Лхагва - 08 сарын 13,
2025
.jpg)
Сүүлийн жилүүдэд аливаа морин уралдааны үеэр морины сэрвээг хэмжиж, эрлийз эсэхийг тогтоодог, эрлийз гэж үзсэн морио хасдаг үзэгдэл бий боллоо.
Учир нь Монголчууд эртнээс морьдоо сэрвээний өндөр, биеийн бүтэц, өнгө зүсээр нь ялган таньж, удам угсааг нь тодорхойлохыг оролдсоор ирсэн. Үүнд морины сэрвээний өндөр чухал үзүүлэлт гэж тооцогддог уламжлал бий. Тухайн үед өндөр биетэй, булчинлаг адуу ихэвчлэн гадаад үүлдэртэй холилдсон байдаг учир энэ аргыг туршлагын түвшинд ашиглаж иржээ.
Гэвч орчин үеийн шинжлэх ухааны өнцгөөс авч үзвэл сэрвээний өндөрөөр адууны эрлийз эсэхийг найдвартай тогтоох боломжгүй.
Сэрвээний өндөр нь олон хүчин зүйлээс хамаарна.
Морины өндөр бол зөвхөн удамшлын (генетик) шинж биш. Үүнд дараах хүчин зүйлс нөлөөлдөг:
Эцэг, эхийн генетик — өндөр, нам төрөх удам бий.
Тэжээл, арчилгаа — хоол тэжээл сайтай адуу илүү өндөр ургадаг.
Нас, эрүүл мэнд — өвчин, шим тэжээлийн дутагдал өсөлтөд нөлөөлнө.
Орчны нөхцөл — уур амьсгал, бэлчээрийн чанар.
Эдгээр хүчин зүйлсийн нөлөөгөөр өндөр нам өөрчлөгдөх тул зөвхөн сэрвээний өндөр хэмжих замаар цэвэр эсвэл эрлийз гэж дүгнэх нь үндэслэлгүй.
Орчин үеийн генетикийн шинжилгээ нь адууны эцэг, эхийн үүлдэр болон генетикийн хувь хэмжээг нарийвчлалтай тогтоож чаддаг.
Гадаад төрхийн шинжүүд (өндөр, өнгө, биеийн харьцаа) нь зөвхөн магадлалын мэдээлэл өгдөг.
ДНХ шинжилгээ нь баталгаатай, шинжлэх ухааны үндэслэлтэй үр дүн гаргана.
Өмнө нь адууны үүлдэр холилдох тохиолдол ховор, гадаад үүлдрийн морьд илт өндөр биетэй байсан тул сэрвээний өндөрөөр эрлийзийг ялгах нь бодит үр дүн өгч байсан. Гэвч өнөөгийн нөхцөлд олон үе дамжин холилдсон удамшил нь гадаад төрхийг маш олон янзаар өөрчилсөн тул энэ арга бараг үнэ цэнээ алдсан.
Сэрвээний өндөр нь адууны удамшлын талаарх таамаг өгөх боломжтой ч ганцаараа эрлийз эсэхийг нотолж чадахгүй.
Эрлийз, цэвэр угсааг шинжлэх ухааны үндэслэлтэй тогтоохын тулд:
Гадаад төрхийн олон үзүүлэлтийг хамтад нь шинжлэх, Удам гарвалын баримт ашиглах, ДНХ шинжилгээ хийх
гэсэн гурван аргыг хавсран хэрэглэх нь хамгийн найдвартай юм.
С.Сарнай
Сэтгэгдэл40
Yanadaa, bid mori yarisaar... 2 hurshiin zaluus drone army, AI bolovsrol yarij baidag...
Генийн шинжилгээ авчихвал боллоо. Хариуг нь 30 минутанд гаргаад өгчихвөл барианд ирэхээс нь өмнө уралдсанд тооцох эс тооцохыг шийдэж болно.
сэрвээ өндөр муухай. хас. ганц бөхтэй тэмээ шиг
Дэлхий компьютерийн чип ярьж байхад бид морьны сэрвээ ярьсаар
Морь яах вэ. Саарал ордноор МАН ын мангайж инээсэн манж хятадын эрлийзүүд дүүрчихээд байна. Хү Сю Жан, Зан Дао Шао нараас эхлэн,Заяа нь хаясан өмхий хар бааснууд аа..
Моринд ёотон гэдэг чихэр өгөхөөр хурдан давхидаг болдог.
бөгтөрөгтэй морьхон хайгаад байгаамаа 😄шидтэй учираас хасаад. одой морь
Морь яах вэ. Саарал ордноор МАН ын мангайж инээсэн манж хятадын эрлийзүүд дүүрчихээд байна. Хү Сю Жан, Зан Дао Шао нараас эхлэн,Заяа нь хаясан баасны хар ялаанууд аа..
Монголын шинжлэх ухааны хөгжлийн түвшин чиний яриад бгаа тэр хэмжээнд хүрээгүй бна ш дээ ! Тийм учраас л аргаа бараад "сэрвээдэж" бна шүү дээ. Цэцэн мэргэн хонгор минь чи тийм сүрхий юм бол монгол адууны геномын дараала лыг бушуухан тогтоогоод өгөөч дээ !!! Тэгвэл ас уудлыг бүрэн төгс шийдвэрлэх гээд бна, хө !
Генийн шинжилгээ авчихвал боллоо. Хариуг нь 30 минутанд гаргаад өгчихвөл барианд ирэхээс нь өмнө уралдсанд тооцох эс тооцохыг шийдэж болно.
Тэр амархан. Захын аймгийн хашин явдаггүй хонь хариулдаг чөдрийн мориноос генийг нь шинжилэхэд монгол адуу гээд гараад ирнэ.
Монголд морин уралдаан бөхийн барилдаан замбараагаа алдаж байна. Хөөрхий сур харваа л жилд ганц удаа болох юм.
Сур харваа ч ялгаагүй замбараагаа алдсан….толгой дээрээ том том сумтай хачин хачин гарууд таахаг таахаг гээд л…..
Мэргэн харвааны эртний монгол хувилбараа гаргаж ирвэл монголчууд бямба ням гариг бүр гадаа талбай дээрээ хөгжилдөн харвах биз. Чингисийн чулууны бичиг дээр байгаа монгол харвааг зааж сургана шүү.
Энэ жилээс сэрвээ мэрвээ тоохоо болисон ш дээ , хонгор үр минь . Харин мориор хоолоо ологчид нэгдээд бөхүүдээрээ сор залдаг болсныг мэдээгүй яваа юм уу . Ховдын хоёрыг минь харанхуй шөнө , хар усан борооноор , эзгүй хээр , биеэ " ариун цэвэрлэсэн " нүхнүүдтэйгээ орхид талийснийг хараагүй юу ...
Ха ха хөөрхий минь.
Энэ үнэн....Эрлийз биш, нөгөө өндөр бөх Оргилболд, Шаравжамц шиг өндөр монгол морь байж болно шүү дээ.
Генийн шинжилгээ авчихвал боллоо. Хариуг нь 30 минутанд гаргаад өгчихвөл барианд ирэхээс нь өмнө уралдсанд тооцох эс тооцохыг шийдэж болно.
Энэ үнэн....Эрлийз биш, нөгөө өндөр бөх Оргилболд, Шаравжамц шиг өндөр монгол морь байж болно шүү дээ.
мутаци селекци нь намхан хэвээрээ зөвхөн сэрвээ өндөрсөөд ямарч ашиггүй хурд хүч нэмсэн зүйлгүй. тодманлайгаас асуугаачээ
Морь яах вэ. Саарал ордноор МАН ын мангайж инээсэн манж хятадын эрлийзүүд дүүрчихээд байна. Хү Сю Жан, Зан Дао Шао нараас эхлэн.
Хүн бол бас нэг төрлийн амьтан, жишээ нь сагсны тэмцээнд өндөр нам, хар шар гэж ялгадаггүй бүгд л тоглодог нэг нэгнээсээ суралцдаг шүү дээ. Ийм балай юмаа болих хэрэгтэй.
Генийн шинжилгээ авчихвал боллоо. Хариуг нь 30 минутанд гаргаад өгчихвөл барианд ирэхээс нь өмнө уралдсанд тооцох эс тооцохыг шийдэж болно.
Гэхдээ авъяас бол яах аргагүй гентэй холбоотой. Ор үндэсгүй бүү донгос.
Монгол хүн чинь гэрийн тэжээвэр амьтан болсон тэгээл тэр
Гарчиг, агуулга хоёр хол зөржээ ! "....... шинжлэх ухааны ямар ч үндэслэлгүй" гэж гарчигласан мөртлөө төгсгөлд нь "сэрвээний өндөр нь адууны удамшлын талаарх таамаг өгөх боломжтой......" гэсэн байх юмаа !!!
Таамаглал бол тогтоосон үр дүн биш. Таамаглалаар шийдвэр гаргаж болохгүй. Гарчиг, агуулга хоёр яв цав нийцсэн байна. Баяр хүргэе, С.Сарнайд
Генийн шинжилгээ авчихвал боллоо. Хариуг нь 30 минутанд гаргаад өгчихвөл барианд ирэхээс нь өмнө уралдсанд тооцох эс тооцохыг шийдэж болно.
Морийг бол хэмжиж үзэж яадаг юм ирсэн болгоныг нь бүртгээд шууд уралдуулсан дээр хамгийн хурдан нь түрүүлж таарна. Олимп, дэлхийн аварга Ази, Африк, Европоор нь хүнийг ангилдаггүй биздээ, Японы сумо бөх ангилж байхыг харсан уу, дээрээс нь дэлхийн морин уралдаанууд бас тэгж ангилдаггүй л байхгүй юу. Тэгхээр бүдгийг холиод уралдуулаад хэн шандастай нь түрүүлэг.
Генийн шинжилгээ авчихвал боллоо. Хариуг нь 30 минутанд гаргаад өгчихвөл барианд ирэхээс нь өмнө уралдсанд тооцох эс тооцохыг шийдэж болно.
зөвхөн монгол цусны адуу уралдуулна, түүнээс хурдан бол уралдуулахгүй гэдэг нь өөрөө уралдаан гэдгийг утгагүй болгож байна биш үү?
бид монгол морь бусад морьдыг гүйцэхгүй гэж зарлаад байгаа шиг л сонсогддог доо. Ийм удаан морьтой болохоор бага насны хүүхэд унуулдаг юм гээд тайлбарлавал логик нь ойлгогдохоор болох биз
Яг үнэн. Оргилболд начинг хэн МОНГОЛ биш гэх юм бэ? Өсөхбаяр аврага бас биш үү? Үгүй мөн хоцрогдсон тэнэг нь дэндсэн ....юм аа.
Морь яах вэ. Саарал ордон МАН-ын мангайж инээсэн манж хятадын эрлийзүүдээр дүүрчихээд байна. Хү Сю Жан, Зан Дао Шао нараас эхлэн,Заяа нь хаясан баасны хар ялаанууд аа.
адуу томрох ёстой
Монгол морь бие жижиг тэсвэр хатуужил сайн, хүйтэнд ажрахгүй давдаг байгалийн шалгарлаар өдийг хүрсэн амьтан, тэжээвэр эрлийз адуу нь нөхцөлд тэжээлээр амьдардаг, хатуу ширүүн уур амьсгалд амьдрах чадвар сул, гоёлын эд
Морины насыг хэмжих дээрээ анхаармаар болсон. Шүдээр нь морины насыг хэлдэг хөгшид маань одоо цөөрлөө шүү. Гэтэл энэ эрлийз адууны насыг шүдээр нь хэлэх боломж байна уу?
Огт хэмжилгүйгээр монгол морио эрлийзүүдтэй уралдуулж байснаас хэмжээд ялгаад уралдуулах нь дэвшил юм
Здаа бүгдийг нь хамаагүй уралдуучихаач дээ. Янз бүрийн хүч оруулах тариа энэ тэр шахаагүй л ямар хамаатай юм. Угаасаа дээр үеэс эрлийзжүүлж байж л хурдан морь гаргаж байсан ш дээ. Дарьганга, Тэс гээд дандаа цаанаасаа өөр морьтой эрлийзжүүлж байж л хурдтай болсон ш дээ.
42 километрийн марафон гүйлтэнд Кени улсын 165 см өндөртэй туранхай тамирчид түрүүлээд байдаг, энд өндөр намын ялгаа гардаггүй. Харин жилийн турш хэдэн 10 сая төгрөгийн "допинг" шахуулаад уралддаг "мэргэжлийн тамирчин" морьд, зундаа уралдаад намар, өвөл, хавар бэлчээрт явж байдаг "борог" өвсний морьдыг ялгаж уралдуулж байх нь шударга ёсонд нийцэх бус уу?