Баасан - 04 сарын 19,
2024
“Дэлхийн озоны давхаргыг хамгаалах өдөр”-ийг жил бүрийн есдүгээр сарын 16-нд тэмдэглэдэг.
“Монреалийн протокол хүн төрөлхтөн, хоол хүнсний аюулгүй байдлыг хамгаалж, вакцины хөргөлтийг хангаж байна!” (Keeping us, food, vaccine cool!) сэдвийн хүрээнд тэмдэглэж буй энэ өдөр БОАЖ-ын сайд Н.Уртнасан мэндчилгээ дэвшүүллээ.
Мэндчилгээнд, “Хүн төрөлхтөн озон задалдаг бодисыг хэрэглээнээс гаргах, шинэ төрлийн хөргөлтийн бодис ашиглах технологи нэвтрүүлэхэд алхам алхмаар ойртсоор байна. Озоны үе давхаргыг задалдаг бодисын тухай Монреалийн протоколоор зохицуулдаг озон задалдаг хөргөлтийн бодисыг орлуулах бодис, шинэ дэвшилтэт технологи хэрэгсэл нь цар тахлын аюулыг багасгах, вакциныг аюулгүй, удаан хугацаанд хадгалах, тээвэрлэх, хамгаалахад онцгой үүрэг гүйцэтгэж байна.
Монгол Улсын Засгийн газраас зарим төрлийн озон задалдаг бодисын импортыг 2010 оноос зогсоож, озон задалдаг, дэлхийн дулааралд сөрөг нөлөөтэй хөргөлтийн бодисын хэрэглээг 2025 он гэхэд 67.5 хувиар багасгахыг хичээн, эрх зүйн орчин бүрдүүлж, олон улсын жишигт нийцсэн квот, зөвшөөрлийн тогтолцоо бүрдүүлж байна. Цаашид хөргөлт, агааржуулалтын салбарын хүний нөөц, чадавхыг бэхжүүлэх, холбогдох стандарт, сургалтын хөтөлбөр хэрэгжүүлэх, орлуулах шинэ дэвшилтэт технологи нэвтрүүлэхэд анхаарна” хэмээжээ.
Цар тахлын улмаас энэ жил дэлхийн улс орнууд дархлаажуулалтын аянг хэрэгжүүлж эхэлсэн бөгөөд улс орон бүр чанарын аюулгүй байдлыг хангасан вакцинаар иргэдээ дархлаажуулах нь чухал байгаа тул олон улсын гэрээний дүнд хоол, хүнс, вакциныг аюулгүй хадгалах эрчим хүчний үр ашигтай хүйтэн хэлхээгээр хангаж байна.
Монреалийн протоколын Кигалийн нэмэлт өөрчлөлтөөр озон задалдаг бодисыг орлуулан хэрэглэж буй дэлхийн дулааралд нөлөө бүхий гидрофторт нүүрстөрөгч (ГФН/HFC)-ийн төрлийн бодисыг багасгах боломж олгосон. Озоны үе давхаргыг задалдаг бодисын тухай Монреалийн протокол нь 1987 оны 9 сарын 16-ны өдөр анх 24 орон гарын үсэг зурснаар хүчин төгөлдөр болж, НҮБ-аас тухайн өдрийг “Дэлхийн озоны давхаргыг хамгаалах өдөр” болгон тунхаглажээ. Тус протокол, түүний эх конвенц болох Озоны давхаргыг хамгаалах Венийн Конвенц нь 198 орон буюу дэлхийн бүх улс орон нэгдэн орсон анхны гэрээ юм.
Сэтгэгдэл0
Дэлхий дээр суурьшиж буй бүх хүн төрөлхтнийг учир битүүлэг шалтгаанаар гэнэт байхгүй болчихлоо гэж төсөөлье. Техник технологиос хамаарсан асар өндөр хөгжилтэй оюун ухаант хүмүүсийн цогцлоон бүтээсэн дэлхийд юу тохиолдол бол? Хэрхэн өөрчлөгдөх бол? Хүн төрөлхтөн үгүй болсноос хойш 4-8 цагийн дотор дэлхий дээр ажиллаж буй бүх тоног төхөөрөмж, гэрэлтүүлгүүд захаасаа унтарч эхлэх болно. Учир нь ихэнх цахилгаан станцууд нүүрс, газрын тос, байгалийн хий зэрэг чулуулаг бүтэцтэй түлшээр ажилладаг тул тэдгээрийг цэнэглэх хүн байхгүй болсон тул эрчим хүчний эх үүсвэрүүд тэр чигээрээ доголдолд орж эхэлнэ. 48 цагийн дараа эрчим хүчний уналтанд орсон дэлхийн цөмийн цахилгаан станцууд автомат аюулгүйн горимд шилжиж эхэлнэ. Энэ үед салхины эрчим хүч үйлдвэрлэгч сэнс зайлшгүй шаардлагатай тосолгоо нь дуустал хэвийн ажилласаар байх болно. Нарнаас эрчим хүч үйлдвэрлэгч хавтангууд аажмаар хумхын тоосонд дарагдсанаар үйл ажиллагаа нь бүрэн зогсож ямар ч хэрэгцээгүй болно.
XXA
Ингээд уснаас эрчим хүч үйлдвэрлэгч цахилгаан станцтай ганцхан бүс нутгаас бусад газарт өөр эрчим хүчний үүсвэр үлдэхгүй. АНУ-н баруун бүсийн Невада муж дахь усан цахилгаан станц далангийн усны түрлэгээс эрчим хүч үйлдвэрлэх чадвартай тул хамгийн багадаа дахиад хэдэн сар, бүр хэдэн жилээр ч үйл ажиллагаа нь тасалдалгүй үргэлжлэх болно. Хүн төрөлхтөн байхгүй болсноос хойш 3 хоногийн дараа дэлхий дээр ажиллаж байсан ихэнх метронууд газрын гүн дэх уснаас хамгаалах шахуургыг ажиллуулах хүнгүй болсноор аажмаар усанд автаж эхлэх болно. 10 хоногийн дараа гэртээ түгжигдсэн тэжээвэр амьтад болон хэдэн тэрбум тахиа, олон сая фермийн амьтад хоол хүнсний дутагдалд орж үхлийн ирмэгт тулж ирнэ. Азаар амьд үлдэж чадсан тэжээвэр амьтад ямар нэг байдлаар гарц олох л юм бол амьдрахын төлөө хэрцгийгээр тулалдаж эхэлнэ. Нэгэнт соёл иргэншлийн шуурганд өртсөн газруудад хангалттай хоол хүнсний эх үүсвэр байхгүй болсон учир нохой болон үнээний төрлийн амьтад хамгийн түрүүнд устаж үгүй болох болно. Хэдэн долоо хоногийн дараа том хэмжээтэй нохойнууд сүрэглэн нийлж жижиг үүлдрийн нохойн төрөл болон бусад ан амьтдыг агнаж идшээ болгосноор энэ үүлдрийн нохойнууд бүрмөсөн устаж үгүй болох болно. Нэг сарын дараа цөмийн эрчим хүч үйлдвэрлэгч цахилгаан станцуудын хөргөгч усан сангууд бүрэн ууршиж дуусснаар томоохон тэсрэлтүүд ар араасаа гарах бөгөөд тэдгээр нь Фүкүшима, Чёрнобылын дэлбэрэлтүүдээс хэд дахин илүү аюулыг дэлхийд дагуулах болно. Олон зуун сая амьтад цацраг идэвхт бодисын задралаас үүдэж бий болсон аймшигт хорт өвчнөөр устаж үгүй болох бөгөөд дэлхийн экосистем аажмаар энэ бүх бохирдлоос өөрийгөө цэвэрлэж эхлэх болно. Нэг жилийн дараа хүн төрөлхтний сансарт хөөргөсөн олон арван хиймэл дагуулууд ямар ч удирдлагагүй болсноор эргэн дэлхийн гадарга дээр унаж эхэлнэ. 25 жилийн дараа дэлхий дээрх бүх газар ногоон ургамлаар хучигдаж эхлэх ба үүнийг дагаад зэрлэг байгалийн ан амьтад, өвсөн тэжээлтэй амьтад, бүр чонон сүрэг хүртэл нүүдэллэн амьдрахаар хот газруудыг зорин ирнэ. Хүн төрөлхтөн байхгүй болсны үр дүнд дэлхийн агаар мандал бүрэн цэвэршиж хорт угаарууд ор мөргүй алга болох болно. Харин Дубай, Лас Вегас зэрэг хотууд бүрэн элсэнд хучигдаж хүний үйл ажиллагаанаас болж өөрчлөгдсөн анх байсан элсэн цөл урьдын төрхөө эргүүлэн олж авах болно. Дэлхийн бусад хэсэгт ч мөн адил. 300 жилийн дараа арчилгаагүй болж зэвэнд идэгдэж дууссан Эйффелийн цамхаг, ган төмрөөр хийсэн гүүр зэрэг бүх метал байгууламжууд нурж эхлэх болно. Бетонон материалаар бүрж тогтоосон ган төмрүүд анхны зузаанаасаа 3 дахин томорсноор дэлхий дээр үлдсэн сүүлчийн өндөр байгууламж нуран унах болно. Америк тивийг нэгэн цагт бүхэлд нь эзэлж байсан олон мянган усан намгууд эргэн бий болох бөгөөд хэдэн зуун хоёр нутагтан болон нугалмайтны аймгийн зүйл бүрийн шувууд хүн төрөлхтөнд булаалгасан жинхэнэ гэрээ буцаан авах болно. Далайд аварга загаснууд хүн төрөлхтнийг дахиж харахгүй болсондоо лав баярлах бөгөөд цэнхэр халимууд одоогийнхоосоо хэд дахин хурдацтайгаар өсөн үржих болно. Энэ бол хүн төрөлхтөн үгүй болсноос хойш 500 жилийн дараах орчин үеийн хотуудын харагдах байдал. 10000 жилийн дараа оюун ухаант хүн төрөлхтөн энд амьдарч байсан гэдгийн ганц нотолгоо нь чулуун байгууламжууд л байх юм. Тэдний дотор Эгиптийн пирамидууд Хятадын цагаан хэрэм, Rushmore дахь АНУ-ын удирдагчдийн үндэсний чулуун дурсгал хэдэн зуун мянган жил бүрэн бүтнээрээ үлдэх болно. 50 сая жилийн дараа зарим шилний хэлтэрхий болон хуванцар савнуудын үлдэгдэл биднийг амьдарч байсан гэдгийг нотлох эцсийн баримт байх болно. Дахиад 50 сая жил өнгөрөхөд тэд ч мөн эх дэлхийд бүрэн заварч байхгүй болно. Таны харж байгаачлан дэлхий өөрийгөө бүрэн сэргээх чадвартай төдийгүй ямар ч хог хаягдлыг ул мөр үлдээлгүй цэвэрлэж чадахаар байна. 300 сая жил өнгөрөхө магадгүй шинээр оюун ухаант амьтны төрөл зүйл бий болвол тэдэнд хүн төрөлхтөн өмнө нь энд амьдарч байсан гэдгийг судлах ямар ч нотолгоо байхгүй болсон байх болно. Эцэст нь гэж хэлэхэд эх дэлхий маань хүн төрөлхтний тусламжгүй гайхалтай оршин тогтнох чадвартай бол бид бол түүнгүй оршин тогтнож чадахгүй. Иймд эх болсон цэнхэр дэлхийгээ хайрлаж, байгаль орчноо бохирдуулж сүйтгэлгүй амьдрах нь юу юунаас чухал.
Эхлээд цөмөөрөө нүүрснээсээ салцгаая
Богино долгионы зуух
манайх шиг баг хүн амтай, зах зээл жижиг, хятдын жижигхэн хотоос ч бага хүн амтай УЛС ийм юм ярих инээдтэй шүү. хөргөлт бол байгаль орчин гэхээсээ илүү нийгмийн эрүүл мэндийн салшгүй хэсэг. Хөргөгч, хөлдөөгч хүн төрөлхтөн ашигладаг болсноор хоол боловсруулах замын өвчний тохиолдол, түүнтэй холбоотой нас баралт хэдэн 10 дахин буурсан. Зүгээр л хөргөгч хөлдөөгчөө квот нтр гэж тэнэгтэхгүй бүртгээд оруул л даа. хажууд хятад гэж том үйлдвэрлэгч, хэрэглэгч өөрсдийгөө хянаж чадахгүй байхад ийм юм ярих нь инээдтэй.