2015 оны улсын төсөв хэлэлцэхтэй давхцан бүтцийн өөрчлөлт нэрээр Засгийн газар бүрэлдэхүүнээ өөрчилсөн. Засгийн газрын тэргүүнээ ч огцруулав. Нэмэгдэхүүний байрыг сольсноор нийлбэрийн дүн өөрчлөгдөхгүй гэгч болох вий.
Ер нь өнөөгийн төр барьж буй эрхмүүд хэн нь хэнийгээ хэлэх вэ гэгч болжээ. УИХ-ын өнгөрсөн Баасан гарагийн чуулган дээр гишүүн Ц.Нямдорж “Өмнөх Засгийн газрыг иргэний нийгмийнхэн МАНАН гэдэг байсан.
Харин энэ засгийн газар Түнэр харанхуй байна..."гэв. УИХ дээр төсөв хэлэлцэхэд мэргэжлийн хүмүүс л ойлгодог байх гэмээр тун бүрхэг зүйл ярьж биө биесээ ёжилж суух юм. Харин төсөв хэлэлцэж буй байдалд мэргэжлийн хүн ямар дүгнэлт хийж байна вэ? Энэ удаа Сангийн яам, татварын алба, ТЕГ-т олон жил ажиллаж байсан Ш.Цэрэндоржийн байр суурийг уншигчиддаа хүргэж байна.
Эдийн засаг улс төрөөс 100 хувь хамаарч байна
Чингис бондын 1.5 тэрбум доллар, Самуурай бондын 600-аад сая долларыг 2014 оны төсөвт суулгаагүйгээс төсвийн байдал худлаа гарч байна. Төсвийн алдагдал 2.0 хувь байх ёстой. Гэтэл үүнийг оруулж тооцохоор 7.0 болчих гээд байхаар нь төсвийн гадуур гаргачихсан.
Эдийн засаг улс төрийн нөхцөл байдлаас 100 хувь хамаарч байна. Төсөв ярихаар Оюутолгойн гэрээ гээд байдаг. Өөрсдөө хамтарч гэрээгээ байгуулчихаад ямар нэг далд гарын удирдлага байна гээд хүмүүсийн тархийг угаагаад ард түмнийг залхааж байна.
Улс орны амьдралыг авч явах бодитой тоо ярихын оронд цэцэн цэлмэг болж харагдах гэсэн яриагаа УИХ-ын гишүүд больмоор байна. Намрын ургац хураалтаар яав. Төмөр зам, эдийн засгийн идэвхжлийн 100 хоног гээд. Төр засаг зөв бодлого явуулж байгаа бол ард түмний амьдралд мэдрэгдэх ёстой.
Одоогийн улс төрчдийн дүртөрхбидэндойлгомжтой. Ардчилал нэрийн дор популизм хийж байгааг ард түмэн өнгөрсөн 23 жилийн хугацаанд харлаа. Ард түмнийхээ төлөө ажиллах ёстой УИХ-ын гишүүд албан тушаалын наймаа хийдэг, худлаа ярьж бие биедээ ая тал засдагаа болиоч ээ. Гэтэл 20 жилийн хугацаанд сэв хийтэл боссон улс байна шүү дээ.
Гадаадын хөрөнгө оруулалт буурсан гээд гасалж гангинаад гашуудал зарлах гээд байна. Оюутолгойн хөрөнгө оруулалт сүүлийн жилүүдэд гадаадын хөрөнгө оруулалтын дийлэнхийг эзэлж байсан.
Газрын дээр, доор барих зүйлээ бариад бүтээн байгуулалт хийгээд дуусахаар хөрөнгө оруулалт нь бууна биз дээ. Энэ шалтгааныг яагаад үнэн бодитой хэлдэггүй юм. Хөрөнгө оруулалтын үр ашгийг яагаад ярихгүй байна.
Валютын ханшаар хэсэг бүлэг хүмүүс, арилжааны банкууд тоглож байна. Монгол банк ч өөрөө энэ тоглолтод орчихсон. Үүнийг иргэд мэдэж л байгаа. Товчхондоо валютын ханш унасан, хөрөнгө оруулалт буурсан гэдэг эзэн биегүй зүйл рүү бүх буруугаа чихэж ард түмнээ басамжилж байна.
Зөв зүйл ярьдаг улс төрчдөө дэмжиж дуу хоолойгоо гаргамаар байна
Гэхдээ үүний учрыг хэлж чадах хүмүүс байгаа. Улс төрийн үзэл, намчирхсан байдлаас тэдний үгийг сонсохгүй байна.
Төрийн албанд хэлтсийн дарга нь АН-ын гишүүн бол орлогч дарга нь МАН-ийнх ч гэх шиг. Ухаалаг төр гэг Монгол улсын Ерөнхийлөгч зөв зүйл ярьж байна. Давхар дээлээ тайлах тухай ярихад УИХ, Засгийн газар яав. Энэ бүхнийг ард түмэн шүүж харж л байгаа.
Эцсийн эцэст ходоод чинь өлсөж байгаа бол улс төрчдийн худлаа амлалтад битгий хууртаач ээ гэдгийг хэлмээр байна. УИХ-ын гишүүн С.Ганбаатар Монгол орноо яаж хөгжүүлэх вэ гэсэн сайхан ном гаргасан. Оюутолгойн талаар тодорхой тоо баримтаар болохгүй бүтэхгүйг нь ярьж байна.
Төсвийн байнгын хорооны дарга Ц.Даваасүрэн саяхан Өглөөний сонинд өгсөн ярилцлагадаа “Оюутолгойн гэрээг байгуулсан хүмүүсийг шийтгэх ёстой” гэсэн байсан. Энэ мэт бодитой зүйл ярьж байгаа хүмүүсээ дэмжиж дуу хоолойгоо гаргамаар байна.
Монгол улсын хуулийн дагуу төлөх ёстой татвараа Оюутолгой төлөхгүй байна. Үүнийгээ авч төсвийн алдагдлаа нөхөх талаар яагаад эрх баригчид ярихгүй байна.
Ядарсан иргэн НӨАТ төлж байхад алт олборлогчид НӨАТ төлөхгүй байна
2007 онд татварын хуульд өөрчлөлт оруулж улс төрчид, мөнгөтэй хүмүүст найр тавьсан. Үүнийгээ залруулах ёстой. Өөрөөр хэлбэл, бизнесийн таатай орчин бий болгож байна гээд татварын нэг шатлалтай болгосон нь баян, хөрөнгө мөнгөтэйг нь урамшуулсан, жижиг дундад нь ямар ч нөлөө үзүүлээгүй болсон.
3.0 тэрбумын ашгийн 10 хувь 300.0 сая төгрөгийн татвар төлөөд 2.7 тэрбум нь үлдэх, 300.0 мянган төгрөгийн цалинтай хүн 10 хувиа өгөөд 270.0 мянган төгрөгөөр амьдрах хоёрын хооронд тэнгэр газар шиг зөрүү байгаа биз.
Үүнийг өөрчилж орлогын албан татварын дөрвөн шатлалтай байсныг сэргээмээр байна. 3.0 тэрбумаас дээш татвар төлөгч нь нийт татвар төлөгчдийн 0.3 хувь орчим буюу 40 гаруй компани байгаа.
Мөн НӨАТ-ын хууль Монголдтохирохгүй. Ядарсан иргэн талх авахдаа НӨАТ-тай талх аваад нийгмийн өмнө хүлээсэн үүргээ биелүүлж байна. 1000 төгрөгний талхны 100 төгрөг нь НӨАТ болж байгаа.
Гэтэл дахин бий болгохгүй алт эрдэнэсийг хуу хамчихаад ямар ч татвар төлөхгүй авч байгааг нь НӨАТ-аас чөлөөлж байна. Төрийн түшээд үүнийгээ хараач ээ. Төсвийн алдагдал нөхөх нөөц чинь энд байна шүү дээ.
Хуулийг хогийн тантан болгохоо больё
2007 онд татварын өршөөлийн хуулиар бага ч гэсэн татвар төлдгийг нь хохироогоод татвар төлдөггүйчүүд нь хожсон. 460.0-аад тэрбум төгрөгийн татварыг тэглэж байсан. Одоо дахиад татварын өршөөл үзүүлнэ гэсэн яриа гарч байна. Хэн нь өршөөгдөөд байгаа юм бэ гэдгийг ил тод болгомоор байна.
Хавтгайрсан хөнгөлөлт, чөлөөлөлт бүү хийгээч ээ. Хөрөнгөтэй нь гаднаас юм оруулах гээд бэлдчихдэг юм шиг байгаа юм.
Гурилын баланс алдагдлаа гээд гаалийн татвараас чөлөөлсөн хууль батлагдахад л маргааш нь хилээр гурил нь орж ирж байх жишээтэй. Энэ намар гэхэд л үр тариагаа хурааж авч байхад гаднаас үр тариа оруулж ирж байна.
Өөрсдөө болохгүй, бүтэхгүй зүйл хийчихээд түүнийгээ хуульчилна гэж дайрдаг болж. Энэ нь өөрсдийгөө хариуцлагаас мултлах гэсэн л арга. Болохгүй бүтэхгуй зүйлээ хуульд өөрчлөлт оруулж хуулийг хогийн тантан мэт болгож байна.
Төсвийн алдагдал хэдэн тэрбумд хүрлээ гэж ярьж байна. Хэн хариуцлага апдаад ийм байдалд орсон юм. Ард түмний тэтгэвэр, тэтгэмж, цалин нэмэгдээгүй.
Эцэст нь чанга хатуу санхүү мөнгөний бодлоготой байя, үнэ тариф татварын уялдаатай бодлого зохицуулалт ус агаар мэт дутагдаж байна гэдгийг хэлэх гэсэн юм.
Эх сурвалж: "Хөдөлмөр" сонин
Сэтгэгдэл0
uhaantai hvnii vgiig sonsdog darga nar alga bndaa mash vnen ym bichsen bn daa
... Социализмийн 70 жилийн бүтээн байгуулалтыг 1996 - 2000 онуудад ардчилсан хужаанууд аж үйлдвэрүүдийг нь нурааж төмрийн хог , хаягдал зэс болгоод урагшаа ачуулсан . ... За яахав гээд , арай ядан эдийн засгаа босгоод иртэл 2012 - 2014 онуудад Монголын эдийн засгийг элгээр нь хэвтүүлж , улс орны аюулгүй байдалд заналхийлэх урвагч бодлого баримталж , Монгол Улсын Тусгаар тогтнолыг бусниулах бусармаг бодлого барьж байгааг нь Монголчууд ойлгон уурлан хилэгнэж байна. ... Ерөнхий хулгайч Н Алтанхуяг урвагч этгээд мөн бөгөөд Хуулийн дээд хэмжээгээр ардчилсан хужаа Ц Элбэгдоржийн хамт шийтгүүлэх бузар нүгэлтэн болно . ... Юу тарина , түүнийгээ хураана . ...
Харин тиймээ. Тэр Даваасүрэн гишүүний хэлсэн Оюутолгойн гэрээг байгуулсан хүмүүсийг шийтгэх ёстой гэж ярьсан бол үнэн. Баяр, Баярцогт, Л. Гансүх, нөгөө Уул уурхайн сайд бсан нүдний шилтэй нөхөр чинь хэн билээ дэ. Одоо бүүр харагдахгүй алга болчих юм. Энэ 4 хүн байгуулсан гэрээ. Хариуцлага тооцох гэсээр байтал түрүүчээсээ өөр хэрэгт холбогдоод шоронд орчихсон явж байдаг.
…Хэрэв бидний Монголчууд эдгээр урвагчдыг сонгосон бол бид өөрсдөө буруутай байх байсан. Харин ардчилсан хужаа нар урвагчид луйварчид бидний сонголтыг луйвардсан . Монголын Tөрийг 2012 - 7 - 1 нд хүчээр түрэмгийлэн эзлэх гэж ардчилсан хужaа луйварчид урвагчид хуйвалдан бослого дэгдээсэн боловч ард түмэн үнэн хаана байгааг ойлгосон учраас , дэмжээгүй тул ялагдсан , … Олны сонголтыг хууран мэхэлж Tөрийн эрхийг хууль бусаар авахаас өөр боломж ардчилсан хужаа урвагч нарт байхгүй гэдгийг ард олны сонголт харуулсан . Тэд Tөрийн эрхийг хууль бусаар хууран мэхлэх арга замаар авахын тулд 2012 оны УИХ ын сонгууль гэдэг урьдаас сайтар найруулж зохион байгуулсан ший жүжиг тоглосон . Машинаар тоолоход гэрчгүй баримтгүй учраас эд яаж ч чадахгүй гэж тооцоолсон. Сэжиг таамаг хэн нэгэнд төрүүлэхгүйн тулд сонгуулийн өмнө явуулдаг санал асуулгын аливаа үйл ажиллагааг тэд зориуд хязгаарлуулж чадсан . Эцэст нь гараар тоолж ард олны сонголтыг баталгаажуулья гэхэд дээр нь тэгнэж хэвтээд , амиараа хамгаална шүү гэж заналхийлсан . Тиймээ , … хэрэв булхай нь илэрвэл Tөрийн хуулиар цаазаар авахуулна гэдгээ ардчилсан хужаа луйварчид урвагчид мэдэхийн цаагуур мэдэж байгаа. Тиймээс булхай нь илрэхээс өмнө амжиж Tөрийн эрхийг хүчээр шахуу булаан авсан . Нэгэнт Tөрийн эрх мэдэл өөрсдөд нь хууль бусаар оршиж байгаа тул булхайгаа хадгалж хамгаалахад урвагчдад амар болсон . 2012 оны УИХ болон Oрон нутгийн сонгууль болон 2013 оны ерөнхийлөгчийн сонгуулиар бий болсон Tөрийн бүхий л үйл ажиллагаа нь өөрөө ямар ч эрх зүйн чадамжгүй учир тэдний гаргaсан аливаа шийдвэр зарлиг захирамж тогтоомж нь хууль бус байх болно. Тэд юу ч гэж ярьсан, хэлсэнбүхэн нь эрх зүйн бүрэн чадамжгүй байх болно. … Өөдөө хаясан чулуу өөрийн толгой дээр … гэдэг үгийг өөдгүй урвагчид луйварчид ардчилсан хужаанууд мартсан бол Хан Тэнгэр Өөрийн хилэнгээр мэдрүүлж өгөх болно. Хүн бүхэн өөрийн хийсэн үйлдэл бүхэндээ заавал ч үгүй хариуцлага хүлээдэг гэдгийг ардчилсан хужаа луйварчид урвагчид яс махандаа тултал мэдэрч ойлгох болно. … Идүүлсэн бут ногоорч идсэн эрүү хувхайрна . … Санаа муут яван хатна . Сарьсан багваахай наранд хатна . … Үхэл нь ирсэн хулгана , муурын сахлаар оролдоно … гэдэг үгсийн утга ч ардчилсан хужаа луйварчид урвагчид та бүхэнд бүрэн утгаараа хамаарах болно. Эцэст нь … Юу тарина түүнийгээ хураана . … Хорон мууг, худал хуурмагийг таривал Хан Тэнгэрийн үнэний илд гялсхийх нь ойлгомжтой. … Хорон муу, худал хуурмаг бүхэн устан мөхөж , … Зөвт ёс , шударга үнэн үргэлж ялдаг гэдэг Тэнгэрлэг ёс нь Монголын энэ л цаг үеийн түүхээр улам бүр баталгаажих болно.
Manai company Hyatadaas baraa material tonog tohoooromj hudaldan avahad uildverlegchtei holvoo togtooj ogoh, orchuulga hiih, Hyatadiin buh hotoos Mongol ruu achaa teever hamgiin bogino hugatsaand, hyamd uneer, naidvartai hiine.
… Ардчилалын баг зүүсэн бус Ардчилалын бодит үнэн төрх , түүний боловсорсон үр жимс нь Ардчилсан хужаа Ц Элбэгдорж , ерөнхий хулгайч Н Алтанхуяг , хууль бус УИХ ын хууль бус дарга З Энхболд тэргүүтэй арчилсан хужаа луйварчид урвагчид мөн бөгөөд Ардчилалын амин сүнс нь Бүтээх бус бусниулах , хууран мэхлэх, худал хэлэх , хулгайлах , дээрэмдэх , гүтгэх , урвах гэсэн ерөнхий зан төлөвөөр илэрдэг . Тиймээс ч Монголчууд эртнээс нааш нэг толгойтой хүнээс гажууд гар хөл, үс хумс нь толгой нь болж засаг захиргаагүй дураараа дургиж дун чөмгөөрөө амьдрах хүсэлтэй түрийний бөөс толгойд гарсан өнөөгийн ардчилсан нийгмийн мөн чанарыг Арван таван толгойтой Атгаалжин Хар Mангасаар төлөөлүүлэн үлгэртээ өгүүлдэг байсан. ...
Manai company Hyatadaas baraa material tonog tohoooromj hudaldan avahad uildverlegchtei holvoo togtooj ogoh, orchuulga hiih, Hyatadiin buh hotoos Mongol ruu achaa teever hamgiin bogino hugatsaand, hyamd uneer, naidvartai hiine.
… Монгол оронд 2012 - 2014 онуудад Ардчилал үйл ажиллагааныхаа дээд цэгт хүрч Монгол улсын тусгаар тогтнолд бодит аюул занал учруулж байна. … Ардчилал бол далд колончилол бөгөөд ард түмний сонголтыг хэзээ ч авах боломжгүй хужаа луйварчид урвагчид хууль бусаар Tөрийг эзэгнэн USA CHINA EU Эздийнхээ хамт улс орныг тонон дээрэмдэж ясанд нь тултал мөлжихийг хуульчилсан Ази, Африк , Латин Америкийн олон зуун ядуу буурай улс орнуудад амжилттай хэрэгжүүлсэн цэвэр луйвраар урвагч утсан хүүхэлдэйнүүд засаглал булаах боломжийг олгодог шалгагдсан олон улсын чанартай арга хэрэгсэл юм. …
Manai company Hyatadaas baraa material tonog tohoooromj hudaldan avahad uildverlegchtei holvoo togtooj ogoh, orchuulga hiih, Hyatadiin buh hotoos Mongol ruu achaa teever hamgiin bogino hugatsaand, hyamd uneer, naidvartai hiine.
... Батзандан, Магнай , Ганбаатар мэтийн ардчилсан хужаа алуурчин Ц Элбэгдоржийн бууны нохойнууд хаана ч юу ч хийсэн цаана нь хорон муугийн шагнал нь харь дансанд нь тоо ёсоор $ аар Еврогоор шууд ордог юм.China хужаа Баярцогттой адил хар санаатан мөртлөө олны өмнө гэмгүй дүр эсгэх гэж оролддог хужаа муур багш Баобаартай адил хумсаа нуусан этгээд бол Батзандан, Уянга , М Энхсайхан тэргүүтэй хужаа луйварчид мөн . Монголын төрийг хууль бусаар авахыг оролдон олон түмнийг худал үгээр хууран мэхэлж турхирсан гэмт үйлдлийг , 7 сарын 1 нийг хэн ч мартаагүй , мартуулах ч үгүй. ... Юу тарина , түүнийгээ хураана .
Өндөр хөгжилтэй ямар ч оронд нь улсын төсөв, хөгжлийн төсөв хоёр тусдаа байдаг. Улсын төсөв нь төрийн үйлчилгээ үзүүлэхэд гарах зардал бөгөөд жил бүр автоматаар батлагдана. Их хурал тарна уу, байна уу огт падгүй. Хөгжлийн төсөв нь хөгжилд дэм үзүүлэхэд гарах зардал бөгөөд ерөнхий сайдынхаа мэдэлд байдаг. Энэ хоёр төсвийг хооронд нь хольж хутгадаггүй. Өмнөх засгийн газрууд хөгжлийн тодорхой бодлого төлөвлөгөөгүй, зөвхөн гал унтраагч юмуу сэхээн амьдруулах тасгийн үүрэг гүйцэтгэж байв. Алтанхуягийн засгийн газар бол хөгжлийн төсөвтэй анхны засгийн газар. Гал унтраах ажлыг шадар сайд хариуцжээ. Хөгжлийн төсөв нь үндсэндээ бондын мөнгөөс бүрдэж байна. Монгол орон эдийн засгийн гүнзгий хямралд өртөн валютын хомсдолд орсон хүнд хэцүү цаг үед "самурай" болон "чингис" бонд гаргасан нь цагаа олсон зөв алхам байв. Энэ хоёр бонд нийлбэр дүнгээрээ ойролцоогоор хоёр тэрбум доллар болно. Орчин үеийн дундаж ганц үйлдвэр худалдаж авахад хүрэхтэй үгүйтэй өчүүхэн бага мөнгө. Магадгүй монгол орны хэрэгцээг бүрэн хангах дунд юмуу бага чадлын ганц нефть боловсруулах үйлдвэр энэ мөнгөөр худалдан авах боломж байсан байж мэднэ. Гэхдээ чамлахаар чанга атга гэж үг бий. Энэ мөнгөөр өмнөх засгийн газрын үлдээсэн өр төлөх, дэд бүтцээс авахуулаад үндэсний үйлдвэрлэлийг дэмжихэд чиглэгдсэн олон төсөл хөтөлбөрүүд хэрэгжүүлснийг харвал бага мөнгөөр ч гэсэн их ажил амжуулах боломж монголчууд бидэнд байна гэдгийг яруу тодоор харуулж байна. Илүү том, илүү өргөн далайцтай ажил өрнүүлэхийн тулд өрийн таазыг нэмэгдүүлэх хүсэлт гаргасан боловч их хурал зөвшөөрөөгүй. Магадгүй их хурлын зөв. Эхлээд нэгэнт эхлүүлсэн ажлынхаа бодит үр дүнг харж тооцож байж дараагийн ажилдаа шамдан орох нь илүү найдвартай алхам байхыг үгүйсгэхгүй. Энэ бүхнээс харахад өндөр хөгжилтэй орнуудын жишгийг дагаж Ерөнхий сайд нь улсын төсвөөс гадуур хөгжлийн төсөвтэй байх нь улс орны хөгжлийг түргэтгэхэд чухал ач холбогдолтой байх нигуур харагдаж байна. Шинэчлэлийн Засгийн газар байгуулагдсан цагаасаа хойш эрчтэй, хүчтэй, хурдтай ажиллаж байгаа нь Алтанхуяг гэдэг хүний сайн муугаас болсон асуудал биш харин хөгжлийн төсөв ерөнхий сайдын мэдэлд байх нь илүү оновчтой болохыг л бодит амьдрал харуулж байгаа хэрэг юм.
Хөгжлийн төсөвтэй байж болно. Гэхдээ одоохондоо монгол улс нэгдсэн нэг төсөвтэй байх ёстой гэсэн хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж бгаа хуультай. Хөгжлийн төсөвтэй байхын тулд эхлээд хуулийн өөрчлөлтөө хийх ёстой гэж хэлээд байхад өөрчлөлтийг хийгээгүй тул анхнаасаа хууль зөрчсөн. Дараа нь зөв зарцуулахын тулд зөвшилцөх ёстой байтал ямар ч зөвшилцөл хийгээгүй зарцуулж эхэлсэн. Зарцуулж байгаа төсөл хөтөлбөрийн талаар УИХ дээр дэлгэрэнгүй тайлагнаж байх ёстой. Яагаад гэвэл энэ бол улсын нэрээр зээлсэн мөнгө, эргээд улс төлөх болохоос нам төлөхгүй гэдэг шаардлагыг огт хүлээж аваагүй. Тайлан гэж худлаа дутуу тайлан өгсөөр байгаад өдий хүрсэн. Энэ нь засаглалын ил тод байдалыг ерөөс хангаагүй зэрэг хэт нахальный байдлаар төр барьсанаас өнөөдрийн байдйлд хүрсэн юм. Хамгийн гол нь сөрөг хүчиний үгийг нохой хуцсанд тооцохгүй байж болдог, эрх барьж байгаа бол ямар ч хуулиудыг зөрчиж болно гэсэн хортой жишгийг улс төрд бий болгосоноороо хамгийн хортой юм. Дараагийн сонгуулиар МАН ийм зан гаргалаа гэхэд огт гайхах явдалгүй боллоо. Уг нь улс төрийн соёл, дарламентийн төлөвшилийг 25 жил чадан ядан дээшлүүлж ирсэн тодорхой түвшинтэй байсан юм. Парламентийн төлөвшил гэдэг бол сөрөг хүчинтэй харилцах, үр дүнтэй хамтран ажиллагааг бий болгож чадах чадамжийг хэлдэг. Саяны 2 жил дотор энэ бол устсан.
Хөгжлийн төсөв монгол улсад байхгүй нь үнэн. Бондын мөнгө нь хөгжлийн төсвийн урьдач хэлбэр болж байна. Гаднаас зээлсэн мөнгөө улсын төсөвтэй холихгүй байх нь зээлээ эргэн төлөх гэдэг үүднээсээ зөв шийдвэр байсан байж болох юм. Нэгэнт монгол улсад хөгжлийн төсөв байхгүй тул үүнийг орлох, адилтгах хэмжээний эрх мэдлийг ерөнхий сайдад хуулиараа олгосон. Хуулинд үүнийг яг үгчлэн томъёолоогүй байж мэднэ, гэхдээ агуулгаараа ийм томъёолол байсан учраас Ерөнхий сайд энэ боломжоо ашигласан болов уу. Энд нэг зүйл маш ойлгомжтой харагдаж байна. Монгол улсын хуулиуд нэг нэгэнтэйгээ зөрчилдөж байна. Нэг хууль нь нөгөөгөө үгүйсгэж байна. Өнөөгийн их хурал, засгийн газрыг тойрсон асуудал бол монгол орныг бүхэлд нь хамарсан том асуудлын багасгасан жижиг хувилбар гэж харагдаж байна. Яг энэ асуудал монгол орны бүх иргэд, бүх аж ахуйн нэгжүүд, төрийн албан хаагчдад тохиож байна. Хуулиуд нь хоорондоо зөрчилтэй учир хийсэн үйлдэл бүхэн хууль зөрчсөн гэмт үйлдэл болон хувирч байна. Үүнийг нь ялгаж салгадаг газар гэж байхгүй. Хуулийн заалтын зөрчлүүдийг хэрхэн эрэмбэлэх нь тодорхой бус тул хууль хүчгүйдэж нэг ёсондоо монгол орон хуульгүй болсонтой адилхан болж байна. Хуулийг хэн дуртай нь өөрийнхөөрөө тайлбарлах боломжтой болж байна. Хуулийн үнэн гэдэг нь ердөө л хэн нэгний үзэмжийн асуудал болж хувирлаа шүү дээ. Тэр өдрийн тэнгэр мэднэ гэхүү дээ. Ингэснээр юмыг урьдчилан төлөвлөх ямар ч боломжгүй болж байна. Ажлаа хуулийн дагуу хийдэг, өөр нэг этгээд бас нэг хууль барьж орж ирмэгцээ хууль зөрчсөн байна гээд яллах жишээтэй. Хуулинд ямар ч баталгаа алга. Үүний хамгийн том жишээ бол Засгийн газрын бүрэн эрхийн асуудал. Мэдээж засгийн газар ажлаа хуулийн дагуу явуулсан байж таарна. Өөрт ноогдсон бүрэн эрхийн дагуу. Гэтэл МАН өөр нэг хууль гаргаж ирээд хууль зөрчлөө гээд буруутгана. Нэг нь нөгөөгөө үгүйсгэсэн. Аль нь зөв, аль нь буруу гэдгийг хэн яаж шийдэх вэ? Ийм тодорхойгүй байдлын жишээ үй түм байна. Үүнээс болоод иргэд, аж ахуйн нэгж, төрийн албан хаагч гээд бүгдээрээ түгшүүртэй нөхцөлд амьдарч байна. Хуулийн ойлгомжгүй, тодорхойгүй байдал гэдэг зөвхөн гаднын хөрөнгө оруулагчдад хамаатай асуудал биш, монголчууд бидэнд ч бас хамаатай. Их хурал Засгийн газрынхаа эрх зүйн орчинг олон санаагүй, ойлгомжтой, тодорхой болгон бүрдүүлж өгвөл бизнес эрхлэгчдийн хувьд ч тэр тухайн асуудлыг хэрхэн яаж ойлгох нь тодорхой болж үйл ажиллагаа нь жигдэрч ажлаа шуурхайлна. Дахиад хэлье. Өнөөгийн энэ асуудал бол монгол орныг бүхэлд нь хамарсан том асуудлын багасгасан хувилбар. Элдэв долоон хуулийг эмх замбараагүй үйлдвэрлэн гаргасны гай.
... Хятадууд Монголын түүхий эдийг тэр тусмаа, ... коксжих нүүрс , зэсийн баяжмал , төмрийн хүдрийг , ... Дэлхийн зах зээлийн үнэд хүргэх боломжийг гаргаж өгөөд , өөрсдийнхээ үйлдвэрлэлийн хөгжилийг улаан гараараа боомилно гэж бодож байгаа гэнэн итгэмтгий хүмүүс байгаа бол , ... эргүү тэнэг , ... гэсэн цолыг духан дээрээ томоор бичиж наах хэрэгтэй . Монголын баялагыг үнэд оруулах бүх боломжийг гартаа атган хааж ,боох хүсэлтэй Хятадууд худал найр тавьсан дүр үзүүлж , Монголд нарийн төмөр зам барих эрхээ олж аваад дараа нь амласныг нь сануулахад элдэв шалтаг хэлээд , эсвэл тэнгэрт тулсан үнэ тулгаад хаашаа ч хөдөлгөхгүй барьж чадна гэдгээ газрын буг мэт хорон санаатай , итгэл үл даах Хар Хятадууд маш сайн мэдэж байгаа . ... Эзэн хичээвэл , заяа хичээнэ . ... Монголчууд ОХУ ын Находка боомтоор дамжуулан , Далайд гарах гарцтай болж , … Дэлхийн худалдаанд оролцох болно. ... Санаж л явбал бүтнэ , сажилж явсан ч хүрнэ . ...
Урьд урьдын ерөнхий сайдууд үндсэндээ гал унтраагчийн үүрэг гүйцэтгэж байв. Энэ үүднээсээ өөрийн мэдлийн тусдаа бие даан захиран зарцуулах эрх бүхий төсөвтэй байсан байж таарна. Гал унтраагчид, аврах ангийнхан, түргэн тусламжийхан ослын дуудлага ирмэгц төсөв мөнгө яриад хуралдаад суухгүй, тоног хэрэгслэлээ аваад шууд ослын газар руу яаралтай хүрэлцэн очиж анхны тусламж үзүүлнэ. Сүүлийн 2 жилд монгол орны ДНБ-ын бараг тал хувьд хүрч байсан гаднын хөрөнгө оруулалт зогслоо. 4-5 тэрбум доллар сох дутлаа. Хятадын зах зээлийн савалгаанаас болоод. Энэ бол гэнэтхэн тохиосон томоохон хэмжээний гал түймэр гэсэн үг. Энэ түймрийг унтрааж намжаахын тулд Засгийн газар бондоор мөнгө босголоо шүү дээ. Урьд урьдын засгийн газруудын хийж байсан ажлуудаас ямар ч ялгаагүй. Зөвхөн түймрийн хэмжээ нэмэгдсэн байна. Түүний эсрэг зарцуулах мөнгөний хэмжээ бас нэмэгдсэн байна. Түймрийг унтраах арга нь бас өөрчлөгдсөн байна. Илүү алсыг харсан, гаднын хүчин зүйлээс хамаарахгүй байх тийм нөхцөл бүрдүүлэхээр эмнэлэгийн анхан шатны тусламж үзүүлжээ. Энд хууль зөрчсөн ямар ч асуудал харагдахгүй байна.
... Долларын ханшны өсөлт бол тухайн улс орон, ард түмний баялгийн өссөн хэсгийг санхүүгийн аргаар чимээгүй луйвардах , далд үйл ажиллагаа гэж шууд нэрлэж болно. Монгол улсын нэг хүн 2012 онд 1 250 000 төгрөгний цалин авдаг байсан бол ханшны зөрүүгээр 2014 оны 9 р сард 1 850 000 төгрөгний хэмжээнд худалдан авах чадвартай цалин авах ёстой. Тийм үү. ... Тэгвэл 1 250 000 төгрөгний цалин нь 2014 онд тоон үзүүлэлтээр хэвээр байгаа ч 35% ийн төлбөрийн чадлаа алдсан буюу тухайн хүн багаар бодоход 450 000 төгрөгөө алдаад 800 000 төгрөгийн хэмжээнд цалин авч байгаа буюу тухайн цалин бодит үзүүлэлтээр эрс багассан байдлаар тогтоогдсон гэж үзэж болно. ... Өөрөөр хэлбэл Монгол улс урт хугацааны хөдөлмөрийн дүнд бий болгосон баялаг , эдийн засгийн өсөлтөө богино хугацаанд эргэлтгүйгээр алдсан гэсэн үг . Мэдээж үүнийг энгийн хүн сайн ойлгохгүй . Гэхдээ хаана ч ханшны хэлбэлзэл тогтвортой байдаг бол АНУ болон Европын Холбоо санхүүгийн зах зээлд $, Eвро шинээр хэвлэж гаргахад тэр функцээр заавал ч үгүй ханшны уналт ажиглагдах ёстой . Харин Монгол , Украйн , Тайланд мэтийн улс орнуудын үндэсний мөнгөн тэмдэгтийн ханшны огцом уруудалтын улмаас $ , Еврогийн тэнцвэртэй байдал үргэлжлэх болно. ... Улс төр нь эдийн засагтай зайлшгүй уялдах нэг сэжим мөн $ , Еврог оршин тогтнуулахын төлөөх бусад улс оронд зориудаар өдөөх өнгөт ардчилсан хувьсгалын мөн чанар буюу тогтворгүй нийгмийн бүтэц үүсгэх нь АНУ , Европын Холбоонд яагаад амин чухал хэрэгцээтэй байдгийг хүмүүс үүгээр , зарим талаар нөлөөлөх нөлөөллөөр нь ойлгож болно. ... .Ийм нөхцөл үүсгэхэд дотоодын урвагчидыг ашиглан зориуд эмх замбараагүй байдал үүсгэж , буруу бодлого барьж эдийн засгийг унагаах боломжийг гаргаж авдаг . Өнөөдөр Украйн улс ОУВС гаас авах тэр олон тэрбүм $ ын санхүүжилтыг АНУ олгохдоо зүгээр л цаасан мөнгө хэвлээд өгөх ба Украйны баялаг , эдийн засгийн үр нөлөөгөөр АНУ ын $ амь орж баталгаажиж байгаа гэдгийг мэдвэл зохино. … Мөн 2012 онд Ардчилсан хужаа луйварчид урвагчидийн шууд гардан гүйцэтгэлээр Монголд ихэд яаралтай нийлүүлэгдсэн Чингис Бондын 1,5 тэрбүм $ ч ялгаагүй шинээр хэвлэгдэн орж ирж Монголын ард түмний хөрөнгөөр баталгаажин , Монголчууд тэр хэмжээгээр ядуурч байгаа юм. ... Тэгэхлээр ерөнхий хулгайч Н Алтанхуягийн засгийн газрыг ямар ч нөхцөлд үргэлжлүүлэн ажиллуулах сонирхол АНУ , Өрнөд , Хятадуудад маш өндөр хэмжээнд байгаа гэдгийг сайн ойлгох хэрэгтэй . Иймээс улс оронд буй харийнхны гар хөл болсон урвагчдыг хамгийн түрүүнд Төрийн удирдлагаас зайлуулж , Үндэсний мөнгөн тэмдэгтийн өрсөлдөх чадвар , түүний худалдан авах чадварыг тогтвортой хэмжээнд урт хугацаанд барьж чадаж байж улс орны эдийн засгийн өсөлтийн үр нөлөөг тухайн ард түмэн өөртөө нааж авах авах бүрэн боломжтой болдог . Өдгөө Монгол эх оронд минь үүсээд байгаа хүнд цаг үе , системийн хямралыг даван туулж , Монгол улсаа аварч үлдэхийг хүсэж байгаа л бол маш түргэн хугацаанд одооны хууль бус УИХ ыг тарааж , хууль бус Засгийн газрыг огцруулж , хууль бус Ерөнхийлөгчийг буулгаж байж , ... Монгол улсаа хайрладаг, Түүний эрх ашгийн төлөө шудaргаар тэмцэж чаддаг Монголын улс төрийн хүчнийг дэмжин , Төрийн Засаглалын эрхийг яаралтай тэдэнд өгөх хэрэгтэй . Өөр ямар ч арга байхгүй . ... Энэ цаг үед бүрэн төгс хэмжээнд байж чадахгүй ч С Баяр , Сү Батболд тэргүүтэй МАН ын дэвшилтэт хүчнээс өөр Монгол улсыг зөвөөр удирдаад явчих туршлагатай , чадвартай гол нь эх орноо гэсэн сэтгэлгээтэй улс төрийн хүчин , удирдагч байхгүй гэдгийг маш сайн ойлгох хэрэгтэй . ... Ер нь бүрэн төгс хэмжээнд хаана ч , хэн ч ажиллаж байгаагүй , ажиллах ч боломжгүй гэдгийг анхаарлынхаа гадна орхиж үл болно. ... Дуугарвал дуу нэг , дугтарвал хүч нэг байж чадах гэмээ нь Монголчууд бид энэ цагийн ороо бусгаа , хүнд хэцүү цаг үеийг заавал ч үгүй даван туулж Монгол улсынхаа ирээдүйн сайн сайхныг баталгаажуулж чадах болно. ... Хан Тэнгэрийн хилэнд ардчилсан хужаа луйварчид устан мөхөж тамын гүнд хаягдах болно. ... Мөнх Тэнгэрийн хүчин дор Монгол эх орон минь хүчирхэгжин хөгжин цэцэглэх болно.
Монгол орны төр бол нэг зорилгын төлөө зангидсан гар мэт нэгдмэл тууштай, дайчин шуурхай ажиллах ёстой байгууламж. Гэтэл их хуралд ч тэр, засгийн газарт ч тэр ЭВ ЭЕ гэж алга. Баттулга сайдыг хар. Засгийн газрынхаа бодлогын эсрэг ажиллаад яав? МАН намыг хар. Засгийн газрынхаа гал унтраасан ажлыг нь үгүйсгээд бараг л гэмт хэрэг хийсэн аятай мэдээллийг нийгэмд цацаж байна. Даарин дээр давс гэгчээр АТГ бас юу хийж байна? Засгийн газраа дэмжих ёстой байгууллага нь засгийн газрынхаа эсрэг ажиллаж байна. Гансүхийн хэрэг гэгчийг аваад үз. 250000 тонн нүүрсийг тонныг нь 27500 төгрөгөөр худалдан авахад ойролцоогоор 7 тэрбум төгрөг болно. Нэг тонныг нь 80000 төгрөгөөр борлуулахад 250000 тонн нүүрсний борлуулалтын орлого 20 тэрбум төгрөг болно. Хэрвээ нүүрсний хаягдлыг тооцвол орлогын дүн үүнээс ч бага гарна. Анхны үнэ болон борлуулалтын үнийн зөрүү 13 тэрбум төгрөг болно. Төмөр замын тээвэрлэлтийн зардал гэхэд л бараг 10 тэрбум төгрөг болох багцаа байна. Зөвхөн энэ зардлыг аваад үзэхэд л хэн нэгэн этгээд "нүүрс" хөтөлбөрөөс 13 тэрбум төгрөг хувьдаа завших ямар ч үндэс, ямар ч бололцоо алга. Бусад зардлуудыг нэмэж тооцвол ашиг олох нь байтугай алдагдал хүлээх тооцоо гарч байна. Энэ тооцоог дурын хүн хийж болно. Улс орны эдийн засаг хүндрэлтэй, төсөв нь ачааллаа дийлэхгүй сөхөрч унасан ийм хүнд хэцүү цагт хувийн компани өөрөө бүх зардлаа гаргаад "нүүрс" хөтөлбөрийг амжилттай хэрэгжүүлэв. Төсвөөс ямар ч зардал гаргаагүй байна шүү дээ. Бодит үнэн ийм байтал АТГ газрын дарга Амарбат гээч этгээд нь Ерөнхий сайдын туслах Ганхуягийг хувьдаа 13 тэрбум төгрөг хувьдаа завшсан байх магдалалтай тухай үлгэр зохиогоод яриад сууж байна. Үүнийг юу гэж ойлгохов? Энэ мэтчилэнгээр төрийн нэг салаа мөчир нь нөгөө салаа мөчрийнхөө эсрэг үйл ажиллагаа явуулж байна. Миний харж байгаагаар энэ бүхний буруутан нь монгол орныг аалзны тор мэт хэрсэн хуулийн эмх замбараагүй, ойлгомжгүй байдал. Цаашдаа хууль нэмэж үйлдвэрлэх тусам хуулийн ойлгомжгүй, тодорхойгүй, уялдаа холбоогүй байдал улам даамжирна. Ийм төөрдөг байшингаас хэн ч эсэн мэнд гарч чадахгүй, яг л Украйны үйл явдал монгол оронд нүүрлэж болзошгүй. Эндээс хэн ч хожихгүй, бүгд хохирно. Тийм болохоор хуулийн замбараагүй байдлаа хэрхэн эмхэлж цэгцэлж нэг эвэнд оруулах вэ гэдгээ нийтээрээ ярилцах ёстой болов уу. Хууль нь бидний дайсан биш, чөдөр тушаа биш, харин бидний нөхөр, замын хөтөч болох учиртай хэмээн сэтгэнэ.
тантан гэж юу вэ
Хуулийг хэрхэн завхруулан хэрэглэхийн сонгодог жишээ бол Гансүхийн хэрэг байна. Монгол орон зах зээлийн харилцаанд шилжээд 20 гаруй жил өнгөрлөө. Бараа бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний үнэ ханшийг ямар нэгэн төрийн байгууллага бус харин зах зээлийн эрэлт нийлүүлэлт зохицуулж байна. Аж ахуйн нэгжүүдийн хоорондын үнэ ханш нь зах зээлийн хэлбэлзлээ дагаад зөвшилцлийн замаар бүрдэнэ. Үнэ ханш таарахгүй бол заавал хоорондоо арилжаа хийх албагүй. Гэхдээ аль нэг тал буулт хийгээд тасарч болзошгүй гэрээ хэлцэл, наймааг эргэн сэргээж болно. Энэ бол байдаг л хэвийн зүйл. Хууль зөрчсөн ямар ч асуудал байхгүй. "Нүүрс" хөтөлбөр хэрэгжүүлэхийн тулд нэг тонн нүүрсийг "Багануур" компаниас 27500 төгрөгөөр худалдан авах тохиролцоо хийжээ. Жилийн дараа "Багануур" компани тонн нүүрсээ 39900 төгрөгөөр худалдан авах шийдвэр гаргажээ. Миний ойлгож байгаагаар гэрээний үнийг аль нэг тал дур мэдэн өөрчлөх ёсгүй. Заавал нөгөө талтайгаа зөвшилцөх ёстой. Бизнест байдаг жирийн асуудал. "Багануур" компанийн үнээ нэмэх талаар гаргасан шийдвэр бол тухайн компанийн дотоод асуудал. Гэхдээ энэ үнийг "Нүүрс" хөтөлбөр заавал хүлээн зөвшөөрөх албагүй. Нүүрс олборлогч компани ганцхан "Багануур" компани биш. Өөр олон компани бий. Өөр компаниудтай үнэ тохиролцож бас болно. Нүүрсний үнэ Хятадад навс унасан шүү дээ. Тийм учир нүүрс нийлүүлэх өөр компаниуд монголоос хангалттай олдоно. Бодвол энэ асуудлаар "Багануур" компанитай ярилцаж зөвшилцсөн байж таарна. Үр дүнд нь "Багануур" компани үнэ өсгөх шийдэрээ эргэн харж анхны тохиролцсон 27500 төгрөгөөр нүүрсээ нийлүүлэх тохиролцоонд хүрчээ. Ингээд ажил гацаанаас гарч урагшилсан байна. Гэтэл бүх ажил дууссан хойно "Багануур" компанийн санал болгосон 39900 төгрөгөөр нүүрс худалдан аваагүйн улмаас улсад их хэмжээний хохирол учирлаа гэсэн ялыг "нүүрс" хөтөлбөрийнхөнд тулгасан байна. Үүнийг хэрхэн юу гэж ойлгох вэ? Улсын үйлдвэрийн санал болгосон үнийг зөвшөөрөөгүй хувийн компани ялтан болох ёстой гэсэн үг үү? Байтлаа үнэ тохиролцох, зөвшилцөх эрхгүй болох нээ? Энэ жишээнээс харахад өнөөдөр ямар ч хүнийг ямар ч хамаагүй аргаар хэлмэгдүүлэх боломж нээлттэй байна. Хуулийн ямар ч баталгаа алга. Эрх мэдэлтэй хэн нэгэн этгээд хуулийг яаж ч дураараа хэрэглэж болж байна. Үүний эсрэг хэн ч дуугарч чадахгүй байна. Ийм нөхцөлд улс орон яаж хөгжих вэ? Дахиад хэлье. Засгийн газар тойрсон энэ асуудал бол монгол орныг бүрхсэн том асуудлын багасгасан хувилбар төдий.
Намынхаа шийдвэрийн эсрэг санал өгч Засгийн газраа унагасан гишүүд намаас хөөгдөнө гэсэн маш тодорхой дүрэм бий. Мэдээж нам бол олон мянган гишүүд дэмжигчдээс бүрдэх олон нийтийн байгууллага. Гэхдээ Их хуралд намыг төлөөлөх нэг л этгээд бий. Энэ бол намын бүлэг. Намын бүлэг бүхэн бүлгийн даргатай. Бүлэг хуралдуулах, бүлгийн хурлаас шийдвэр гаргуулах асуудлыг зөвхөн бүлгийн дарга хариуцан шийднэ. Бүлгийн шийдвэрийг зөрчинө гэдэг нь намын шийдвэрийг зөрчиж байна гэсэн үг. Энэ бол монголын улс төрд сүүлийн 20 жилд тогтсон соёл. Цаашдаа ч энэ соёл хадгалагдана. Тиймийн учир ардчилсан намын нэр бүхий гишүүд намаасаа хөөгдөх ёстой. Энд ямар ч хэрэв байх ёсгүй. ҮЗХ байна уу, байхгүй юу, хяналтын хороо шийдвэр гарна уу, гаргахгүй юу энд огт падгүй. Дахин хэлье. УИХ-д намыг төлөөлөх цорын ганц этгээд нь намын бүлэг. Намын бүлэг нь зөвхөн их хурлын гишүүдээс бүрдэнэ. Их хурлын гишүүдийн хувьд АН гэдэг бол ардчилсан намын бүлэг. ҮЗХ, хяналтын хороо болон намын бусад байгууллагууд их хурлын гишүүдийн хувьд ардчилсан нам биш, энэ нь ердөө л олон нийтийн байгуулага төдий. Олон нийтийн байгууллага бол олон нийтийн байгуулагынхаа нийтлэг жишгээр л ажиллана. Их хурал доторхи Ардчилсан нам, их хурлын гаднах ардчилсан нам хоёр бол хоёр өөр байгуулага. Тийм учир намаас хөөгдсөн гишүүд уих-аас гаднах ардчилсан намаар асуудлаа шийдүүлэх ямар ч боломжгүй. Дүрэм бол дүрэм. Хууль яагаад хэрэгжихгүй, нэг нэгэнтэйгээ зөрчилдөөд байна вэ, яагаад хуулийг өөр өөрөөр тайлбарлаад байна вэ гэдэг нь энэ мэт асуудлаас улбаатай юм шүү дээ. Үүнээс болоод бүх ажил гацаанд орж байна. Энэ бол бидний нүдэн дээр өрнөж буй зөвхөн ганц жишээ.
УИХ хурал дахь ардчилсан намын гишүүдэд улс төрийн тэмцэл явуулах бүх эрх нь нээлттэй. Бүлгийн гаргасан ямар ч шийдвэрийн эсрэг кноп дарах эрхтэй. Үүний төлөө ямар ч хариуцлага хүлээхгүй. Гэхдээ ганц болзолтойгоор. Засгийн газраа огцруулах санал өгсөн нөхцөлд намаасаа хөөгдөнө. Намын бодлогын эсрэг санал өгнө гэдэг бол тоглоом. Харин засгийн газрыг унагах асуудал бол тоглоом биш, энэ бол хариуцлага. Засгийн газраа шинээр бүрдүүлэхээс авахуулаад маш олон асуудал ундарна. Төлөвлөсөн олон ажлууд эргэлзээнд орно. Үүнд хувийн хэвшлүүд ч мөн хамрагдана. Энэ бол 3 сая хүний амьдрал ахуйтай шууд холбоотой асуудал. Тийм болохоор ийм чухал шийдвэр гаргахаасаа өмнө мянгантаа эргэцүүлэх ёстой. Нэгэнт зориг шулуудсан бол ухрах зам байхгүй. Намаасаа сайн дураараа хөөгдөх ёстой. Ямар нэгэн шийдвэр хүлээх шаардлагагүй. Хариуцлагаа хар толгойгоороо үүрнэ. Таны гаргасан шийдвэрийн эцсийн үнэлгээг аль нэгэн нам бус, харин иргэд сонгогчид өгнө.
Засгийн газрын эсрэг санал өгсөн нөхцөлд намаас хөөнө гэдэг нь төрийн дархлааг бэхжүүлэх маш чухал заалт юм шүү дээ. Монгол улсын Засгийн газар тогтвортой ажиллах ёстой. Хэрвээ гишүүд засгийн газраа огцруулаад үүнийхээ төлөө ямар ч хариуцлага хүлээхгүй бол засгийн газар тогтвортой ажиллах ямар ч баталгаа байхгүй болно. Ердөө гурав хоног ч хүрэхгүй настай Засгийн газар байгуулагдаж байсан гунигт түүх хуучраагүй байна. Энэ бол тоглоом биш.
ардчлал гэдэг сайхан юм ирж байна гэж хорин хэдэн жил харж хүлээв. одоо л үр дүн нь харагдаж эхлэв. соц хөрөнгө оруулалт эодэнэт шуналтнуудын шахаанд олон жил тарчласан ч монголчуудад мөн ч хэрэг болсоор гэтэл ардчилсан хөрөнгө оруулалт оюутолгой цөөхөн хүнийг гадаадад эзэмшилтэй болтол баяжуулж иргэдийг ядууруулж байна. соц-ын үед нэг төрийн тэргүүн ирэхдээ баахан өрийг чөлөөлдөг байв. ардчилсан айлчлалын үед өрөө төлж чадаагүй гэж торгууль тавьдаг болсон гэлүү АН-ын төр, засагт ормогц дараагийн ээлжнийхэн хоолондоо орьё гээд нэг сонгуулийн хугацаанд засгаа хэд дахмад унагаадаг ёс тогтов. АН-н эрхэм зорилт одоо л илэрч байна. хүн амь тавихын өмнө юугаа ч хайрлахгүй зарцуулдаг учир иргэдийг амьдрах биш зөвхөн амьд байлгах төдий цалин, тэтгэвэр, тэтгэмжтэй байлгаж дураараа шулж байх хэрэгслэл гэж үздэг цөөн хүнийн хуйвалдааныг АН гэж иргэд ойлгох хэмжээн хэмжээнд очжээ. монголчууд энэ дүр эсгэсэн ардчлалаас салахсандаа
Социалист бүтээн байгуулалт, социализмын хөгжил гэдэг нь монголчуудын хийсэн ажил биш, харин гаднын тулгалт шахалт, гаднын хөрөнгө оруулалтаар хийгдсэн ажил. Социализмын үед хүмүүс цалингаас цалингийн хооронд амьдардаг байсан. Авдаг хэд нь идэх уух, өмсөх зүүхээс илүү гарахгүй. Унаа тэрэг бол өдрийн од мэт ховор. Олсон жаахан мөнгөө хуримтлуулаад зурагт, хөргөгч мэтхэн худалдаж авбал амьдралын том зорилго биелсэн мэт бөөн баяр. Ийм л ядуу тарчиг гуйлгачин нийгэм байлаа шүү дээ. Сүүлийн хорин жилд монголчууд халаасандаа сохор ч зоосгүй ядуу гуйлгачин нийгмээс дундаж амьжиргаатай орны тоонд ортлоо урагшилж чадлаа. Орос, Казахстан мэтийн нефть экпортлогч ганц хоёр орнуудыг эс тооцвол авч буй цалин хөлс, тэтгэвэр тэтгэмж, хэрэглээ, амьжиргааны түвшингээрээ Монгол орон хуучин ЗХУ-ын бүрэлдэхүүнд байсан олон орныг ардаа орхилоо. Магадгүй дахиад хорин жилийн дараа азийн өндөр хөгжилтэй олон орныг бас ардаа орхино. Энэ бол ардчлалын буян. Баян ядуу, шударга, шударга бусын тухайд гэвэл хүн төрөлхтөн гэж байгаа л бол ийм зүйл байх л болно. Социализмын үед ч нийтээрээ ядуу, эсвэл нийтээрээ баян байгаагүй. Нийтээрээ байртай эсвэл нийтээрээ байргүй, нийтээрээ машинтай эсвэл ниитээрээ машингүй байгаагүй. Юмтай улс нь цөөхөн юмгүй улс олон байсан биз, харин өнөөдөр эсрэгээрээ, юмтай улс нь олон, юмгүй улс нь цөөхөн болжээ. Жишээ нь машинтай хүмүүсийг тоолохоос машингүй хүмүүсийг тоолох нь амар биз. Хэн овсгоотой, самбаатай, хөдөлгөөнтай байна тэр хүн бусдаас илүү амьдрах нь аль ч нийгэмд байдаг зарчим. Одоо социализмын тухай мянга мөрөөдөөд нэмэргүй. Монгол орныг мөнгөөр угжиж тэжээх нэг ч орон энэ дэлхий дээр байхгүй. Хятадыг эс тооцвол тэр шүү дээ.
Шударга ёсны төлөө санаа зовж явдаг хүмүүс бий. Амиа хорлож бурхан болох нь ийм хүмүүсийн хувьд хамгийн зөв сонголт байж магадгүй. Элдэв юм бодож өөрийгөө зовоохгүй, мөнхийн амар амгаланд тайван нойрсоно шүү дээ.
... Зочин, 2014-11-08 10:29:28, 202.9.47.177 ээс иш татав . ... Монгол орныг мөнгөөр угжиж тэжээх нэг ч орон энэ дэлхий дээр байхгүй. Хятадыг эс тооцвол тэр шүү дээ. ... Аргагүй Хятад угсааны хүн гэдгээ батлахдаа бээжин хужаа М Энхсайхан үүнээс өөрөөр яаж ч илэн далангүй хэлэх вэ дээ. ...Баян тарган цатгалан Монголчуудыг боол угсаат Хар Хятадууд яаж тэжээх юм бэ. ... Дэлхийн зах зээлийн үнэ нь 125 $ байдаг коксжих нүүрсийг 30 $ аар дээрэмдэн авч хужаа маягийн сайн үйл хийж байгаа , Тийм үү , ... Монголчуудыг алж устгахын тулд хортой хүнс нийлүүлж , уух усыг нь газар дээр нь хордуулж , Монгол хүн , монгол малыг нь элдэв вакцин нэртэй хороор устгал явуулж байгаа нь Монголчуудыг тэжээж байгаа гэсэн үг үү, ... Өөдгүй муу худалч хужаа этгээд чамтай тун ч хатуу тооцоо бодох болно . ... Хан Тэнгэрийн хилэнд ардчилсан хужаа луйварчид урвагчид устан мөхөж, тамын гүнд хаягдах болно. ... Мөнх Тэнгэрийн хүчинд Монгол эх орон минь хүчирхэгжин хөгжин цэцэглэх болно. ...
... Эх орныхоо төлөө зүтгэдэг зөвт шударга хүн хэзээ ч адгийн тэнэг этгээд шиг амиа хорлодоггүй юм . ... Амиа хорлогч нь олон үггүй шууд л Тамын хаалгаар ороод хэзээ ч тэндээс гарч ирдэггүй юм . ... Муу хужаа чи бол өмхий жорлон шиг сэтгэхүйтэй адгийн новшийн этгээд , Хар Хятад угсаантан гэдгээ өөрийн бурангуй үгсээрээ дэндүү өндөр хэмжээнд баталлаа . ... Бээжин хужаа М Энхсайхан чиний бузрын аяганы амсар хальтлаа гэм нүглээр дүүрчээ . ... Хан Тэнгэрийн хилэнг үтэр түргэн өөрийн хувь тавиландаа бээжин М Энхсайхан чи хүлээн авах болно. ... Юу тарина , түүнийгээ хураана . ...
... 1990 ээд оноос Нийтлэлч Батбаяр гэгч этгээд Баабар хэмээх нэрийн дор Монголчуудын оюун санааг удирдах ажлаа нэлээд амжилттай сайн гүйцэтгэж , томоохон хэвлэл мэдээллийн хэрэгслүүдээр түүний бичигдсэн бүхэн өндөр зар сурталчилгааны дор Монголчуудын хүртээл болж байсан цаг саяхан билээ . ... Монгол хэмээх том модны мөчир дээр сууж буй гэнэн Монголчуудын оюуныг мутант боолын хэмжээнд хүргэх бусармаг санаагаа алсуураа хэрэгжүүлэхдээ амтат зуушны дунд цэр шүлсээ хийдэг хорон хужаа аргаа хэрэглэсэн гэдгийг олонхи Монголчууд мэдэлгүй авч идэн амттай сайхныг гайхан магтаж , … тулж , түшиж буй авралын мөчрөө тайрч хаях хэмжээнд ухаан санаа нь мангуурсан байсан нь өдгөө хэнд ч нууц биш болжээ. ... Олон хавар нэгэндээ, ... гэгчээр Монголчуудыг хорлох Хар Хятад санаархал нь илчлэгдэж , Монголын жинхэнэ үнэн түүхийг гуйвуулж , бидний бахархалыг үгүй хийх бузар санаа нь ил гарсан тэрээр олон түмэнд итгэл алдаж нэр хүнд нь шалбааганд хутгалдан , өөхөнд боовч нохой тоож шиншлэхгүй болсон хэдэн бичвэртэй үлдсэн хужаа муур багш Бао баабар гээч нь гэнэт төрөл арилжин , нэрээ өөрчлөн ... Василий Иванович ... хэмээгч болж Монголыг Оростой хагаралдуулах , Монголчуудыг өөр хооронд харшилдуулах бусармаг санаа гарган элдэв хэрүүлийн бузар үгсээ Монголын олон түмэнд хүргэж байгаа ов мэхийг албан ёсоор илчлэн мэдэгдэж байна. ... Баас хатавч өмхийгөө тавихгүй гэх үгийн дагуу Хар Хятадын хорон бодлогын далд санаархлыг , Монголын улс төрийн зөв бодлого мэтээр олон түмэнд үнэмшүүлэхийг зорьж , ... Монгол дахь Хятадын эрх ашгийг далдуур хангах гэж эрмэлзэхдээ Орос нэрийн дор халхавчилж байгааг , Оросуудад элэгтэй Монголчууд нэгэнт гэнэн тэнэг биш болсон тул учрыг нь олж, хужрыг нь тунгаах нь зайлшгүй биз ээ. ... Монголын нүүрс Находка боомтоор дамжиж Япон хүрч байж үнэд хүрнэ гэдгийг наад захын мэдлэг нимгэн нэгэн ойлгох хэмжээнд асуудал тавигдаж байна гэж бодож байна. ... ... Монголчууд коксжих нүүрсээ Японы зах зээлд нийлүүлэхэд Америк , Австрали зэрэг томоохон улсуудын нүүрсний экспортод том цохилт болох тул тэд ямар ч үнээр хамаагүй Монголын нүүрс Находко боомтоор дамжуулан тээвэрлэгдэн хүргэгдэх зориулалттай, ... Сайншанд - Чойбалсан чиглэлийн шинэ төмөр замын төслийг зогсоох ёстой байсан бөгөөд энэ тал дээр Хятад , АНУ , Өрнөдийн орнуудын ашиг сонирхол бүрнээ нийлж байгааг та бүхэн ойлгож байгаа байх хэмээн бодож байна. Гэхдээ энэ хорлон сүйтгэх ажлыг гүйцэтгэхийн тулд тэдэнд эрх мэдэлтэй урвагч хэрэгтэй байсан бөгөөд тухайн цагт АН ын угшилтай Зам Тээврийн Сайд Х Баттулга гээч нь ардчилсан хужаа Ц Элбэгдоржийн нөмөр нөөлөг , удирдлага дор АНУ ын иргэн Бежинскийтэй хамтран шинэ төмөр замын ажлыг хийх гэж буй дүртэйгээр зогсоож байсан нь саяхны хэрэг мөн бөгөөд түүнийг тухайн үеийн Хууль Зүйн Яамны Сайд Ц Нямдорж нууц гэрээг нь илчилснээр олны хүртээл болгосон түүхийг сайн санаж байгаа байх хэмээн бодож байна. … Монголын коксжих нүүрсийг 30 $ аар дээрэмдэж авч байгаа нь Хар Хятад бөгөөд , тэд ч Монголын коксжих нүүрсийг , давхар Японд реэкспорт хийж олох орлогоо алдахгүй байхыг хүснэ гэдэг нь мэдээж . Дээр нь Монголын коксжих нүүрсний баялгийг гартаа оруулснаар , Монголд нарийн төмөр замаа барьснаар Монголын тусгаар тогтнолыг далдуур устгаж , ... Монголыг гартаа оруулж авч байна гэдгээ хорон санаат Хар Хятадууд сайн мэдэж байгаа . Мэдээж газар нутаг болон санхүү эдийн засгийн эзэрхийлэлээ ардчилсан хужаа Ц Элбэгдорж , олби оготно мэт З Энхболд , ерөнхий хулгайч Н Алтанхуяг тэргүүтний удирдсан Ардчилсан хужаа Хууль бус Төрийн тогтолцоо оршиж байхад алга урвуулахын адил амархан бүтнэ хэмээн найдаж байгаа биз. Тэгж хэт бардамнахдаа Хар Хятадын хамгийн бүдүүүн дарга Си нь Монгол Минийх болсон баа хэмээсэн сэтгэлээ барьж дийлэлгүй , ... Миний Монгол хэмээх , ... Д Нацагдоржийн шүлгийг Хятадаар уншиж, гэнэ гүй байж байгaад өөрийгөө илчилснийг бүгд сайн санаж байгаа байх . ... Гар бариад бугуй барих зантай Хятад угсаатны хорон бодлогыг мэдэхийн сайнаар мэддэг Монголчууд нутагтаа нэг ч км нарийн төмөр зам бариулж болохгүй гэдгийг яс махандаа шингэтэл ухаарах ёстой . Хэрэв тэд нэг л км баривал бүх Монголыг нарийн төмөр замаараа хэрэхийн тулд яахаас ч буцахгүйгээр , нүүрээ ширлээд, улайран зүтгэцгээх болно гэдгийг сайн санаж явах хэрэгтэй . ... Зарим нэг буурлууд тухайлбал Д Бямбасүрэн гээч эрхэм мухар нарийн төмөр зам барихад айлтгүй хэмээн хэлснийг уншаад өтгөсийн сүүтэй цай нь холдохдоо ухаан нь омгойтож , уруул нь омголтохдоо андуу ташуу үг хэлсэн биш биз , ... хэмээн сэтгэл баахан түгшсэнийг нуух юун. !!! . ... Эцэст нь1990 ээд онд Монголчууд Оросуудыг хөөж явуулаагүй , тухайн үеийн улс төрийн нөхцөл байдал нөлөөлсөн бөгөөд ОХУ ямар нэг байдлаар Хятадтай харилцаагаа сайжруулахын тулд хийвэл зохих гол үүрэг нь Монголоос цэргээ гаргах явдал байсан , мөн Монгол дахь Өрнөдийн эрх мэдлийг хүлээн зөвшөөрөхөөс өөр аргагүй байдалд ОХУ ороод байсан . Монгол Оросын харилцаа зарим талаар хүндрэлд орох нь Монголын Төр дэх хужаануудын шууд гүйцэтгэсэн бурангуй ажлын үр дүн гэдгийг заавал ч үгүй цохон тэмдэглэх ёстой. ... Хар Хятадууд өөрсдийн ашиг сонирхолоо шууд ил хэлж чадахгүй , түүнийг нь язгуурын Монголчууд шууд хүлээн авахгүй учраас энэ мэт Хужаа муур багш Бао баабарынх шиг заль мэхэн дор хорон муу санаархал нь үргэлж үйлдэгдсээр байх болно , … бас Нанхиад угсаатнууд сурсан зангаараа үргэлж хууран мэхэлж өөр хооронд нь тэмцэлдүүлэх хэрүүл тэмцлийн яс хаяж байх болно гэдгийг сайтар ойлгож , сэрэмжтэй байгтун Хөх тамгат Монголчуудаа . ... Хан Тэнгэрийн хилэнд ардчилсан хужаа луйварчид урвагчид устан мөхөж тамын гүнд хаягдах болно. ... Мөнх Тэнгэрийн хүчин дор Монгол эх орон минь хүчирхэгжин хөгжин цэцэглэх болно.