sonin.mn
Сэтгэгдэл (87)

Монголын түүх бол бидний үндэстэн оршин тогтнох, өөрсдийгөө хэн болохыг тодорхойлох гол тулгуур. Гэвч сүүлийн жилүүдэд зарим шүүмжлэгч, тэр дундаа философич С.Молор-Эрдэнэ мэт хүмүүс түүхийн үнэн, үнэ цэнийн талаарх нийтлэг ойлголтод эргэлзээ төрүүлж, шүүмжлэл өрнүүлсээр байна. Тэрээр “Монголын түүх гэдэг үлгэрийн маягийн зүйл”, “Чингис хааныг хэт их шүтдэг”, “Монголын хаад урдуур л байсан” гэх мэт мэдэгдлүүдийг удаа дараа хийсэн нь олон нийтийн бухимдлыг төрүүлээд зогсохгүй, “Түүх үнэн үү?” гэсэн асуултыг дахин шинээр тавихад хүргэв.


“Түүх үнэн үү?” гэдэг бол гүн философийн асуулт. Түүх бол өнгөрсөнд болсон үйл явдлыг өнөөгийн нүдээр, тухайн үеийн бичгийн эх сурвалж, аман уламжлал, археологийн баримтад тулгуурлан өгүүлсэн зүйл.


Гэвч түүхийг хэн бичсэн бэ гэдэг нь түүний өнцөг, үнэлэмжийг тодорхойлдог. Тиймээс түүхэн үнэн гэдэг нь баримтад тулгуурласан, олон талын хяналттай, боломжит хамгийн бодит хувилбар гэж хэлж болно.

Монголын түүх — тэр дундаа Чингис хаан, Монголын эзэнт гүрэн, Манжийн эрхшээл, Ардын хувьсгал зэрэг томоохон үйл явдлууд нь баримтаар нотлогдсон, гадаадын олон эх сурвалжтай уялдсан, дэлхий дахинд хүлээн зөвшөөрөгдсөн бодит түүх юм. “Монголын нууц товчоо"-ноос эхлүүлээд Перс, Араб, Хятад, Оросын түүхчдийн тэмдэглэлүүд бүгд нэгэн зүг рүү зааж буй нь уг түүхийн цөм үнэн болохыг батална.


С.Молор-Эрдэнэ өөрийгөө философич хэмээн тодорхойлдог. Түүний хэлдэг гол санаа бол: Монголчууд түүхээ шүтэж амьдраад байна. Харин өнөөдөр юу бүтээж байна вэ? гэсэн хандлага. Энэ нь нэг талаас нийгмийн зогсонги байдал, өнгөрсөндөө баригдсан ухамсрыг шүүмжлэх оролдлого гэж ойлгогдож болно.


Гэхдээ түүний “Чингис хааныг одоо март”, “Монголчууд 1921 онд л үүссэн”, “Түүх бол үлгэр” гэх мэт туйлширсан мэдэгдэл нь нийгмийн ухамсарт гүнзгий сэв суулгаж, үндэстний итгэл үнэмшил, соёлын дархлааг сулруулах аюултай. Түүний яриа бол үзэл бодол болохоос түүхэн үнэн биш юм.

С.Молор-Эрдэнийн байр суурь нь постмодерн философийн хэв шинжтэй, “үнэн гэж юу вэ?”, “бидний боддог зүйл бодитой юу?” гэх мэт харьцангуй ойлголт дээр тогтдог. Энэ нь шинжлэх ухааны баримтаас илүүтэй, үзэл санааны маргаан дэгдээдэг.


Харин түүх бол мэдрэмж биш, баримт дээр суурилсан судалгаа, нотолгоо, эх сурвалжийн шинжилгээний үр дүн юм. Чингис хаан, Монголын эзэнт гүрэн, ХХ зууны хувьсгалууд бол гадаад, дотоодын мянга мянган эх сурвалжаар батлагдсан бодит түүхэн үйл явдлууд.


Монголын түүх бол үнэн. С.Молор-Эрдэнийн хэлсэн зүйл бол шүүмжлэл, гэхдээ түүхэн үнэнийг орлуулж чадахгүй. Үзэл бодлыг хүндэтгэх нь зүйтэй. Гэвч үндэсний дархлаа болсон түүхийг хөнгөн үгээр сэвтээж, ирээдүйн ухамсарт сүүдэр хаяах нь эрсдэлтэй. Бид түүхээ үгүйсгэх биш, улам гүн судалж, шинжлэх ухаанд суурилсан боловсролоор дамжуулан өөрсдийн үнэ цэнийг тодорхойлох цаг ирсэн.


Н.Отгончимэг