Эм Зүйн Шинжлэх Ухааны Их Сургуулийн захирал, доктор, профессор Л.Цэрэндуламтай ярилцлаа.

“Монос” дээд сургууль нь Эм Зүйн Шинжлэх Ухааны Их Сургууль болсон тухай сонслоо. Хэзээ ийм шийдвэр гараа вэ?

Боловсрол, Соёл,Шинжлэх Ухааны Сайдын 80 тоот тушаалаар ийм шийдвэр гарсан.Энэ оны  3 сарын 25-наас эхлэн  “Монос” дээд сургууль нь Эм Зүйн Шинжлэх Ухааны  Их Сургууль болж байна.

Их сургууль болсноор чухам ямар өөрчлөлтүүд гарах  вэ? Ямар давуу талтай юм бол?

Нилээн хэд хэдэн чухал өөрчлөлтүүд гарна.Хамгийн гол нь гэвэл  зөвхөн “Монос” дээд сургууль  өргөжиж  буй төдийгүй Эм зүйн Шинжлэх Ухааны Их Сургууль Монгол улсад анх удаагаа үүсэн байгуулагдаж байгаа юм.
Эм зүйн Шинжлэх Ухааны Их Сургууль болсноор Эм зүйн шинжлэх ухааны цаашдын өсөлт, хөгжилтөнд томоохон  нөлөө үзүүлж,  хөгжлийн бааз суурь нь болно гэж харж байгаа.  Манай сургууль болон Эм судлалын хүрээлэн, “Монос”  Эмийн үйлдвэр гурав хамтраад Эм зүйн Шинжлэх Ухааны их сургууль болж өөрчлөгдөж байна. Ингэснээр үйлдвэрлэл, эрдэм шинжилгээ хосолсон цогц нэгдлийг бүрэн утгаар нь хэрэгжүүлэх боломж нээгдэж байгаа юм.  Жишээлбэл манай сургуулийн багш нар эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажилд түлхүү оролцох боломж нь нээгдэнэ. Бид эм судлалын хүрээлэндээ судалгаа, шинжилгээний ажлаа явуулаад , судалгаа шинжилгээний ажлынхаа  үр дүнг үйлдвэрлэлд нэвтрүүлээд хүн ардынхаа эрүүл мэндийн төлөө төлөвлөж буй ажлуудаа хэрэгжүүлэхэд илүү дөхөм болно. Үүний зэрэгцээгээр эм судлалын хүрээлэнгийн судлаач, эрдэмтэд манай сургуульд багшилна.Товчхондоо бол бидний хамтын ажиллагаа хөгжинө. Мөн сургалтанд ашигтай шийдлүүд гарахад дөхөм болно. Ер нь сүүлийн үед олон улсын хэмжээнд  төгсөгчиддөө мэргэжлийн онолын мэдлэгээс гадна практик чадварыг түлхүү эзэмшүүлэхэд ихээхэн анхаарч байна.  

Жишээлбэл : АНУ –ын Эм зүйн сургуулиуд онол дадлагын хичээлийн харьцааг 50:50 хувьтай болгох зорилт тавьж байгаа.Тэгэхээр бид ч гэсэн дэлхийн хөгжилтэй хөл нийлүүлэн сургалтаа чиглүүлж буй нь энэ бөгөөд  манай оюутнууд эмийн үйлдвэр дээр яг гардан очиж, танилцах , хамтран ажиллах боломжууд  нээгдэж байгаа юм. Мөн манайх гадаадын нэр бүхий их, дээд сургуулиудтай хамтран 3+2  хөтөлбөрүүдийг хэрэгжүүлдэг. Их  сургууль болсноор гадаад харилцааны чиглэлд ч томоохон ахиц гарах юм.

Эм Зүйн Шинжлэх Ухааны Их Сургууль яг хичнээн мэргэжлээр сургалт явуулж байна вэ?

ЭЗШУ-ны сургуулийн бүрэлдэхүүнд байдаг “Монос”сургууль нь одоогийн байдлаар эм зүйч мэргэжлээр 5 жилээр сурган, төгсгөж байгаа. Мөн эрүүл мэндийн эдийн засаг руу чиглэсэн нягтлан бодох бүртгэлийн ангид 4 жил сургаж байна. Уламжлалт анагаах ухааны сургууль маань уламжлалт анагаах ухааны их эмч мэргэжлээр оюутан 6 жилээр сургаж  байна. Эмийн үйлдвэрийн инженер, технологийн ангийг Монгол улсад анх удаагаа нээсэн байгаа. Эмийн үйлдвэрийн инженер, технологийн анги маань  Солонгос улсын Олон улсын их сургуультай хамтарсан хөтөлбөрийг хэрэгжүүлдэг. Оюутнууд маань энд 3 жил, Солонгост 2 жил сураад хоёр орны дипломтай төгсөх бүрэн боломтой. Бид саяхан  уг сургуулийн бүх материаллаг баазтай  нарийвчлан танилцахын сацуу эндээс очиж буй оюутнуудаа  байранд үнэгүй суулгах , эхний  6 сарын дараа ажиллах эрх олгох, сургалтын төлбөрөөс 18-20 хувь хөнгөлөх зэрэг  гэрээнүүдийг хийгээд ирсэн. Одоо зөвхөн оюутнууд маань  сайн сурах, Солонгос хэлийг сайн эзэмших л  үлдэж байна. Манай оюутнууд маань ч сайн суралцаж байгаа. Нэг жил  Монголдоо сурч буй оюутнууд маань гэхэд л одоо Солонгос хэлээр чөлөөтэй ярьж байна.

Танай төгсөгчдөөс ажлын байраар хангагдах явдал хэдэн хувьтай байдаг юм бэ?

“Монос” дээд  сургууль байгуулагдсанаас хойш   ажлын байраар хангагдах явдал маш өндөр хувьтай байж ирсэн . Өнгөрсөн онд гэхэд л нийт төгсөгчдийн  98 хувь нь ажлын байраар хангагдсан. Үлдсэн хувь нь жирэмсний амралт юм уу хүүхдээ асрах гэх мэт шалтгаанаар л хамрагдаагүй байдаг. Түүнээс ор ажлын байргүй хүн  байдаггүй. Ажлын байр маш их эрэлт хэрэгцээтэй байдаг .Манай төгсөгчдийн 25-30 хувь нь зөвхөн “Монос”-доо ажилд ордог.  Үлдсэн оюутнуудын хувьд  Монгол улсын томоохон эм ханган нийлүүлэх байгууллага, эмийн сангийн сүлжээнүүд, үйлдвэр, эмнэлгүүдэд ажиллах боломжтой. Зарим компаниуд манай оюутнуудыг эртнээс судалж, тэдний сургалтын төлбөрийг төлж, ирээдүйн боловсон хүчнээ бэлтгэж  байна.

Хаврын элсэлтийн шалгалтууд тун удахгүй эхлэх гэж байна. Нэг үеэ бодвол охид, хөвгүүд маань нарийн мэргэжил эзэмшихийг эрмэлздэг болжээ. Та эм зүйн салбарт 40 шахам жил ажилласан хүний хувьд эм зүйч мэргэжлийг сонирхож буй сурагчдад хандаж юу гэж хэлэх вэ?

Би анх 10 жилийн сургууль төгсөөд хуульч болъё гэж боддог байсан. Гэхдээ химийн багшийнхаа  зөвлөсний дагуу эм зүйч мэргэжлийг сонгосон. Энэ мэргэжлийг сонгосноороо үргэлж бахархаж явдаг. Яагаад гэвэл эм зүйч мэргэжил дэлхийн хамгийн эрэлт хэрэгцээтэй мэргэжлийн11-д явдаг юм. Нөгөө талаар хүн ардын эрүүл энхийн төлөө зүтгэдэг. Эмч хүн эмгүйгээр зэвсэггүй дайчинтай адил гэдэг.Тэгвэл эмзүйч хүн эмч нартаа сайн чанартай зэвсгийг бэлдэж, зөв хэрэглүүлэхгүй бол болохгүй гэдгийг дандаа санаж явах хэрэгтэй.
Сүүлийн үед энэ салбар маш их хөгжиж байна. Ингэхдээ биотехнологи, нанотехнологи талруугаа түлхүү хөгжиж байгаа.  Дэлхийн эмийн зах зээл 2020 он гэхэд 1.5 триллион долларт  хүрэх төлөв байгаа.   Улс орнууд биотехнологийн  үйлдвэр олноор байгуулж байна. Ялангуяа хөгжлийн төв нь Зүүн Өмнөд Азид төвлөрөх прогноз гарсан байна билээ. Ингээд бодохоор ирээдүйн эм зүйчдэд асар их боломж нээгдэж байна. Нөгөө талаар манай ард түмэн  эм зүйн асар их баялаг өвтэй.  Монголынхоо газар шороонд ургасан ургамал, эрдэс, малын  эд эсийг ашиглаад дэлхийд гайхагдсан эм бүтээх боломж байгаа шүү. Энэ сайхан боломжийг ашиглаж, мэргэжлээ зөв сонгоорой, сонгосон мэргэжлээ сайн эзэмшээрэй, сайхан Монгол орныхоо хөгжлийг бүтээсэн эзэд нь байгаарай гэж залуучууддаа хэлье.

М.Гал