Эдийн засагч Ч.Хашчулуунтай ярилцлаа.
-Монголын эдийн засаг мега төсөлгүйгээр өсч, тэлэх боломжтой юу?
-Боломжгүй. Монголын эдийн засгийн сүүлийн тавин жилийн хөгжил мега төслүүдтэй салшгүй холбоотой. 1940, 1950-иад онд эдийн засаг эрчимтэй хөгжиж эхэлсэн. Аж үйлдвэрийн комбинат, Улаанбаатар төмөр зам, Эрдэнэт, гурав, дөрөвдүгээр цахилгаан станц, нисэх гэж ирээд яривал мега гэж хэлэхээр олон төсөл тэр үед эхэлсэн. Энэ төслүүд Монголын эдийн засгийн хөгжлийг түргэтгэсэн. Харин зах зээлийн эдийн засагт орсноос хойш 2005 он хүртэл шилжилтийн 15 жилд ямар ч том төсөл хэрэгжээгүй. Тэр үед Монголын эдийн засаг хүнд байдалд орсон. Төгрөггүй, орлогогүй болж, Азийн хямралд гүнзгий нэрвэгдсэн. Дараахан нь хоёр удаа зуд болж эдийн засгийг бүр элгээр нь хэвтүүлж байлаа. Сүүлд 2009 оноос л эдийн засгийн өсөлт түргэсэх шатандаа орсон. Энэ үед Оюу толгой төслийг эхлүүлсэн учраас байдал эерэг зүг рүүгээ эргэсэн юм. Богино хугацаанд гурваас дөрвөн тэрбум ам.долларын хөрөнгө оруулалтыг бий болгож чадсан. Ингэж чадсан учраас хот суурин газрын бүтээн байгуулалтууд өрнөсөн. Дэд бүтэц тавигдсан. Аймгуудыг нийслэлтэй холбосон замуудаа барьж эхэлсэн. Энэ бүхний үндсийг Оюу толгойн хөрөнгө оруулалт тавьж өгсөн гэсэн үг. Чингис бондын хөрөнгөөр аймгуудыг нийслэлтэй холбочихлоо, Улаанбаатарт өчнөөн бүтээн байгуулалт өрнөлөө гэж байна. Гэтэл бид Засгийн газарт бонд гаргаж доллар босгох боломж, нөхцөлийг бий болгосон зүйл нь Оюу толгой төсөл гэдгийг анзаардаггүй.
-Оюу толгой байгаагүй бол “Чингис” бондоор мөнгө босгохгүй байж гэж ойлгож болох нь ээ?
-Тэгж ойлгож болно. Оюу толгой гэж дэлхийн хэмжээний том төсөл хэрэгжиж байгаа учраас бид олон улсын зах зээлд бонд гаргаж мөнгө босгосон. Оюу толгой төсөл хэрэгжихээс өмнө манай эдийн засаг өнөөдрийнх шиг 12 тэрбум ам.долларынх байгаагүй. Маш жижигхэн, гурав, дөрвөн тэрбум ам.долларын л эдийн засаг байсан. Бүр цаашлуулаад 2003 оны эхээр гэж яривал ердөө 1.2 тэрбум долларын эдийн засаг байлаа. Сүүлийн арван жилд арав дахин өссөний гол шалтгаан нь Оюу толгой төсөл. Оюу толгой төсөл амжилттай хэрэгжиж эхэлсний дараагаас нүүрсний салбар эрчтэй хөгжсөн. Дараа, дараагийн мега төслийн суурь бүрдсэн. ТЭЦ-5, төмөр замын бүтээн байгуулалт гэж ярьдаг болсон маань Оюу толгойтой холбоотой. Мега төслүүд байгаагүй бол Монгол гэдэг улс мал аж ахуй, аялал жуулчлалаасаа багахан мөнгө олдог жижигхэн орон хэвээр орших байсан. Дэлхийн зах зээлд санал болгох өөр зүйл бидэнд байхгүй.
-Улстөрчид сүүлийн үед мега төслийг тэгэх ёстой, ингэх учиртай гэж ирээд дор бүрнээ янз бүрээр тайлбарлах боллоо. Энэ ер нь эдийн засаг талаасаа хэр зөв хандлага вэ?
-Маш буруу хандлага. Мега төсөл бол аж ахуйн бүтээн байгуулалт. Аж ахуйн бүтээн байгуулалт бүхэн ашгийн төлөө байдаг. Ашгийн төлөө хийж байгаа үйл ажиллагаанд улстөрчид орох шаардлагагүй л дээ. Ашгаас нь хүртэх гэж, ойр тойрны хүмүүс, нэр холбоотой компаниудаа төслийн үр өгөөжинд багтаах гэж янз бүрийн нөхцөл тавьж, тулгалт хийгээд байвал том төслийн бүтээн байгуулалт үргэлжлэх боломжгүй. Дотоодын компаниудад ийм тулгалт хийхээр “Ямар эх орноосоо гаралтай биш. Улстөрчидтэйгөө эвлэрээд ажиллая” гээд тэвчиж ажилладаг. Гадныхан бол хүлээн зөвшөөрөхгүй. Монгол ганцаараа нүүрс, зэстэй биш, тулгалт хийгээд байдаггүй улсад очиж ажиллая гээд л мөнгөө аваад гарчихдаг. Сүүлийн хоёр жилийн хугацаанд байдал хэцүү болсоор байна. Гадаад хөрөнгө оруулалт тэг рүү тэмүүлчихлээ. Дотоод хөрөнгө оруулалт багасч байна. Үндэсний компаниуд өмнө нь нэг үеэ бодвол байшин барилга, цахилгаан станц бариад явж байсан. Одоо бол бүтээн байгуулалтын нэг ч төсөл алга. Тэгэхээр дотоодынхон ч хязгаартаа тулчихсан гэсэн үг. ТЭЦ-5-ыг гэхэд хориод жил ярьж байна. Өнөөг хүртэл шийдэгдээгүй байна.
-Оюу толгой бол өнөөдөр Монголд хэрэгжиж байгаа цорын ганц мега төсөл. Энэ төслийн далд уурхайн бүтээн байгуулалтын хоёр дахь шатны санхүүжилт зогсоогүй бол эдийн засаг ямар байх байсныг эдийн засагчийнхаа хувьд төсөөлөх боломжтой юу?
-Оюу толгойн далд уурхайн хоёрдугаар шатны хөрөнгө оруулалтын хэмжээ зургаа орчим тэрбум ам.доллар гэж яригддаг. Одоо ажиллаж байгаа баяжуулах үйлдвэрийг зөвхөн ил уурхайд зориулж бариагүй. Оюутолгойн далд уурхайн хүдрийг баяжуулахад зориулж барьсан том хүчин чадалтай. Оюу толгой дөрөв таван хэсгээс бүрддэг. Гэтэл бид дөнгөж ил задгай уурхайг нь л ашиглаж эхэлж байна. Дийлэнх нөөц нь газрынхаа гүнд бий. Тэр их баялгийг гаргаж мөнгө болгохын тулд гүний уурхайн бүтээн байгуулалтыг үргэлжлүүлэхээс аргагүй. Гүний уурхайн бүтээн байгуулалтыг 2012-2013 онд үргэлжлүүлсэн бол гэрээний хүрээнд зургаан тэрбум ам.доллар орж ирэх байсан. Бүтээн байгуулалтын хугацаа таван жил гэж бодоход жилд тэрбум ам.долларын хөрөнгө оруулалт найдвартай орж ирэх байлаа. Эдийн засагт “үржүүлэгч” гэсэн ойлголт бий. Хөрөнгө оруулалт хэлбэрээр орж ирсэн мөнгө эдийн засагт эргэлдэхдээ үрждэг гэсэн үг. Манайд уул уурхайн үржүүлэгч хоёртой тэнцүү байдаг. Оюу толгойгоос авч байгаа нэг тэрбум ам.долларын хөрөнгө оруулалт эдийн засагт эргэлдэхдээ хоёр тэрбум ам.доллар болж хувирна гэсэн үг. Учир нь Оюу толгой тэр мөнгөөрөө юм захиална, худалдаж авна, ажил хийнэ. Мөнгийг нь авсан компани өөрсдөө юм хийж, борлуулна. Үржүүлэгч гээд байгаа нь ийм учиртай.
-Оюу толгойн далд уурхайн хоёр дахь шатны санхүүжилт хийгдэхгүй нэг жил болбол эдийн засагт ямар эрсдэл учрах бол?
-Эдийн засаг бүрэн дампуурна. Албан ёсоор зарлаагүй л болохоос бүрэн дампуурлын ирмэг дээр ирчихээд байгаа. Саяхан ОУВС манайд тусгай судалгааны бүлэг явуулсан юм билээ. Тэд судалгаа хийгээд ОУВС-ийн дөрөвдүгээр зүйл гэсэн тайланг гаргасныг харлаа. Засгийн өрийн хэмжээ 2015 онд 81 хувьд хүрнэ гэсэн тооцоо гаргасан байсан. Байдал энэ хэвээр үргэлжилбэл эдийн засгийн өсөлт 2015 оныхоос хоёр дахин удааширна гэсэн дүгнэлт гаргасан байна лээ. ОУВС-гийн судлаачдын “Монгол Улс төлбөрийн чадварын хувьд нэн эрсдэлтэй болж байна, өрөө төлөхөд ямар ч гарц алга” гэсэн дүгнэлтүүдийг энд зориуд онцолмоор байна.
-Таны ярианаас том мөнгө авчрах том төслөө урагшлуулах л бондын өрөө төлөх бодитой гарц гэж ойлголоо?
-Өөр гарц байхгүй. Бидэнд Оюу толгойн хоёрдугаар шатны санхүүжилтийг эхлүүлж жилд тэрбум ам.долларын хөрөнгийн урсгалыг наашлуулах боломж бий. 2020 он хүртэл буюу гүний уурхай ашиглалтад орох хугацаа хүртэл жил бүр хоёр их наяд төгрөгийн хөрөнгө оруулалт аваад байх боломжтой. Уул уурхайн хөрөнгө оруулалтын үржүүлэгч нь хоёр байдаг учраас жилд дөрвөн их наяд төгрөгийн хөрөнгө оруулалт бий болно гэсэн үг. Мэдээж энэ мөнгө 100 хувь Монголд үлдэхгүй. Хөрөнгө оруулалтын багагүй хэсэг нь тоног төхөөрөмж, машин техник болно. Монголд үйлдвэрлэдэггүй учраас гаднаас авахаас аргагүй. Тал орчим хувь нь Монголын эдийн засагт үлдэнэ. Гэхдээ импорт ч үржүүлэгч нөлөөтэйг мартаж болохгүй. Тэр их тоног төхөөрөмж, техникийг авчрахад Монголын тээврийн компаниуд ажилтай болдог. Тээврийн компаниудын борлуулалт нэмэгдэх нь бидэнд л ашигтай. Одоо бол тээврийн компаниудын борлуулалт уначихсан. Тэгэхээр монголчуудын сонголт их энгийн. Яг энэ байдлаараа яваад 2015 оны сүүл, 2016 оны эхээр эдийн засгаа унагах нэг сонголт байна. Эдийн засаг бүрэн уналтанд орсон тэр үед бид бондын өрөө төлж чадахгүй. Зүй нь 2016 онд мөнгөө хуримтлуулаад 2017 онд “Чингис” бондын өрөө төлөх ёстой. Гэтэл 2016 онд төсвийн алдагдал тав орчим хувьтай байна гэсэн төсөөлөл гарсан байна лээ. Ирэх жил ямар ч хуримтлал үүсгэж чадахгүй гэдгийг энэ тооноос харчихаж болно. Нөгөө сонголт нь Оюу толгойг явуулж, хөрөнгө оруулалт татах. Бид их өндөр татвар авдаг. 20-30 хувийг бол заавал авч байгаа. Таван толгойг ч хөдөлгөх хэрэгтэй. Тэгж байж бид бондын өрөө төлөх боломжтой болно.
-“Оюу толгой”-н Монголд оруулж буй нэг ам.доллар тутамд төчнөөн центийн хөрөнгө оруулалт дагаж орж ирдэг гэсэн судалгаа тооцоо байдаг юм болов уу?
-Ер нь бол бий. Оюу толгойн нэг ам.долларын хөрөнгө оруулалтын 10-15 хувьтай тэнцэхүйц мөнгө гадны хөрөнгө оруулалт болж дагаж орж ирдэг гэсэн тооцоо байдаг. Оюу толгойтой ямар ч хамаагүй хөрөнгө оруулалт гэсэн үг. Тэд Оюу толгой шиг том төсөл хэрэгжиж байгаа учраас иргэд нь ажилтай орлоготой, худалдан авах чадвартай байна гээд шинэ төслүүд хэрэгжүүлдэг юм. Зах зээл нь эрүүл гэж үздэг хэрэг л дээ. Хөрөнгө оруулагчдын хувьд орлоготой, худалдан авах чадвартай иргэдэд зориулж барилга барьж, дэлгүүр, ресторан нээж, төрөл бүрийн жижиг үйлдвэр босгож ажиллуулдаг. Харин иргэд нь ажил, орлогогүй, төр засаг нь ойлгомжгүй загнаад байвал өндөр эрсдэлтэй гэж үздэг. Хэн ч мөнгөө хог дээр хаяхыг хүсэхгүй. Харамсалтай нь Монголын өнөөдөр хөрөнгө оруулахад эрсдэлтэй нөхцөлд байна.
-Оюу толгойн хоёр дахь шатны санхүүжилт зогссон нь хөрөнгө оруулагчдад хүлээлт үүсгэчихлээ гэж ярьдаг. Эдийн засаг талаасаа хэр бодитой дүгнэлт вэ?
-Бодитой дүгнэлт. Ер нь бүх том хөрөнгө оруулагч тодорхой хэмжээний ашиг олох гэж хөрөнгө оруулалт хийдэг. Ашгаа олох нөхцөл нь эдийн засгийн хэвийн өсөлт. Тийм учраас том төслүүдээ яаж шийдэж байна гэдгийг заавал хардаг. Одоогоор манай улсад хэрэгжиж байгаа ганц том төсөл бол Оюу толгой. Эрдэнэтийн хувьд аль далаад онд хөрөнгө оруулалт хийсэн учраас зардлаа нөхсөн гэж үздэг. Харин Оюутолгой зардлаа нөхөх шатандаа явж байгаа. Ийм онцлогтой төслийнхөө асуудлыг шийдэж чадахгүй бол төлбөрийн чадвар муутай гэсэн дүгнэлт ойрын жилүүдэд гарч ирнэ. Тэр утгаараа Оюу толгойн дараагийн шатны хөрөнгө оруулалтуудыг хэрхэн шийдэх нь хөрөнгө оруулагчдын хувьд анхаарахаас аргагүй зүйл. Асуудлыг нь шийдэж чадахгүй энэ мэтээр гацаагаад байвал хөрөнгө оруулагчид мөнгөө итгэж оруулахгүй. Хэчнээн олон улсын хурал хийж, уриад нэмэргүй. Нэг том төслөө олигтой авч явж чадахгүй байж олон шинэ төсөл явуулна гэж ярих нь утгагүй гэсэн дүгнэлт хийгээд л буцна.
-Эдийн засагч хүний хувьд Оюу толгой зэрэг мега төслийн хэрэгжилтэн дээр ийм зүйлийг л анхаараасай гэсэн бодол бий байх...?
-Оюу толгой бол Монголын анхны мега төсөл. Энэ төслийг хэрэгжүүлж эхэлсэн 2009 онд дэлхий хямралтай байсан. Тэр үед манай эдийн засаг маш жижигхэн байсан учраас их хэмжээний мөнгө гаргаж санхүүжүүлэх боломж байгаагүй. “Рио” тэр үед бүх хөрөнгө оруулалтыг хийсэн учраас Монголын Засгийн газар энэ компанид эзэмшиж буй хувийнхаа хэмжээгээр өртэй. “Рио” мөнгөө гаргаад үйлдвэр бариад өгчихлөө. Манайд бараг их наяд төгрөгийн татвар өгсөн. Энэ төсөлд дор хаяж 400-500 монгол компани ханган нийлүүлэгчээр ажиллаж байгаа. 5000-6000 монгол хүн ажилтай байна. Төсөл цаашдаа томорч өргөжвөл энэ хэмжээ улам нэмэгдэнэ. Оюу толгойгоос хүртэх өгөөжөө нэмэгдүүлэх эсэх нь биднээс л шалтгаалж байна. Шийдэхгүй маргаад яваад байж болно л доо. Ил уурхайн нөөц дуусаад ирвэл яах вэ гэдэг том асуудал бий. Хэдэн арван жил биш зуу, хоёр зуун жил орлого оруулах төсөл болгоё гэвэл шийдвэрээ гаргаад явах ёстой. Дахин хэлэхэд “Рио” бидний өмнөөс өчнөөн мөнгө төлсөн. Өөрийнхөө нэр хүндээр их хэмжээний хөрөнгө татаж чадсан. Бид ч гэсэн хувь эзэмшигчийнхээ хувьд хариуцлагатай хандах ёстой. Эдийн засгийн хувьд ийм ач холбогдолтой төсөл дээр улстөрч бүр хувийн ашиг сонирхлоор хандвал хэцүү л дээ. Оюу толгой төсөл бол дэлхийн зах зээл. Дэлхийн эдийн засагт Монгол улс хамтран ажиллаж чадах эсэхийн том шалгуур. “Рио” бол ашгийн төлөө компани. Яг л олон улсын дүрмээр ажиллаж байгаа. Биднийг харж үзэх ёстой ах дүү биш. “Рио” учраас Монголд өөрөөр хандах ёстой гэсэн ойлголт байхгүй. Дэлхийн дүрмээр л тоглоно. Хөрөнгө оруулалтын гэрээг хуулийн дагуу хийсэн. Тэр гэрээ бидэнд таалагдах эсэх нь тусдаа, өөр асуудал. Байгуулсан гэрээний дагуу талууд үүргээ хүлээж, үйлдвэрээ бариад явах учиртай.
Ц.БААСАНСҮРЭН
Эх сурвалж: "Өдрийн сонин"
Сэтгэгдэл0
Чиния эдийн засаг мэддэг гэж юу байсийн. Цаадуулынхаа заавраар Монголын эдмйн засгийг хороллоо. Сурах бичгээ жаахан нухацтай унш.
Хашчулуун гэж харин жинхэнэ гадны бөгс долоогч хөгийн новш байна да. Харийнхан хэдхэн улс төрчтэй нийлэн дээрмийн гэрээ хийснийг хүн бүр мэдэж байна. Ингэж цөлмүүлж байхаар онгон байгалиа авч үлдээд хойч ирээдүйдээ үлдээсэн нь дээр. ОТ байхгүй бол монгол сөнөчихгүй.
монголын эдийн засгийн хямралыг далитдуулж луйвар хийхийг хэнд ч зөвшөөрөхгүй. худалдагдсан лоббист гэж энэ Хашчулууныг хэлнэ. эдийн засгийн алуурчидийг харж ав
Hashchuluun bol ard tumnii huvid chuluun hashaa ium. Gehdee jijig muu hashaa. Haga tsohi.
Хашчулуун үнэнийг хэлсэн байна. өөрөөр тэгээд яаж хөгжих гээд байгаа юм бэ? байгаа баялгаа ашиглаж байж мөнгөтэй болж, тэр мөрөөдөөд байгаа баян нийгмээ байгуулна шүү дээ. одоогийн байгаа шиг бие биесээ хардаад, эрлийз хурлийзаар нь дуудаад, тэрэнд нь нөгөө хар масс нь итгээд, дараагийн сонгууль, хар масс хоёроо бодож үхээнц царайлсаар байтал энэ улсын маань давуу чадвар шал дээр унаж байна шүү дээ. ингээд л хоорондоо хэрэлдээд эргүүтээд байвал харин жинхэнэ тамын тогооны үлгэр болох буйзаа. том таслүүдийг явуулахгүй нэхдээ ард түмний нэр барьж ярьдаг улстөрчдөөс асуугаараай - ард түмний мэдэлд байна гэж хорвоод тийм зүйл байдаггү юмаа. ард түмний нэрээр төр нь менежмент хийдэг, төр менежмент хийхээр яаж дампуурдгийг арай мартаагүй баймаар даа. Сэрээчэээ сэрээч!!!!!!
End bichsen zarim humuus hytad, esvel uvur mongol yum shig sanagdchihlaa. Buun ug usgin aldaa haragdaj baih chin.
Milton Friedmanii Monetarist mayagiin ium l iarij bn. Pizda mini ene chini MGL-d zohihgui, ugur hooson tolgoi. Aluurchin!!! Ingej helehgui bol aluurchniig iolgohgui.
ene bid hoeriin ediin zasag meddeg gej yu baisan yum be. olon jil l darga hiij yblaa neg udaa ch oligtoi yum hiij chadaagui neg dolidoi l ybsan gar daa. hudalaa bvlterehdee l sain hvn dee..odoo bas oyintolgoin ulaan hamgaalagch boljee..
Өнөөдөр дэлхийн бүх улс орон Хятадад бараа бүтээгдэхүүнээ борлуулах зах зээл олж авахын төөлөө өөр хоорондоо уралцаж байна. Гэтэл Женко Хятадын аюул гэдэг үгээр сүрдүүлэн нүүрс тээвэрлэх үйлдвэрлэлийн чанартай төмөр замыг 6жил саатуулж манай нүүрсний өрсөлдөх чадварыг дэлхийн зах зээл дээр унаган,Оросын нүүрсэнд давуутай байдал олгон зах зээлээ алдсанаас одоогийн байдлаар тэрбум гаруй долларын алдагдал хүлээгээд байна.Үүнээс гадна Өмнөговийн нутаг байгаль орчин бүхэлдээ нүүрсний тоосонцорт дарагдан ургамал мал ан амьтан үхэж үүнийгээ даган хүн ард нь нүүрсний тоосонцорын улмаас амьсгалын замын өвчинд нэрвэгдэн амьд явах аргагүй болж байна. Харин Женкогийн хүчин зүтгэлийн ачаар Орсуудад маш таатай нөхцөл бүрдэж нүүрсний экспортоо нэмэгдүүлээд зоссонгүй Коксжих нүүрсний 2 том уурхай ашиглалтад оруулаад байна. Уг уурхай нь Байгаль-Амурын төмөр замаас 240км зайтай оршдог бөгөөд одоо холболтоо хийж эхлээд байна.
CHINESE NATIONALISTIC COMMENTS
Turd oirtuulj bolohgui nuhduudees bolj dampuurah ni todorhoi mongoliod humuus youch chiidej chadahgui ulsiin ih hural tarah estoi
Mongol uls 12 terbum dollaryn ediin zasagtai denduu jijig oron baina. Qatar uls 2 saya huntei ch ediin zasag n 150 terbum dollar. Manaih dongoj 12 terbum bolchood baij neg ih mungutoi bolson yum shig mungunduu sagaj horongo oruulalt bagasgana gej soliorch baigaad onoogiin ene baidald hursen. Manai 1 hund noogdoh GDP 4000$ l baihad Qatar uls 75000$ baina. Asar ih zoruu baigaa biz. Mongol yu ch boloogui baij ingej peediih demii
Энэ чинь харин жинхэнэ гадны бөгс долоогч хөгийн новш байна да. Харийнхан хэдхэн улс төрчтэй нийлэн дээрмийн гэрээ хийснийг хүн бүр мэдэж байна. Ингэж цөлмүүлж байхаар онгон байгалиа авч үлдээд хойч ирээдүйдээ үлдээсэн нь дээр. ОТ байхгүй бол монгол сөнөчихгүй.
Ok. Yag unen. Baigali suitgene, muljino. Bayan hoosnii ialgaa ih bolgono. Uhuulne. Iostoi HOSHNOGO
Үнэхээр Оюутолгойн төсөл Монголын хувьд (асар) том төсөл гэхдээ Эрдэнэтээс 4 дахин том (нөөцтэй) байж Монголд ямарч ашиг өгөхгүй байгаад байгаа нь их сонин байгаа юм. Угаасаа гэрээн дээр хоёр дугаар шатны хөрөнгө оруулалт гэж байхгүй. Тийм болохоор үүнийг Оюутолголйгоос дахиж мөнгө идэх гэсэн бялуу хуваах гэсэн хүмүүсийн увайгүй оролдлого гэж би хувьдаа үздэг. Гадаадын компаниудын гар хөл болсон хүмүүсийг харахаар бүүр бөөлжис хүрдэг. Уг нь энэ нөхрийг гайгүй нөхөр юм байх гэж бодсон чинь амрыг харж хамрыг долоодог өөдгүй хулчгар гар байсан юм байна.
Зөв. Гэрээн дээр 2 дахь шатны хөрөнгө оруулалт гэж байхгүй. Оюутолгой борлуулалтын орлогоосоо өөрийгөө санхүүжүүлээд явах ёстой. Оюутолгой 2014 онд 1 сая тн зэсийн баяжмал, энэ нь 150 мянган тн зэс, 600 мянган унци алт. Хангалттай.
Гадаадаас тэр дундаа үндэсний эрх ашигт зөрчилдсөн хөрөнгө оруулалтгүйгээр хөгжихгүй гэж хэлж байгаа хүн өөрийгөө эдийн засагч гэж нэрлээд ярилцлага өгч байгаад нь би үнэхээр харамсаж байна. Эдийн засагчид чинь харин ийм л үед ухаан санаагаа уралдуулж эдийн засгийн өёөлтийн төлөө тэмцэж өөр эдийн засгийн хөгжлийн гарцуудыг олох ёстой байтал ингэж ярьж амаа бузарлаж суух гэждээ. Арай ч дээ. Үүний хажуугаар Монгол улсад хийх бүтээх шаррдлагатай зүйлс маш их байхад өөрийн амрыг хараад сууж болмооргүй байна. Сэрээчээ ноён Ч.Хашчулуун аа...!!!!!!
Mungugui bol yu hiih um be? Munguu OT-oos l bosgono shdee. Chi tiim surhii um bol uuruu sanaa olood gargaad ir l dee, shuumjlehees uur chi yu hiij chadah um be?
Хашчулуун гэдэг этгээд тэгээд мөнгөтэй болох гээд л ингэж яриад байгаа юм уу?
Энэ асуудлаар "ХЭН нь ХЭН бэ" гэдэг нь яг таг харагдах.
П. Очирбат гуай хvртэл "Энэ нvvрсийг биднээр ухуулахгvй бол э/з сенене" гээд л шантаажлаад л явж байна даа.
Очирбат бол царайнаасаа баляар дотортой новш. хятадын тагнуул
Бүх энэ балиар юмны эхийг Очирбат тавьсан шүү.
Оюутолгой явдагаараа явж байгаа. Харин хоёр дугаар шатны хөрөнгө оруулалт гэж нэрлэсэн энэ луйврыг хийхгүй бол хэсэг хүмүүс хоосрох гээд энэ хүн улайраад зүтгээд байна.
Одоо хэдэн жилч хамаагүй бүсээ чангалах хэрэгтэй. Энэ Оюутолгойн гэрээтэй гэрээгүй амьдраад л ирсэн амьдарсаар ч байх болно. Оюутолгойг эхлүүлэхгүй бол Монгол улс хоцроно эсвэл сүйрнэ гэж байгаа улсууд өөрсдийнхөө амрыг бодож хэлж ярьж байгаа. Риотинто Монголоос зайлбал зайлаг...
Gadaadyn horongo oruulalt ajlyn bair bii bolgono, shine tehnolog avchirna, tord bolon busad tatvaruudyg tolno gej l uzsen um bn. Haerin tatvaraa tataj avch chadah uu, oorniin humuusee ajiltai bologh uu gedeg bidnii asuudal bh. Unendee 90-eed ind manai ediin zasag ter bum am.dollar ch hureegui bj bilee. Shuud horongo oruulaltyn shuud bus ashig ch bdag l um gesen.
Ene batsaan chin harin ch yostoi deed bgaa humuusiin zaavraar yavj bgaa novsh bn daa.
TV-eer yarij bsan humuus enerji resursyn deeguur MMC geed um bicheed zuraad bsan ni yu um bol? Sumitomo doosh chiglesen sum havid hargdsan.
BAS L 1 JUNGAA
Bas l neg amandaa mungu chihuulsen hulsnii bicheech, tarhi ugaagch
Эдийн засагчид чинь бууж өгдөг хүмүүс юмуу эсвэл өөр гарц хайх ёстой хүмүүс юм уу?
хэдийгээр энэ том төслүүдээ бушуухан эхлүүлээсэй гэж хүсдэг энгийн иргэн ч гэсэн алдагдалтай бол хүлээх хэрэгтэй. өнөөдөр өлслөө гээд манай Монголчууд хэдэн малаа хямдханаар борлуулчихдаагүй л юмсан.
Энхсайхан чинь дандаа Бээжинд таарах юмаа, гэр нь энд байдаг юм уу? Би орчуулганд их явдаг. Нисэх буудал байнга ордог юм. Тэгээд их сонирхож байна. Уг Монгол улсын сайд нь биз дээ. Ажил нь энд байдаг юм уу?
Mongol hun yaagaad nuurs uhaj chadahgui gej. Bid chadna shuu de.
odoo bol uahahaasaa iluu tomorzamiin yaria l yavj bgaa l daa
Хашчулуун шиг амьтас одоо больдоо. Баяртайгаа цуг баяртайшдээ.
Хашчулуун харамсалтай нь харин зөв яриад байна.
Bi uhert muu hujaa mini
Хулгайч Баяр, Баярцогтын өмнөөс бичсэн шүү.
hashchuluun odoo mcs d ajillaad bn uu
Үүнээс өөр гарц олж харахгүй байгаа энэ этгээд эдийн засагчдийн нэр битгий бариад байдаа ийм амьтас хааяа нэг байдаг л юм
Оюутолгойн гэрээгээ сайн үзэх хэрэгтэй шүү дээ. Өөрийн толгойгоор биш хүний амаар ажил явуулаад байх юм. Гэрээн дээр 2 дахь шатны хөрөнгө оруулалт гэж байхгүй. Оюутолгой борлуулалтын орлогоосоо өөрийгөө санхүүжүүлээд явах ёстой. Оюутолгой 2014 онд 1 сая тн зэсийн баяжмал, энэ нь 150 мянган тн зэс, 600 мянган унци алт. Хангалттай. Эдийн засгийн хүндрэлээр далимдуулж Оюутолгойн 2 дахь шатны хөрөнгө оруулалт гээд, түүнийх нь 34 хувийг дахиад зээлээр худалдаж авах болоод байна гэж үү. Түүнээс өмнө тэр зардлын 2 тэрбумын хэтрэлтийг маш суурьтай шалгах хэрэгтэй. Бараа түүхий эдийн үнэ, долларын ханш өссөн тул ийм хэтрэлт байж болно гэж яриад байх юм, үгүй шүү дээ. 2009 оны Оюутолгойн ТЭЗҮ-д энэ эрсдэлийг 1 тэрбум долларт багтаачихсан. Ийм хэтрэлт байхгүй.
Санжаагийн Баярын уяаны нохой овоо урт уяатай, угаадасыг нь ахиухан хийж өгсөн юм байх даа. Ойрын үед овоо хуцдаг болчихож. С.Баярыгаа цаазлуулах үед наад нөхрийг чинь танихгүй гээд зогсож байхдаа сийхгүй амьтан даа.
Баярын бууны нохойн эдийн засагч гэж үхсэн нохойн чацга нохойн жогорхой гэж мэдэх үү?
Hashchuluun gej soliotoi amitan yam daa OT g ashiglaltand oruulahgui bol Mongol uls udurt 1 say dollar aldaad baina geed l heden jiliin umnu eheg heden yamnuud hutsaad soliortsgood baisan Alib tegeed hugjsun bayajsan yam alga Etsest ni baahan urtei l hotsorloo ingej hudlaa yarihaa bolioch Iim medleg chadvargui amitad turiin undur albanaas buugaad deed surguulid bagshilaar Mongol uls yaj ch hugjih ve dee Gadny gar hul bolson l amitan baina sh tee
ӨӨРИЙГӨӨ ЭДИЙН ЗАСАГЧ ГЭЖ БОДСОН ХООСОН ТОЛГОЙНУУДААС БОЛЖ ЭНЭ УЛС ХЭЦҮҮДЛЭЭ.
IAG UNEN KEYO IH SURGUULIIN BAAS
ухсан ч сайжрахгүй дээр хэдхэн ла лар баяжина ард түмэн босоно шүү.
ТИЙМ НӨЛӨӨТЭЙ ЧАДВАРТАЙ ЭДИЙН ЗАСАГЧ ЮМ БОЛ ЯАГААД ДАПУУРАХИЙГ ХҮЛЭЭГЭЭД БАЙСАН ЮМБЭ? ЯАГААД ӨМНӨ НЬ ӨӨРӨӨР ДУУГАРЧ АЛСЫГ ХАРААГҮЙ ЮМ БЭ. ЯМАР ЧАНСААТАЙ ЭДИЙН ЗАСАГЧ ӨНӨӨДӨР ЮУ ДУУГАЧ БАЙГААГААС ЖИНХЭНЭ ЧАДВАР ЧАНСАА НЬ ТАНИГДАХ БОЛНО. ӨНГӨРСӨН ХОЙНО НЬ БУРУУ ЗАМААР ХӨТЛӨХ ГЭЖ ОРОЛДОЖ БАЙГАА ЭНЭ Э/З ЧИД МУУ ДҮНГ ТАВЬЧИХЛАА ГЭЖ.
Оюутолгой Таван толгой ер нь газар доор ямар ч баялаг байхгүй бол Монгол улс тэгээд яах бсан юм бэ? Ямар ч баялаг заяаагаагүй тул улсаараа дампуураад алга больё гэх үү. Дээр суугаа мануухайнууд та нар дэндүү амиа бодсон арчаагүй баа юм биш үү. Жаахан баялаг ухвал мафидаад өөрсдөө баяжчихна. Та нар бол Монгол улсын төлөө биш та нар бол Монгол улсын дайснууд.
ЕР НЬ ТЭГЭЖ ЯРИХ ЮМ БОЛ АРД ТҮМНИЙ БАЯЛГИЙГ ХУЛГАЙГААР ЛУЙВАРДАЖ АВСАН НӨХӨДҮҮДИЙН ДАНСАНД БАЙГАА МӨНГӨ НИЙТ ИРГЭДЭД ТЭНЦҮҮ ХУВИАРЛАГДАХ ЁСТОЙ БАЙСАН ХӨРӨНГӨ ЮМ. ТЭР БАРИЛГА БОЛОН ХУВИЙН ОРОН СУУЦ, ГАДААДАД БАЙГАА ҮЛ ХӨДЛӨХ, ХӨРӨНГӨ. ТИЙМЭЭС ЭНЭ ХҮМҮҮСЭЭС ХӨРНГӨ ГАРГАЖ ЭНЭ ИХ ӨРИЙН СҮЛЖЭЭГЭЭ ТӨЛҮҮЛЭХ ХЭРЭГТЭЙ. БАЙДГИЙГ НЬ ЗАРУУЛАХ ХЭРЭГТЭЙ. ЭНЭ БОЛ ТЭДНИЙ ХӨДӨЛМӨРЛӨЖ ОЛСОН ХӨРӨНГӨ БИШ, АРД ТҮМНИЙГ ЛУЙВАРДАЖ ОЛСОН ХӨРӨНГӨ.