sonin.mn
Сэтгэгдэл (0)
Эрх баригчдыг ямбыг нь эдэлж байгаа шигээ ялыг нь үүрэх учиртай хэмээн сөрөг хүчнийхэн том дуугарч байна. Ах намыг Засгийн эрхийг атгаж байхад өсөлттэй байсан эдийн засаг уруудаж, гадаадын хөрөнгө оруулалт буурсан нь гадаад хүчин зүйлээс гэхээсээ илүүтэй өнөөгийн эрх баригчдаас үүдэлтэй гэнэ.
 
Иймээс нэр бүхий хүмүүст хариуцлага тооцож, хар толгойтой нь ярих хэрэгтэй гэж МАН-ын бүлгээс мэдэгдэж байгаа юм. Ийнхүү Н.Алтанхуягийг унагах төлөвлөгөөг ах намынхан хугацаанаасаа эрт хэрэгжүүлж эхлэх нь бололтой. Түүгээр зогсохгүй түүний багийн зарим нөхрийг энэ удаагийн компанит ажлаараа татан буулгах мастер төлөвлөгөөг боловсруулжээ.
 
Уг нь Н.Алтанхуяг болоод түүний багийнханд намрын чуулган хүртэл хугацаа өгөхөөр шийдвэрлээд байсан билээ. Хаврын хавсарганаар хүчтэй яригдсан намын даргынхаа асуудлыг намжаахын тулд АН-ын зарим нөхөр ч үүнийг үг дуугүй дэмжсэн.
 
Ингэснээр Н.Алтанхуягийн танхимынхны ирээдүй ирэх аравдугаар сарын дундуур хөндөгдөж, өнгөрсөн хугацаанд хийсэн ажлаа дүгнүүлж, дүнгээ тавиулах учиртай байлаа. Гэвч нийгэм, эдийн засгийн нөхцөл байдал гэнэт муудаж эхэлсэн нь Н.Алтанхуягийг "нас"-ны амралтаа эрт эдлэхэд нь туслах бололтой.
 
Сөрөг хүчнийхний шахан шаардаад байгаа ээлжит бус чуулганы хуралдаанаар хэлэлцэх эхний асуудал нь мэдээж нийгэм, эдийн засгийн өнөөгийн байдал. Энэ сэдвийг хөндөхдөө МАН-ын гишүүд 2008-2009 оны эдийн засгийн хямралын үеийг яах аргагүй дурсана.
 
Тухайн үед Засаг барьж байсан МАН-ынхан эдийн засгийн хямралын нэг жилийн дотор даван туулж -1.6 хувиас 2010 онд эдийн засгийн өсөлтийг 6.4 хувь болгож, улмаар эдийн засгийн өсөлтийг дэлхийд тэргүүлэх жилийн 17.5 хувьд хүргэж, жилд дөрвөн тэрбум ам.долларын гадаадын хөрөнгө оруулалтыг татаж, ядуурлыг 39 хувиас 26 хувь хүртэл бууруулж, экспортыг хоёр дахин нэмэгдүүлж, Монголын эдийн засгийн үсрэнгүй өсөлтийн үндэс суурийг тавьж ажилласан гэдгээ нэн тэргүүнд цохон тэмдэглэнэ.
 
Өөрөөр хэлбэл, эдийн засгийн өсөлттэй Монгол Улсыг шинэчлэлийн Засгийн газарт хүлээлгэн өгснөө бататгах нь гарцаагүй. Энэ бүхнийг тодотгон ярьсны дараагаар ганцхан " жилийн дотор эдийн засаг, санхүүгийн гүн хямралд орох, амьжиргааны  түвшин эрс доройтох, гадаад дотоодын хөрөнгө оруулалт зогсох, улсын өр эрс нэмэгдэх, экспорт унах, төсвийн орлого тасарч, хоосон мөнгөөр зах зээлийг дүүргэхэд хүргэсэн ялыг Н.Аптанхуягаас асууна.
 
Ганц түүнээс бус Эдийн засаг, хөгжлийн сайд Н.Батбаяр, Сангийн сайд Ч.Улаан, Уул уурхайн сайд Д.Ганхуяг нарыг ч эрүүдэн шүүх шаардлагатай болно. Нийгэм, эдийн засгийн байдал хүндэрч, хямрал харанга дэлдэж байгааг эдийн засагчид сануулсаар байтал шуурхай хянаж зохицуулаагүй бурууг дээрх эрхмүүдэд тохно.
 
Тэдний өнгөрсөн хугацаанд тууз хайчилж байгаа олон бүтээн байгуулалтын суурь эхлэлийг өмнөх Засгийн газар тавьсан тул шоудахаа болих хэрэгтэйг ч хариуцлагатайгаар сануулж, хар толгойтой нь хатуухан ярихаа олны өмнө тунхаглах биз.
 
Шулуухан хэлэхэд, Н.Алтанхуяг болоод түүний багийнхныг гарах гарцгүй болтол нь ухаж, төнхөх их зүйлийг ах намынхан атгаж байна. Энэ удаад АН-ын зарим нөхөр ч сөрөг хүчнийхэнтэй хүч хавсрахаа мэдэгдээд амжсан гэх мэдээлэл бий.
 
"Алтан гадас"-ынхан л амттай болгоныг авдаг гэх ундуйцлыг сэтгэлдээ тээж явдаг цөөнгүй хүн эрх баригчдын багт бий. УИХ-ын гишүүн Ж.Батзандангаас эхлээд намын даргаа хэмлээд эхэлжээ.
 
Тэрбээр "Манай эдийн засгийн хямралын бодит шалтгаан бол "зуун ямаанд 60 ухна гэдэг шиг гурван сая хүрэхгүй хүн амтай Монгол оронд 16 яам, 18 сайд, 21 аймаг, 330 гаруй сум, 130 мянга гаруй төрийн албан хаагч тэжээдэг үр ашиг муутай, үрэлгэн, социалист хэв маягийн захиргааны тогтолцоо юм.
 
Өнөөдрийг хүртэл ний нуугүй хэлэхэд манай төсвийн зардлын 50 орчим хувийг захиргааны зардал эзэлсээр л байна. Гэтэл хямрал биднээс төсвөө хэмнэхийг, үрэлгэн бодлогоо зогсоохыг, захиргааны зардал, тансаг хэрэглээгээ хумьж, төрийн удирдлагын системээ цомхон оновчтой болгохыг шаардсаар байна.
 
Бид хямралын шалтгааныг гаднаас бус дотроосоо хайх нь илүү зөв байх" гэжээ. Мөн төсвөөс гадуурх мөнгений хууль бус урсгал, зарцуулалт хэрээс хэтэрч, эдийн засгийн аргаар бус захиргааны аргаар бизнесийн орчныг удирдах гэж хичээх нь өөрөө тэнэглэл гэдгийг тодотгожээ.  
 
Эцэст нь дүгнэж хэлэхэд хямрал танд алдаагаа засах, амьдралаа эргэн харах боломжийг олгож байна гэж онцолсон нь олны анхаарлыг татаж буй юм. Дээрх түшээгээс гадна баярын бялуунаас амсаагүй эрхмүүд ч энэ хүрээг тэлэх иь гарцаагүй биз.
 
Цаашлаад Н.Алтанхуягийн сэнтийг сэтгэлдээ тээж яваа фракцийнханд ч энэ бүхэн хамааралтай. Дээр нь Еренхийлөгч Ц.Элбэгдоржийн улс төрийн нүүдэл ч оновчтой орлон тоглогчийг гаргаж ирэхэд ихээхэн хувь нэмэр оруулах болов уу. Дээр нь эрээвэр, хураавар Засгийн газрын баганыг арай ядан тогтоож байгаа МАХН-МҮАН-ынхны сэтгэл санаа нэг л тогтворгүй болчихоод буй.
 
Иймээс энэ удаад шинэчлэлийн Засгийн газар оршин тогтнож үлдэнэ гэхэд тун хэцүү бололтой. Нөгөөтэйгүүр, сөрөг хүчний зүгээс өмнө нь Ерөнхий сайд Н.Алтанхуягийг шалгуулах хүсэлтэй албан тоотыг АТГ-т илгээж байсан нь энэ удаад гарцаагүй хөндөгдөх болов уу.
 
Ах намынхны албан бичигт гэмт хэргийн шинжтэй зүйл байгааг АТГ-аас мэдэгдэж, прокурорт шилжүүлсэн учраас буруутгах үндэслэл болж дурьдагдах нь гарцаагүй. Гүйцэтгэх засаглалын тэргүүний тухай "ховлосон" тэрхүү албан бичигт Ерөнхий сайд Н.Алтанхуяг төрийн өмчит "Эрдэнэс-Тавантолгой" ХК-ийн тендерт ах, дүү нараа оролцуулан, ашиг сонирхолын хуулийг зөрчсөн гэдэг үндэслэлээр хэд хэдэн баримтыг хавсаргасан байдаг.
 
Тодруулбал, энэ оны нэгдүгээр сард барилгын дотоод засал чимэглэлийн "Говь повер" компанийг Г.Уянга нэг сая төгрөгөөр худалдан авч нэг өдрийн дотор бичиг баримтыг нь өөрчилж нэг тэрбум төгрөгийн хөрөнгөтэй болгож тендерт оролцжээ.
 
Улмаар долоо хоногийн дараа буюу нэгдүгээр сарын 18-ны өдөр 17.7 тэрбум төгрөгийн өртөгтэй тендерт ялалт байгуулсан байна. 28-хан настай энэ бүсгүйг ийм хэмжээний амжилт гаргахад нь нагац ах нь, хамтран амьдрагч нь тусалсан гэж ах намынхан үздэг.
 
Учир нь Тавантолгойн тендерт ялалт байгуулсан "Говь повер" компанийн захирал Д.Гэрэлхүүгийн Уянга нь Засгийн газрын хэрэг эрхлэх газрын дэд дарга, "Эрдэнэс Тавантолгой"-н ТУЗ-ийн дарга Г.Дэнзэнгийн гэргий, Ерөнхий сайд Н.Алтанхуягийн төрсөн дүү Н.Наранцэцэгийн охин юм.
 
Түүнчлэн Үндсэн хуулийн Цэцэд хэд хэдэн удаа дуудагдаж, гаргасан шийдвэрээ өөрийи гараар цуцалдаг гээд АН-ын даргыг тойрсон элдэв асуудал тасрахгүй. Мөн улсаа барьцаалан байж босгосон "Чингис" бондыг чихний хажуугаараа өнгөрөөхгүй биз.
 
Шинэчлэлийн Засгийн газраас гаргасан бондын хэмжээ ниийтдээ хэд болсон, хүүнд нь Монгол Улс өдөрт хэдий хэмжээний мөнгийг төлөх, эргээд энэ нь ямар хүндрэл үүсгэх сөрөг талтай талаар ах намынханд хангалттай асуудал бий. Тэр дундаа эрх баригчдыг хэлэх үггүй болтол нь сөхрүүлэхээр энэ талаар хангалттай судалгаа хийчихсэн. МАН-ын гишүүдийн хэлж байснаар 1.5 тэрбум ам.долларын бондын хүүгийн өр нь өдөрт 270 орчим сая төгрөг.
 
Нөхцлийн хувьд "Чиигис бонд"-ын 500 тэрбумынх нь хүүг таван жилийн дотор төлөх бол нэг тэрбумыг нь 10 жилийн хугацаанд багтааж төлөх учиртай. Гэтэл өдгөө эл мөнгө бүтээн байгуулалт нэрийн дор зам засварт зарцуулагдаж буй.
 
МАН-ын бага хурлын гишүүи Н.Ганбямба хүртэл "...Бондын гэх 1.9 их наяд гаруй төгрөгийг төсөл хөтөлбер хэрэгжүүлэх замаар дотоодын зах зээл рүү орж ирэхээр түүний 70 хувь буюу 900 гаруй сая ам.долларын эрэлт бий болж, ханш өсчихлөө. Дотоодын хүчин зүйлийн нөлөө гэдэг нь энэ юм. Уг нь төр засаг бодлогоо зөв зангидах хэрэгтэй.
 
Бондын мөнгө гэх хоёр их наяд шахам төгрөгийг Монгол Улсыг цаашид хөгжүүлэх гол хөшүүрэг, механизмууд руу чиглүүлж чадвал ашигтай. Гэтэл зүгээр "гал унтраах" арга хэмжээ, энд тэндэхийн замын уулзвар, сурагчийн дүрэмт хувцас гэх мэт зүйлд зарцуулж байгаа нь утгагүй.
 
Өнгөрсөн 20 гаруй жилийн хугацаанд сурагчийн дүрэмт хувцасны асуудлыг зохицуулаад, болгоод л ирсэн. Сурагчийн дүрэмт хувцасны материалыг авахын тулд Хятад руу л мөнгө гаргаж таарна. Өнөөдөр манай зах зээлд орж ирсэн гэх бондын хоёр их наяд төгрөг одоо хаана байна вэ гзж амтай болгон нь асууж байна" хэмээжээ.
 
Эргэн төлөгдөх учиртай энэ мөнгийг түргэн хугацаанд эргэлдэх зүйлд зарцуулсан бол илүү үр дүнтэй байхсан гэж эдийн засагчид өнөөдрийг хүртэл амаа барьдаг. Зам засч байгаа нь сайхан ч түүнд зарцуулсан хөрөнгийг хэнээс, хаанаас авах вэ. Тэр замаар зорчсон гэж жолооч бүрээс хураах уу.
 
Наад захын бизнес сэтгэлгээгүй Н.Алтанхуягийг ах намынхан огцруулах гээд байгаагаа олон шалтгааны зөвхөн ганц нь энэ. Цаашлаад улс төрийн хэт их захиргаадалт, төрийи дарамт, татварын ачаалал эрс нэмэгдэж ДНБ-ийн 39 хувьтай тэнцэх түвшинд хүрсэн, хэрэгжүүлэх гэж байсан томоохон хөрөнгө оруулалтын төслүүд, тухайлбал улсын аюулгүй байдлыг хангахад нэн чухал, улсын эрчим хүчний систем, Улаанбаатар хотыи хөгжлийг шииэ шатанд гаргах хувийн хэвшлийн санхүүжилттэй 1.4 тэрбум ам.долларын ТЭЦ-5-ын ажил бүрмөсөн зогсож, Тавантолгой-Гашуун Сухайтын төмөр замын ажлыг үндэслэлгүй хувийн хэвшлээс булаан авч авч татвар төлөгч^ нарын нуруунд үүрүүлсэн гээд олон шалтаг, шалтгаан тоочих биз.
 
Хэт улс төржсөн, популист ур амьсгалыг бий болгож, бизнөсийи орчныг муутгасны үр дүнг яах аргагүй Н.Алтанхуягаас асууна. Ууланд гарч төөрж будилж, улсын хөрөнгийг үрдэг гэх хачиргүй мэдээлэл ч нэрмээс болох биз. Ай даа, Н.Алтанхуягийн багийнхан дараагийн ээлжийнхэндээ зайгаа тавьж өгөх л үлдэж дээ.
 
 
Д.Дорж 
 
Эх сурвалж: