Пүрэв - 6 сарын 8, 2023
USD.
3,444.89
Сурталчилгаа
.jpg)
МУИС төгссөн. ШУА-д ажиллаж байсан. "Байгалийн хувьслын философи", "Нийгмийн философи: Онол, туршилт, сургамж, шүүмж", "Дэлхийн түүхийн философи ( нэн эртнээс 21-р зууны эхэн), "Монголын түүхийн философи ( нэн эртнээс 21-р зууны эхэн), "Монголын улс төрийн философи: онол, амьдрал, сургамж, шүүмж", "Иргэний нийгэм ба ардчилсан бие хүн", " Монгол Улсын Үндсэн хуулийн эрхийн онол, практикийн зарим асуудалд", "Судалгааны өгүүллүүдийн эмхэтгэл" ( нийтдээ 14 дэвтэр) зэрэг судалгааны 58 ном, товхимол бичиж хэвлүүлжээ. Судлаач, профессор
Ард иргэдийн сүсэг, бишрэлийг ашиглаж өргөл, барьц авах, энэ мөлжлөгөө хэдэн зуун жил дамнуулан үргэлжлүүлж байхын тулд хуурамчлан зохиосон нэгэн арга (луйвар) бол том толгой лам нарын хойд дүрийг, дараа дараагийн дүрийг угсруулан тодруулдаг булхай, заль юм.
Бэлчээр даган нүүдэллэх аргаар мал аж ахуй эрхлэх болсон нь монголчуудыг суурин аж төрдөг иргэдээс нэн өөр болгон ондоосгожээ. Нэгэн газар суурин аж төрж, газар тариалан эрхлэн амьдрах нь хүмүүсийн хувь заяаг нэгэн цэгийн нөхцөл ба хүчин зүйлүүдтэй салшгүй холбож эсвээс тэр цэг дээр сэхэх, дэгжих, эсвээс мөнхүү цэг дээр үхэх, сүйрэхэд хүргэдэг байна.
Ковид-19-ийн халдвар орж ирэх үед манай хүн амын эрүүл мэндийн байдал ямар байв аа? Гурван сая гаруйхан хүнтэй, тархуу сийрэг амьдардаг монголчууд энэ цар тахлыг хөнгөхөөн давна гэж мэдлэг, мэдээлэл муутай хүмүүс бодож, бичиж байв.
Манай гарагийн хувьд ус бол эхийн хэвлий юм, нялхсын өлгий юм. Хаана л ус байна тэнд амьдрал, амьтад л байж байдаг. Макро амьтдын хувьд гэхэд л оготноос аваад заан хүртэлх бүх амьтад үр хөврөл болон бүрэлдэх анхны хормоосоо эхлээд л ус хэрэглэж, усан дотор торниж, ус ууж өсөж, амьдардаг. Харин микро биетүүд, жишээ нь вирус, хэдийгээр амьтан болж чадаагүй ч гэсэн усгүй орчинд өөрийгөө хадгалаад байх чадавхтай ажээ.
Үржил шим ихтэй, ус минералаар баялаг хөрсөнд ургасан мод өсөлт сайтай, өндөр, саглагар байх ба урт насалж, элдэв хортон, өвчлөлд өртөх нь бага байдаг. Харин шим тэжээл муутай, ус минералаар ядуулаг хөрсөнд ургасан мод өсөлт удаан, намхан, хатингар, өвчлөх гэмтэх нь их, богино насалдаг байна.
Үзсэн, сонссон юмаар бага, өнгөрүүлсэн туршсан зүйлээр хомс, бодсон төлөвлөсөн юм гэвэл бараг үгүй шахам, нас дагаж олсон, хэрсүүжсэн гэхээр сан хөмрөггүй шахам хүүхдүүд, залуус л бусдыг дууриахаас өөр аргагүй байдаг.
Сармагчин, чоно, арслан мэтээс хүний ялгарах гол зүйл бол оюун ухаан. Хүмүүс угсаа, гарвалаа мэддэг. Түүхээ мэддэг. Өнгөрснийг санадаг. Одоо байгаа байдлаа ухаардаг. Бас ирээдүйгээ төсөөлдөг, төлөвлөдөг.
Олон дүрийн Далай лам, Банчен эрдэнэ, Богд гэгээн, хутагт хувилгаадын олонх нь төвд лам нар байжээ. Тэд бүгд л монголчуудын өглөгөөр баяжсан нь түүхийн үнэн юм. Тэд Монголчуудыг “эрдэм ухаан, ид шидээрээ” дэмжиж, өөд нь татсансан бол 1911 оны Монгол орны нүүр царай огт өөр байх байсан бизээ...
Аль ч улс орон, аль ч нийгэмд олон түмэнд хилсээр адлагдахын зовлон бол дээд гамшиг, эмгэнэл, хагас үхэл байжээ. Ард нийтэд, тухайн хүн амд, үе тэнгийнхэндээ хилсээр адлагдсанаас болж хүмүүс амиа хорлох үзэгдэл аль ч зуунд тохиолдож байв.
“Нэг үсэг, бичиг нь хэлийг хөгжүүлдэг, нөгөө нь харин хэлийг мөхөхөд хүргэдэг” мэтээр ойлгох, үзэх нь буруу. Үсэг, бичиг маань эзэмших, ашиглахад хялбар, аль болохоор цөөн тэмдэгттэй байваас сайн…
Хомосапиенс буй болсноор хүмүүсээс орчноо таних, өөрийгөө таних, энэ хоёр чиглэлээр мэдлэг, мэдээлэл хуримтлуулах их үйлс анх эхэлжээ. Сэтгэн бодогч, оюун ухаантай амьтан болох биологийн энэ зүйл үүссэнээр л танин мэдэх, алс хэтдээ шинжлэх ухаан, түүний олон салбарууд угсран дараалан гарч ирэх хэрэгцээ, шаардлага буй болжээ.
Төр, засаг, улстөрчдийн олхиогүй байдал, луйвар, булхайнаас болж Монголын нийгмийн амьдралын олон тал ихэд уруудаж доройтсоны нэгэн тод илрэл бол сүүлийн 20 жилд мэрэгч, төлөгч, лам, бөө, шашны элдэв урсгалд мухар сохроор итгэгчдийн тоо ийнхүү хэдэн мянга дахин өссөн, олширсон явдал юм.
Шилжин нүүдэллэх аргаар амьдрах, аж төрөх нь хүн төрөлхтний хувьд анхандаа боломжит ганц зам, зайлшгүй байх хэлбэр, хэвшил байв. Мичнүүд мод дамжин нүүдэллэж үр жимсээр хооллож байсан бол бичин хүмүүс газраар хоёр хөлөөрөө явж идэж болох бүхнийг цуглуулдаг, малтаж гаргадаг, жижиг амьтдыг агнадаг байжээ...
Аливаа улс орон, ард түмний амьдрал тун олон хүчин зүйлээс хамаардаг болохоор “байгаа боломжиндоо тулгуурлан хүссэнээрээ,чөлөөтэй аж төрөх” нөхцөл ер байдаггүй ажээ.
Монгол хүний оюун санааны амьдрал энэ дэлхийн аль ч том шашины шууд нөлөө, оролцооноос өнө удаанаар хол хөндий ангид, чөлөөтэй байсан нэгэн онцлог буй. Өвөг дээдэс маань тэнгэр, газартаа сүсэглэж, эцэг эхээ шүтэж “Дээд хөх тэнгэр эзэн, эцэг минь ээ!, Хөрст алтан дэлхий хатан ээж минь ээ!” хэмээн залбирсаар насыг элээж, уул ус, газар нутгаа өнгөн төрхөөр нь хойч үедээ өвлүүлэн үлдээсээр олон зууныг өнгөрөөжээ.
.jpg)
(1)(2)(1)(1).jpg)
.jpg)
.jpg)
