Улаанбаатар /МОНЦАМЭ/. Нийслэл хотноо хоёр өдөр чуулсан “Нутгийн удирдлагын тогтолцоо, эрхзүйн шинэчлэл” чуулганд ирж оролцсон Дорноговь аймгийн Засаг дарга Т.Энхтүвшинтэй уулзаж төрийн албаны шинэчлэлийн талаар байр суурийг сонсов.
Тэрбээр, “Засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэгж, түүний удирдлагын тухай хуулийг Үндсэн хуулийн өөрчлөлттэй зэрэгцүүлэн уялдуулах талаар чуулганаар ярьж хэлэлцсэн нь их зөв зүйтэй байлаа. Орон нутгийн түвшинд төрийн албаны өөрчлөлт, шинэчлэлийг хийх цаг нь болсон” гэдгийг хэлж байв.
-Төрийн албаны өөрчлөлт, шинэчлэлийг орон нутагт ямар хэлбэрээр яаж хийвэл зохистой байна вэ?
-Жишээ нь, багийн Засаг даргыг Иргэдийн нийтийн хурал биш иргэд нь шууд сонгодог байх ёстой. Сумын Засаг даргыг ч мөн адил сумын ИТХ нь биш иргэд нь сонгодог байх тогтолцоо руу шилжих цаг болсон. Нөгөө талаар сумын Засаг даргыг бас аймгаас баталгаажуулаад томилдог байж болно. Ийм өөрчлөлтийг хийхгүй бол хөдөө, орон нутагт улстөржилт дэндүү хавтгайрч, ах дүү хамаатан садан, найз нөхөд сумаараа муудалцаж талцдаг байдал бий болсныг та бүхэн мэдэж байгаа. Тиймээс шууд иргэдээсээ сонгодог байдлаар явбал зүгээр юм болов уу гэсэн бодолтой байна. Ингэхгүй бол сүүлийн үед сумын Засаг дарга гэхэд ИТХ-ын төлөөлөгчдөдөө барьцаалагдсан юм шиг байдал ажиглагдах болсон.
Өнөөдөр манай улсад мянгахан хүн амтай жижиг сумууд их байна. Манай аймагт ч байна. Ийм нөхцөлд Иргэдийн нийтийн хурал болон ИТХ-д заавал 21 төлөөлөгчийг сонгоно гэдэг амьдралд нийцэхгүй байна.
Саяын чуулган дээр төрийн албаны шинэчлэлийг хөндөхдөө төрийн албан хаагчдыг тогтвортой ажиллаж, улстөрөөс ангид байлгах, дээр нь орон нутгийн санхүүгийн эрх мэдлийг нэмэгдүүлэх талаар хууль, зөвлөмжид тусгахаар болж байгаа нь их зөв, зүйтэй шийдвэр боллоо. Энэ дээр аймаг, орон нутагт гардаг “зовлонг” яривал аймаг, орон нутагт дээрээс буюу Засгийн газар, төрийн яамд, агентлагуудаас маш их үүрэг чиглэл өгч олон журам, төсөл хөтөлбөрийг мөрдөж хэрэгжүүл, сумдаас судалгааг авч явуул, сум бүрт баг гаргаж хөтөлбөрийн биелэлтийг хангаж ажилла гэсэн үүрэг даалгаврыг их өгдөг.
Тэгсэн хэр нь тэдгээрийг газар дээр нь хэрэгжүүлж бителүүлэхэд хүлээх хариуцлагыг тодорхой зааж өгдөггүй. Д Хэрэгжилтийг дагалдах хөрөнгө мөнгийг суулгаж өгдөггүй, баахан л цаас үйлдвэрлээд байдаг. Гэтэл хэрэгжилтийг хангах хөрөнгө мөнгө нь орон нутагт байхгүй учир аймгийн Засаг даргын нөөц хөрөнгө руу орохоос өөр аргагүй болдог. Тиймээс цаашид яам, агентлагаас олон төсөл хөтөлбөр гаргаж байгаа бол дагалдах мөнгийг нь орон нутагт хэрэгжүүлэхэд суулгаж өгч санхүүжилтийн асуудлыг давхар шийдэж өгмөөр байна. Ингэж ажиллавал дээрээс гарсан шийдвэрүүд доод түвшинд хүрч хэрэгжинэ.
-Сангийн яамнаас аймаг, орон нутагт очих санхүүжилтийн хөрөнгө нэмэгдсэн талаар мэдээлж байна. Зарцуулалтыг хэрхэн шийдэж байна вэ?
-Манай аймгийн хувьд өөрөө өөрийгөө санхүүжүүлдэг. Ер нь бол Ашигт малтмалын нөөц ашигласны төлбөрийн 30 хувийг тухайн орон нутагт нь үлдээж байгаа. Манай аймагт Орон нутгийг хөгжүүлэх сангийн хөрөнгө өнгөрсөн онд хоёр тэрбум төгрөгөөр нэмэгдсэн. Ингээд нийт 4.5 тэрбум төгрөг болсон. Тэрийг нь 14 суманд хуваагаад үзэхэд нэг суманд 200 сая төгрөг ногдож байгаа юм. Түүнийг вунд, хэрхэн зарцуулахыг сумын ИТХ, Засаг дарга нар иргэдээсээ саналыг нь авч эрэмблээд шийддэг. Бусдаар Орон нутгийн сангийн мөнгийг аймгийн Засаг дарга нь шийдэж хуваарилдаггүй, дээрээсээ буюу Сангийн яамнаас сумдад хуваарилалтыг нь шууд заагаад явуулдаг, бид зөвхөн дамжуулах үүрэг хүлээдэг юм. Мөнгөний хувьд үнэндээ 200-300 сая төгрөг гэдэг нэг суманд 10 худаг гаргах хэмжээний л хөрөнгө байгаа юм. Орон нутгийн хөгжлийн сангийн хөрөнгө гэдэг тухайн аймаг, сумын нутаг дэвсгэрт уул уурхай эрхэлж буй ААН-үүдээс Газрын нөөц ашигласны татварыг авч дахин хуваарилж байгаа л хэлбэр юм. Ер нь уул уурхай ихтэй орон нутгийн иргэд баялгийг тодорхой хэсгийн илүү хүртэх ёстой. Наад зах нь байгаль орчин, газар нутгаа сэргээх учиртай. Энэ үүднээс Орон нутгийн хөгжлийн сангийн санхүүжилтийг уул уурхайтай аймгуудад илүү хуваарилж хүртээх хэрэгтэй байна.
Б.Болд
Гэрэл зургийг Б.Чадраабал
Эх сурвалж: Монцамэ агентлаг
Сэтгэгдэл0
ТЭГЭЖ БОДДОГ БАЙСАН ЧИНЬ ЁСТОЙ БОЛОХГҮЙ БОЛОХЫГ ЭНЭ НӨХӨР ХАРУУЛЛАА. ДЭЛГЭРСАЙХАНЫ ДООДОХ ЭНЭ НӨХӨР ШИГ ХҮМҮҮС НУТГИЙН ОЛИГАРХ НИНЖА НАРЫН ИВЭЭЛД ОРЧИХООД ГАЗАР ШОРООГОО ГАДНЫХАНД ЗАРЖ МӨНГӨ ОЛООД БАГАХАН ХЭМЖЭЭНИЙ МӨНГӨ НУТГИЙНХАНД ТАРААЖ ДАРГА БОЛООД ЗАСАГ ТӨРГҮЙ ТОЛГОЙ МЭДЭН ААШИЛЖ БАЙХ ЮМ БАЙНА
Маш зѳв ярьжээ. Ард иргэд маань энэ их улс тѳрчилтѳѳс салах хэрэгтэй юм аа Амжилт хүсье
Амжилт хүсье Ингэж Чадвал Улс хѳгжинѳ
Амжилт хүсье
мөн хороодын засаг дарга нарыг шууд сонгодог болох хэрэгтэй.
Боловсрол муу ийм хүмүүсийг битгий дахин сонгоорой ард түмээн. Зөвхөн дахин яаж сонгогдох хэрхэн мөнгө хийж өөрийн хөрөнгөө ахиулах вэ гэж л хэдэн уул уурхайн компаниудын дунд Дэлгэрсайхантай нийлж дээрэм хийсэн л өчүүхэн амьтан даа. Цаг нь болохоор Манан нурахаар шоронд нь илгээх хэрэгтэй.
Сонгууль болохоор эсрэг тэсрэгийн туйл, сонгогдсоныхоо дараа хор найруулахдаа хэнд ч уулгахдаа бэлэн
Одоо энэ байдал их газар авсан. Зурагдсан пянз шиг л хэдэн нөхдүүд яаж хуурч, яаж гарч, яаж идэхээ ч мэддэг боллоо. Бас өөрт ашигтай л бол чөтгөртэй ч нийлж хор найруулж барьцаалахаа мэддэг боллоо. Иргэдийн саналаар гарчихаад өөрт ашигтай л бол нөгөө намтайгаа нийлж нэг л их дарамталж барьцаалдаг хүмүүс гарч хир хэмжээнээс хэтэрлээ. Ард түмнээс сонговол ингэж галзуурч чадахгүй л дээ.
Хөдөө орон нутагт бол шоу хийж өргөмжлөл хэвлүүлээд хэн нэгэн бөгс долоогч нараа, ах дүүгээ шагнаад дураараа дургиж байна. Өөрсдийгөө юу гээд ч бодцын. Их идсэний дараа өнж гэдэг юм. ИТХ гэж нэг бөөн шуналын туламнууд. Өөрчлөх хэрэгтэй.
Хөдөө орон нутагт бол шоу хийж өргөмжлөл хэвлүүлээд хэн нэгэн бөгс долоогч нараа, ах дүүгээ шагнаад дураараа дургиж байна. Өөрсдийгөө юу гээд ч бодцын. Их идсэний дараа өнж гэдэг юм. ИТХ гэж нэг бөөн шуналын туламнууд. Өөрчлөх хэрэгтэй.
Ажил ам 2 нь алд дэлэм зѳрж байна. Хамгийн их улс тѳржиж хамгийн их хар бурууг хийдэг нѳхѳр ингэж худлаа яриад хүмүүсийн толгой эргүүлэх хэрэггүй
Ажил ам 2 нь алд дэлэм зѳрж байна. Хамгийн их улс тѳржиж хамгийн их хар бурууг хийдэг нѳхѳр ингэж худлаа яриад хүмүүсийн толгой эргүүлэх хэрэггүй
Ажил ам 2 нь алд дэлэм зѳрж байна. Хамгийн их улс тѳржиж хамгийн их хар бурууг хийдэг нѳхѳр ингэж худлаа яриад хүмүүсийн толгой эргүүлэх хэрэггүй
Ажил ам 2 нь алд дэлэм зѳрж байна. Хамгийн их улс тѳржиж хамгийн их хар бурууг хийдэг нѳхѳр ингэж худлаа яриад хүмүүсийн толгой эргүүлэх хэрэггүй
Ажил ам 2 нь алд дэлэм зѳрж байна. Хамгийн их улс тѳржиж хамгийн их хар бурууг хийдэг нѳхѳр ингэж худлаа яриад хүмүүсийн толгой эргүүлэх хэрэггүй
Ажил ам 2 нь алд дэлэм зѳрж байна. Хамгийн их улс тѳржиж хамгийн их хар бурууг хийдэг нѳхѳр ингэж худлаа яриад хүмүүсийн толгой эргүүлэх хэрэггүй
ИЙМ эрч хүчтэй засаг даргатай ч болоосой манай Дундговь. УГААСАА хоншооргүйтэж ханахгүй юмаа.
Uneheer ard irged songoh zuv ymaa
Зѳв шүү. Маш үнэн үг хэлсэн байна. АМЖИЛТ
Ямар ч байсан их худал ярьдаг хэлсэн үгэндээ эзэн болдоггүй хүн юм билээ .
Mash zuv shuu. Sumiin darga bol uls turchij bolohgui alban tushaal ymaa
Ард иргэдээр сонгох нь зѳв юмаа. Ингэж чадвал ард иргэд зѳв хүнээ гарган шүү дээ
Багийн даргыг иргэд сонгох нь буруу гэж бодож байна хэт туйлширсан ажлаа мэдэхгүй хүмүүсийг ах дүү хамаатан садангаараа дэмжиж багийн дарга болгоод тэр хүмүүс ажлаа мэдэхгүй тохиолдол байдаг иймээс тодорхой шалгууртай шалгалт шүүлэгтэй байвал зүгээр байх
Дорноговь маш хурдтай хѳгжиж байгаа аймаг байна лээ. Бусад аймаг үлгэр авч улс тѳрчихгүй ажиллах хэрэгтэй байна
Хѳгжлийн гарц бол сумын даргыг шууд сонгох