Манай нийгэм дэх өнөөгийн хямрал нэлээд гүнзгий бөгөөд ужиг шинжтэй харагдана. Буруу замаар будаа тээвэл буцахдаа шороо тээнэ гэгч болж байна. Буруу замаар явсан нь тодорхой, буцаж замаа олох шаардлагатай.
Харин юу тээж хаа хүртэл буцах вэ. Өр, хямрал, төөрөгдөл гээд бидний огт хүсээгүй тээшнүүд энд байна. Гэхдээ бид энэ хүндрэлийг давж чадна. Гарц болон гаргалгаа нь байна.
Граммын худалдаа, ширхэгийн тохиролцоо, бартерын наймаа, бэлэн мөнгөний хомсдол, хэт ядуурал, хэрээс хэтэрсэн гадаад өр, огтоос үнэмшилгүй худал албан статистик. Энэ бүхэн туйлдсан улс дампуурлаа зарлахын өмнө нийгэмд нь бий болдог үзэгдлүүд. Гамшиг нүүрлэснийг илтгэх бусад олон шинж тэмдэг өдгөө манайд илрээд байна. Эрх баригчдын зүгээс хэрэгжүүлж буй асар өндөр, 10.8 хувийн хүүтэй 500 сая ам.долларын гадаад зээл, жижиг дунд бизнес, бага дунд орлоготой иргэдээ шулсан НӨАТ-ын татварын шинэ систем, 10 хувь болгон бууруулж байгаа малчны зээл зэрэг арга хэмжээнүүд нь сонгууль угтсан түр зуурын амь тариа мэт ажиллагаа бөгөөд эцсийн үр дагавар нь Монголыг амь тавиулах хугацааг улам наашлуулах үйлчилгээтэй юм.
НИЙГМИЙГ ГАМШИГ РУУ ТҮЛХЭХ ЭДИЙН ЗАСГИЙН ХЯМРАЛЫН ШАЛТГААН ЮУ ВЭ?
Баячуудын ханаж цадахгүй шунал, эрх мэдлийг атгасан олигархи бүлэглэл хоорондын ашиг сонирхлын тэмцэл, дунд, доод давхаргын сүнсээ алдсан арчаагүй байдал гээд олон шалтгаан бий. Эдийн засагч, судлаачийн хувьд Монголын нийгмийн доройтол, хямрал, далд колончлолд орсон байдал нь улс төр, эдийн засгийн суурь тогтолцооны гажуудалтай холбоотой гэж харж байна. Өдгөө эрх баригчдын хүч түрэн хэрэгжүүлж буй “Чөлөөт зах зээл” гэх эдийн засгийн институцийн суурь бүтэц, тогтолцоо нь гадаадад боловсруулагдсан. Монголын онцлогыг тусгаагүйн улмаас сөрөг үр дагавар авчирч, улмаар улсыг маань далд колончлолд оруулаад байгаа юм…
МАНАЙ НИЙГЭМД ҮЙЛЧИЛЖ БУЙ БАНК САНХҮҮГИЙН МӨЛЖЛӨГИЙН СИСТЕМИЙГ ӨӨРЧЛӨХ
Дэлхийн 188 орноос банкны зээлийн жигнэсэн дундаж хүү нь 20 хувиас давсан улс 12 байдаг… Тухайлбал, Монгол, Уганда, Мадгаскар, Киргиз, Гамбиа... Банкны хүүгийн ийм дарамттай нөхцөлд бидний ярьдаг нийгмийн хөгжлийн тулгуур болсон аж үйлдвэрлэл, жижиг, дунд бизнесийн хөгжил үнэндээ үлгэр, хэрэгжих боломжгүй мөрөөдөл юм...
Тэгвэл банкны системийг хэрхэн өөрчлөх вэ, зээлийн хүүг яаж бууруулах вэ. Үүнд банкирууд “Манай хадгаламжийн хүү өндөр 12-13 хувь. Тиймээс бид зээлийн хүүг бууруулах боломжгүй” гэж тайлбарладаг. Үнэндээ энэ нь улиг болсон хэллэг...
ДОТООДЫН ҮЙЛДВЭРЛЭЛ, ЗАХ ЗЭЭЛЭЭ ХАМГААЛАХ БОДЛОГО ЯВУУЛАХ
Чөлөөт худалдаа нэрийн дор орж ирж буй гадны үйлдвэрлэгчдийн довтолгооноос дотоодын үйлдвэрлэл болоод зах зээлээ хамгаалах бодлого явуулах нь хөгжлийн гарааны тулгуур алхамуудын нэг. Эдийн засгийг алсан энэхүү чөлөөт худалдаа гэгч далд колончлалын бодлого манайд анх 1997-1998 онд гадаад худалдааны татварыг тэглэснээр хэрэгжиж эхэлсэн юм. 1996 он буюу худалдааны татварыг тэглэхийн өмнөх жилд гадаад худалдааны татварын орлого 14 тэрбум байсан бол 1998 он буюу татвар тэглэлт бүрэн хэрэгжсэн жилд 1.5 тэрбум болж буурсан нь гадаад худалдаанаас орох орлогыг даруй 9.2 дахин бууруулсан, сөхөрч явсан эдийн засгийг элгээр нь хэвтүүлж мөлхүүлсэн үйлдэл байсан юм...
Гадаад худалдаанд ч мөн давхар хэрэгждэг НӨАТ-ыг тойрсон асуудлууд яригдаж байгаа өнөө үед хавтгайруулсан таван хувийн гаалийн татварын бодлогод салхи оруулах цаг аль хэдийнэ болсон. Дотоодын үйлдвэрлэлд хэрэглэгддэг материал, түүхий эдүүд импортын татвараас чөлөөлөгдөх, дотоодын үйлдвэрлэлийн бүтээгдэхүүнтэй өрсөлдөх бэлэн бүтээгдэхүүний импортын татварыг өсгөх, квотоор хязгаарлах, стандарт тогтоох, дотоодын үйлдвэрлэгчиддээ татаас өгөх гээд шаталсан, төрөлжсөн арга хэмжээ авах замаар үйлдвэрлэлийг жинхэнэ утгаар нь дэмжих цаг болсон. Дэлхийн худалдааны байгууллагын гишүүн, хоцронгуй хөгжилтэй орны хувьд Монгол улс тус байгууллагаас өгөгддөг (SDT-Specialized Differentiated Treatment) худалдааны хөнгөлөлтүүдийг эдлэх, худалдааны татварыг өнөө баримталж буй хавтгайруулсан таван хувиас 17-20 хүртэлх хувиар өсгөх бүрэн боломжтой...
ОЛОН ТӨРЛИЙН ӨМЧИЙН ХАРИЛЦААГ БҮРЭЛДҮҮЛЭХ
...Тусгайлан боловсруулсан хар технологиор төрийг балбаж, сүг болгоод төрийн мэдэлд очсон улсын өмч, нийгмийн баялгийг булаан авч гадаад, дотоодын этгээдүүдэд хуваан тарааж байгаа нь үндэсний аюулгүй байдалд ноцтой эрсдлийг учруулж буй завхрал юм.
Хувийн өмчийг хамгаалах, түүний хөгжлийг дэмжих нь төрийн үндсэн үүрэг, бодлогын салшгүй нэг хэсэг байх ёстой… Нөгөө талаас нийгмийн хөрөнгөөр бүтсэн биет болон биет бус баялгууд бөгөөд үүнд эрүүл мэнд, боловсрол, эрчим хүч гээд хүний суурь хэрэгцээг хангадаг үйлдвэрлэл, үйлчилгээний салбарууд орно. Улсын өмчийн даатгалын болоод эрүүл мэндийн сангууд, их дээд, бага дунд сургуулиуд, эмнэлгүүд, цахилгаан станцууд, тээвэр, холбооны сүлжээнүүд гэх мэт гэсэн үг… Франц, Норвег, Швед гээд өндөр хөгжилтэй орнуудад нийгмийн суурь хэрэгцээг хангадаг бүхий л салбарууд үндсэндээ төрийнх нь мэдэлд байдаг төдийгүй төрийн өмчит компаниуд зах зээлд нь зонхилох үүрэг гүйцэтгэж хөгжлийнх нь түүчээ болж байдгийг санах хэрэгтэй...
Дан ганц хувийн өмчид тулгуурласан нийгмийг цогцлооно, хөгжинө гэх хаа ч бодитоор хэрэгждэггүй үзэл баримтлалыг сохороор шүтэж зүтгүүлэх нь эдийн засагт төдийгүй үндэсний аюулгүй байдалд ноцтой аюул учруулах эрсдэлтэй. Тиймээс хувийн, улсын, нийтийн өмчийн тэнцвэржүүлсэн тогтолцоог бий болгох ёстой.
ЗАХ ЗЭЭЛ ДАХЬ ТӨРИЙН ОНОВЧТОЙ УДИРДЛАГА
Зах зээлд төрийн зохицуулалт шаардлагатай. Тэр дундаа хоцронгуй хөгжилтэй болоод шилжилтийн эдийн засагтай манайх шиг улсын хувьд нэн чухал гэдгийг олон улсын туршлага харуулдаг. Зах зээл дэх төрийн оролцоо Францад 56, Норвегт 59, Англид 40 хувь байдаг аж. Харин Монголд дөнгөж 35 хувь байдгийг харвал Монголын төр зах зээлд хэт оролцоод байна гэдэг яриа үндэслэл муутай болохыг баталж буй.
Нөгөө талдаа, зах зээлд төрийн оролцоо байдаг, хэрэгтэй гэдгийг нотолж байгаа хэрэг. Бүх зүйлийг үндсэндээ чөлөөтэй тавьсан сүүлийн 25 жилийн горыг бид илүү их өвдөлтөөр мэдэрч байна. Бидэнтэй нэгэн зэрэг гараанаас эхэлсэн Казахстан, Вьетнам, Хятад, Орос бүгд хөгжлөөрөө биднээс хол тасарсан бөгөөд чухамдаа л зах зээлийг төрийн маш зөв зохицуулалтаар удирдаж байгаад амжилтын “нууц” нь байгаа юм. “Төр муу менежер” гэх барууны хар технологи Монголд хүчтэй ажиллаж төрийг үгүйсгэх, төрөөс бүх өмчийг нь салгаж авах зохион байгуулалттай ажиллагаа хэрэгжиж байна... Төрийн зохицуулалт юунаас эхлэх вэ.
Миний дээр дурдсан, банк санхүүгийн суурь тогтолцоог өөрчлөх, гадаад худалдааны протекшианист бодлого явуулах, хувийн болоод улсын, нийтийн өмчийг хослуулан хөгжүүлэхээс эхэлнэ... Энэ төлөвлөгөө Монголыг зөвхөн гамшигт байдлаас гаргах төдийгүй, тогтвортой хөгжлийн замд нь гаргана. Дээрх бодлогыг алхам алхамаар, гэхдээ тууштайгаар хэрэгжүүлж эхлэх хэрэгтэй...
Эдийн засагч Х.Батсуурь
Сэтгэгдэл0
Яг адилхан улсуудын нэр?!!!сөнөж буй улсын нийгмийн бодлогтой адил гэхээр хуурамч хулгайч алуурчин ардчилал бол сөнөөж мөхөөхийн гоё нэр байжээ чааваас!Яаядаа байз!