Гавьяат хуульч Ц.Шаравдоржтой Оюутолгойн гэрээний асуудлаар ярилцлаа.
-2009 онд Оюутолгойн гэрээг батлах үед та УИХ-ын Тамгын газрын даргаар ажиллаж байжээ. Тухайн үед УИХ-ын Тамгын газраас судалгааны баг гаргаж, Оюутолгойн гэрээнд дүн шинжилгээ хийсэн байдаг. Судалгааг ямар байдлаар гүйцэтгэж байв?
-Оюутолгойн гэрээнүүд өнөөдөр монголчуудын анхаарлын төвд байна. Ер нь энэ гэрээг байгуулсан үеэс эхлэн санал, шүүмжлэл дагуулсан. Хүн бүхэн өөрийн гэсэн байр сууринаас тайлбарлаж, сүүлдээ хэрүүлийн алим болчихоод байна. УИХ-ын Тамгын газрын дэргэд судалгааны төв байсан. Одоо ч бий.
Энэ нь УИХ-д мэргэжлийн туслалцаа өгдөг, хэлэлцэж буй асуудлуудад бие даасан хараат бусаар дүгнэлт гаргадаг нэгж юм. Намайг ажиллаж байхад энэхүү судалгааны төвийн үйл ажиллагаанд өндөр ач холбогдол өгдөг байв. Энэ төв УИХ-ын тархи нь юм гэдэг ойлголттой, 40 гаруй хүнтэй хүчтэй аппарат байсан. Бид Оюутолгойн гэрээний дөрвөн асуудалд судалгаа хийж, хоёр удаа дүгнэлт гаргасан. Оюутолгой төслийн хувь нийлүүлэгчдийн гэрээ, хөрөнгө оруулалтын гэрээний татварын нөхцлийн эрхзүйн харьцуулалт, ашигт малтмалын орд ашиглах хөрөнгө оруулалтын гэрээний талаарх харьцуулсан судалгаа, Оюутолгой төслийн хөрөнгө оруулалтын гэрээний агуулгын танилцуулга гэсэн асуудлыг судалж, 2009, 2010 онд дүгнэлт гаргасан. Энэхүү дүгнэлтүүдээ УИХ-ын гишүүдийн гарт тухайн үед ном болгон гаргаж, хүргүүлж байлаа. Харамсалтай нь гишүүд бидний үнэлэлт дүгнэлтийг хүлээж аваагүй.
–Одоо Оюутолгойн гэрээг ашигтай, ашиггүй болсон талаар ярьж байна. Та бүхний судалгааны дүгнэлт ашиггүй болсон гэдгийг харуулсан юм уу. Ер нь энэ ямар гэрээ болчихов?
-Үнэхээр муу, монголын талд ашиггүй гэрээ гэдэг нь судалгаанаас харагдаж байсан. Хамгийн наад зах нь олон улсад мөрдөгддөг уул уурхайн гэрээний стандарт зөрчигдсөн, Монгол Улсын Засгийн газар ашиглаж болохуйц олон давуу боломжуудаа алдсан тийм гэрээ гэдэг нь манай дүгнэлтээр батлагдсан. Мөн хөрөнгө оруулагч талд хэт ашигтай гэрээ болсон. Хөрөнгө оруулагч нөгөө тал өөрт ашигтай байх бүх боломжийг ашиглаж, түүнийгээ хамгаалах бүхий л арга хэмжээг оруулсан байхад Монголын талд энэ эрх нь хязгаарлагдмал болсон. Монголын Засгийн газарт тухайн үед эдийн засаг эрхзүйн зөвлөгөө өгч байсан Олон Улсын байгууллагууд, санхүүгийн зөвлөхүүд үнэн зөв мэдээлэл өгч шударга ажилласан эсэх нь эргэлзээтэй байлаа. Гэрээнд Монголын талын 34 хувийг эзэмшиж байгаа “Эрдэнэс МГЛ” компанийн хувьцаа захиран зарцуулах эрхийг хязгаарлаж, хөрвөх чадваргүй болсон. Монгол Улс гэрээ байгуулсан үеэс эхлэн төслийн санхүүжилтийг хөрөнгө оруулагч талаас гаргаж байгаа гэдгийн цаана маш их хэмжээний зээлийн хүү хуримтлагдаж бид улам л өртэй болоод байна. Ийм их хэмжээний өрөнд орохыг нөгөө тал тооцсон учраас гэрээнд “Хэрэв Монголын тал өөрийн эзэмшиж байгаа хувьцааны тодорхой хэсгийг Монголын хөрөнгийн бирж болон олон улсын биржээр худалдах эсвэл гуравдагч этгээдэд шилжүүлэх, мөн “Эрдэнэс МГЛ” төрийн өмчийн компани нь 100 хувь төрийн мэдэлд байхаа больсон тохиолдолд хуримтлагдсан аливаа төлбөрийг бүхэлд нь төлөх, төлбөр бүрэн барагдуулахгүй бол хувьцаад шилжүүлэх, ногдол ашиг авагчийн эрх нээгдэхгүй” гэж шууд заасан байдаг. Өөрөөр хэлбэл, манай тал өөрийн эзэмшлийн хувьцаагаа худалдан борлуулах, нэмж хувьцаа авах боломжоо хаалгасан гэж болно. Энэ мэтчилэн Оюутолгойн гэрээг ашиггүй болсон гэдгийг бид олон талаас нь судалж дүгнэж байсан.
–Гэрээний татварын нөхцлийн эрхзүйн байдлын талаар ямар дүгнэлт гарч байв. Энэ талаар тодруулахгүй юу?
-Компанийн удирдлага хөрөнгө оруулагчийн талд бүрэн шилжсэн төдийгүй менежментийн үйлчилгээний төлбөр нэрээр их хэмжээний ашгийг нөгөө тал давхар авахаар гэрээ хийсэн. Монгол Улсын татварын хуулийн хүрээнд олон төрлийн татвараас чөлөөлөгдөж, хөнгөлөлт эдэлж байхад Монгол Улс татвараа бүрэн авч чадах эсэх нь гэрээнд байхгүй, эргэлзээтэй байгаа. Улмаар авсан татвараа зээлийн хүүнд суутгуулах магадлал өндөр байна. Мөн олон улсын хэмжээнд орд газрыг ашиглах хамтарсан үйлдвэр байгуулах, эрх зүй, эдийн засгийн нийтлэг хэм хэмжээнд Монголын талаас угтуулан тавих нөхцөл боломжийг тусгаагүй. Мөн Монгол ажилчдын тоо, цалингийн хэмжээ гэрээнд байхгүй учраас өнөөдөр манай ажилчдын авч байгаа цалин гадны мэргэжилтнүүдийн цалин хоёр тэнгэр газар шиг зөрүүтэй байна. Манай дүгнэлтийг баталж, Оюутолгойн хөрөнгө оруулалтын гэрээний талаар олон улсын ашигт малтмал хөрөнгө оруулалтаар мэргэшсэн судлаач Мартин дүгнэлт гаргасан. Тухайлбал, түүний судалгаагаар Монголын Засгийн газарт эдийн засаг эрх зүйн зөвлөмж өгч байсан Голдман Сакс, IFC, IDA, IDB ба ЕBRD зэрэг нь бусдын газар нутагт ашигт малтмалыг ашиглахтай холбоотой гэрээнд нийтлэг мөрддөг уламжлалт давуу талын тухай мэдээлэл өгсөнгүй. Мөн Монгол Улс төслийн эхний шатанд хангалттай бэлэн мөнгөний санхүүжилт авах боломжоо алдсан байна. Төрийн оролцоог 34 хувь гэж тусгасан боловч Засгийн газрын эзэмшлийн хувьцааг олон улсын зах зээл дээр борлуулах боломж буюу хөрвөх чадварыг хаасан. Монголын Улсын Засгийн газар уг хувьцаанаас орлого олох биш байнга өсөн нэмэгдэх зээлийн өр үүсэх барьцаа болж хувирсан гэдгийг дүгнэсэн байдаг.
–Судалгааны төвийн дүгнэлтэд тухайн үеийн УИХ-ын гишүүд, гэрээг байгуулсан ажлын хэсэг ямар байдлаар хандсан бэ?
-Манай судалгааны төв гаргасан дүгнэлтээ УИХ-ын гишүүдэд шууд хүргэсэн. Монгол Улсад ашиггүй, манай тал хохирсон, нөгөө талд хэт ашигтай гэрээ болсон байна гэдгийг дүгнэлтдээ тусгасан. Үүнийг УИХ уг нь их л анхаарч хүлээж авах учиртай, гэтэл тэгээгүй. Би болон манай судлаач нарт УИХ-аас энэ гэрээний дүгнэлтийн талаар ямар нэгэн санал хүсэлт, ирээгүй. Дэмжсэн ч байхгүй, шууд татгалзсан нь ч үгүй зүгээр л таг дуугүй болсон. Тэгэхээр ер нь Оюутолгойн гэрээг ямар ч нөхцөлд батлахын төлөөх УИХ байжээ. Уг нь УИХ энэ асуудалд анхаарлаа хандуулж, шүүн тунгаая гэж бодсон бол манай судлаачдын дүгнэлтэд анхаарах учиртай байлаа. Харин энэ бүхэн яригдаж дууссан, гэрээ байгуулагдсаны дараа 2012 онд УИХ-ын дэд дарга асан С.Баярцогт УИХ-ын Тамгын газарт албан бичиг хүргүүлсэн. 2009 онд судалгааны төвийн гүйцэтгэсэн Оюутолгой төслийн гэрээнд хийсэн дүгнэлтийн асуудлаар хандсан. Албан бичигт энэхүү судалгааг хэн гэдэг УИХ-ын гишүүний хүсэлтээр хэзээ хийсэн. Судалгааны багийн бүрэлдэхүүний талаарх мэдээллийг авахыг хүссэн байдаг.
–Ямар учраас гэнэт 2012 онд судалгааны дүгнэлтийг сонирхсон юм бол?
– Судалгааны төвийн дүгнэлт дээр С.Баярцогт ач холбогдол өгөөгүй. Харин судалгааны багийн бүрэлдэхүүнийг сонирхсон байдаг. Тухайн судалгааг хийсэн эрдэмтдийн цол, овог нэр албан тушаал гээд л энэ бүхэн УИХ-ын дэд даргад ямар хэрэгтэй байсан юм бол. Хэзээ хэний захиалгаар энэхүү судалгааг хийснийг яагаад сонирхож байсан юм бол. Би үүнийг гайхаж байлаа. Албан бичгээс үзэхэд С.Баярцогт их л реакцтай, шүүмжлэлтэй аястай санагдсан. Би судалгааны багийнхаа тухай мэдээллийг өгч, гарын үсгээ зураад тухайн үед эрхэм гишүүнд хариуг нь өгсөн. Бидний судалгааг УИХ-ын гишүүн Р.Бадамсүрэн захиалж байв. Эдийн засгийн байнгын хороогоор хэлэлцээд судалгаа хийх нь зөв гэсэн даалгавар өгсөн юм. Харин судалгааны дүгнэлтийг л хүлээж аваагүй. УИХ судлаачиддаа итгээгүй юу, бидний гаргасан судалгааг хараагүй юу ямар нэгэн хандалт, хариу шахалтгүйгээр Оюутолгойн гэрээг батлаад явчихсан.
–Сангийн сайд асан С.Баярцогт мэдээлэл хийхдээ Оюутолгойн гэрээг ашигтай гэрээ болсон гэж мэдэгдсэн. Түүний ярьсныг сонссон байх. Та юу гэж дүгнэв?
-Энэ хүний үг нэг өөр, хийсэн үйлдэл нь бас өөр болчихоод байна. 2009 оноос хойш Оюутолгойн гэрээ бидэнд ашиг өгсөн үү гэвэл өгөөгүй. “Эрдэнэт” үйлдвэрийн гэрээг хийхэд бид гэрээ хийсэн цагаасаа эхлэн ашгаа хүртэж эхэлсэн шүү дээ. Гэтэл өнөөдөр Оюутолгой хөдөлж байна уу, хөдөлж байна. Ашигт малтмал гарч байгаа юу, гарч байна. Гэтэл энэ есөн жилд Монголд ашиг өгсөнгүй. Мөн Оюутолгойн гэрээнээс монголчууд ногдол ашгийг 2034 оноос эхлэн авна гэдэг шүү дээ. Тэр хүртэл манайх ашиг авахгүй байна гэдэг маш утгагүй асуудал. Цаашдаа ч ашиг өгнө гэж найдалтгүй л болж байна. Яагаад гэвэл, энэ гэрээнд Монголын талын хяналт байгаагүй. Үйлдвэрлэлийн үйл ажиллагаа, ашиг орлого зэрэгт хяналт тавих ямар ч боломж байхгүй. Хэзээ ямар ашиг хүртэх нь тодорхойгүй, магадгүй бид хэзээ ч ашиг хүртэхгүй байж болох ийм л гэрээ болсон. Мөн гэрээнд усны аюулгүй байдал алдагдсан учраас Монголын уулс, тэр сайхан байгаль элсэн цөл болно. Энэ гэрээнд монголчууд баялагийнхаа эзэн нь биш гэж харагдаж байна.
–С.Баярцогтын тайлбар дунд бас нэг асуудал байсан. Ашигтай байгаа Оюутолгойн гэрээг цуцлуулах ашиг сонирхол хаа нэгтэйгээс яваад байна гэсэн. Тийм үндэслэл бий юу?
-Өнөөдөр Оюутолгойн гэрээ ашигтай байсан бол, ард түмний талд байсан бол бид ингээд яриад суух шаардлага алга. Энд зөвхөн ард түмний ашиг сонирхлыг л харах ёстой. Монголын ашиг сонирхол яригдах учиртай. С.Баярцогт ингэж ярьж байгаа нь анхаарлыг өөр тийш нь шилжүүлэх, хариуцлагаас мултрах ов мэх гэж харж байна.
–УУХҮ-ийн сайд Д.Сумъяабазар бас Оюутолгойн гэрээг оролдох шаардлагагүй гэсэн байр суурь илэрхийлээд байгаа?
-Ер нь энэ гэрээг хэдхэн хүний үйл ажиллагаатай холбож ярих утгагүй. Өнөөдөр энэ гэрээ эдийн засаг, улс төрийн тодорхой бүлэглэлтэй холбоотой байгуулагдсан гэдэг нь ойлгомжтой байна. Ганцхан С.Баярцогтыг буруутгах нь хэтэрхий явцуу ойлголт юм. Энэ гэрээг авч үлдэх, тодорхой бүлэглэлд ашигтайгаар цааш нь үргэлжлүүлэх, цаг хожих ийм хандлагууд нийгэмд ажиглагдаж байгаа. Гэрээг хамгаалж байгаа улс төр, эдийн засгийн бүлэглэл өнөөдөр ажиллаж л байна. Цаашдаа ч энэ гэрээг авч үлдэхийн төлөө бүхнээ хийнэ байх. Одоо Оюутолгойн гэрээний удирдах зөвлөлд есөн хүн байдаг. Түүний дөрөв нь монголын талаас байгаа. Тэдний ам одоог хүртэл үдээстэй байна. Авч байгаа цалин нь бараг 100 мянган ам.доллар гэж дуулдсан. Үүнээс харахад Монголынхоо эрх ашгийг, Монголдоо ашиг авчрах талаар тэд юу ч хийхгүй, юу ч дуугарахгүй байна. УУХҮ-ийн сайд нь Оюутолгойн гэрээг цуцлана гэж мунхаглаж болохгүй гэж ярьсан байна лээ. Оюутолгойг оролдохгүй байсан есөн жилийн хугацаанд бид ямар ашиг хүртэв. Орлогын эх үүсвэр байхгүй байна. Монголчууд ядуу хэвээрээ. Гэхдээ нэг хэсэг нь хагартлаа баяжсан байна. Ийм байдлаар цааш үргэлжлэх үү гэдгийг одоо л шийдэх хэрэгтэй.
–Саяхан УИХ-д Оюутолгойн гэрээг шалгах Ажлын хэсэг байгуулагдлаа. Тэд хэрхэн ажиллах бол. Ард түмний талд асуудлыг шийдэж чадах болов уу?
-УИХ-ын даргын захирамжаар гэрээг шалгах ажлын хэсэг байгуулагдсан нь ниргэсэн хойно хашгирав гэдэг шиг л зүйл болж байна. МАХН болон бусад намууд арга буюу Ерөнхийлөгч, УИХ-ын даргад тулган шаардах бичиг хүргүүлсэн. Нэг талаас харахад энэ бичигт хурдан шуурхай хандаж, Ажлын хэсэг байгуулж байгаа мэт боловч нөгөө талаас нв харвал хожимдсон маш их хугацаа алдсан зүйл. Ер нь энэ Ажлын хэсэг ямар зүйлийг шалгаж, үнэн зөв дүгнэлт гарах уу, үгүй юу гэдэг нь эргэлзээтэй. Ажлын хэсгийн бүрэлдэхүүнийг харахад л надад итгэл төрөхгүй байна. Уг нь тэд туйлын шударга ажиллах ёстой. Мөн УИХ-ын Тамгын газрын 2009, 2010 оны дүгнэлтийг эргэн харах учиртай. Оюутолгойн гэрээнд одоо хүртэл нууцалсан зүйл их байгаа. Тэр бүхнийг эргэн харж, хамгийн шударга дүгнэлтийг гаргаасай. Түүнээс биш ая тал зассан болоод нэмэлт өөрчлөлт оруулах зэргээр цааш нь явуулъя гэсэн байдлаар хандвал Монголын ард түмэн хохирсоор л байх болно. Нэмэлт өөрчлөлт оруулна гэвэл дахиад л цаг хожино. Тэгэхээр энэ гэрээг шууд цуцалж Монголын ард түмэнд ашигтай байдлаар дахин гэрээлэх учиртай. Асуудалд ингэж л хандаасай. Монголын талаас тавих шаардлага, тэдэнд хүлээлгэх хариуцлага өндөр байна. Шударга ажиллаасай.
Т.Батсайхан
Эх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин
Сэтгэгдэл0
Тэр үед нилээд хэдэн гишүүн хатуу байр суурь баримталж байсан шүү дээ. Судалгааны дүн ашиггүй гарсан гэдгийг тэдгээр гишүүд мэдэж байсан. Харин МАХН анх гарч ирэхдээ энэ гэрээ хулхины гэдгийг хамгийн түрүүн зарласан байдаг. Гэтэл Ц.Шаравдорж гуай МАН дотроо манантаад сууж л байсан. Лав 4 жил манантайгаа зууралдсан байх шүү.
buyangiin jagaagiin helsen 46 . gishvvn . oyutolgoigoor dans neelgen 1 say say doolor hahuuld hamragdan . gar urgun mongoloos urvan gereeg batalsan .. ter uluntsun gedesnii tsagaan horhoinuudiig olond zarlan ustgaacheeeee !!!!!!!!
buyangiin jagaagiin helsen 46 . gishvvn . oyutolgoigoor dans neelgen 1 say say doolor hahuuld hamragdan . gar urgun mongoloos urvan gereeg batalsan .. ter uluntsun gedesnii tsagaan horhoinuudiig olond zarlan ustgaacheeeee !!!!!!!!
buyangiin jagaagiin helsen 46 . gishvvn . oyutolgoigoor dans neelgen 1 say say doolor hahuuld hamragdan . gar urgun mongoloos urvan gereeg batalsan .. ter uluntsun gedesnii tsagaan horhoinuudiig olond zarlan ustgaacheeeee !!!!!!!!
buyangiin jagaagiin helsen 46 . gishvvn . oyutolgoigoor dans neelgen 1 say say doolor hahuuld hamragdan . gar urgun mongoloos urvan gereeg batalsan .. ter uluntsun gedesnii tsagaan horhoinuudiig olond zarlan ustgaacheeeee !!!!!!!!
buyangiin jagaagiin helsen 46 . gishvvn . oyutolgoigoor dans neelgen 1 say say doolor hahuuld hamragdan . gar urgun mongoloos urvan gereeg batalsan .. ter uluntsun gedesnii tsagaan horhoinuudiig olond zarlan ustgaacheeeee !!!!!!!!
buyangiin jagaagiin helsen 46 . gishvvn . oyutolgoigoor dans neelgen 1 say say doolor hahuuld hamragdan . gar urgun mongoloos urvan gereeg batalsan .. ter uluntsun gedesnii tsagaan horhoinuudiig olond zarlan ustgaacheeeee !!!!!!!!
chi ch ooroo baij l baisan
Амандаа мөнгө чихүүлсэн улс дуугарч чадах уу?
Хайяоаа ийхо моу баа Ийхо моу баа..Өнөдөла төлин сайдо далага малгашо ноха толагай хулгайчо шолонгин баньдао. Ина ийхаа моу баа.Ийхао моу байсан шоо. Үхэлэ монггу төла жисагаа балижа унаан чидахаагүйээ. Хайяоаа .Ийхо моу баа.
Энэ муу луухайг жорлонгийн ногоон батгана шиг ороосон сонингоор цохиод алчих юмсан!Гарнь урт хурэхээр хун ойрхон байнауу?Тэнэтэлнь алгадчихаар тэнхээтэй аавын хуу байнауу?
ШУНАЛТАЙ Ц.Шаравдорж ӨӨРИЙН ХУВИЙН КОМПАНИЙ БАРААГАА ОТд ШАХАХ ШАНТААЖАА ТУЛГААД БАЙХ ЮМ АА ӨӨРӨӨ ЦАГТАА УИХ ын ГИШҮҮН БАЙСАНАА МАРТСАН УУУ
Hymyys hyn muulah geed yadchih yumaa Ene hyn uuriinhuu talaas chadah byh zyilee hiisen bolovch tuhain yeiin huraliin gishyyd sudalgaag n suhuj yzee ch ygyi bololtoi
Одоо гэнэт л Деррик болж жүжиглээд яадаг юм. Амаа хамхиж, кноп дарлаа гэж тэр үеийн их хурлын гишүүдийн дансанд 1 сая төгрөг хийж бүгдийг нь гадаадад зугаалуулсан гэж Жаргалсайхан ТВ-ээр хэлээ биз дээ. Танай Н. Энхбаяр энэ бүгдийг мэдэж байсан байж улс орныхоо эрх ашигийн төлөө дугарах чинь яасан юм Ми Энхболдтой байнга албан тушаалын тохироо хийж нууцлаж ирээ биз дээ. Одоо М. Энхболд, Сугар, Очирбат ...юу ч болоогүй мэт ажлаа хийгээд яваад байж таарах уу
Энэ гэрээг яаралтай цуцал. Түүнээс гарах бусад асуудлыг хахууль авсан өгсөн талууд хариуц .
Б Бат Эрдэнэ аварга гэшүүн ганцаараа эсэргүүцэж байсан
улс төрчдийг бүгдийг нь шалгавал таарна энэнийг хийх шударга аавын хүү байна уу
даваасүрэн болорчулуун шинэбаяр, ганбаатар зэрэг гишүүд харин нь ч их дуугарсан танай нам дуугарах битгий хэл толгой өндийлгөх ч завгүй дотроо дайтаж байсан байлгүй
даваасүрэн болорчулуун шинэбаяр, ганбаатар зэрэг гишүүд харин нь ч их дуугарсан танай нам дуугарах битгий хэл толгой өндийлгөх ч завгүй дотроо дайтаж байсан байлгүй
ОюуТолгой үйлдвэрийг барьж эхэлсэн 2009 оноос хойш монголчууд 10 тэрбум долларыг төсвөөс гадуур зарцуулжээ. Үүнээс 3 тэрбум долларыг МАН нам ард түмэнд хишиг болгон тараасан. АН нам 7 тэрбум долларыг бүтээн байгуулалтанд зарцуулсны 4 тэрбум доллараар нь 40 мянган айлын орон сууц барьжээ. Энэ бол ОюуТолгой үйлдвэр монголд оронд барьж цоглуулсны үр дүн. Хэрвээ энэ үйлдвэрийг орд газраас 300 км алс хятадын нутагт барьж байгуулсан бол монгол улсад төсвөөс гадуур 10 тэрбум дрллар орж ирэхгүй байсан. Монгол улсын 2018 оны төсөв нь 1.8 тэрбум доллартай тэнцэнэ. Үүний 85 хувь буюу 1,5 тэрбум долларыг 400 аж ахуйн нэгж бүрдүүлнэ. Энэ 400 аж ахуйн нэгж бол ёсондоо монгол улсын нүүр царай. 3 сая хүний толь гэсэн үг. Тэгвэл ганцхан ОюуТолгой үлйдвэрээс орж ирсэн мөнгө нь бүх монголчуудын 5 жилийн татвар буюу төсөвтэй тэнцэж байна. Энэ бол бага мөнгө биш.
Vildberiig hyatAd bariad ys oldohgvi vnetei Odoo bolson lyibariin gereeg tsytsalaya
УИХ-н Судлагааны тев гэдэг чинь Албан есны , туйлын ач холбогдолтой Асуудалд Дун шинжилгээ хийдэг, дугнэлт гаргах уурэгтэй Терийн чухал Алба ажилладаг юм бна ?! Тухайн уеийн УИХ-н ТГ болон БХ-д туйлын хариуцлага Ажилласнаас шалтгаалж Одоо болон Ирээдуй цагийн Монгол Улсын Эрх Ашигт ноцтой хохирол учруулсан бна даа! Одоо энэ хохиролыг зогсоож барашдуулахын телее Шаравдорж гуай Улстерийн болон Нийгмийн хурээнд Оюун ухаанаараа Манлайлан нийгмийг сэхээруулж Ажиллахыг уриалж бна аа?!
Оюу толгойн асуудлыг шийдвэрлэх цорын ганц гарц нь Монгол улсад онц их хэмжээний хохирол учруулсан хэргээр гадаадын хөрөнгө оруулагчид болон гэрээ байгуулсан улс төрчдөд эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх явдал юм. Монголын ард түмнийг хууран мэхлэх, эрх мэдэл албан тушаалаа урвуулан ашиглах замаар Оюу толгойн гэрээ гэгчийг байгуулж, Монгол улсад онц их хэмжээний хохирол учруулсан гадаадын хөрөнгө оруулагчид болон улс төрчид хэзээ нэгэн цагт эрүүгийн хатуу хариуцлага хүлээх бизээ.
Эдийн засгийн алуурчид зохиож УИХ-д тулган хүлээлгэж батлуулсан “Ашигт малтмалын тухай” хуулийг үндсээр нь өөрчлөөгүй цагт Тавантолгой төслийн хувь заяа Оюутолгойн төслийн араас орж Монгол орныг улам бүр өрөнд оруулах нь дамжиггүй.
1952, 1962, 1974 онуудад НҮБ-ын Ерөнхий Ассамблей нь улс орнуудын байгалийн баялагийн тусгаар тогтнолыг хамгаалах талаар тусгай тогтоолуудыг батлан гаргажээ. Тухайлбал, 1952 онд “Улс орнууд байгалийн баялагаа чөлөөтэй ашиглах эрхийн тухай” НҮБ-ын Ерөнхий Ассемблейн 626-р тогтоол, 1962 онд “Улс орнуудын байгалийн баялагийн тусгаар тогтнолын тухай” НҮБ-ын Ерөнхий Ассемблейн 1803-р тогтоол, 1974 онд “Олон улсын эдийн засгийн шинэ дэглэм тогтоох тухай” НҮБ-ын Ерөнхий Ассемблейн 3201-р деклараци, 1974 онд “Улс орнуудын эдийн засгийн эрх, үүргийн тухай” НҮБ-ын Ерөнхий Ассамблейн 3281-р Харти батлагдан гарсан байна. Эдгээр тогтоолуудын ач холбогдол нь улс орон бүрийн байгалийн баялаг нь тухайн улсын тусгаар тогтнолын салшгүй хэсэг бөгөөд төрийн өмч мөн болох, тухайн улсын Үндсэн хууль нь улс хоорондын болон олон улсын эрх зүйн хэм хэмжээнээс илүү хүчинтэй байх, улс орон бүр өөрийн байгалийн баялагаа бие даан захиран зарцуулах бүрэн эрхтэй байх, уул уурхайн салбар дахь гадаадын хөрөнгө оруулагч нь зөвхөн тухайн улсын төрийн зохицуулалт, эрх зүйн орчны хүрээнд үйл ажиллагаа явуулах олон улсын уул уурхайн эрх зүйн орчныг бүрдүүлж өгсөнд оршино.
1973 онд дэлхий нийтийг хамарсан эрчим хүчний хямрал гарсан, үндэстэн дамнасан корпорациудын нөлөөлөл ихэссэн, газрын хэвлийн баялагийг өмчлөгч төр ба уг баялагийг ашиглагч хуулийн этгээд хоёрын хоорондох зөрчил улам бүр ихэссэн зэрэг бодит шалтгаан нь олон улсын уул уурхайн эрх зүйн талаар дорвитой томоохон судалгаануудыг хийхэд хүргэсэн байна. Эдгээр судалгаануудын үр дүнд газрын хэвлийн баялагийг ашиглах талаар дэлхий нийтэд хоёр өөр номнол (докторин) гарч ирсэн байна. Үүнд: Нэгдүгээр номнол: Буурайн хөгжилтэй болон хөгжиж байгаа орнуудын уул уурхайн салбарт хөрөнгө оруулагч гадаад, дотоодын хуулийн этгээд нь зөвхөн тухайн улсын төрийн зохицуулалт, эрх зүйн орчны хүрээнд үйл ажиллагаа явуулах, маргаантай асуудлыг зөвхөн тухайн улсын арбитраар шийдвэрлүүлж байх нь зүйтэй. Хоёрдугаар номнол: Өндөр хөгжилтэй улс орнууд байгалийн баялагийг ашиглах талаар олон улсын хэмжээнд хамтран ажиллах, үндэстэн дамнасан институтциуд байгуулах, маргаантай асуудлыг гадаадын буюу дотоодын арбитрыг сонгон шийдвэрлүүлж байх нь зүйтэй.
Орчин үеийн “Концессын гэрээ”, “Бүтээгдэхүүн хуваах гэрээ”, “Ажил гүйцэтгэх гэрээ”, “Хамтарсан уулын үйлдвэр байгуулах гэрээ” байгуулах үед хөрөнгө оруулагч субьект нь гадаад улсын хуулийн этгээд буюу гадаад улсын Засгийн газар байж болдог байна. Гэхдээ үндэстэн дамнасан корпорациудын нөлөөлөл ихэссэн орчин үед эдгээр гэрээг капитал импортлогч орны Засгийн газар нь капитал экспортлогч орны хуулийн этгээдтэй бус, капитал экспортлогч орны Засгийн газартай байгуулах нь илүү зохимжтой бөгөөд энэ нь капитал импортлогч орныг эрсдлээс хамгаалах чухал ач холбогдолтой байдаг байна. Энэ бүхний эерэг туршлагыг “Эрдэнэтийн Овоо” зэс-молибдены ордыг ашиглах талаар БНМАУ (Монгол улс), ЗХУ (ОХУ)-ын Засгийн газруудын хооронд 1973 онд байгуулсан “Хамтарсан уулын баяжуулах Эрдэнэт үйлдвэр байгуулах тухай” хоёр талт олон улсын гэрээнээс, сөрөг туршлагыг 2009 онд “Оюу толгой”-н зэс-алтны ордыг ашиглах талаар нэг талаас Монгол улсын Засгийн газар, нөгөө талаас “Айвенху Майнз Инк”, “Айвенху Майнз Лимитед”, “Рио Тинто Лимитед” компаниудын хооронд 2009 онд байгуулсан “Хөрөнгө оруулалтын гэрээ”-нээс тус тус харж болно. Дэлхийн улс орнуудын туршлагаас харахад ашигт малтмалын ордыг эдийн засгийн эргэлтэд оруулахдаа гадаадын хөрөнгө оруулагчтай “Хөрөнгө оруулалтын гэрээ” байгуулах бус, эхлээд орчин үеийн “Концессын гэрээ”, “Бүтээгдэхүүн хуваах гэрээ”, “Ажил гүйцэтгэх гэрээ”, “Хамтарсан уулын үйлдвэр байгуулах гэрээ”-ний тухай хуулиудыг батлаад дараа нь уг хуулиудын дагуу гэрээ байгуулдаг байна.
Ш.САЙХАНСАМБУУ. Б. Батэрдэнэ Даваасурэн. З.Энхболд, бридж Ганхуяг флртуна Батбаяр нар эсэргүүцээд эсрэг санал өгсөн санагдах юм
Оюу Толгойн гэрээ зовхон С.Баяр,Баярцогт гэх мэтийн Монголын засаг торийн эрх баригч цоохон хумуустл ашигтай Монгол улсад ямарч ашиггуй гэрээ болохнь илт болсон учраас одоо олон улсын арбитражийн шуухэд хандаж илт авилгын гэрээ болсоныг нотолж авилгаараа авсан монгоо офшоорт нууцгаасан Монголын эрх баригчид баригдсантай холбогдуулан Оюутолгойн гэрээг цуцлах хэрэгтэй!
ter uyed bsan ...odoo ch ene bgaa gishuud.g uurgee bieluuleegui buruug demjij bavalsaniih ni telee hariutrlaga huleelgeh htei...es tegvees ene bol ulam daamjirna...ehleed eersdiinhee humuus.g bugd.g shiitgel.g egeh...gereeg ch yaj uls orn.g luivardsang delhii niited gargah htei...
9гишуун эсрэг санал огсон байхаа.
Tiim shvv noxdvvd xyvaaj idex boloxoor dyygui bsan biz
Шаравдорж тэр үед их ихуралд байж кноп дараагүй, тамгийн газрын дарга байсан. Гэхдээ төсвийн хөрөнгө зарж судалгаа хийсэн хэр нь нийтэд мэдэгдээгүй, гишүүдэд тараасан болоод дараад өхгөрсөн юм байхаа. Судалгаа хийгээд гэрээ ашигггүй гэсэн дүгнэлт гаргалаа гэж тэр үед дуулдаагүй.
Оюутолгойг шалгах ажлын хэсэг хэд дахин байгуулагдаад яах юм бэ.Гол нь шалгалтын үр дүн гарахгүй бол хэрэггүй ш дээ.2009 онд хийсэн шалгалтаа зөв, буруу гэж үнэлэлгүй зүгээр л хавтсанд хийгээд хадгалаад байгаа юм уу. Одоо энэ ажлын хэсгийн дүгнэлтийг бас л хавтаслаад орхих байх даа.Нэгэнт тогтоочихсон шалгалтыг одоо хэрэгжүүлээчээ. Юун дахин шалгалт вэ.
Энэ овгон одоо болиоч. Б.Батэрдэнэ энэ тэр дуугарч л байсан шдээ. Хэнд таалагдах гэж худлаа далжигнаж бдгийм
sanal ugsun demjsen oyutolgoig batalsan 46 hulgaichiig zarlaaaaaaaaa .
ene ashigguin gereeg ajlyyllakhgui baikh talaas ni ertkhen arga khemjee ab ireeduin yr sad maani arai ykhaantai gadaadiin khantai kharitsaj chaddag bolno
Тэр үед нь энэ судалгаагаа олон нийтэд ил тод тайлбарлаж түгээхгүй яасан юм. Монголоо эх орноо түмэн олноо гэх сэтгэл танд ч бас байгаагүй л байсан байнашдээ. Одоо матарын нулимас унагаж үнэнч шударга царайлах хэнд хэрэгтэй юм.
Ene ued UIH gishuun bsan buj himuusiig eh ornoosoo urvasan gej uzej yalla bas shalga