sonin.mn
Сэтгэгдэл (0)
Монгол түмэн 1964 оны Токиогийн олимпийн их наадамд оролцож эхэлсэн цагаас хойш 44 жилийн дараа буюу 2008 оны Бээжингийн олимпийн наадамд анхны аваргаа өлгийдөн авч байлаа.
 
Тодруулбал наймдугаар сарын 14-ний өдөр Ннгийн Түвшинбаяр анхны олимпийн аварга болсон юм. Энэ өдрөөс хэсэгхэн хугацааны дараа боксын 54 кг-д тулалдсан Э.Бадар-Ууган олимпийн алтан медалийг ихэрлүүлж чадсан.
 
Эдгээр тамирчдын амжилт зогссонгүй яг сарын дараа Паралимпийн байт харваан төрөлд өрсөлдсөн Дамбадондогийн Баатаржав мөн л олимпийн аварга болж чадсан юм. Монгол түмний бахархал болсон, паралимпийн аварга, Монгол Улсын хөдөлмөрийн баатар, гавьяат тамирчин Д.Баатаржавтай ярилцлаа.
 
-Ард түмний бахархал, паралимпийн анхны олим­пийн аваргатай уулзаж бай­­гаадаа баяртай байна. Бок­­сын спортод хөл тавьж тамирчин болох гараагаа эхэлж байсан тэр үеэс тань яриагаа эхлэе?
 
-Би Дорнод аймгийн Баян-Уул сумын Эрээн хо­роонд төрсөн. Аавын минь төрсөн нутаг Дашбалбар сум. Ээж минь Хэнтий аймгийн Дадал сумын уугуул. Монгол Улсын зүүн хойд хязгаар бол миний нутаг юм. 
 
Миний аав Монгол Ул­сын начин, анчин хүн. Би ах, дүү хоёртойгоо нийлээд бок­сын спортод Ардын багш, гавьяат дасгалжуулагч Бан­ди багшийн удирдлага дор хичээллэх болсон. 10-аад жил боксын спортоор тоглож явсан хүн. 
 
-Маш хөдөлгөөнтэй хүү­хэд байсан гэж дуулсан?
 
-Аав минь бөхийн хүн. Дээр нь би өөрөө боксын спортынх. Тэр нь нөлөөлдөг байсан юм уу хөдөлгөөнтэй, хэрэгт орчих гээд байдаг хүүхэд байлаа. Хүнд өвчин гэдэг зүйл хэлж ирдэггүй хийсч ирдэг. Золгүй ахуйн ослоос болж хөл муутай болсон.
 
-Сидней, Афины олимпод оролцож явсан. Магадгүй тав, зургадугаар байр өнөө­гийн олимпийн аварга бо­лоход нөлөөлсөн байх?
 
-Байт харваан спортод 1988 онд хөл тавьж байлаа. Тухайн ондоо сайн харваагүй. Дараа жил нь Ази номхон далайн орнуудын тахир ду­туу иргэдийн тэмцээнд өр­­сөлдсөн. Одоогоор бол Азийн наа­­дам.
 
Тэр цагаас өнөөд­­рийг хүртэл байт харваан спор­тоор өрсөлдөж байна. Хоёр олимпийн наадамд өрсөлдөх нь надад Бээжингийн олим­под аварга болох бэлтгэл, турш­лага болж өгсөн байх.
 
-Яагаад байт харваан спор­тыг сонгох болов?
 
-Тухайн онд Японд Азийн наадмын тоглолт болох гээд манай улсад урилга ирсэн байсан.  Тэр тэмцээнд тамирчид шалгаруулж авна гээд шалга­руулалтад орсон. Миний хувьд спортоор хичээллэж бай­­сан болохоор бүх төрөл­дөө л гайгүй байсан.
 
Гүйх, харайх, жад шидэх, хар­вах гээд олон төрлөөр шалга­руулж авсан. Том байн дээр харваж үзээд өнгө өнгийн сумаа очиж авах мөч сайхан санагдсан. Ингэж урваж бай­тад татагдсан хүн. 
 
-Тухайн үед байт хар­­ваан шигшээ багийн дас­гал­жуулагч Л.Жамьяан­сүрэн багш байсан. Яаж хараанд нь өртсөн юм бэ?
 
-Харваж үзээд их таа­лагдсан гэж хэлсэндээ. Ин­гэж яваад багш дээр очиж шалгуулсан. Гурван сумаа шар дээр онолоо. Багш ч “Энийг хэн оносон” “Би оно­­сон л гэлээ” Багш минь жаа­хан ширүүн хүн. “Аан чи оносон юмуу” гээд чанга дуугарч байна. Тэгснээ “Аль нутаг вэ” гэхээр нь Дорнод гэсэн. “Муу, сайн хөлдүү бу­риадууд юугаа онодог юм” гэж байна. 
 
Миний хувьд ч үгэнд нь их зэвүү хүрч байсан. Ингэж л байт харваагаар хичээллэж эхэлсэн. Тамирчид өөрсдийн нийгэмлэгтээ хичээллэж эх­лэх үед Сүхбаатар дүүр­гийн Барилгачин нийгэмлэгт Ш.Бям­басүрэн багшийн удирд­лага дор хичээллэх бол­сон. 
 
-2000 оны Сиднейн олимп. Паралимпийн тө­рөлд анх удаа өрсөлдсөн яв­дал?
 
-Тийм ээ. Тэр үед пара­гаар хичээллэдэг хүн цөөхөн байлаа. Хөнгөн атле­тикийн марафонд гүйдэг Жамбалын Лхагважав гэж хараа муутай залуу байсан. Тэрийгээ хөт­лөөд Эрдэнэт рүү нэгдсэн олимпийн цуг­ларалтад гар­на.
 
Тухайн үед ардын багш, Дамдиншарав, Насантогтох гээд спортын шилдэг төлөө­лөлүүдтэй бэлтгэл хийсэн. Тийм сайхан хүмүүсийн энер­ги байдаг юм уу. Олим­пийн наадамдаа маш сайн орсон. 
 
-Олимпийн эрх гэж авдаг байв уу?
 
-Дэлхийд чансаагаар нэ­гээс тавдугаар байрт нэг хэсэг явсан. Тэр чансаагаар л оролцож явсан. Харин Афины олимпийн наадамд дэлхийн шилдгүүд өрсөлдөх уриатай болж тив, дэлхийн томоохон тэмцээнд амжилт үзүүлж эрх хүртсэн тамирч­дыг оролцуулж эхэлсэн.
 
2002 оны Азийн наадамд түрүүл­сэн. Энэ амжилтаа улам дээш нь ахиулсаар 2004 оны олим­под оролцсон юм. 
 
-Та Афины олимпод хамгийн сайн бэлтгэлтэй байсан гэдэг. Яагаад ме­дальд буугаагүй юм бэ?
 
-Хүсэхэд хясна гэдэг л тэр болсон байх. Финалын харваа болсон үед маш их салхитай байсан. Бейсболын дугуй талбайд харавсан. Өрсөлдөгч тамирчин дугуй дотор таар­чихсан. Би болохоор голд нь таарчихсан салхинд цо­хиулаад болдоггүй. Тэгэж аргагүйн эрхэнд ялагдал хүлээсэн. 
 
-Өрсөлдөгч тамирчин чинь БНХАУ-ын тамирчин байсан. Тухайн үедээ ирэх оны олимп зохион байгуулах учир цагаан хуудсаар орж ирсэн?
 
-Харамсч явдаг тэмцээн Афин. Очиж очиж цагаан хуудсаар орсон хүнд ялаг­дана гэдэг тамирчин хүнд хэцүү л дээ. 
 
-2008 оны Бээжингийн олимп. Тэр дундаа есдүгээр сарын 14-ний тэр өдөр. Мон­гол­чуудын сэтгэл зүрхнээс одоо хэр нь гараагүй тод том­руунаар үлдэж?
 
-Тиймээ. Афины олимпод сэтгэл дотроо “Бээжингийн олим­поор ямар ч байсан даагаа нэхнэ” гэсэн бодол тээж очсон. 2002 оны Азийн наадамд миний харавсан сум болгон 10 онож бяр орж эхэлсэн. 2008 оны олимпийн наадамд ч бэлтгэл минь яг тэгж жигдэрсэн байсан. 
 
-Багш нартаа “Би олим­пийн наадамд түрүүлчихээр байна” хэмээн итгэлтэй хэл­сэн гэдэг?
 
-/Инээв/ “Битгий худлаа яриад бай” гээд итгэдэггүй. Их олимпийн тамирчид яв­сан үед би Нүхтэд бэлтгэлд гарсан. Наймдугаар сарын 14-нд олимпийн анхны ме­далийг Түвшинбаяр хүрт­лээ. Дараа нь Бадар-Ууган ч алт авлаа.
 
Тэгэхэд нь би хүмүүст “Би хөдөлмөрийн баатар болно” гэлээ. Алт авбал хөдөлмөрийн баатар, авахгүй бол хөгийн баагий, бүр медальгүй бол хөлгүй Баатараа л болно биз дээ. /Инээв/
 
-Хөдөлмөрийн баатар нь болсон?
 
-Харваа жигдэрсэн сай­хан байсан. Өмнө нь дэлхийн аваргын финалын харваанд ялагдаж байсан Хятад залууг яллаа. Дэлхийн аваргын мөн­гөн медальт залууг ялж алтан медалийн төлөө харвах болсон.
 
-Алтын төлөөх харваанд сэтгэл зүй хэр байв?
 
-Маш тайван байсан. Францын тамирчинтай хар­­важ санасандаа хүртэл хар­важ чадсан. Ингэж л жин­хэнэ Монгол Улсын хөдөл­мөрийн баатар цол хүртсэн юм. Тухайн үеийн олимпийн наа­дам монголчуудын эв нэгдлийн баяр байсан. 
 
-Дөрвийн тоо танд ээлтэй гэдэг. Учрыг нь тайлж өгөөч?
 
-Олимпийн аваргууд төр­сөн он цаг хугацааг бодсон ч тэр. Түвшинбаяр аварга найм­­дугаар сарын 14, Бадар-Ууган 24, би есөн сарын 14-нд медаль хүртсэн. Гурван алтан медаль дөрвийн тоонд таарч байгаа юм. 
 
-Нээрээ сонин тохиолдол шүү. Та гурвын төрсөн өдөр бас дараалласан байдаг?
 
-Тийм ээ. Түвшинбаяр аварга зургаадугаар сарын 1, би 2, Бадар-Ууган 3-ны өдөр төрсөн байдаг юм. Сонин тохиолдол. Анхны олим­пийн гурван аваргын уялдаа холбоо их айхтар байгаа биз. /Инээв/
 
-Паралимпийн наадмыг тэр бүр хүмүүс мэддэггүй байлаа. Таны ачаар энэ спор­тын ойлголтыг ард тү­мэн мэдэж чадсан?
 
-Ер нь паралимпийн төрөлд амжилт гаргах бо­лолцоотой нь Лхагважав бид хоёр л байсан. Бид хоёр Азийн авар­гад маш олон түрүүллээ. 
Тив дэлхийн тэмцээн уралдаанд амжилт­тай оролц­лоо.
 
Орсон тэмцээнээсээ ме­дальгүй ир­сэн тохиолдол тун цөөн. Энэ дундаа Бээжингийн олимпийн ме­даль ард түмэнд хамгийн ойр хүрсэн юм болов уу. 
 
Б.Төрбат
 
Эх сурвалж: