Монголчууд цөөхөн хүн амтай жижиг улс орон хэдий ч уг чанараараа том үндэстэн гэдгээ харуулж нацист үзэл санаа, фашист дэглэмийн эсрэг хүн төрлөхтөнг аврахын төлөө их дайн-Дэлхийн хоёрдугаар дайнд бүхий л хүч бололцоогоороо оролцжээ. Энэ бол том үндэстэн болохоо ухаарч ойлгодог ард түмэнд байдаг нэн үнэт чанар билээ...
Авилгатай тэмцэх ажлыг өөр юунаас ч илүү их ашигтай бизнес болгоод үзвэл яадаг бол? 500 сая төгрөгний авилга илчилсэн хүнд 20 хувь нь болох 100 сая төгрөгийг бэлнээр нь өгье л дөө.
Ер Монголчуудын тухай, тэр тусмаа Монгол угсаатны гарал, үүслийн талаар хятадууд, оросууд бараг юу ч мэдэхгүйгээр XX зуунтай золгосон гэж хэлж болно. XIII зуун эхэлж, Монголын эзэнт гүрэн байгуулагдаж, Азийн болон Европын хүмүүс "нэг хөлөг онгоцны зорчигчид" болсноор л бусад улс орны хаадууд, оюунлаг хүмүүс Монгол орныг, монголчуудыг сонирхох, судлах, элч болон худалдаачны дүрээр хүрэлцэн ирж, тагнаж, мэдээлэл цуглуулж, бодит үнэнийг тусгасан мэдлэг, ойлголт, үнэлэлттэй болж эхэлжээ.
Улс төрийн нийгэм ба иргэний нийгмийн гарвал, холбоо, түүхийн асуудалд
Будда хэн байсан, түүний номлол, сургаал юу болох талаарх асуудлыг Бурханы шашин үүссэн, бусад олон оронд дэлгэрсэн түүхүүдээс ялгаж үзэх нь зүйтэй байна. Будда хэн байгаад хэрхэн аугаа их сэтгэгч болсон, юуны учир түүний сургаал, номлол 2500 гаруй жилийн туршид нөлөө, ач холбогдлоо хадгалсаар, хүрээ хязгаараа тэлсээр ирснийг шинжлэх ухаанч байр сууринаас тодруулах, үнэлэх, нийтэд нээн харуулах нь буддизмыг судалдаг эрдэмтдэд тавигдах ёстой хамгийн чухал шаардлага юм.
Төв Азид эх газрын эрс тэс уур амьсгал буй болж, мянганаас мянганд улам хахиршиж, дээр нь сүүлчийн галавт (антропоген галав) болж өнгөрсөн 17 удаагийн хүйтрэл, мөстлөгийн улмаас олон зүйлийн хөхтөн амьтан үхэж сөнөжээ.
Далай лам хийгээд богдсын асуудал дахиад хэдэн ч зууны туршид яригдаж болзошгүй тул энэ асуудалд улстөрийн өнцгөөс, шашны үүднээс, мөн хүмүүнлэгийн талаас, хүний эрхийн үүднээс няхуур хандаж сайтар судалж таних шаардлагатай байна. “Нэг мэхэнд олон өвдөг шороодох” аваас Монголчуудыг ухаалаг, оюунлаг, улстөрийн нарийн мэдрэмжтэй ард түмэн гэж, “тэнгэрлэг заяатан” гэж хэн ч үнэлэхгүй бизээ...
Хүн дүрстэй, сүүлтэй, сүүлгүй бүх амьтдыг мич гэх, тэр дундаас бүр хүн төрхтэйг нь бич хэмээх, харин оюун ухаантай дээд хөгжилтэй бичин хүнийг хомосапиенс гэх нэршил нэгэнт тогтсон зүйл билээ.
Хүмүүс, нийгмүүд, төр улсууд бүгд л асуудал, зөрчлөөр ямагт дүүрэн байжээ. Өнөөдөр ч мөн тийм л байна. Гэвч асуудал, зөрчлүүдээс болоод хүмүүс өөрсдийгөө байгалийн амьтан, биологийн нэгэн зүйл (ёс суртахуун ба гоо сайхныг огоорон бүдүүлэгдүү нүцгэн үнэнийг хэлэх аваас) “сүүлгүй сармагчингууд” гэдгээ мартаж огт болохгүй билээ.
Тархай, бутархай, амь амиа ихэд хичээсэн, дор бүрэндээ “томорч, омойтсон”, зоргоор загнаж хүмүүн ёсны зүй зохисыг уландаа гишгэлсэн ванлиг, ханлиг, аймаг мэтийн нийтлэгүүдийн бурангуй, хөнөөлт зан авир, үйлдэл, алхмыг нь сайтар таньсан, монгол угсааны ноёд, язгууртнуудын жишээн дээр бүр биеэрээ үзэж, туулж өнгөрөөсөн Чингис хаанд бүгдийг нэгэн жолоон дор оруулахын зохистойг харь орны хаад, ноёд дахин мэдрүүлж, уг зорилтыг дэлхийн хэмжээнд дэвшүүлэхэд тийнхүү хүчлэн, түлхэн хүргэжээ. Иймээс Монголын өндөрлөгөөс нүүдэлчдийн хийж эхэлсэн энэхүү дайн, түрэмгийлэл нь бүр анхнаасаа л булаан эзлэх дээрмийн дайнаас огт өөр шинж ба зорилго бүхий дайн байлаа.
Дэлхий маань нарны хамжлага ард. Эзнээ орхих сонирхол энэ ардад байхгүй. Гэвч эцэс сүүлдээ тэд хагацах л болно. Нар бусдыг татсаар, өөрөө шатсаар, жингээ хассаар хамжлагуудаасаа аажмаар салах болно. Салах, хагацах процесс нэн удаан явцтай байж ч болно, бас огцом түргэн хэрэгжиж ч магадгүй.
Хүн хэмээгдэгч (бидний өөрсөддөө оноож өгсөн нэр) амьтан төрөөд, өсөж, өндийгөөд (хөлд ороод, хэлд ороод), нас бие гүйцээд, үржиж өссөөр яг зуун насан дээрээ үхдэг бол (энэ хооронд ер өвчилдөггүй бол) анагаах ухаан гэх шинжлэх ухаан, мэдлэгийн салбар үүсэхгүй, хөгжихгүй байсан биз дээ. Гэвч амьдрал дээр тийм бишийн учир улс үндэстэн нэг бүрд энэ талын (анагаах) мэдлэг үүсэж, хуримтлагдаж, хөгжиж, эдүгээ гэхэд л хүний биеийг тээврийн хэрэгсэл-машин лугаа адил задлах, сэлбэх, солих, эмчлэх, анагаах болжээ.
Ардчилал бол ард түмний өөрийнх нь төрөлх шинж...
Монголчууд бидний шашин, төөрөгдлийн учир шалтгаан
Нэг яс, цусны хүмүүс, эртний монгол овог, аймгийн иргэд, язгуурын Монголчууд чухам яахлаараа голчлон улстөрийн элдэв зөрчил, маргаанаас үүдэлтэйгээр сөргөлдөцгөөж, хагарч, бутарч, бүр харь улсын ивээлд багтахаар тасран нүүж, дагаар орж, эргээд элэг нэгтнээ хядахаар харийн цэргийн хамтаар зэвсэглэн орж ирдэг билээ?