Их Монгол Улс байгуулагдсаны 808, Ардын хувьсгалын 93 жил, Үндэсний их баяр наадмын гурвын даваанд улсын начин Б.Сугаржаргал аймгийн арслан Г.Баасандоржийг амлаж барилдсан боловч барьц сонгуулж унасан юм.
Улмаар Төв цэнгэлдэхэд хоёр бөхийн барилдааныг шүүж байсан хөлийн цэц, улсын харцага Д.Сэрээтэрт улсын начин Б.Сугаржаргал унасандаа шаралхан гар хүрч олныг бухимдуулсан. Энэ барилдааны талаар улсын харцага Д.Сэрээтэрээс тодрууллаа.
-Энэ жилийн наадмаар бөхийн барилдаанд цөөнгүй маргаан гарч үзэгч түмнийг бухимдууллаа. Тухайлбал улсын начин Б.Сугаржаргал, аймгийн арслан Г.Баасандорж нарын маргаан эцэстээ таныг шанаадаж төгсөх шив?
-Бөхчүүд маань жилдээ ганцхан болдог баяр наадамдаа төр, түмнээ хүндэтгэн аль болох хэрүүл, маргаан гаргахгүй байхыг боддог л байлгүй дээ. Гэвч энэ жилийн наадмаар хэд хэдэн бөхийн барилдаанд нэг бус маргаан гарч гар зөрүүлсэн бусармаг зүйл гарлаа.
Миний шүүж байсан зүүн урд жигүүрт улсын начин Б.Сугаржаргал аймгийн арслан Г.Баасандорж нарын барилдаан нэлээн удааширч, дүрэмд заасны дагуу барьц сонгоход хүрсэн. Шодолт аймгийн арслан Г.Баасандоржийн талаар буусан юм. Тэгээд Г.Баасандорж өөрийн барьцаа хангалттай аваад болсон гэхэд нь хоёр бөхийг барилдуулсан.
Б.Сугаржаргал начин ч гэсэн барьцаа хангалттай авсан шүү дээ. Тэр бүү хэл Б.Сугаржаргал барилдааны явцад барьцаа халах гээд хойшоо хоёр алхсан нь бичлэг нь телевизийн дуранд буусан байна лээ. Сугараа ч гэсэн барьцаа авлаа гэж надад хэлсэн. Тэгээд Г.Баасандорж арслан даваагаа авсан юм. Гэтэл Б.Сугаржаргал начин барилдаан дууссаны дараа над дээр хүрч ирээд хүчтэй нудраад авсан.
-Барилдааныг зогсоосонгүй гэж бухимдсан юм болов уу?
-Мэх үргэлжилсэн бол барилдааныг зогсоох эрх бидэнд байхгүй. Бөхчүүд дүрмээ сайн судлах хэрэгтэй юм шүү дээ.
-Таны хувьд мэдээж гомдолтой байгаа биз дээ?
-Залуу хүн аль бухимдахыг тэр гэхэв гээд орхитол төд удалгүй Б.Сугаржаргалын ах, дүү нар хүрч ирээд намайг “ална, шулна” гээд элдвээр харааж, заналхийлсэн. Бас “хөгшин төгцөг” гэж хэл амаар баахан доромжилсон. Уг нь миний харцага цолыг хүндэлдэггүй юм гэхэд насыг минь хүндэлж болмоор.
Гэтэл хэлэхэд ч эвгүй маш бүдүүлэг зан гаргалаа. Ер нь Б.Сугаржаргалд гомдоод сүйд болох юм надад алга. Эрүү амыг минь хугалж сүйд хийчхээгүй болохоор зүгээр орхиё гэтэл янз бүрийн хүмүүс хүрч ирээд намайг элдвээр дарамтлаад байхаар нь гомдол гаргасан.
-Бөхийн холбоонд уу?
-Бөхийн холбоо заавал гомдол гаргах ёстой гэсэн. Тиймээс гомдлоо бичгээр өгсөн. Ер нь залуу хүн олон жил барилдана, унаж давах болгондоо ийм зан гаргаад байвал тун тусгүй юм даа. Ард түмэн, зүлэг ногоон дэвжээгээ хүндлэх ёс жудагт сүүлийн үеийн бөхчүүд маань арай л хойрго хандаад байх шиг.
-Ингэхэд цагдаагийн байгууллагаас Б.Сугаржаргал начинд шийтгэл ногдуулсан уу?
-Б.Сугаржаргалын ах, дүү нар нь цагдаагийн албан хаагчийн нүдэн дээр намайг элдвээр доромжилсон. Тиймээс би “Та харж байгаа биз энэ хүмүүсийг” гээд эрүүгийн цагдаагийн албан хаагчид үнэн байдлаа учирласан юм. Мэдэж байна, ойлголоо гээд толгой дохино билээ. Дараа нь та хоёр зохицчих юм байна гээд яваад өгсөн.
-Б.Сугаржаргал начин тантай нэлээн удаан маргасан байх аа?
-“Хөгшин төгцөг минь гараад үзье, учраа ольё” гэх маягтай юм амандаа бувтнаад л байсан. Би ямар гэм хийсэн биш түүнийг дагаад гарна гэж юу байхав дээ.
-Бөхчүүд дэвжээнд бусармаг авир гаргасан тохиолдолд ямар шийтгэл ногдуулдаг вэ?
-Зодоон хийдэг нөхдүүдэд хариуцлага тооцдог дүрэм журам манай холбоонд бий. Тооцсоор ч ирсэн. Тухайлбал “Нутгаа дуурсгах” барилдааны үеэр Батзаяа начин засуулынхаа нүүрийг дэлссэн тул дүрмийн дагуу тухайн барилдаанаас хассан. Батзаяа ч буруугаа ойлгоод, уучлал гуйсан.
Д.Жавхлан
Эх сурвалж:
Сэтгэгдэл0
манай бөхчүүд тийм л хүчтэй юм бол эх орноо худалдсан улс төрчдийг барьж аваад газар гуядах ёстой биз дээ.Даанч хулчгар шүү дээ.Цолны төлөө солторохоос эх орныхоо төлөө нэг удаа ч гэсэн бяраа гаргах цаг болчихоод байна.
Миний бодход энд цагдаа буруутай юм байна.Ийм юм зохицуулахгүй зүгээр бөх, морь ер нь наадам үнэгүй үзэх гэж л орж ирдэг байх.Бөхийн засуул шүүгч гээд өдий төдий хүмүүс байхад талбай дээр таахалзаад л байцгаахчүүлээ.Байлдаан болж байгаа юм шиг хүч нэмэгдүүлсэн хамгаалаалт гээд хэтэрхий олон тооны цэрэг хүртэл стадионд оруулж ирсэн байсан шүүдээ.
Сэрээтэр багшийн шавь нар нь муу Сугаржаргалын талын тэнэгүүдийг нуга дараад өгөөсэй. Яасан их хүн занлхийлдэг новшнууд вэ?
Монголд сонгууль наадам гээд бөөн асуудал дагуулсан үйл явдал их байна.Уг нь иргэд өөрсдөө энэ болгонд оролцохгүй бол тэгээд л болоо ш дээ.Сонгууль өгөхгүй бөх үзэхгүй бол тэгээд л энэ бүхэн мөхнө ш дээ бас Гандан гээд нэг гамшиг байна.
Undeseer barilddag geh heden teneg zaluus u um be?.Yhamsargui,uls turchdiin gariin zygaa,ahmad,emegteichuuded er biraa gaihuulsan hooson tolgoitoi,uuhun bietei malnuud boljee.3 jil ter barildaan gedeg zavaan zodoond ni gargahgyi baih heregtei shdee.Hooloo heniig zodoj olj idehiig ni hariya.Huuli gej bais baidag um shuu!.
Бөхийн холбоо энэ цадиггүй бөхчүүдийн толгойг нь илж байна. Засуулдаа гар хүрсэн хүнийг зүгээр л тухайн барилдаанаас хасаад байхдаа ч яахав дээ. 2-5-н жилээр эсвэл бүр барилдуулахгүй байх хэрэгтэй. Наадмын маргааш нь л хуралдаад хариуцлага тооцох хэрэгтэй ш дээ.Намар хуралдаж чанга ярина гэж байгаа юм. Эдгээр жудаггүй бөхчүүд чинь энэ тэндэхийн наадам хэсээд бужигнуулж өгч байгаа шүү дээ.
МОНГОЛ БӨХ ГЭЖ ХӨГИЙН ЮМ БАЙНА ДАА
Archaagui ats yumdaa iim nastai khund gar khurch b.dag
Oustou teneg hvmvvsiin naadam...
Начин болохдоо сэргээшийн шинжилгээнд бүдэрсэн пизда ш дэ. Түвшинбаяр аваргын авгайн дүү нь ухаантай юм.
гомдол гаргаа та.хүнийг хэл амаар доромжлох хуультай шүү дээ.та бол хийдэгээ хийсэн буурай.
гомдлоо битгий тат. сайн хашраах хэрэгтэй ер нь тэрний барилдана гэж юу байдаг юм.
muu gölögiig barildah erhiig ni has
Sereeter shig hun muutai hun ene horwood bhgui
Áàðèëäàõ ýðõèéã íü õàññàí øèã õàñààä á¿õ íàñààð íü áàðèëäàõã¿é áîëãîäîã ÿïîíû áýëõýí æóðàì áàéíà.Òýãâýë íààä äàëäàãàíàñàí ëàëðóóä ÷èíü àÿíäàà ë æóðìàíäàà îðíî.Áºõèéí åðòºíöººñ ãîí÷èãäîðæ,íÿìäîðæ ìýòèéí ëàëðóóäûã õîëäóóëæ áºðõºº õîëáîî íü ìýääýã áîëãîõ õýðýãòýé.Áºõèéí õîëáîîíû äýðãýä áºõ áóñ èðãýäýýñ á¿ðäñýí ñàõèëãûí õîðîî áàéãóóëæ ýíý ìàëòàé àäèëõàí ã¿çýýí¿¿äèéã õ¿í áîëãîõ àæèë õèéìýýð áàéíà.¯íäýñíèé ¸ñ óëàìæëàëûã ¸ñ ç¿éã¿é áàëìàä ¿éëäëýýð áóçàðëàñàí èéì òàíõàé ýòãýýä¿¿ä áîëîí äîïèíã õýðýãëýäýã áºõ÷¿¿äèéã á¿ðìºñºí õººäºã áîëîõ ñàíàëòàé áàéíà.À.ñ¿õáàò øèã íîâø áàðèëäàõàà áîëèëîî ãýýä ìîíãîë áºõ ñºíº÷èõººã¿é ë áàéãàà áèç äýý.Õàðèí ÷ öýâýðøèæ óëàì õºãæèõ áîëíî.
энэ бол биелэх заналхийлэл байна.тиймээс бүлэглэнг онц хэрцгийгээр хүн алахаар завдсан гэдэг зүйл ангиар шийтгэ.бөхчүүд шоронд орохоороо яааж доошоо ордогыг та нар мэдэх үү? бөхчүүдээс ганцхан улсын начин нэгдэл л атмаан байсан.хар цэрэндаш харцага бэгзжав хад аварга нар өвдөг нь чичирдэг байсандаа
Mongolchuudad tashuur xerertei maltaigaa adilxan yalgagdaxgui yumtai bolson bn aa.shiitgelee shangatgax xeregtei.tegvel tolgoi n ajildag bolno.
Сумод шүүгчээ цохиж аваад ахан дүүгээрээ ирээд бүчжихвэл юу болох вэ, ганц сумо ч биш үндэсний бөхөөс бусад бөхийн бүх төрлөөр, тэхлээр манай бөх үнэхээр хоцрогдсон бүдүүлэг эд дээ, шүүгчээ зодно, барилдаан дундуураа маргалдана, зодолдоно, хүнтэй яриад зогсчихно, барилдаан дундуур юм ууна чилээгээ гаргана, хажуудаа барилдаж буй 2 хүнийг хараад зогсоно, юм хэлнэ ер нь шог эд болоод байгаа даа,бөхийг нэг сайхан янзлах хэрэгтэй дээ, алийн болгон ёс заншил ярьж бүдүүлэг балайгаа харуулах юм бэ, энэ жилээс таалагдаагүй хүнээ шууд хасдаг боллоо ер нь сонин сонин
цолын хасах хэрэгтэй юм. гэмт хэрэг зөрчил гаргсан бөхчүүдийн улсын цолын хурах өрчилт оруулах болсон
Sereeter guaig bol medne negen tsagt ulsiinhaa neriig delhiin tavtsand gargaj baisan hyn harin ter nusan sugiig bol duulaach ygyi yum baina , ahmad nastai , aldar hyndtei tamirchin erhemiig hyndelj suraldaa hezee negen tsagt zaluu nas chini haliran odno tegehed hymyys chamaig hogshin ovgon tsohidog oodgyi gariig neg delschiheye l gene shd, ene neeree mongol boh utgaa aldaj baih shig bainaa
Допинг Сугаржаргал гэж бузар новшыг барилдуулах хэрэггуй. Барилдаж чадахч биш. Барьц сонгох цаг хулээгээл цудийгээл зогсдог новшийн амьтан ш дээ.Ах дуу нар нь гэж ичээсэй... Со ахыг залуу байхад нь наад новшнууд ингэж чадахгуйлдээ. Чааваас... Со ах та урт удаан насалж олон аавын хуухдийг журамтай сайн эр болгоорой.
Дүрэмээ журам гэж байхгүй, ёс жаягаа уландаа гишигэсэний нэг жишээ. Ер нь бүх юм ямар ч эмх замбараа гэж алга. Ганц спортын салбарт ч биш бүх салбарт хариуцлага гэж юм байхгүй болсноос л энэ бүхэн үүдэлтэй. Бүхнийг мөнгө, танил тал, албан тушаалаар шийдэж байна. Дээр нь мэдлэг боловсоролгүй, бүдүүлэг, хувиа хичээсэн, шунахай, албан тушаал, цол зэрэгийн төлөө нүдээ ухаад өгөхөөс ч буцахгүй арчаагүй нөхөдүүд элбэгшиж байгаа нь үнэхээр харамсалтай.
Huduunuus orj irsen uhaan, bolovsrol baihgyi hulduu yumnuud tegnee, Ene buhchuudiig hundleed baihaar bur l tenegteed baih yumaa, buhniig hucheer shiidchih geed. Nuguu byar baihad uhaanaar yahav gedeg ug l bolod bna
Сэрээтэр гуай наад толгой хоосон тэнэгүүдийг бодвол дэлхийд алдартай бөх шүү.Дээр үед хэн ч шүүж чадахгүй хэцүү барилдааныг шүүдэг байлаа.Залуу сайхан үед чадахгүй л дээ.2-3 жилээр эрхийг нь хасаж шүүгч засуулаа өндөрт гаргаач.Бөхийн холбооныхон бүгд долигнуур авилгач.
ЭНЭ МАНАЙ БӨХИЙН ЗАСУУЛ ГЭЖ ХЭН Ч ХЭРЭГГҮЙ ХУДЛАА НАЙРААНЫ ҮРТЭС ОЛЖ ДОЛООХ ГЭСЭН ДОЛДОЙ НАР БАЙНА АА. ХОЙШДОО БАРИЛДААНЫГ ҮНЭН ЗӨВӨӨР ХУРДАН ШҮҮХГҮЙ БОЛ БӨХЧҮҮД НЬ ШАНАА ӨГДӨГ ТОГТОЛЦООНД ОРУУЛАХ ХЭРЭГТЭЙ
ЭНЭ МАНАЙ БӨХИЙН ЗАСУУЛ ГЭЖ ХЭН Ч ХЭРЭГГҮЙ ХУДЛАА НАЙРААНЫ ҮРТЭС ОЛЖ ДОЛООХ ГЭСЭН ДОЛДОЙ НАР БАЙНА АА. ХОЙШДОО БАРИЛДААНЫГ ҮНЭН ЗӨВӨӨР ХУРДАН ШҮҮХГҮЙ БОЛ БӨХЧҮҮД НЬ ШАНАА ӨГДӨГ ТОГТОЛЦООНД ОРУУЛАХ ХЭРЭГТЭЙ
undesnii bux gej xeden archaagui adguu ulbeger xeesen guzeenii garuud boloo shiv dee Yos jayag judag axmad aa xundelex tsol erembenii daraagaa ch yalgaxaa baij dee iimerxuu nexeded xatuu surgamj egex xeregtei bna shdee dood tal ni 5 jil tuunees iluutei barildax erxiig ni xasaj tsol temdegiig ni xuraaj avbal taarna
Сугаржаргал гэдэг танхай махан бөмбөгний начин цолыг хурааж, барилдах эрхийг наад тал нь 5 жилээр хасах хэрэгтэй.
Ingej boldog bolohoor l mongol undsnii buh yum shuuu dee. Herev sumo shig juramtai baisan bol mongol buh bish sumo bolchihno biz dee.Juramgui uchiraas l ongol buh...
Tuvshinbayariin avgain duu yumuu.Tegvel hurgen ahiig n Sanjaadamba yaj murguj baisniig n haraad , uvgun Sereeter guaid uuraa gargajdee.daraa n hun murgudug Sanjaadamba Batsuurt zavjduulsan n barag l zuv bolsondoo.Sugarjargal zovlogo aimgiin arslan diilehgui barits songood hohichin shdee.Muu er l nastan buural, huuhed nyalhast gar hurdeg yumdaa. Sejigiin psda yumaa neeree
1990 îíîîñ ºìíº á¿õ þì áàéð áàéðàíäàà áàéëàà.Áºõ÷¿¿ä áàðèëäàõààñ áóñ îäîîãèéíõ øèã äàâàð÷ áàéñàíã¿é.Äýì¿¿ë àðñëàí ìýòèéí ãàíö íýã áàëìàä þìíóóä áàéñàí ÷ íàì äàðóóëäàã ë áàéñàí.1990 îíä ãàðñàí "àðä÷èëñàí" çàâõðàëààñ õîéø ë óëñ òºð÷ õýìýýõ ãýìò õýðýãòí¿¿äòýé õàìò áºõ÷¿¿ä áîëîí ñî¸îëîí àäóó ë õàäàíä ãàðàõ øèâ äýý.ֺ⿿í öàã áîëîõîîð á¿õ þì áàéðàà ñîëüäîã íü ¿íýí þì áàéíà.
haacn hariucnlga toocnoh baihgui bolson cnag shuu dee
Arai ch dee. N'as t'ai Hunii, shavi nar ni hudluh baihgui
Naad muu sugarjargal chini huuhen huchindsen heregtei shde, shorondoo hataasai
Ene Sugarjargaliig hashraah tsag bolson.Huuhen huchindsen asuudald orj baisan, Bas olimpiin hurel medalt Nyam-ochirtoi niilj baarand hun zodood ter n odoo tahir dutuu suugaa bolson.Jenko tolgoig n ileed yamar ch yal zemgui sugalaad gargasan. Odoo arai dendej bna.davarch baigaa yum bishuu.Umnu n dopingiin hergeer erhee hasuulj baisan.ene bolgonoks surgamj avahgui baigaa bol baih gazar n bailgah yostoi yum bishuu ene lalariig.
Bi tanai aavtai zodog atgaltsaj yavsan yumaa, amid seruun baihd ni. Gunduugui saihan er sain buh bailaa, Boldpurev zaan gej. Sain etsgiin ner bas Tuvshinbayar ahiinhaa neriig muuhai huudluuduu. Bushuuhan hevleleer uuchlal gui sereeter guigaas.
Амьдрал дээр яг ямар байдгийг тэр болгоныг мэдэхгуй байж хунийг ингэж элдвээр доромжлох хэрэг байхгуйл болов уу? Унэхээр Сэрээтэр гуай тэр чухал уед алдаа гарнасан ч юм бил уу бид яг хажууд нь байгаагуй шуу дээ . Миний мэдэхийн олон ч удаа засуул цэцийн маш чухал барилдаанууд дээрх алдааг бохчууд уурлах зэргээр л онгороож байсан. Бутэн жилийн ходолмор амьдрал цаана нь байгаа шуу дээ.
aldaa garaglaa geed hunii alna hogshi ene ter gej doromjilj boldog uym uuuu tegeeed naad ugee bod
Õààíà ñàõèëãà áàò,¸ñ ç¿é áàéíà òýíä àìæèëò áàéäàã íü õ¿í òºðºëõòíèé õóóëü.̯ÁÕ-íä àìæèëò îëîëò áàéíà ãýæ õýëýõ àðãà àëãà.Õýäèéãýýð íèéãìèéí á¿õ ñàëáàð õºë òîëãîéãîî àëäàæ çàõ çàìáàðààã¿é áîëñîí ÷ áºõèéí õîëáîî ýíý àäàë áàëìàä õàãàñ õ¿í, õàãàñ ìàëíóóäòàé õàòóó òýìöýõ õýðýãòýé áàéíà.Ýíä õýí íýãýí õýäõýí æèë ¿çýãäýýä ºíãºðäºã áºõèéí àñóóäàë áóñ õàðèí ¿íäýñíèé áàõàðõàë,¿íäýñíèé ¸ñ çàíøëûí ºâ ñàí áîëñîí áºõèéí õ¿ðýýíèé ¸ñ ç¿éí àñóóäàë õºíäºãäºæ áàéíà. Õýðâýý ëàì íàð áîëîí áºõ÷¿¿ä èéì ¸ñ ç¿éã¿é ¿éëäýë ãàðãààä, òýð íü äààìæðààä èðâýë ìîíãîëä ÿìàð ÷ ¸ñ ç¿é ¿ëäýõã¿é.Ǻâõºí àäãóóñíóóä áîëöãîîæ õºíäëºíãèéí õ¿íèé õîîë áîëöãîîíî.
sugarjapgal bapildaj chadgvi shdee muu nus.