Баасан - 04 сарын 26,
2024
Азийн улс орнууд дахь туршлагаас суралцах зорилготой "Ази дахь зөвлөлдөх ардчиллын туршлага" олон улсын эрдэм шинжилгээний хурал маань эхэллээ!
Та бүхэнд энэ өдрийн мэндийг хүргэе.
Бид гурван жилийн өмнөөс эхлэн Зөвлөлдөх ардчилалын талаар өргөн хэлэлцүүлэг зохион байгуулж, зөвлөлдөх ардчиллын мөн чанар, эрх зүй ба Үндсэн хуулийн асуудлаар удаа дараа ярилцаж байлаа. Энэхүү сэдэв Монголын хөрсөн дээр буун өнөөдрийг хүртэл үргэлжилж, олон нийт, улстөрчид, судлаачдын дунд хэлэлцэх өргөн цар агуулгаар баяжиж байна.
Зөвлөлдөх ардчиллын зарчим, үзэл санаа, үйл ажиллагааны хэм хэмжээг баримталсан Зөвлөлдөх санал асуулгын хууль Монгол улсад батлагдан эдүгээ Үндсэн хуулийн өөрчлөлтийг хэлэлцсэн буй нь өмнө зохион байгуулсан эрдэм шинжилгээний хурлын бодит үр дүн мөн.
Ардчиллын хөгжлийн дараагийн шат болох Зөвлөлдөх ардчилал нь Монгол Улсын өнгөрсөн 20 гаруй жилийн засаглалын гажуудлыг засч залруулах, төрийн гурван институцийн зааг ялгааг тодорхойлох, ард иргэдийн төрдөө итгэх итгэлийг сэргээх, бататгах, улмаар энэ бүхний эхлэл болох Үндсэн хуулийн оновчтой өөрчлөлтийг хийхэд чиг шугам болох ёстой.
Зөвлөлдөх ардчиллын зарчмаар нийслэлийн хөгжилд олон нийтийн санал асуулга зохион байгуулах, төсвийн төлөвлөлтийг зөвлөлдөх ардчиллын дагуу төсөвлөх, нутгийн өөрөө удирдах ёсны зарчимд зөвлөлдөх ардчиллын зарчмыг баримтлах зэргээр тодорхой үйл ажиллагаанд хэрэгжүүлж, алдаа оноогоо дэнслэх боломжийг бүрдүүлж чадлаа.
Эдүгээ улстөрийн нөхцөл байдал харьцангуй тогтворжиж, нийгэм эдийн засгийн нөхцөл сайжирч, эрх баригч намын бодлого үйл ажиллагаа олон нийтийн хүлээлт, итгэлд байсаар байна.
Ийм цаг үед зөвлөлдөх ардчиллын талаар илүү өргөн цар хүрээтэй ярьж, улс төр, эдийн засгийн савалгаанаас хараат бусаар зөвлөлдөх ардчиллын мөн чанарыг түгээн дэлгэрүүлэх шаардлага тулгарч байна.
Энэ удаагийн хуралд асуудлын гүн рүү орсон жишээ, сайн туршлага, баримт, үйл ажиллагаанд тулгуурлан ярилцахаар хуран цуглараад байна. Тэр дундаа газар зүйн хувьд ойролцоо Азийн орнуудын зөвлөлдөх ардчиллын туршлагыг судлан хэлэлцэх нь энэхүү эрдэм шинжилгээний хурлын ач холбогдол, цар хүрээг илүү үнэ цэнэтэй болгож байна.
Илүү тулхтай зөвлөлдөх ардчиллыг хөгжүүлэхэд мэдээлэл технологийн хөгжлийн туршлагаас эхлээд нийгмийн халамжийн бодлого буюу иргэн хүнд шууд үр өгөөжөө өгөх төрийн бодлогод хэрхэн зөвлөлдөх ардчиллыг хэрэгжүүлж байгаа орнуудын туршлагатай бид танилцаж суралцах болно.
Зөвлөлдөх ардчилалыг хэрэгжүүлсэн, хөгжүүлсэн туршлага, бодит үйл ажиллагаагаа бидэнтэй хуваалцаж, улмаар Монгол Улсын ардчиллын хөгжилд хувь нэмрээ оруулахаар зорин ирсэн эрдэмтэн, судлаач Та бүхэнд гүнээ талархаж байна.
Мөн эх оронч сэтгэлтэй зөвлөлдөх ардчиллыг хэрэгжүүлэхэд идэвхийлэн ажиллаж буй өөрийн орны судлаач эрдэмтэд, улстөрчид, төрийн жинхэнэ албан хаагч та бүхэнд баярлаж байгаагаа үүгээр илэрхийлж байна.
Цаашид ардчиллыг жинхэнэ мөн чанараар нь бэхжүүлэх, ард иргэдийн ардчилалд итгэх итгэлийг нэмэгдүүлэхийн тулд дан институцийн шинэчлэлээр тогтохгүй, төрийн бодлого, үйл ажиллагаанд иргэдийн оролцоог бодитоор хангах шаардлага тулгамдаж байна. Бид зөвлөлдөх ардчиллын зарчмыг хөгжлийн бодлого боловсруулах бүхий л үйл ажиллагаандаа бүх төвшиндөө хэрэгжүүлэх оновчтой арга замыг тодорхойлоход өнөөдрийн хуралдаан үр дүнгээ өгнө гэдэгт итгэж байна!
Сэтгэгдэл0
Америкийн зөвлөлдөх ардачлал манай хөгжлийн өнөөгийн түвшинд тохирохгүй шүү Занданшатараа
Бусад орнууд Үндсэн хуулиа ард нийтийн санал асуулгаар шинэчилдэг болохоос Зөвлөлдөх саналаар сольдоггүй шүү дээ.
ардчилал хэмээх үлгэр хариуцлага ёс зүйтэй газраа сайхан л байдаг байх АН хэмээх нам монголын ардчилалыг баас шээстэйгээ хутгаад ѳѳрсдѳѳ газар нутаг баялагийн ордуудыг зараад гадаад дотоодын луйварчидтай нийлээд танигдахаа больж одоо бас юун зѳвлѳлдѳх эрдчилал вээ ардчилал хүн болгонд хүрч байна гэж хѳѳрѳх гэхдээ газрын баялаг ардчилал шиигээ хүн болгонд хүрэхгүй л байгаа шүү товчхондоо ардчилал гэж элдэв янзаар ярьж хууран мэхэлж байна
Saaral ordonoosoo garch Yam,Agentlagiinhaa alban haagchidiig sons.Daraa ni olon tumnii ugiig sons.Ene 2 bol Tur,Tumneesee yariad baigaa Ardchulal chini yamar tuvshind baina,tsaashid yaj hugjuulj bolohiig inder deerees bish bodit baidal deerees tevcheer tani hurvel hangalttai hugatsaagaar heleed ugnu.
14 тэрбумыг шааж , нүгэл нь нүдээр нь гарч , үхэх ээ алдсан лүд дээ . Одоо овоо засрал хүмүүжил олж Ардчилал ярьдаг болж . Миний дээр ЕС , доор Тагнуул байхад би юунаас айдаг юм бэ гээд шаагаад явж байна гэсэн. Сонгуульд нүхээ малтаж байгаа царай нь юм байхдаа . Данх , бидон дээр Занданшатар ба Ардчилал гэж зураг аа наагаад тараагаарай. Ахаха
Ene oguulleld neg sain, neg muu medee bii. Sain medee bol MAN Mongol ulsyn khamgiin tom uls toriin khuchnii khuvid daraagiin songuuliin beltgeld orson. Muu medee bol dakhiad gadnaas nairuulj oruulsan sanalyn undsen deer uls toriin bodlogoo yavuulakh sanaatai boljee. Mongol ukhaan baikhgui yuu? Soyol, oyuun sanaany darkhlal tusgaar togtnolyn mash chukhal undeslelees negen mon, erkhem khundet noyod, khatagtai naraa!
Erhem hundet Udo guai, taniig dunguj Mongol sudlaach, bolj barag ouytnii shireenees garch baihad tani uulzaj baisanaa sanaj baina. Tehed bi Humboldt -d baij, davhar Intertext -d ajillaj oroi ni ajilchin zaluuchuudiin deed surguulid English zaaj baiv. Dr.Fitze , Hianganii Gombojav guai geed Mongol sudlaach lanjgaruud baidag baisan saihan ue bailaa. Stand sain saihan buhniig husie.
Ene oguulleld neg sain, neg muu medee bii. Sain medee bol MAN Mongol ulsyn khamgiin tom uls toriin khuchnii khuvid daraagiin songuuliin beltgeld orson. Muu medee bol dakhiad gadnaas nairuulj oruulsan sanalyn undsen deer uls toriin bodlogoo yavuulakh sanaatai boljee. Mongol ukhaan baikhgui yuu? Soyol, oyuun sanaany darkhlal tusgaar togtnolyn mash chukhal undeslelees negen mon, erkhem khundet noyod, khatagtai naraa!
Ene oguulleld neg sain, neg muu medee bii. Sain medee bol MAN Mongol ulsyn khamgiin tom uls toriin khuchnii khuvid daraagiin songuuliin beltgeld orson. Muu medee bol dakhiad gadnaas nairuulj oruulsan sanalyn undsen deer uls toriin bodlogoo yavuulakh sanaatai boljee. Mongol ukhaan baikhgui yuu? Soyol, oyuun sanaany darkhlal tusgaar togtnolyn mash chukhal undeslelees negen mon, erkhem khundet noyod, khatagtai naraa!
Jenko sistemiin hiamral gej yarij "to be or not to be "gesen asuudliig alban esoor tavisand unendee bayarlaj b. Gehdee "system "maani 1996 ond "burmusun " hiamarch alga bolood udlaa. Mun ezen biegui, ner usgui, humuunuud l bii bolgodog "togtoltsoo " gedeg umand buruu buhniig tohoj dasch duusch ch b. Democracy-iig demjij USA -iin ugsun mungu buruu taliijee. 1992 ond dunguj Constitution -oo batalsan Mongol uls 1996 ond AN-iig zasagt gargasnaar, buruu, SANAATAI umch huvichlal hiisneer, ter ue deh kommunizmiin uldegdeliig ardchillin nahiatai ni hamt uursdiin garaar (system -iig ustgaj) ugui hiij "BULEGLELIIN "deglemiig togtooson ni unuudur ch urgeljilj b.
Jenko sistemiin hiamral gej yarij "to be or not to be "gesen asuudliig alban esoor tavisand unendee bayarlaj b. Gehdee "system "maani 1996 ond "burmusun " hiamarch alga bolood udlaa. Mun ezen biegui, ner usgui, humuunuud l bii bolgodog "togtoltsoo " gedeg umand buruu buhniig tohoj dasch duusch ch b. Democracy-iig demjij USA -iin ugsun mungu buruu taliijee. 1992 ond dunguj Constitution -oo batalsan Mongol uls 1996 ond AN-iig zasagt gargasnaar, buruu, SANAATAI umch huvichlal hiisneer, ter ue deh kommunizmiin uldegdeliig ardchillin nahiatai ni hamt uursdiin garaar (system -iig ustgaj) ugui hiij "BULEGLELIIN "deglemiig togtooson ni unuudur ch urgeljilj b.
96 ond AN zasagt garahdaa SYSTEM -ee ustgahad 100% buren belen bolchihson, deer ni MAN 75% tai baiv. Ter ueiin orosiin samuun, uimeen tank, luivriin huvichlal zergiig s.Bayartanguud ajiglaj MANAN undsendee neg chigleleer yavah bolloo doo. 20 garui jil BULEGLELIIN DEGLEM yavj, muudah saidah, ergej niilj ulsaa tonoh, "BITTERSWEET KISSES "-eer argatsaav. Bitter --gedeg ni gashuun, sweet ---gedeg ni chiher luugaa adil amttai gesen ug.Hahaha?????? MANAN-iin ungulun daldlaltiin hugatsaa yaalt ch ugui duusch ZALUUS garch irj BULEGLELIIG unagah gej uzej tarj b. Amjilt zunduu b. System ---gedeg maani golduu iereg (positive) utgaar hereglegdne. Hiamral miamraltai hutgamaargui met. Yamar ch gee Erunhiilugch maani UNDUR ZINDAA, TUVSHIND amin asuudal devshuulj baigaad bayartai b. Mun huuhdiin huchirhiilliin asuudliig ahin dahin, tsutsaltgui, uhralgui barij avch, teruuhendee uzej tarj, userch naaldaj, usee zulgaaj buig ni Zasag demjeed ugvul sn b.
96-d AN yalj, 97 ond Bagabandi euk bolsonii ur dun ni 98 onii S.ZORIGIIN allaga. 2000 ond n.Enhbayar yalsanaar BULEGLELIIN DEGLEM helber, durs, butets burelduun, emh tsegtsendee songodog baidlaar orjee. Ter ueiin gishuud, zasgiin gazriinhan bugd ene gemt uildeld hamragdsan geh.
Uchuuhun bi beer 20-iood jiliin umnu Mongoliin erh barigchid (undsendee orkuud l baisan gej bichigddeg) dollar -iin ungu (colour) meddeg baisan bol eduugee amtiig ni (taste) meddeg bolsnoor shunalaa barij diilehee bolison gedeg utgatai niitlel bichij USA -d hevluulj, mun ene sedveeree "lectures" unshij suuld ni emhetgen nom bolgoj baij bilee. Mongoliigoo muulsan gej bitgii bodooroi. Ter ued manaid world bank, imf, Asian Dev 't bank ----ntr orood irchihsen manaihiig hundlun guld sudalchihsan , barag neg ailiin togoo shanaga, ayaganii toog olon argachlalaar gargachihsan baisan ue. Uursduu bid iim sudalgaa gargaj chaddaggui bailaa.
Mungugui baisan Mongolchuudad democracy-gaa hugjuuleerei gej ugsun USA -iin bolon busad ornuudiin tuslamjiin mungu MANAN -giin shunaliig hugjuulj, ard tumneesee ch nuuj, idej uuhiin undesiig tavijee. Democracy -iin ehnii ued gadaad tuslamjiin mungu dalai shig ih baisan shuu. Ene haishaa yaaj shingesniig shalgah san. Luivaraar hurungujsun erh barigchidiin hurungiig huraah heregtei dee. 2020 ond namuudiig yamar buteen baiguulalt hiisneer ni bish luivarchidiig herhen yaaj tseerluulseneer ni ard tumen songoh baih. Buteen baiguulalt bol tednii hiih l estoi erdiin ajil. Neftiin uildver....zereg ni harin nileed ih sanal avna. 2019 onii tusuv ih "shog ", meregjliin bish bainaa. Gadaadad bolovsorson geh zaluus arai ch iim um hiihgui baihaa. Macroeconomics -iin yamar ch zarchimtai tohirohgui b. Ter 6.3%-iin ediin zasgiin usultuus undur usult manaid hereggui ee. 6.3% sain b.Said ni eruusuu ajlaa hiij chadahgui bnaa. Ded said bil uu, ter emegteigee sain daichlaad uz l dee. Arai huuramch diplomtoi bish baih.
Зөвлөлдөх ардчилал гэж нэр томьёо байдаг юм уу
Бүх юмны уг үндэс, хөрс, язгуур, суурь нь ӨМЧ гэдгийг агуу их К.Маркс 100 гаруй жилийн өмнө хөдөлбөргүй нотолоод түүнийгээ “Базис” гэж нэрлэжээ. Өөрөөр хэлвэл байшингийн суурь буюу фундамент нь “Базис”. Энэ “Базис” дээр улс төрийн тогтолцоо, хууль, ёс суртахуун, улс төрийн намууд, хүмүүсийн хоорондын харилцаа сүндэрлэн босдог гэдгийг бас 100 гаруй жилийн өмнө хөдөлбөргүй нотлоод түүнийгээ “Надстройка” гэж нэрлэжээ. Тэгээд “Базис” буюу ӨМЧ төрийн мэдэлд байвал улс хөгжинө, харин базис буюу ӨМЧ хувьд шилжвэл улс орон сүйрнэ гэж дүгнэжээ. Монгол улс хөгжихгүй байгаагийн цаад учир нь улс төрийн тогтолцоо, хууль, улс төрчид, намуудад бус харин төр ӨМЧГҮЙ болоснд байгаа юм. Өмчгүй төр бол гуйлгачин. Өмчгүй төр бол мөн чанартаа төр биш. Монгол улсын хөгжлийн цорын ганц гарц нь улс ардын аж ахуйн нэн чухал салбаруудыг (батлан хамгаалах, уул уурхай, эрчим хүч, боловсрол, эрүүл мэнд) 100 хувьд төрд авах заалтыг Үндсэн хуульд оруулж ӨМЧИЙН их хувьсгал хийх явдал юм.
uhsen azniiih ni zovloldoh ardchilal ve heseg luivarchid zuglan baihgui ardchilal yarin huivaldaj ard tumnii tarhi ugaan hural nertei huivaldaan hiijbaina
mongolchuud hulgaich uurelsen tor zasag zuud zereglee shig ardchilalitgel aldsan muusain hulgaich nar yu gej huzaaad ongorson 20 ond bugdiiig chin zailuuulnaaaa
Аз нь гийж 65 хуц ухна дунд хавчуулагдан гарч ирж эрх мэдэлд хүрсэн ээ өөрийгөө мундагтаа гээд андуурчихсан том тэнэг дээ!!!! Анандбазараас Бага тэнгэрт авилгал аар байшин авсан! Новш! Ийм хулгайч ууд засрахгүй! Зүгээр аргаа л өөрчилнө!
Аз нь гийж 65 хуц ухна дунд хавчуулагдан гарч ирж эрх мэдэлд хүрсэн ээ өөрийгөө мундагтаа гээд андуурчихсан том тэнэг дээ!!!! Анандбазараас Бага тэнгэрт авилгал аар байшин авсан! Новш! Ийм хулгайч ууд засрахгүй! Зүгээр аргаа л өөрчилнө!
Аз нь гийж 65 хуц ухна дунд хавчуулагдан гарч ирж эрх мэдэлд хүрсэн ээ өөрийгөө мундагтаа гээд андуурчихсан том тэнэг дээ!!!! Анандбазараас Бага тэнгэрт авилгал аар байшин авсан! Новш! Ийм хулгайч ууд засрахгүй! Зүгээр аргаа л өөрчилнө!
Аз нь гийж 65 хуц ухна дунд хавчуулагдан гарч ирж эрх мэдэлд хүрсэн ээ өөрийгөө мундагтаа гээд андуурчихсан том тэнэг дээ!!!! Анандбазараас Бага тэнгэрт авилгал аар байшин авсан! Новш! Ийм хулгайч ууд засрахгүй! Зүгээр аргаа л өөрчилнө!
Хачин хачин нэр томьёо хөөцөлдөж бхаар ажлаа хийгээчээ. Төрийн машинуудад ганц стикер нааж чадахгүй байж. Томилсон албан тушаалтнууд чинь авилгын хэргээр баригдаад бна. Таслан зогсоож чадахгүй байж.