдлэггүй, чадваргүй, дадлага туршлагагүй, зүтгэл сэтгэлгүй хэн нэгний дамжин өнгөрөх туршилтын талбай биш, харин эх орон, ард түмнийхээ төлөө хоёргүй сэтгэлээр зүтгэх өндөр шалгуур, өндөр босготой алба. Иймд төрийн аль ч байгууллагад ажиллаж байгаа албан тушаалтан ямар нэг улс төрийн байгууллага, хүчний нөлөөнд автдаггүй, хууль стандартыг ягштал мөрддөг, зарчимч шударга, хөнгөн шуурхай, эелдэг даруу, өндөр соёлтой, мэдлэг мэргэжил дадлага туршлагаараа тухайн ажлын байранд тавигдсан шалгуурыг бүрэн хангасан хүн байх ёстой. Ийм байж эс чадваас төрийн албанд зууралдахын хэрэг юун”, “Төрийн байгууллага боловсон хүчнийг нутаг нуга, танил тал, улс төрийн үзэл бодлоор ялгаварлах байр сууринаас ямагт ангид байлгаж авлига хээл хахууль, хүнд сурталгүй үйлчилдэг өндөр мэдлэг мэргэжилтэй ур чадвартай, дадлага туршлагатай, сэтгэл зүтгэлтэй боловсон хүчнээр бэхжүүлэхийн төлөө ажиллах хэрэгтэй байна. Иймд төрийн албанд шахааны болон тохиолдлын хүнийг түр ажиллуулдаг танил тал хардаг явдлыг халж, төрийн албаны шалгалт өгч нөөцөд албан ёсоор бүртгэгдэж, тухайн ажлын байранд тавигдах шаардлагыг бүрэн хангасан хүмүүсийг авч ажиллуулдаг болж хэвших хэрэгтэй” гэсэн сүржигнэсэн уриалга нь Д.Тэрбишдагвын амны өнгөт шоу юм. Тухайлбал: 1. МАХН-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Г.Шийлэгдамба Бага чуулган дээрээ тавьсан улс төрийн илтгэлдээ “Бид намынхаа гишүүдээс 59-ийг нь ОБЕГ-т, есийг нь МХЕГ-т, долоог нь ЭМЯ-нд, гурвыг нь ТЕГ-т, 42-ийг нь ГЕГ-т, 17-г нь Худалдан авах үйл ажиллагааны газарт ажилд оруулсан” тухай онцолсоноос үзэхэд Д.Тэрбишдагвын сүржин илтгэл амны өнгөт шоу “шударга ёс” гэдгийг ард түмэн мэдэрсэн. Мөн одоогийн байдлаар Д.Тэрбишдагвын шахсан, тохиолдлын хүн болох хамаатан садан, нутаг нуга, танил талын гэх тодотголтой 110 гаруй хүн ОБЕГ болон түүний харъяа салбар нэгжүүдэд шинээр ажилд орсон нь илтгэлд дурьдагдсан асуудлаас маш их хөндий, хол зөрүүтэй байгааг гэрчилж байна. Ёстой нөгөө төрийн албыг төрлийн алба болгож байгаа хүн бол Тэрбишдагва, Дуламдорж нар юм. Тэрбишдагвын хэлсэнчлэн төрийн албанд зууралдахын хэрэг юун. 2. Д.Тэрбишдагвын санал оруулж томилуулсан ОБЕГ-ын дарга Т.Дуламдорж 2013 оны 9 дүгээр сарын 27-нд аймаг, нийслэлийн Онцгой байдлын газар, хэлтсийн дарга нарыг дуудаж, Тэрэлж амралтад архины цэнгээн зохион байгуулж, 10 гаруй сая төгрөгийн зардал гаргаж, 170-аад сая төгрөг цуглуулсан гэж сайрхан ярьж явна. Гэтэл бодит байдалд Онцгой байдлын асуудал эрхэлсэн байгууллагын үйл ажиллагааг харуулсан “Нарны жим” уран сайхны кино хийх хандив цуглуулах зорилгоор төсвийн хөрөнгөөр зохион байгуулсан архидалд нь эрхэм дарга Т.Дуламдорж, улсын нөөцийн газрын дарга Батбилэг, тамгын газрын дарга Алтангэрэл нарын зэрэг эвэртэн, туурайтнууд шинээр ажилд авч, дэслэгч цол олгосон, нялх-нууц амрагуудаа булаалдсан зодооноор өндөрлөж, газар, хэлтсийн дарга нар хоёр саяас доошгүй мөнгө хандивлах үүрэг авчээ. Архидалтаар Дуламдоржийн томилсон ангийн анд, СХД-ийн ОБХ-ийн дарга Алтансүх гэгч ОБЕГ-ын Тамгын газрын дарга Алтангэрэлийг зодсоны шагналд нэг таван хошуугаа хуулуулсан үйл явдлаар гэрчлэгдэж, аймаг, нийслэлийн ОБГ, хэлтсүүд нийт ажиллагсдын офицер цолтноос 50000, ахлагч цолтноос 30000 төгрөгийг цалингаас нь суутган тооцож, хандив нэрээр дээрэмдсэн байна. Дунджаар 4000 гаруй ажиллагсадын 500 нь офицер, 3500 нь ахлагч гэж үзвэл нэг удаагийн дээрмээр 130.0 сая (500*50000=25000000, 3500*30000=105000000) төгрөг авсан байна. Өмнө нь бас нэг удаа ингэж авсан гэж байгаа. Ямартаа ч киноны санхүүжилтэд 260.0 сая төгрөг бүрджээ. Энэ албадлагын хандивыг цалингаас авахыг төр хуулиар хориглосон байдаг юм. Хууль зөрчиж төсвийн мөнгөөр зугаацахыг “Тэрбишдагвын шударга ёс” гэдэг байна. 3. ОБЕГ-ын Аврах тусгай ангийн захирагч Чинзориг нарын хүмүүс 2013 оны 3 дугаар сард Түргэний голд шүхэрчдийн дадлага сургалт хийж байхдаа Хэнтий аймгийн “Бурханхалдун уул”-наа нисдэг тэргээр хээв нэг зочилж, зугаалсан зардлаа сургалт нэрээр халхалж, төсвийн мөнгийг шамшигдуулсныг Т.Дуламдорж нуун даргадуулаад байна. Нисдэг тэрэгний нэг цагийн хөлс 4500 $ гэж бодвол “Бурхан халдун очоод ирэхэд доод тал нь 6 цаг болно. Ингээд бодохоор Чинзориг нарын том толгойтой этгээдүүд 27000$ буюу 45 сая төгрөгийг салхинд хийсгэн зугаалжээ. Шадар сайд Д.Тэрбишдагва, ОБЕГ-ын дарга Дуламдорж нар мэдсэн ч мэдээгүй юм шиг царайлж байгаа нь иймэрхүү зугаа цэнгээн хэвийн үзэгдэл болж хэвшсэнийг харуулж байна. Энэ нь Дуламдоржийг албан тушаалаас нь чөлөөлөөд зогсохгүй, Шадар сайдыг ч огцруулах хангалттай үндэслэл юм. Тэрбишдагвын хэлсэнчлэн төрийн албанд зууралдахын хэрэг юун. Өнгөрсөн хавар Монгол Улсын Ерөнхий сайд Н.Алтанхуягийг хэдэн хүний хамт Бурханхалдун ууланд гараад цасан шуурганы улмаас төөрөхөд МАН-ынхан тэргүүтэй сөрөг хүчнийхэн бөөн сенсаци дэгдээж Ерөнхий сайдыг улалзуулан байж гарсан зардлыг нь Ерөнхий сайдтай хамт явсан хүмүүсээр төлүүлж байж санаа нь амарч байсан шүү дээ. Тэгэхээр гамшгаас хамгаалах сургалтад зарцуулах ёстой 45 сая төгрөгийг Онцгой байдлын албаны хурган дарга нар салхинд хийсгэсэн байна. Чинзориг гэгч нь Д.Тэрбишдагва, түүний ах Пүрэвдаавуу нарын хүссэнээр томилогдсон, нутаг нугынх нь эрх нэгэн. Танхай нь дэндсэн Чинзоригийн энэ нислэг нь Тусгай хамгаалалттай газар нутгийн тухай хуулийн 12 дугаар зүйлийн наймдахь хэсэгт заасан “аргагүйгээс бусад тохиолдолд тухайн газрын хамгаалалтын захиргаанаас урьдчилан авсан зөвшөөрөлгүйгээр агаарын хөлгөөр буулт хийх, хэт нам өндрөөр нислэг үйлдэх” гэсэн заалтыг зөрчжээ. Д.Тэрбишдагвын томилсон “дэгтэй монгол” төсвийн хөрөнгөөр-нисдэг тэргээр хууль зөрчин Бурханхалдун уулнаа зугаацахыг “Тэрбишдагвын шударга ёс” гэдэг байна. 4. Ажилд орох хүсэлтээ илэрхийлж уулзсан хүнээс ОБЕГ –ын дарга Дуламдорж 50 сая, 80 сая төгрөг нэхсэн мэдээлэл байдаг юм билээ. Мөнгө нэхээд сууж байна гэдэг нь мөнгө авах, өгөх асуудал түүний хувьд ердийн үзэгдэл болсныг гэрчилж байгаа юм. Одоо Т.Дуламдорж нь энэхүү авлига нэхсэн хэрэгтээ шалгагдаж байгаа юм байна. Мөнгө авч хурган даргын албан тушаалд томилох нь “Тэрбишдагвын шударга ёс” байна. 5. Нийслэлийн “А” зэрэглэлийн бүсэд Хот төлөвлөлтийн газраас 4 давхар барилга барихаар зөвшөөрөл авсан “Мон-ази” ХХК-ийн барилгыг 16 давхар болгох боломжтой талаарх дүгнэлтийг Дуламдорж нь авга эгч Тогоонямтайгаа хамтран гаргаж өгсөн. Хот төлөвлөлтийн төлөвлөгөөнд 4 давхар байхаар тусгагдсан барилгыг 16 давхар болгох боломжтой гэсэн ОБЕГ-ын даргын дүгнэлтээс их хэмжээний авлига үнэртэж байгаа юм. Албан тушаалаа хэтрүүлэн ашигласан нь 12 давхараараа олны өмнө ил эргэлдэж байхад дэгтэй монгол-Дуламдорж, Тэрбишдагвын хэлсэнчлэн төрийн албанд зууралдахын хэрэг юун. Энэ бас шударга ёс уу. 6. Төсвийн хөрөнгө оруулалтаар барих барилга байгууламжийн тендерт Т.Дуламдоржийн хувийн сонирхол нь хэт давамгайлж, санхүүгийн чадваргүй компаниар Багахангай дүүргийн ОБХ-ийн барилгыг бариулахаар 2013 оны 4 дүгээр сард сонгон шалгаруулсан бөгөөд уг компани нь тухайн барилгыг барьж чадахгүй гэдгээ 2013 оны 9 дүгээр сард ОБЕГ-т мэдэгдсэн нь бас шударга ёс уу. 7. Гачуурт тосгонд баригдсан 946 сая төгрөгийн төсөвт өртөгтэй Аврах, гал унтраах ангийн барилгын төсвийн гүйцэтгэлийг 2,8 тэрбум болгон хөөсруулж, 2014 оны төсөвт тусгуулахаар үндэслэлгүй санал оруулж ирсэн нь бас шударга ёс уу. 8. Төсвийн хөрөнгө оруулалтаар онцгой байдлын салбарын хэмжээнд баригдсан барилга байгууламжийн баталгаажилтын мөнгийг хуурамч материал бүрдүүлэн хувьдаа завшдаг явдал ОБЕГ-т хэвшил болсон байна. Үүний тодорхой жишээ ОБЕГ-ын барилга байгууламжийн асуудал хариуцсан ахлах мэргэжилтэн, Дуламдоржийн авга эгч Д.Тогооням гэгч этгээд баталгаажилтын мөнгийг хувьдаа завшссан болох нь мөрдөн байцаалтын явцад нотлогдож, улмаар ШШГЕГ-ын харъяа 461 дүгээр ангид 40 гаруй хоног хоригдоод эрүүл мэндийн шалтгаанаар батлан даалтад гарсан байна. Дуламдорж албан тушаалд томилогдоод жил гаруйн хугацаа өнгөрсөн ч уг муу зуршил, гэмт үйлдлийг таслан зогсоож чадаагүй нь МИАТ-ын мөнгө угаасан хэргийг үргэлжлүүлэн өвлүүлж ирсэнтэй агаар нэг байна. Энэ ч бас сахилга хариуцлага бишүү. Тэрбишдагвын хэлсэнчлэн төрийн албанд зууралдахын хэрэг юун. 9. Нийслэл, дүүргийн Онцгой байдлын газар, хэлтсийн удирдлагууд гамшигтай тэмцэх ажилд зарцуулагдах төсвийн хөрөнгийг албан тушаалаа урвуулан ашиглаж, хувьдаа завших явдал газар авсан байна. Үүний тодорхой жишээ нь НОБГ болж байна. Тухайлбал, нийслэлийн Онцгой байдлын газрын болон дүүргүүдийн ОБХ-ийн удирдлагууд томилолт, урамшуулал нэрээр 40 гаруй сая төгрөгийг, хувийн компаниас хандиваар авсан 40-өөд сая төгрөгийг албан тушаалаа ашиглан хувьдаа завшсан болох нь тогтоогджээ. Энэ байдал нь ОБЕГ-ын дарга Дуламдорж Засгийн газрын 2011 оны 311 дүгээр тогтоолоор батлагдсан дотоод хяналт шалгалтын журам, 2012 оны 129 дүгээр тогтоолоор батлагдсан дотоод аудитын дүрмийг хэрэгжүүлэх ажлыг удирдан зохион байгуулж чадахгүй байгааг гэрчилж байна. Нөгөө талаар Дуламдоржийн эс үйлдэл угтаа авилга гэсэн үг. Албан тушаалаа ашиглан төсвийн мөнгийг завшиж идэх нь “Тэрбишдагвын шударга ёс” бололтой. 10. 2013 оны 10 дугаар сарын эхээр Булган аймагт явагдсан гамшгаас хамгаалах сургуулийг зохион байгуулж, удирдахаар ОБЕГ-аас томилогдсон ОБЕГ-ын Бодлогын хэлтсийн дарга хурандаа Болдбаатар, мэргэжилтэн хошууч Батболд, ахмад Батбилэг нар архидан согтуурч хоорондоо зодолдож, аймгийн Цагдаагийн газарт баривчлагдсан байна. Энэ гэмт явдлыг ОБЕГ-ын дарга Дуламдорж мөн л мэдээгүй царайлж сууна. Үүнээс үзэхэд ОБЕГ-ын удирдлага болон албан хаагч нарт албаны ёс зүй гэдэг зүйл үндсэндээ устсан байна. Энэ ч бас сахилга хариуцлага биш үү. Тэрбишдагвын хэлсэнчлэн төрийн албанд зууралдахын хэрэг юун. 11. Сүүлийн 7 хоногийн дотор гэхэд л Аврах гал унтраах 10 ангийн салааны захирагч онцгой байдлын ахлах дэслэгч Цэнгэлхүү гэгч нь гал сөнөөгчөө хэвтэрт ортол зодсон, Дорноговь аймгийн ОБХ-ийн гамшгаас хамгаалах улсын байцаагч ОБЕГ-ын байранд шал согтуу явж байгаад УИХ-ын гишүүн асан Ганбямбыг заамдаж авсан, ... гээд энэ байгууллагын сахилга хариуцлагын асуудал шороонд булагджээ. Эндээс үзэхэд Д.Тэрбишдагвын томилсон “дэгтэй монгол”-ууд хариуцлагагүй, туршлагагүй, мэдлэггүй, хууль зөрчсөн үйлдлээрээ ОНЦГОЙД маналайлахыг сахилга хариуцлага гэдэг байна. Шадар сайд Д.Тэрбишдагва таныг энэ олон амныхаа зөрүүг арилгаж, хууль зөрчсөн дээрх олон бодит нотолгоонд хариуцлага хүлээж, “Дэгтэй-шударга монгол” гэдгээ өөрийн биеэр үлгэрлэн манайлайлж, огцорход байнга бэлэн байдгаа баталж, “АРД ТҮМЭНДЭЭ” харуулна гэж итгэж байна. (үргэлжлэл бий) 9999, 2014-09-15 15:04:42, 103.254.120.242Хариу бичих хошууч Баттулга нөхөр юм авахдаа заавал НОБГ-ын орлогч дарга хурандаа Эрдэнэбаатар даргадаа бас заавал хувь авна үүгээрээ нийлж Уламбаяр Бадамханд нартайгаа архидана иймд одоо хошууч Баттулгыг шалгах тэр тусам газрын хэмжээ зай хоорондын гарын үсэг, зураг өөрчилөх, комисс бас галын хор шахаж мөнгө авдаг бүлгийг хурандаа Эрдэнэбаатар ахалдаг.ОБЕГ-ЫН САНХҮҮГИЙН ГАЗРЫН ДАРГА ЭНХ-АМАР ГЭХ НӨХӨР ЧИНЬ АВЛИГАТАЙ ТЭМЦЭХ ГАЗАРТ АЖИЛЛАЖ БАЙСАН МӨРТЛӨӨ ДУЛАМДОРЖИЙН НУТАГ, НЭГ АНГИЙН НӨХӨР УЧРААС ТҮҮНТЭЙ НИЙЛЖ ТӨРИЙН ХӨРӨНГӨӨР БАЯЖИХ СЭТГЭЛ НЬ ДИЙЛЭЭД ЭНД ИРСЭН ЮМ ГЭСЭН. za 0 0 Хариулах Зочин 1 цаг 4 минутын өмнө аа тийм хошууч Баттулга нөхөр юм авахдаа заавал НОБГ-ын орлогч дарга хурандаа Эрдэнэбаатар даргадаа бас заавал хувь авна үүгээрээ нийлж Уламбаяр Бадамханд нартайгаа архидана иймд одоо хошууч Баттулгыг шалгах тэр тусам газрын хэмжээ зай хоорондын гарын үсэг, зураг өөрчилөх, комисс бас галын хор шахаж мөнгө авдаг бүлгийг хурандаа Эрдэнэбаатар ахалдаг.ОБЕГ-ЫН САНХҮҮГИЙН ГАЗРЫН ДАРГА ЭНХ-АМАР ГЭХ НӨХӨР ЧИНЬ АВЛИГАТАЙ ТЭМЦЭХ ГАЗАРТ АЖИЛЛАЖ БАЙСАН МӨРТЛӨӨ ДУЛАМДОРЖИЙН НУТАГ, НЭГ АНГИЙН НӨХӨР УЧРААС ТҮҮНТЭЙ НИЙЛЖ ТӨРИЙН ХӨРӨНГӨӨР БАЯЖИХ СЭТГЭЛ НЬ ДИЙЛЭЭД ЭНД ИРСЭН ЮМ ГЭСЭН. za 0 0 Хариулах Зочин 1 цаг 4 минутын өмнө аа тийм хошууч Баттулга нөхөр юм авахдаа заавал НОБГ-ын орлогч дарга хурандаа Эрдэнэбаатар даргадаа бас заавал хувь авна үүгээрээ нийлж Уламбаяр Бадамханд нартайгаа архидана иймд одоо хошууч Баттулгыг шалгах тэр тусам газрын хэмжээ зай хоорондын гарын үсэг, зураг өөрчилөх, комисс бас галын хор шахаж мөнгө авдаг бүлгийг хурандаа Эрдэнэбаатар ахалдаг.ОБЕГ-ЫН САНХҮҮГИЙН ГАЗРЫН ДАРГА ЭНХ-АМАР ГЭХ НӨХӨР ЧИНЬ АВЛИГАТАЙ ТЭМЦЭХ ГАЗАРТ АЖИЛЛАЖ БАЙСАН МӨРТЛӨӨ ДУЛАМДОРЖИЙН НУТАГ, НЭГ АНГИЙН НӨХӨР УЧРААС ТҮҮНТЭЙ НИЙЛЖ ТӨРИЙН ХӨРӨНГӨӨР БАЯЖИХ СЭТГЭЛ НЬ ДИЙЛЭЭД ЭНД ИРСЭН ЮМ ГЭСЭН. za 0 0 Хариулах Зочин 1 цаг 9 минутын өмнө аа тийм хошууч Баттулга нөхөр юм авахдаа заавал НОБГ-ын орлогч дарга хурандаа Эрдэнэбаатар даргадаа бас заавал хувь авна үүгээрээ нийлж Уламбаяр Бадамханд нартайгаа архидана иймд одоо хошууч Баттулгыг шалгах тэр тусам газрын хэмжээ зай хоорондын гарын үсэг, зураг өөрчилөх, комисс бас галын хор шахаж мөнгө авдаг бүлгийг хурандаа Эрдэнэбаатар ахалдаг 0 0 Хариулах Зочин 1 цаг 9 минутын өмнө аа тийм хошууч Баттулга нөхөр юм авахдаа заавал НОБГ-ын орлогч дарга хурандаа Эрдэнэбаатар даргадаа бас заавал хувь авна үүгээрээ нийлж Уламбаяр Бадамханд нартайгаа архидана иймд одоо хошууч Баттулгыг шалгах тэр тусам газрын хэмжээ зай хоорондын гарын үсэг, зураг өөрчилөх, комисс бас галын хор шахаж мөнгө авдаг бүлгийг хурандаа Эрдэнэбаатар ахалдаг 0 0 Хариулах Зочин 1 цаг 9 минутын өмнө аа тийм хошууч Баттулга нөхөр юм авахдаа заавал НОБГ-ын орлогч дарга хурандаа Эрдэнэбаатар даргадаа бас за
Новшнууд хохь нь ээ. Үхээнц моголцорууд
нөгөө шударга гарууд өөрсдөө шударга байдаггүй л юм байна
90 оноос өмнө инженерүүд үйлдвэр байгуулан, технологио боловсруулсаар ирсэн. Их дээд сургуулиас хүн залж байсныг мэдэхгүй юм. Гэтэл одоо тэр их дээд сургуулиудын удирдах зөвлөлд ороод суучихсан БЯ-ны шу, технологийн бодлого хариуцсан нөхөр нь инженер, ЭША-уудын бүтээлийн булааж аваад,сайд нь ТВ-ээр шоудаад байх юм. Ямар орны шу технологи нэвтрүүлдэг практик гэж манайх шиг юу ч мэдэхгүй хүмүүс монополь эрхтэйгээр шу технологийн бодлого хариуцаад пракик мэдэхгүйИХ-н гишүүд, багш нарт бөөн бөөнөөр нь өгөөд улс орноо хөгжүүлсэн түүх хаана байдаг юм? Энэ буруу системээ засч, колони болох замаа хаа. Ийм балай хувийн ашиг сонирхолоос чинь болоод Монгол улсад огт үйлдвэр хөгжихгүй байна. гадаадаас л баахан үхмэл хөрөнгө оруулж ирж байна.
Шударга ёс гэж ярьдаг МАХН хан даргатайгаа адил авилгачид шүү дээ. ТБД ын харьяа агентлагуудад албан тушаалыг арилжах явдал ил цагаандаа гарсан шүү дээ. Балиар юмнууд
Гудамжны үг хэллэг хэргэлсэн асуудлаа шийдэхдээ гудамжны арга барил ашигласан монголоор зөв бичиж чадахгүй албан бичгийн үг найрууллага мэдэхгүй хүмүүс партизан гэж цээжээ дэлдэн төрийн албанд олноор орж ирсэн. Төрийн алба гэдэг ёс зүйтэй өндөр босготой байхгүй бол монгол улс бусдын тохуу болно. Улс төрчид эх орноо тархай ард түмэн эв нэгдэлгүй байлгах талаар бүх зүйлийг хийж байна. Энэ нь тэд дураараа авирлахад эсэргүүцэл үзүүлэх хүчгүй байхад хэрэгтэй
Ийм боовнууд Төрөөс зайлах ёстой