ОРШИЛ
XXI зуунд энх тайван ба дайны төлөв байдлын хоорондын ялгаа арилах хандлага үзэгдэж эхэлж байна. Дайныг аль хэдийн зарлахаа больсон ба мөн нэгэнт эхэлсэн дайн ч гэсэн бидний мэдэх зааг хүрээнд явагдахаа больжээ. Саяхныг хүртэл дайны талаарх бидний ойлголт өөр байлаа. Дайныг үзэх үзэл Цөмийн зэвсэг, Химийн зэвсэг, Бактерлогийн зэвсэг, Ердийн зэвсэг, түүний хөнөөлийн үр дүнгээр дайныг ойлгодог байлаа. Орчин үед “Дайны дүрэм”-д ч гэсэн өөрчлөлт орж байна. Улс төрийн болон стратегийн зорилгодоо хүрэхэд цэргийн биш аргуудын гүйцэтгэх үүрэг өсч, энэ нь зарим тохиолдолд үр нөлөөгөөрөө зэвсгийн хүчийг хамаагүй их даван гарах боллоо. Ашиглан буй тэмцлийн аргууд нь гол төлөв хүн амын эсэргүүцэгч чадавхийг оролцуулан хэрэгжүүлж буй улс төр, эдийн засаг, мэдээлэл, хүмүүнлэгийн болон бусад цэргийн бус арга хэмжээнд чиглэх болов. Энэ бүхний дээрээс далд шинж чанар бүхий цэргийн арга хэмжээ, түүний дотор мэдээллийн тэмцлийн арга хэмжээ, тусгай операцийн үйлдэл зэрэг нэмэгдэж байна.
Нэг: ДАЙН ТҮҮНИЙ ӨӨРЧЛӨЛТ
Орчин үед хувь хүнийг ашиг сонирхлоор нь залан чиглүүлэх арга хэрэгсэл нь далд дайны буюу тагнуулын хэрэгсэл байхаас гадна улс төр, бизнесийн салбарт маш өргөнөөр хэрэглэж байна. Тэгвэл орчин үед үндэсний аюулгүй байдалд заналхийх аюул нь дээд эрэмбийн технологийн хөгжил, дэлхийн геополитикийн тогтолцоо, геостратегийн ашиг сонирхпоос хамаарч шинэ өгөгдөхүүн, шинэ арга тактик, шинэ хэрэгсэлтэй болсон нь нэгэнт тодорхой болоод байна.
Эхний алхам нь Монгол Улсын Их Хурлаар ашигт малтмалын хуулийг батлуулах процесс байсан ба үүний тулд Дэлхийн банкны болон бусад гадны экспертууд зөвлөгөө өгөх нэрийн доор хуулийн төслийг боловсруулах үйл ажиллагаанд нөлөөлөх тактик байсан гэж үзэж болох юм. Энэхүү ашигт малтмалын хуулийг олон улсын стандартад нийцүүлэх нэрийн дор өөрсддөө ашигтай нөхцлөөр “тархи угаах” замаар Монгол Улсын Их Хурлаар батлуулж чадсан явдал юм
Эртний Хятадын гүн ухаантан, цэргийн жанжин Сүнз “Дайтах урлагийн дээд зэрэг бол дайсантайгаа тулалдахгүй дарж авах юм” гэсэн сургаал өнөөдөр биеллээ олж байна. 2500 жилийн тэртээ бичигдсэн зохиол өдийг хүртэл судлагдсаар, уншигдсаар л байна.Энэ зохиол хүний сэтгэлийн мөн чанарыг таньж хэрхэн өрсөлдөгчөө ялахыг сургажээ. Гол ялалт нь тулаан хийлгүй ялах. Энэ бол дайсан этгээдийг сэтгэлээр нь ялан дийлэх арга ухаан юм. Яаж вэ гэвэл ухааны хүч, хууран мэхэлж, арга заль хэрэглэж байж ялна. Хэрвээ хүч чадалтай байвал тэрийг өрсөлдөгчдөө харуулахыг хатуу хориглоно. Нэг удаагийн сэтгэлийн хөөрлөө дарж, ялчихлаа гэж баярлаж, бахдаж болохгүй гэдгийг хатуу сануулсан гэж тодорхойлсон байдаг нь тэгш биш /ассиметрик дайн / дайны онолын суурь болж байна. “Дайн бол дэвшлийн хөдөлгүүр” гэх санаа ч өнөөдөр эрдэмтэн судлаач нарын дунд байна. Дайны цар хүрээ нь хэдий чинээ их байна төдий чинээ хөрөнгө оруулалт цэрэг, аж үйлдвэрийн цогцолборын шинэ технологид орж ирдэг. Шинэ технологи нь энхийн амьдралд өөрийн гэсэн хэрэглээнд ордог. Дайны үр дагавар хэдий чинээ сүйрлийн байвал мөн л төдий чинээ өргөн цар хүрээний сэргээн босголт явагдана. Зэвсэгт хүчнийг ашиглахгүйгээр улс орны төрийн, зохион байгуулалтын, эдийн засгийн болон оюун санааны орон зайд халдах болсноороо онцлогтой байна. Орчин үеийн дайн, түрэмгийлэл гэдгийг шинэ, илүү өргөн ойлголтод багтаан авч үзэхийг эрмэлзэх болсон. Өнөөдөр дайн, түрэмгийлэл гэдэг ойлголттой уялдаа холбоотой цэрэг-хүчний (хатуу хэрцгий) болон зөөлөн хүчний стратеги, технологи, тэр дундаа цэрэг-хүчний, цэрэг-улс төрийн, цэрэг-эдийн засгийн, цэрэг-мэдээллийн, цэрэг-сэтгэл зүйн зэрэг түрэмгийллийн янз бүрийн (ассиметрик буюу тэгш бус дайны) хэлбэрүүд болоод байна.
Тэгвэл орчин үед үндэсний аюулгүй байдалд заналхийлэх аюул нь дээд эрэмбийн технологийн хөгжил, дэлхийн герполитикийн тогтолцоо, геостратегийн ашиг сонирхлоос хамаарч шинэ өгөгдөхүүн, шинэ арга тактик, шинэ хэрэгсэлтэй болсон нь нэгэнт тодорхой болоод байна. Үүний нэг жишээ бол “ассиметрик буюу тэгш бус дайны” дайны ажиллагаа юм. Зүүн Европ, Украин, Киргизэд гарсан “хувьсгал” болон Орост болсон “шинэчлэл” зэрэг нь улс төрийн, зохион байгуулалттай, мэдээллийн, түрэмгийллийн, Серби-Хорват-Босни, Афганистан, Иракийн дайн зэвсэгт тэмцлийн, Тажикистан, Ливи улсад эдийн засгийн хэлбэрээр явагдсан гэж үзэж болох юм.
Эрдэмтэн, судлаач нар дээрх дайны талаарх ойлголтыг янз бүрээр орчуулж судалгааны эргэлтэд оруулж байна.“Ассиметрик буюу тэгш бус дайны”, “Хязгааргүй дайны үйл ажиллагаа” Unrestricted warfare-хязгаарлалтгүй, хориглоогүй дайны хэрэгсэл, Тэгш бус дайны үйл ажиллагаа, Эрлийз дайны үйл ажиллагаа гэдэг ойлголтууд байна. “Ассиметрик дайны үйл ажиллагаа” (Unrestricted warfare - хязгаарлалтгүй, хориглоогүй дайны хэрэгсэл ч гэж орчуулж хэрэглэж болох) гэдэг ойлголт 1999 онд Хятадын Ардын Чөлөөлөх Армийн хурандаа Кюу Лайг, Ван Хиг Су нарын хэвлүүлсэн бүтээлээс үүдэлтэй гэж үздэг. Энэхүү номонд Хятад улс АНУ-тай дайн хийсэн тохиолдолд ямар арга, тактикаар дайн явуулах вэ? гэдгийг цэрэг дайны стратеги талаас нь онцолж бичсэн байна.Дээрх судлаачид “Ассиметрик буюу тэгш бус дайн”-д доорхи аргыг дайн явуулах хэрэгсэл болгон авч үзсэн байна.
Үүнд:
1.Хууль эрх зүйн дайны хэрэгсэл
2.Эдийн засгийн дайны хэрэгсэл
3. Сүлжээний (Мэдээлэл) дайны хэрэгсэл
4. Терроризм
б.Ердийн дайны хэрэгсэл
Уг бүтээлийн гол санаа нь дээрх дайны арга хэрэгслийг ашигласнаар шууд дайн хийснээс хэд дахин бага зардалтай ба илүү хор хөнөөлтэй гэдгийг онцлон авч үзсэн байна.
Үүн дээр дайн явуулах бусад аргууд болох экологийн, химийн, микробиологийн, генетикийн, нанотехнологийн, психотроны, мэдээллийн, технологийн, технологи дамжуулалтын, демографын гэх мэт өндөр эрсдэл дагуулдаг технологиуд нэмэгдээд ирэхээр ассиметрик дайны хэрэгсэл хичнээн цар хүрээтэй болсон нь илэрхий байна. Судалгаанаас үзвэл ассиметрик дайны онол нь “дайн” гэдэг ойлголтыг нийгэм-улс төрийн үйл явц гэж үздэг бөгөөд геополитикийн субъектуудын тэмцлээр нөөц баялаг, үүрэг, эрх мэдэл олж авах, газар нутгаа тэлэх, дэлхийн шинэ газрын зургийг бүрдүүлэх, цаашлаад стратегийн амжилт ололтоо ашиглах зэргээр тодорхойлогдоно гэж үзэж болно.
Хоёр: ЭРДЭС БАЯЛГИЙН ОЛБОРЛОЛТ ДАЙНЫ ХЭРЭГСЭЛ БОЛОХ НЬ
Өнөөдөр буурай орныг ( мэдээллийн хэрэгслээр) тархи угаалтын замаар өөрийн стратеги бүтээгдэхүүний нийлүүлэлтийн талбар болгох асуудал өөрийгөө хамгаалах чадваргүй бүх оронд хэрэгждэг. Учир нь ихэнх улс өөрсдийн геополитик болон геостратегийг хэрэгжүүлэхийн тулд олон улсын хуулинд заасан заавар, заалтуудыг өөртөө ашигтай байдпаар өргөн хэрэглэдэг. Мөн өөртөө ашигтай нөхцөл байдлыг үүсгэхийн тулд олон төрлийн улс төрийн болон санхүү эдийн засгийн шахалтуудыг үзүүлдэг нь ч үнэн. Энэ процессыг тодорхой жишээн дээр авч үзье.
Манай улс газрын доорхи эрдэс ашиглах ашигт малтмалын тухай хуулийг батлан гаргасан тухайн цаг үеээс эхлэн ассиметрик дайны нэг болох хууль эрх зүйн дайны арга хэрэгслийн нөлөөлөлд өртөх магадлал, үзэх үндэслэл байна.
Үүнд: Эхний алхам нь Монгол Улсын Их хурлаар ашигт малтмалын хуулийгбатлуулах процесс байсан ба үүний тулд Дэлхийн банкны болон бусад гадны экспертууд зөвлөгөө өгөх нэрийн доор хуулийн төслийг боловсруулах үйл ажиллагаанд нөлөөлөх тактик байсан гэж үзэж болох юм. Энэхүү ашигт малтмалын хуулийг олон улсын стандартад нийцүүлэх нэрийн дор өөрсддөө ашигтай нөхцлөөр “тархи угаах” замаар Монгол Улсын их хурлаар батлуулж чадсан явдал юм.
Хоёр дах алхам “Ашигт малтмалын тухай хууль” ба “Гадаадын хөрөнгө оруулалтын тухай хууль” хавсарч гаргаснаар гадны хөрөнгө оруулагч нар Монголын стратегийн ордуудыг өөрийн болгох гол зорилтуудаа хэрэгжүүлэх гол нөхцөл нь болсон.
Гурав дах алхам Улсын газар нутгийг өөрийн, эсвэл олон улсын зах зээлд хувьцаа гаргах маягаар баталгаажуулж авах асуудал. Ингээд эцэст нь ямар дүр зураг гарч ирж байна вэ гэхээр Монгол Улсын хуулийн дагуу олон улсын конвенцоор батлагдсан хэм хэмжээнд орчин үеийн хууль эрх зүйн дайны технологийн аргаар геостратегийн бодлого хэрэгжүүлсэн байдаг. Энэ бүх процессыг шат дараалалтай нь авч үзвэл:
1.Дэлхийн олон улсын түгээмэл конвенцуудад Монгол улс орсон тохиолдолд ямар үүрэг хүлээж байгаагаа маш сайн ухамсарлан үзэж харах ёстой байсан ба эдгээр олон улсын хууль тогтоомжийг Монгол Улс мөрдөх болсонтой холбогдуулж гарч болох бүх эрсдэлийг Үндэсний аюулгүй байдлын бодлогын хүрээнд шинээр бодлого боловсруулах асуудалд Монгол Улс хайхрамжгүй хандсан байдал,
2.Ашигт малтмалын хуулийг Үндсэн хууль болон аюулгүй байдлын бодлого 2-той маш сайн уялдуулж хийгээгүй ба гадны экспертүүд, зөвлөхүүдийн “санал зөвлөмжийг” сайтар нягтлаагүй, олон улсын стандартад нийцүүлэх нэрийн дор өөрсдөө мэдэхгүй асуудлуудыг шууд хуулбарлах маягаар хэрэгжүүлсэн байдал,
3. Ашигт малтмалын хуулийг батлуулахын тулд олон төрлийн “лобби”-дох үйл ажиллагааг хэсэг хүмүүсийн ашиг сонирхлоор шийдсэн байдаг,
4. Ашигт малтмалын хуулинд нэг хуулийн этгээд болон хувь хүнд олгож болох лицензийн тоог хязгаарлаагүй байдал (Логик талаас нь бодоход нэг хүн нэгэн зэрэг 100 200 талбайд нэгэн зэрэг хайгуул хийж, олборлолт явуулна гэж мэдээж хаана ч байхгүй асуудал)
5. “Гадны хөрөнгө оруулалтад таатай орчин бүрдүүлэх” гэдэг зөвхөн төлөвшсөн, хууль эрх зүйн сайн хамгаалалттай хөгжингүй орнуудад хэрэгждэг технологийг буурай оронд “тархи угаах” замаар буруу хэрэгжүүлж, Үндэсний аюулгүй байдпыг өндөр эрсдэлд оруулсан байдал,
6.Гадаадын компаний эрх зүйн байдлыг буруу тодорхойлсон ба Монгол Улсын Загийн газраас зөвшөөрөл аваагүй байж дур мэдэн хувьцаа гаргах асуудлыг хуульчлан
хориглоогүй байдал,
7. Гадны хөрөнгө оруулалттай компани Монголын стратегийн орд газруудыг гадаадад худалдах эрх зүйн байдлыг тодорхой багцалж, хуульчлаагүй байдал,
8.Монгол улс олон улсын хууль дүрэмд захирагдах тул гарцаагүй байдалд оруулах стратегийг гадны хөрөнгө оруулалттай компаниуд цаанаасаа “тусгай” дэмжлэгтэйгээр хэрэгжүүлсэн байдал. Эцэст нь Монгол Улс энэ бүх асуудлыг шийдэхийн тулд нэг бол асар их өрөнд орох, эсвэл Үндэсний аюулгүй байдлаа маш том эрсдэлд оруулах гэсэн хоёр хүнд сонголтын эрмэгт тулах нөхцөл бүрдээд байна. Дэлхийн ямар ч хөгжингүй орнуудын цаад жинхэнэ эзэн нь тодорхой биш, эцсийн хариуцлага тооцох боломжгүй, тодорхойгүй, эсвэл оффшор тодотголтой хөрөнгө оруулалтын компаниудыг аливаа улсын стратегийн ач холбогдолтой ямар ч салбарт оруулдаггүй.
ДҮГНЭЛТ. Дэлхийн хөгжингүй орнуудад олон хэмжээт эрсдэлийн өгөгдөхүүнийг Үндэсний аюулгүй байдлын бодлогын хүрээнд авч үзэхдээ гарч болох бүх аюул, үр дагаварыг дангаараа ганц хүн, эсвэл ганц байгууллага бүрэн гүйцэд тодорхойлох боломжгүй юм. Олон тооны их сургууль, төрийн бус байгууллагууд, стратеги, систем судлалын олон институцийн оролцоотойгоор асуудпыг бүх талаас нь нягталж үзэх замаар Үндэсний аюулгүй байдлын бодлогоо тодорхойлох нь орчин үед аливаа улс үндэстэн өөрсдийгөө эрсдэлд оруулахаас хамгаалах нэг чухал хүчин зүйл болно. Аюулгүй байдлын шинэ орчин асар хурдан өөрчлөгдөж, дайны арга хэрэгсэл илүү нарийн, системлэг, үл мэдрэгдэхүйц шинжтэй болж байгаа учраас бид ч гэсэн үүний эсрэг тэмцэх нэгдмэл тогтолцоог бүрдүүлж, Монгол Улсын ашиг сонирхлыг хадгалсан урт хугацааны тогтвортой бодпогоор Үндэсний аюулгүй байдлаа хангах боломжтой гэсэн дүгнэлтэд хүрч байна.
Т.Соронзонболд БХЭШХ-ийн БХДШТ-ийн дарга, доктор (Ph.D), профессор, хурандаа)
Б.Содбилэг (БХЭШХ-ийн БХДШТ-ийн ЭША, доктор (Ph.D), дэд хурандаа
Сэтгэгдэл0
Яг үнэн бичжээ
ХУДЛАА.ХУЖААГИЙН ТАНКНУУД ОРЖ ИРХЭЭС ЕРӨНХИЙЛӨГЧ 10 ЖИЛ ХАМГААЛЖ БАЙГАА.
Явж явж хамгийн тэнэг хүн Нарантуяа авгай байна шүү. Бусад эмэгтэйчүүд сайхан монгол дээлээ өмсчихсөн ганган харагдаж байна шүү.
110.18.92.154тэй санал нэг байна. Тэр хамгийн арын эгнээнд буй далбийсан шэлээфтэй нөхөр болон жавхлан хоёр л монгол хүн байна. Бусад нь бүгд гонжоомтой эрлийзүүд. Монголыг дээлнээс өөр юу ч аврахгүй. Юм бүгд Чингис болж туйлшрах юм. Шинэ нисэх буудлыг ДЭЭЛ гэж нэрлэх байсийм
Номтойбаяр УИХ-ын гишүүдийг авлигалдаж Цагаан Суваргын ордыг стратегийн ордоос хасуулж хувьдаа авсан явдал Монгол улсын эрх ашиг мөн үү.
МАН-ын луйварчид хулгайчууд авлигачид Монгол улсыг тэр чигээр нь хувьд удахгүй шилжүүлэх бололтой.Тэгвэл ч саарал ордыг дэлбэлэхээс өөр аргагүй шүү. Мэдэв үү хулгайчууд аа.
Хэдэн настай хумуус вэ 90 ээд оны эхэн уед гадны зовлохуудийн зовломжийг нягтлах чадвартай боловсон хучин улс торийн хусэл зориг байсан гэж бодож байна уу Тэр уед ундэсний онцлогоо харгалзах естой гэж бичсэн нийтлэлийг аль ч сонин гаргадаггуй шууд хасдаг байсныг мэдэх уу Оноодор ч гэсэн боловсон хучнээ бэлдээгуй хэвээр байна Оюу Толгойг хун бур шуумжилдэг хэрнээ гадныхантай хэлэлцээр хийх чадвартай баруунд тогссон бас Монголынхоо нохцлийг сайн мэддэг тогтмол баг байгуулая гэж ганц ч улс торч дуугарахгуй байна Залуучуудаа бэлдэх хэрэгтэй Бухэлдээ маш их хоцрогдож байна сайндаа л оросын онолчдын бичдэг гибридная война гэж л бичдэг болоод байна Орос Монгол хоер тэс оор Монгол илуу уян хатан байж глобалчилалын дурмийг ч мэддэг тэр дурмээр тоглож Монголын эрх ашгийг хамгаалж сурах хэрэгтэй
Энэ дайн ч аль хэдийн эхэлсэн... Энэ дайн аюул гамшигийг анхааруулан сануулж, баялагийнхаа эрх зүйн төлөө тэмцэж ирсэн Эрдэмтэн баатар Ч. Хурц зэрэг ахмад буурлуудынхаа зармийг нь ч гэсэн амьд сэрүүн дээр дуу хоолойгоо нэгтгэн судалгаа шинжилггээнд тулгуурласан нийтлэлээ хүргэж байгаа Эрдэмтэн судлаачиддаа талархаж байна...
Энэ дайн ч аль хэдийн эхэлсэн... Энэ дайн аюул гамшигийг анхааруулан сануулж, баялагийнхаа эрх зүйн төлөө тэмцэж ирсэн Эрдэмтэн баатар Ч. Хурц зэрэг ахмад буурлуудынхаа зармийг нь ч гэсэн амьд сэрүүн дээр дуу хоолойгоо нэгтгэн судалгаа шинжилггээнд тулгуурласан нийтлэлээ хүргэж байгаа Эрдэмтэн судлаачиддаа талархаж байна...
.ОУВСангиин дээрэмчид монголыг судалгаатаи МАН таи хамт дээрэмдэж баина
olon talaas ingej sudlah estou
Венесуэлийн Ерөнхийлөгч Николас Мадуро яг ингэж ярьж байсан сан . Одоо Венесуелийг хар ямар байна . Хувь хүний алдаа харьцангуй хор хохирол багатай байж болох. Харин бүхэл бүтэн улс гүрний алдаа бол ард түмний, үндэстнийг үе удмаар нь хохироох аюултай. П Цагаан
ХОЁР ДОКТОР ХУРАНДААД ТАЛАРХСАНАА ИЛЭРХИЙЛЬЕ. ЁСТОЙ ХЭРЭГТЭЙ НИЙТЛЭЛ БАЙНА. ӨГЛӨӨ БҮР ТАНГУД УСТААГҮЙ ГЭДГИЙГ САНУУЛЖ БАЙ ГЭДЭГ ШИГ "ӨДӨР БҮР МОНГОЛ ХҮН БҮР ЭНЭ НИЙТЛЭЛИЙГ УНШИЖ БАЙ" ГЭЖ ХЭЛМЭЭР БАЙНА. ҮҮНИЙГ ЯС, МАХ, ЦУС, ГЕНЭНДЭЭ ШИНГЭТЭЛ МЭДТҮГЭЙ.
ХОЁР ДОКТОР ХУРАНДААД ТАЛАРХСАНАА ИЛЭРХИЙЛЬЕ. ЁСТОЙ ХЭРЭГТЭЙ НИЙТЛЭЛ БАЙНА. ӨГЛӨӨ БҮР ТАНГУД УСТААГҮЙ ГЭДГИЙГ САНУУЛЖ БАЙ ГЭДЭГ ШИГ "ӨДӨР БҮР МОНГОЛ ХҮН БҮР ЭНЭ НИЙТЛЭЛИЙГ УНШИЖ БАЙ" ГЭЖ ХЭЛМЭЭР БАЙНА. ҮҮНИЙГ ЯС, МАХ, ЦУС, ГЕНЭНДЭЭ ШИНГЭТЭЛ МЭДТҮГЭЙ.
ХОЁР ДОКТОР ХУРАНДААД ТАЛАРХСАНАА ИЛЭРХИЙЛЬЕ. ЁСТОЙ ХЭРЭГТЭЙ НИЙТЛЭЛ БАЙНА. ӨГЛӨӨ БҮР ТАНГУД УСТААГҮЙ ГЭДГИЙГ САНУУЛЖ БАЙ ГЭДЭГ ШИГ "ӨДӨР БҮР МОНГОЛ ХҮН БҮР ЭНЭ НИЙТЛЭЛИЙГ УНШИЖ БАЙ" ГЭЖ ХЭЛМЭЭР БАЙНА. ҮҮНИЙГ ЯС, МАХ, ЦУС, ГЕНЭНДЭЭ ШИНГЭТЭЛ МЭДТҮГЭЙ.
ХОЁР ДОКТОР ХУРАНДААД ТАЛАРХСАНАА ИЛЭРХИЙЛЬЕ. ЁСТОЙ ХЭРЭГТЭЙ НИЙТЛЭЛ БАЙНА. ӨГЛӨӨ БҮР ТАНГУД УСТААГҮЙ ГЭДГИЙГ САНУУЛЖ БАЙ ГЭДЭГ ШИГ "ӨДӨР БҮР МОНГОЛ ХҮН БҮР ЭНЭ НИЙТЛЭЛИЙГ УНШИЖ БАЙ" ГЭЖ ХЭЛМЭЭР БАЙНА. ҮҮНИЙГ ЯС, МАХ, ЦУС, ГЕНЭНДЭЭ ШИНГЭТЭЛ МЭДТҮГЭЙ.
ХОЁР ДОКТОР ХУРАНДААД ТАЛАРХСАНАА ИЛЭРХИЙЛЬЕ. ЁСТОЙ ХЭРЭГТЭЙ НИЙТЛЭЛ БАЙНА. ӨГЛӨӨ БҮР ТАНГУД УСТААГҮЙ ГЭДГИЙГ САНУУЛЖ БАЙ ГЭДЭГ ШИГ "ӨДӨР БҮР МОНГОЛ ХҮН БҮР ЭНЭ НИЙТЛЭЛИЙГ УНШИЖ БАЙ" ГЭЖ ХЭЛМЭЭР БАЙНА. ҮҮНИЙГ ЯС, МАХ, ЦУС, ГЕНЭНДЭЭ ШИНГЭТЭЛ МЭДТҮГЭЙ.
ХОЁР ДОКТОР ХУРАНДААД ТАЛАРХСАНАА ИЛЭРХИЙЛЬЕ. ЁСТОЙ ХЭРЭГТЭЙ НИЙТЛЭЛ БАЙНА. ӨГЛӨӨ БҮР ТАНГУД УСТААГҮЙ ГЭДГИЙГ САНУУЛЖ БАЙ ГЭДЭГ ШИГ "ӨДӨР БҮР МОНГОЛ ХҮН БҮР ЭНЭ НИЙТЛЭЛИЙГ УНШИЖ БАЙ" ГЭЖ ХЭЛМЭЭР БАЙНА. ҮҮНИЙГ ЯС, МАХ, ЦУС, ГЕНЭНДЭЭ ШИНГЭТЭЛ МЭДТҮГЭЙ.
ккк.Монголд хурандаа олон уу Байлдагч олон уу? Хурандаа бол Монголд хогийн савнаас жаахан сугарсан буртаг гэж бодохгүй байна даа.
Венесуэлийн Ерөнхийлөгч Николас Мадуро яг ингэж ярьж байсан сан . Одоо Венесуелийг хар ямар байна . Хувь хүний алдаа харьцангуй хор хохирол багатай байж болох. Харин бүхэл бүтэн улс гүрний алдаа бол ард түмний, үндэстнийг үе удмаар нь хохироох аюултай. П Цагаан
Bitgi tarxi ygaa Gadni e/z alyyrchidasa salj bga ard tvmen
Gadagsh ni huvitsaa gargah neriin dor gazar nutagaa hudaldaj bn shuu de. !!! Gadaadiin horongo oruulalt neriin tsaana luibar bulhai nuugdaj bn
Tiimee.
Монгол улсын байгалын баялаг, эрүүл саруул зөв амьдаралын дотоод нэгдмэл ариун чанарт аль хэдийнэ халдчихсан ид дундаа өрнөж байна .Хэн халдаад байна? гэхээр нөлөө бүхий улс орон санхүү эдийн засагын бодлогоор байгалын баялагаас ашиг олох зорилгоор халдаад байгаа мэт боловч эдгээр түрэмгий бодлогын ард шашины нөлөө бүхий бүлэглэл ажиллаж байгаа нь манай улсын хувьд аюултай юм бид одоогоор байгалын баялагаа алдаж өртөй улс орон боллоо гэж ойлгож байгаа ч хамгийн их эрсдэл дагуулсан эрүүл мэндийн талаар бараг ярихгүй байгаа ард түмэний ихэнх нь өвчтөй байгаа байдал цөөхөн Монголчуудыг маш амархан үгүй хийж мэднэ .Монголчуудыг асар богино хугцаанд доройтуулсан хууль бол үндсэн хуулийн шашин шүтэх тухай хууль юм энэ заалтыг дамилдуулдаад нэн аюултай шашины бодлого хэрэгжиж байна .!
Үнэхээр зөв юм бичжээ.энэ нийтлэлийг УИХ- н гишүүд, засгийн газрын гишүүдэд уншуулахсан.
Нийгмийн тогтвортой байдлыг хангах нь төрийн үүрэг. Энэ дотор дулаан, цахилгаан, ус, түлш шатахуун гэхчилэн суурь үйлчилгээний ханшийн тогтвортой байдал орно. Бас татварын тогтвортой орчин бас чухал. Улс төрчдийн элдэв шударга татвараас болж бизнест хохирол учирч болно. Үүнээс бизнесийг хамгаалах ёстой. Аливаа юм хувисна, хөгжинө. өөрчлөгдөнө. Ингэхдээ гэнэт огцом санаанд оромгүй гэнэтийн бус харин зугуухан таамаглаж тооцож болохуйц ойлгомжтой өөрчлөгдөх ёстой. Энэ бол төрийн үүрэг. Оюутолгойн тогтвортой байдлын гэрээний ерөнхий агуулга энэ. Энэ гэрээний агуулга нь монгол улсыг үгүйсгэсэн, доромжилсон, доош хийсэн, дээрэлхсэн зүйл огт биш. Монгол улсын бүх иргэд аж ахуйн нэгжийн төрд тавих ёстой зүй ёснй шаардлага.
caqaan chi caqaandaa garch.ulaandaa unasan luibarchin yum aa. chamd torson nutag gej baidaggyi baixoo..
Нийгмийн тогтвортой байдлыг хангах нь төрийн үүрэг. Энэ дотор дулаан, цахилгаан, ус, түлш шатахуун гэхчилэн суурь үйлчилгээний ханшийн тогтвортой байдал орно. Бас татварын тогтвортой орчин бас чухал. Улс төрчдийн элдэв шударга татвараас болж бизнест хохирол учирч болно. Үүнээс бизнесийг хамгаалах ёстой. Аливаа юм хувисна, хөгжинө. өөрчлөгдөнө. Ингэхдээ гэнэт огцом санаанд оромгүй гэнэтийн бус харин зугуухан таамаглаж тооцож болохуйц ойлгомжтой өөрчлөгдөх ёстой. Энэ бол төрийн үүрэг. Оюутолгойн тогтвортой байдлын гэрээний ерөнхий агуулга энэ. Энэ гэрээний агуулга нь монгол улсыг үгүйсгэсэн, доромжилсон, доош хийсэн, дээрэлхсэн зүйл огт биш. Монгол улсын бүх иргэд аж ахуйн нэгжийн төрд тавих ёстой зүй ёснй шаардлага.
Төр гэдэг бурхан биш. Төрийн албан хаагчид бол бурхны элч биш. Төр бол үйлчилгээний байгууллага. Иргэд, аж ахуйн нэгжүүдэд үйлчлэх зорилготой. Төрийн хамгийн гол үйлчилгээ бол нийгмийн тогтвортой байдлыг бүрдүүлэх. сахин хамгаалах явдал. Үүний төлөө иргэд аж ахуйн нэгж татвар төлж төрийн үйл ажиллагааг дэмждэг. Монгол улсын хамгийн том татвар төлөгч байгууллага Оюутолгой компани монгол улсын төр гэх үйлчилгээний байгуулагатай Тогтвортой байдлын гэрээ байгуулсан нь зүй ёсны хэрэг мөн. Энэ бол хэн нэгний мунхруулж байгаа шиг монголыг эрхшээлдээ оруулах гэсэн хорон санаатай гэрээ огт биш. Төрийн үйлчилгээ ойлгомжтой тогтвортой урьдчилан таамаглаж болохуйц өөрөөр хэлбэл эрүүл байх ёстой гэсэн энгийн санаа. Согтуу хүн шиг орон гаран гэнэт хэний ч санаанд оромгүй 150 сая долларын татварын зөрчил гэхчилэн оньсого таавар шиг байх ёсгүй гэсэн тохиролцоо.
Бид аливаа үйлчилгээ авахдаа төлбөрийг нь төлдөг. Бид цахилгаан хэрэглээд цахилгааныхаа төлбөрийг төлнө. Ус хэрэглээд усныхаа төлбөрийг төлнө. Зурагт үзээд зурагтынхаа төлбөрийг төлнө. Хэрвээ төлбөрөө төлсөөр байтал үйлчилгээгээ үзүүлэхгүй бол бид заргалддаг уурлаж бухимддаг. Үйлчилгээгээ гүйцээж нөхөж үзүүлэхийг шаарддаг. Энэ бол үйлчилгээний байгууллагыг дарамталж буй, дээрэлхэж буй, эрхшээлдээ оруулах гэсэн хорон санаатай үйлдэл эсвэл хорлон сүйтгэх ажиллагаа биш. Энэ бол иргэнийхээ эрхийг эдэлж байгаа жирийн эрүүл алхам. Оюутолгой компани монгол улсаас үйлдвэрийнхээ түүхий эдийг дэлхийн жишгээр худалдан авч байгаа аж ахуйн нэгж. Бас үйлдвэрлэл эрхэлж аж ахуйн үйл ажиллагаа явуулсны татвар төлөгч байгууллага. Монголын хамгийн том татвар төлөгч байгууллагын хувьд монголын төрөөс тогтвортой байдлын гэрээгээ биелүүлэхийг шаардах эрхтэй. Үйлчилгээнийхээ төлбөрийг төлсөн учраас үйлчилгээгээ авахыг шаардах нь шударга явдал. Энэ бол хорлон сүйтгэх ажиллагаа огт биш.
Үнэндээ өнөөдөр монголыг тоож хөрөнгө оруулах орон байхгүй. Тэртусмаа барууны орны компаниуд монголыг тоож зүглэхгүй. Хөрөнгө оруулалт нь байгалийн нөөц байхаар л хар аяндаа ороод ирдэг зүйл огт биш. Хууль эрхзүйн орчин, төрийн чадвар гээд байгалийн нөөцөөс өөр олон чухал нөөцүүд бий. Миний санахад Оюутолгойн тогтвортой байдлын гэрээ байгуулах гэж 10 жил болсон. Ийм гэрээ байгуулахгүй бол үйлдвэр байгуулахгүй гэж Риотинто 10 жил татгалзсан шүү дээ. Зөвхөн гэрээ байгуулсныхаа дараа л үйлдвэрээ барьсан. Үйлдвэр барихад 7 тэрбум доллар зарцуулсан. Энэ нь 4 Эрдэнэт үйлдвэртэй тэнцэх үйлдвэр. Гэрээ байгуулснаас хойшхи 10 жилд монгол улс яаж хөгжив? Хүмүүсийн цалин хөлс, тэтгэвэр тэтгэмж яаж нэмэгдэв ? Гудамжаар солонгос машин бараг байхгүй боллоо. Өнөөдөр Риотинтогоос өөр монголд хөрөнгө оруулсан хэн байна? Монголчууд хулхи гэдгийг гаднынхан мэддэг болчихлоо. Наанаа сайхан инээгээд цаагуураа араас хутга шаадгийг Оюутолгой үйлдвэр дээрээс харж байна. Монголчууд арай хэтэрч даварч байна.
ӨНӨӨДӨР ЯАМ АГЕНТЛАГУУДАД ТУРШАЛГАТАЙ, МЭРГЭШСЭН АЖИЛТНУУД ХОВОРДСОН БӨГӨӨД НАМУУДЫН ШАХАА, ТАНИЛЫН ШУГАМААР 4 ЖИЛИЙН ХУГАЦААНД АМЖИРГААГАА ӨӨД ТАТАХ ГЭСЭН, ХОНОЦЫН СЭТГЭЛТЭЙ БААГИЙНУУД ОЛНООР ТОМИЛОГДОЖ БАЙГАА НЬ ТАЛААР ТОМИЛОГДОЖ БАЙГАА НЬ ТӨРИЙН ОЙ САНАЖМ БАГСАХАД НӨЛӨӨЛЖ БАЙНА.
ӨНӨӨДӨР ЯАМ АГЕНТЛАГУУДАД ТУРШАЛГАТАЙ, МЭРГЭШСЭН АЖИЛТНУУД ХОВОРДСОН БӨГӨӨД НАМУУДЫН ШАХАА, ТАНИЛЫН ШУГАМААР 4 ЖИЛИЙН ХУГАЦААНД АМЖИРГААГАА ӨӨД ТАТАХ ГЭСЭН, ХОНОЦЫН СЭТГЭЛТЭЙ БААГИЙНУУД ОЛНООР ТОМИЛОГДОЖ БАЙГАА НЬ ТАЛААР ТОМИЛОГДОЖ БАЙГАА НЬ ТӨРИЙН ОЙ САНАЖМ БАГСАХАД НӨЛӨӨЛЖ БАЙНА.
ӨНӨӨДӨР ЯАМ АГЕНТЛАГУУДАД ТУРШАЛГАТАЙ, МЭРГЭШСЭН АЖИЛТНУУД ХОВОРДСОН БӨГӨӨД НАМУУДЫН ШАХАА, ТАНИЛЫН ШУГАМААР 4 ЖИЛИЙН ХУГАЦААНД АМЖИРГААГАА ӨӨД ТАТАХ ГЭСЭН, ХОНОЦЫН СЭТГЭЛТЭЙ БААГИЙНУУД ОЛНООР ТОМИЛОГДОЖ БАЙГАА НЬ ТАЛААР ТОМИЛОГДОЖ БАЙГАА НЬ ТӨРИЙН ОЙ САНАЖМ БАГСАХАД НӨЛӨӨЛЖ БАЙНА.
Өнөөдөр бид бүгд нэг нэгнээсээ хамааралтай орчинд амьдарч байна. Ухаандаа цахилгаан станцад осол гарлаа эрчим хүч тасарлаа гэхэд энэ бол зөвхөн цахилгаан станцийн дотоод асуудал биш. Энэ бидэнд падлийгүй гэж хэлж чадахгүй. Яагаад гэвэл танай гэр, танай байгууллагын бүх цахилгаан хэрэгслэлүүд ажиллагаагүй болно. Нефтийн компанид асуудал үүслээ гэхэд надад хамаагүй гэж хэлж чадахгүй. Бензин тасарвал таны машин явахгүй. Холбооны суваг хиймэл дагууль эвдэрлээ гэхэд таны гар утас зурагт интернет ажиллагаагүй болно. Банкны программ гацлаа гэхэд л төлбөр тооцоо хийж чадахаа болино. Гэхмэтчилэнгээр бид бүгдээрээ нэг нэгнээсээ хамааралтай амьдарч байна. Бүр цаашилж харвал бид өнөөдөр хоёр хөршгүйгээр бас гуравдагч хөршгүйгээр амьдарч чадахгүй. Дэлхийн банк, ОУВС банкгүйгээр амьдарч чадахгүй. Аргалын утаа үнэртэж айргаа ууж хонио хариулж газрын мухар сахиж суудаг соёл иргэншлээс тасархай монгол аль хэдийнэ үгүй болсон. Эргэн тойрон хорлон сүйтгэгч, алан хядагч эвдэн бусниулагч тагнан туршигч дүүрэн коммунист үзэл үеээ өнгөрөөсөн. Өнөө цагт хэн бусадтай ойртож нягтарч ойлголцож итгэл дааж хамтарч чадна тэр улс л хөгжинө. Үзсэн харсан бүхнээ дайсан алуурчин дээрэмчин гэж цоллоод жожигроод байвал тэр улс хөгжлөөс улам л хоцроно. Энэ бол бидэнд тохирох зам биш. Хятад улс хилээ хаах юмуу орос улс хилээ хаахад л монголын бүх улс төр дуусна. Монголын амьдрал будаа болно. Монголын тусгаар тогтнол бол гадагш чиглэсэн нээлттэй бодлого. Монголын тусгаар тогтнол бол монгол улс өөрөө яавч биш.
Одоо терийн албаны шинэчлэн найруулсан хууль 2019.01.01-ээс хэрэгжихтэй холбогдуулан олон туршлагатай ажилтнаа алдана даа. Энэ бас хууль зуйн дайн
Гол бүр амин чухал зүйлийг нь судлаад дүгнээд хэлээд өгч байхад дээл хувцас, гадныхантай л хамтрахгүй бол болохгүй гэх мэт өрөөсгөл тэнэг зүйл бичээд байгаа "Coco cola"-ийн урвагч, бэлэнчлэгч, тансаглагч эх орноо худалдагч нарыг яамаар ч юм бэ дээ. Ухаарах хэсэг нь бүгд арчигдаад хошин шог үзээд бөхөө барилдуулж морио уралдуулаад дуугаа дуулаад Солонгосод ажиллахыгаа хөгжил гэж эндүүрдэг ард түмэнтэй болж. Одоо яах вэ та минь ээ?