“Монгол цахим институт төв”-ийн зөвлөх, судлаач Л.Алтансүхтэй мэргэжил сонголтын талаар ярилцлаа.
-Мэргэжлээ хэрхэн зөв сонгох талаар яриагаа эхлэх үү?
-Манайхан мэргэжил сонголтоо хэтэрхий тулгаж хийж байна. Монгол хүний аливаа зүйлийг тулгаж шийдвэр гаргадаг зуршилтай холбоотой байх. Хөгжингүй орны хүүхдүүд VIII ангиасаа мэргэжлээ сонгож, мэргэжлийн чиг баримжаа авдаг. Манай улсад энэ чиглэлд сүүлийн жилүүдэд тус улсын мэргэжилтнүүд зөвлөн ажиллаж байна. 80 гаруй сая хүнтэй Герман улс европын орнуудаас ажилгүйдлийн түвшин хамгийн бага байдаг. Энэ улсын ажилгүйдэл, ядуурал бага байгаа нь ЕБС-ийн бүх сурагч үнэ төлбөргүй мэргэжлийн чиг баримжааны оношилгоо, сургалт, зөвлөгөөг олон удаа авахаас гадна их, дээд сургуульд суралцаж байхдаа ажлын байран дээр гараад ч үнэ төлбөргүй зөвлөгөө авдаг.
Төрөөс санхүүжүүлдэг мэргэжлийн чиг баримжаа олгодог олон ТББ-ын ажил мэргэжлийн зөвлөхүүдээс гадна төрийн 110 мянга гаруй ажил, мэргэжлийн зөвлөх мэргэжилтэнтэй байдаг. АНУ-д их сургуулиуд, коллежуудын дэргэд мэргэжлийн чиг баримжааны зөвлөгөө, мэдээлэл өгөх төвүүд ажилладаг.
Тус улсын Хөдөлмөрийн яамны дэргэд төрийн 1200 төв үйл ажиллагаа явуулдаг. Жилд нэг сая гаруй хүүхэд ханддаг. Тэдгээр төв сонирхож буй мэргэжлийн онцлог, сонгох сургуулийнх нь орчныг харуулсан нэг минутын дүрс бичлэг бэлтгэсэн нь өсвөр үеийнхэнд тодорхой нөлөө үзүүлж, сургуулиа “хаядаг” оюутны тоо буурсан. Олон улсад мэргэжил сонголтод их анхаардаг. Энэ юуг харуулж байна гэхээр мэргэжлээ зөв сонгосон хүн, улс орны хөгжлийн цөм юм гэдгийг ухамсарласныг илтгэж байна.
-Орчин үед генетикийн түвшинд оношлох нь илүү үр дүнтэй талаар ярьж байна?
-Мэргэжлийн чиг баримжаа, зөвлөх үйлчилгээ өгөхийн өмнө Е.А.Климов, Ж.Холланд гэсэн эрдэмтдийн боловсруулсан цаасан суурьтай тестээр тухайн хүний сонирхол, ур чадвар, чадамжийг тодорхойлж байна. Дээрх сорилыг бөглөх явцад тухайн хүн алдаа гаргах магадлал өндөр. Өөрөөр хэлбэл, тухайн үед өөр зүйлд анхаарал нь сарнисан эсвэл асуултаа буруу ойлгосноос өөрийнх нь бодит мэдээлэл гарахгүй байх талтай. Манай байгууллага өнгөрсөн жилээс эхлэн Европын орнуудад хэрэглэж байгаа генетикийн түвшинд оношилдог шинжлэх ухааны үндэслэлтэй тест, сорилын аргыг нэвтрүүлээд байна.
Генетик тестээр тухайн хүний авьяас, ур чадвар, чадамж, байгалиас өгсөн өгөгдөл нь юу байгааг 85-95 хувийн магадлалтайгаар гаргадаг. Саяхан Монгол Улсад мэргэжил судлалын чиглэлийн анхны магиструудыг бэлтгэсэн. Энэ мэргэжилтнүүд дээрх мэдээлэл дээр үндэслэн мэргэжлийн зөвлөгөө, үйлчилгээ өгч байна.
-Танайх хэзээнээс генетик тестээр оношилж эхлэв. Одоогоор хэдэн хүүхэд хамрагдаж ямар үр дүн харагдаж байна вэ?
-Олон улсад өргөн хэрэглэдэг генетик тестээр оношлоод жил орчим болж байна. Одоогоор 900 гаруй хүнийг оношилсон. XII ангиа төгсөх гэж байгаа, ямар мэргэжил сонгохоо мэдэхгүй хүүхдүүд бөөнөөрөө ирдэг. Уг нь таваас дээш бүх насныхан хамрагдах боломжтой. Хүүхдийнхээ авьяас, ур чадвар, чадамжийг эрт тодорхойлох нь олон төрлийн ач холбогдолтойгоос гадна янз бүрийн дугуйланд хүчээр явуулж, цаг заваа алдаж туршилт хийж, цаг хугацаа, эдийн засгийн хохирол амсах асуудлаас сэргийлнэ. Тиймээс энэ чиглэлийн дугуйланд явуулъя гэх зэргээр багаас нь чиглүүлж дадал зуршлыг нь бий болгоход хэрэгтэй.
-Генетик тестээр өөр ямар мэдээлэл илэрдэг вэ?
-Хувь хүний биометрийн 17 үзүүлэлтийг график ба тоон мэдээллээр гаргадаг. Үүнд тохиромжтой боловсролын төрөл, харилцааны ур чадвар, дүн шинжилгээ хийх, практик ажлын чадвар, шинжлэн судлах, бүтээж туурвих шинж чанар, спортлог байдал, багаар ажиллахад гүйцэтгэх үүрэг, эрүүл мэндийн эрсдэл, илүүдэл жин, хэт хамаарлын магадлал гэсэн мэдээлэл илэрдэг. Түүнчлэн бие бялдрын ерөнхий үзүүлэлтүүд, мэдрэлийн тогтолцооны чадавхи, баг хамт олон, нийгэмд дасан зохицох чадвар, темперамент төрөлх зан төлөв, шинэ зүйлийг хүлээн авах чадварыг тодорхойлдог. Хэрэв хүсвэл тухайн хүүхдийн тууштай, үнэнч, тэвчээртэй, баг хамт олны манлайлагч эсвэл гүйцэтгэгчээр олон мэдээллийг илрүүлж болно.
-Таныхаар ирээдүйд ямар мэргэжил трэнд болох вэ?
-Би Хөдөлмөрийн судалгааны институтэд ажиллаж байхдаа Солонгосын судалгааны төвтэй хамтарч ойрын 10 жилийн таамаглалын судалгаа хийсэн. Үүгээр мэдээллийн технологи, үйлчилгээний ажилтан, эмч, багш гэсэн мэргэжлүүд эхний байруудад бичигдэж байсан. Дараагийн судалгаагаар бага зэрэг өөрчлөгдсөн байсан.
Одоогийн байдлаар Монголын хөдөлмөрийн зах зээл дээр ойрын таван жилд эрэлттэй байх мэргэжилд маркетингийн менежер, мэдээлэл технологийн мэргэжилтэн, өндөр зэрэглэлийн тогооч, барилгын инженер, авто барилгын инженер, гоо сайхны мэс засалч, уул уурхайн инженер, архитектор, геологич, төслийн менежер орж байна.
Олон улсын түвшинд шүдний эмч, сувилагч, эм зүйч, статистикч, хиймэл шүдний эмч, нойрсуулагч эмч, компьютерийн систем, мэдээллийн технологийн мэргэжилтэн, эх барих эмч, эрүү нүүрний гажиг заслын эмч, хүүхдийн эмч эрэлттэй байна гэж 2017 онд НЗДТГ-аас гаргасан гарын авлагад тэмдэглэсэн байсан.
-Мэргэжлээ зөв сонгоогүйгээс эдийн засгийн болон сэтгэл санаа, цаг хугацааны хохирлыг тооцож гаргасан гэж байсан. Энэ талаар товчхон танилцуулахгүй юу?
-Зөвхөн нэг судалгаа хэлэхэд Гэр бүл, хүүхэд, залуучуудын хөгжлийн төв их, дээд сургуульд суралцагч болон МСҮТ-д сурч байгаа 244 мянган хүүхдийн дунд хийсэн судалгаанд 60 хувь нь “Би энэ мэргэжилдээ дургүй буюу өөр мэргэжил сонгох бодолтой байна” гэж хариулсан байна. Мэдээж ингэж бодож байгаа хүүхэд тухайн мэргэжлээр шимтэн суралцах боломж тааруу байх нь ойлгомжтой. Мөн дээрээс нь эцэг эхчүүд хүүхдийнхээ сургалтын төлбөрийг олохын тулд өвдөж, амрах эрхгүй хөдөлмөрлөж, банкнаас өндөр хүүтэй зээл авдаг. Хувь хүний хувьд эдийн засгийн алдагдлаас гадна идэвхтэй сурч боловсрох насандаа сонирхолгүй, биеэ дайчлан суралцахгүй, хуурамч дүнгийн төлөө муу аргад суралцан, ирээдүйгээ саарал өнгөөр будаж, өөрийн зорилго чиглэлгүй болно.
-Энэ асуудлыг яаж шийдэх вэ. Ямар арга зам байна?
-Ажилгүйдэл, ядуурлын суурь шалтгааны нэг болох мэргэжил сонголтын асуудал манай орны хувьд хурцадмал асуудал болоод байгааг та дээрх судалгаа, тоо баримтаас харж байгаа байх. Мэргэжлээ зөв сонгохын тулд өөрийнхөө сонирхол, авьяас, ур чадварыг зөв оношилж, мэргэжлээ сайн судалж, энэ чиглэлийн мэргэжлийн хүмүүст хандаж сурах хэрэгтэй. Цаашлаад энэ асуудлыг төр, засгийн бодлогын тэргүүлэх түвшинд авч үзэхгүй бол улс орны бодит хөгжил ахин дэвжих боломжгүй. Хүн нь хөгжилгүй, хүмүүсийн амьдрал нь чанаргүй байхад хөгжил дэвшлийн тухай ярих үр дүнгүй байх. Хүнээ хөгжүүлэхэд саад болоод байгаа үндсэн суурь шалтгааныг арилгах тал дээр олон ажлыг хийж, хэрэгжүүлэх зайлшгүй шаардлагатай. Гадны орнуудад төгсөх ангийн сурагчдад мэргэжлийн чиг баримжаа олгодог төрийн болон хувийн хэвшлийн байгууллагуудын бүхэл бүтэн сүлжээ ажилладаг.
П.Долгорсүрэн
Эх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин
Сэтгэгдэл0
ene yamar fashist yum yariad bna. huulichid shinjleh uhaaniihan duugarahgui bol iim galzuunuud gazar avahnee
юу нь болохгүй байгаа билээ
Маш зөв .Монголын төрд хуурс бөөс шиг шигдэж нуугдаад Монгол улсын эсрэг ажиллаж тагнуул хийгээд байгаа хятадуудыг илрүүлж болно.Үүнийг мэдээж хятадын эрх ашгийн төлөө ажиллагч хужаагийн маоист нам болох МАН зөвшөөрөхгүй байлгүй.
Бас нэг сүлжээний бизнес шиг хууран мэхэлж мөнгө олох гэсэн ядмаг арга байх бий дээ. Ер нь бол иймэрхүү юм ярьдаг хийдэг газар дэлхий дээр бий л дээ. Манайхан юу гэж номоор хийхэв дээ. Чадах ч үгүй биз. хүсэх чүгүй байх. жаахан мөнгө олоод мурих болов уу. Битгий шуураад байгаарай Сайн судлах нь дээр биз
Генетик тестээр оношлуулж үзсэн намайг яг л хэлж байна лээ. Тэгээд ч олон улсад хэрэглэж байгаа сүүлийн үеийн арга байна лээ. Би гүүглээс хайж үзсэн
Маш их хэрэгтэй мэдээлэл байна
Ene Genetic test manai orond orj irj bgaad bayrtai bna. Aldaa madaggui onoshildog ym bna lee
Үнэхээр хэрэгтэй мэдээлэл байна.Амжилт
Шинжлэх ухааны ард нуугдсан мунхруулга хамгийн аюултай! Иймэрхүү мунхруулгуудыг ялгаж танихад уул нь дунд боловсрол хангалттай ч Монголд бол ийм биш байгаа.Тэгэхээр энерги ген ярьсан иймэрхүү мэдээллүүдийн эх үүсвэрүүдийг заавал шалгаж байхад орчин үед амархан. Нэр хүндтэй эх үүсвэрүүд биш,за тэгээд дээр нь Орос нэр ороод эхэлбэл явдалтай даа.
Bid huniig l ene iim ter iim ge bdag bolohooos oorsdiigoo buren sain tanij medeegui bdag. Tgeheer ene orosin genetic testeer onoshluulj uzsen zaawal mergejil songoh gej bgaa huuuhed bish ooriigoo tanij medehiig husch bgaa hun bur hamragdwal oorinhoo talaar shinjleh uhaanii undeslelteigeer dor hayj 80 huwiin oilgolt tosoololtei bolno gedeg tom amjilt shuu. Ene pashist ene ter ged bga huniig oilgohguin bn huulichid yamar heregtei ym ineed hureed bhiin ene ooroo shinjleh uhaani undesleltei olon erdemtdiin sudalgaan der undeslegdej garsan bn lee ta medlegtei bol arai ooroor huleej awah bsan oros angli heltei bol haigaad medeelel awbal zuger baih. Sain medehgui baij medleggui gee gaihuulahaa boliwol taarna sudalj ooroo uzchiheed ym bichdeg boloosoi ene humuus
МАН-ын хужаа цустай дарга нар энэ шинжилгээнээс айж чацгаа цувуулж байгаа нь тодорхой.Ухна ямаа ч бас өвөө нь хятад болоод гарчих вий гэдгээс баас алдаж байгаа.
сайн байцгаана уу? ЁСТОЙ СОНИРХОЛТОЙ МЭДЭЭЛЭЛ БАЙНА. МЭРЭГЖЛИЙН ХАНДЛАГЫГ НЬ 100% ТОДОРХОЙЛОХГҮЙ Ч, ЯМАРТАА Ч ХАНАТАЙ Л ЗҮЙЛИЙГ ХЭЛЖ ХҮҮХДҮҮДЭ, ЭЦЭГ ЭХЧҮҮДЭД, ХҮМҮҮСТ ОЛГОХ БОЛТОЙДОГОО. НАДАД АСАНГДДАГААР ИХ ДЭЭД СУРГУУЛИУДАД ЯАХ ГЭЖ БУСАД ШИНЖЛЭХ УХААНУУДЫН ЭРДМИЙН МЭДЛЭГИЙН УЧИГ СУРГААЛИАС ОРОГДДОГ ВЭ ГЭХЭЭР, ОЮУТНУУД СОНГОЖ АВСАН МЭРЭГЖЛЭЭ ХОЛБОГДОХ ШИНЖЛЭХ УХААНЫ ЭРДМИЙНХЭЭ УЧИГТАЙ НЬ НӨХЦӨЛДҮҮЛЭН МЭРЭГЖЛЭЭ ТУХАЙН ШИНЖЛЭХ УХААНЫ ТАЛААСЫНХ НЬ СУДАЛГАА ШИНЖИЛГЭЭГ ХИЙЖ ГҮЙЦЭТГЭХ ЦЭВЭР ШИНЖЛЭХ УХААНЫ, НОМЫН, ЭРДМИЙН ХҮРЭЭЛЭНГИЙН НЬ ТАЛААРХ МЭРГЭШСЭН МЭРЭГЖИЛТЭН БОЛЖ СУРГУУЛИА ДҮҮРГЭХ БОЛОМЖ БОЛ МӨН Ч ОЛОН ЯНЗЫН ТӨРӨЛ БҮРЭЭР ДҮҮРЭН НЭЭЛТТЭЙ БАЙЖ БАЙДАГ. ХАРАМСАЛТАЙ, ХАРУУСАЛТАЙ НЬ ЧУХАМ ЯГ ЭНЭ ҮЗЛЭЭР МЭРЭГЖЛЭЭ НАРИЙВЧЛАН МЯНДСАН ТОРГОН НАРИЙН УТГА УЧИР УЧИГ АГУУЛГА ОЙЛШОДОХУУН ГЭХЧЛЭНГ НЬ САЛБАРЛУУЛААД БИЧИЛ БОЛТОЛ НЬ ХӨГЖӨӨЖ ДЭГЖЭЭЖ ЦЭЦЭГЛҮҮЛЭХ ХҮСЭЛ ТЭМҮҮЛЭЛ ЭРМЛЗЭЛ БАЙДАГГҮЙ БАЙДАГ. АЛГА БАЙДАГ. УГ НЬ БОЛ ТУХАЙН МЭРЭГЖЛИЙНХЭЭ ЗӨВХӨН, ГАГЦ ГАНЦХАН НЭГХЭН ХИЧЭЭЛИЙГ НЬ БАРЬЖ АВААД Л
ТҮҮНИЙГЭЭ БҮХИЙ Л ТАЛААС НЬ ЛАВШРУУЛАН СУДАЛЖ ДАДАЖ ДАДЛАГАЖИЖ СУРГААЛЬДАЖ ХӨГЖӨӨЖ ДЭВЖЭЭГЭЭД ЯВАХЫН БОЛ ЭНЭ ЯВАА НАС Ч ХҮРЭХЭЭРГҮЙ ЯНДАШГҮЙ ДАЛАЙ. МАГАДГҮЙ, ИЙН ТУУШТАЙ НЭГ МӨР СУДЛААД ХЭРЭГЖҮҮЛЭЭД ХӨӨГӨД ЯВЪЯ ГЭХЭД МОНГОЛЧУУД БИДНИЙ БИЕИЙН НЬ ХУВИЙН НЬ ӨӨРИЙН НЬ АХУЙ, АЖ ӨТӨРӨЛТ, АМЬДРАН СУУЛТ ТӨВХНӨӨГҮЙ, ЗУУН ЗАДГАЙ ЖАРАН ХАГАРХАЙ БИЙ БУЙ БАЙДАГИЙНХАА УЛМААС МЭРЭГЖИЛТЭЙ БОЛНО ГЭДЭГ НЬ МЭРЭГЖИЛДЭЭ ЭЗЭН БОЛНО, ТҮҮНИЙГ ДУРЫН ШИНЖЛЭХ УХААНЫ ТАЛААС НЬ ЭРГҮҮЛЖ ТОЙРУУЛЖ СУДЛАНА БИЕТ БОЛГЖ ГАРТАА ХИЙЖ АВНА ГЭХЭЭСЭЭ ИЛҮҮТЭЙ АМЬТАНД ХАРУУЛАХ ЦААСТАЙ БУЮУ ДИПЛОМТОЙ БОЛЖ АВААД ҮҮГЭЭРЭЭ ЭНЭХҮҮ МЭРЭГЖЛЭЭ АМЬ ЗОГООЛТЫНХОО, АМЬ ЗУУЛГЫНХАА, АМЬЖИРГААНЫХАА МӨНГӨН САНХҮҮГИЙН ЭХ СУРВАЛЖ, ГОЛ ЗЭМСЭГ БОЛГОХ МААНЬ Л НЭН ТҮРҮҮНИЙ НЭГДҮГЭЭР ЗЭРГИЙН ХЭРЭГ, БОДЛОГО БОЛЧИХДОГ УЧРААС, ХӨДӨЛМӨРИЙН, ОЮУНЫ, УХААНЫ, ХӨГЖЛИЙН, ДЭВЖЛИЙН, МАНДЛЫН ЗЭВСЭГ БОЛОХ БИШ, ЕРДӨӨ Л ЯАЖ ИЙЖ БАЙГААД СУРГУУЛЬД СУУГААД ДҮҮРГЭСЭН ГЭДГЭЭ ҮЗҮҮЛЭХ ХАРУУЛАХ ДИПЛОМТОЙ БОЛЖ АВААД ТҮҮГЭЭРЭЭ Л МӨНГӨ ОЛОХ, МӨНГӨТЭЙ БОЛОХ САНАА НЬ Ч
БОДОЛ НЬ Ч ДИЙЛЭЭД ДАВАМГАЙЛЧИХДАГ НЬ ДИЙЛЭНХ ОЛОНХ БОЛЧИХООД БАЙГАА МИНЬ ҮНЭНЧ ГЭЛЭЭ, БИДНИЙ ЖИНХЭНЭ ҮНЭН БИЙ БУЙ БАЙЖ БАЙГАА АМЬДРАЛ МААНЬ, БИД АМЬ АМЬДРАЛАА ӨӨРИЙНХ БИШ ӨРӨӨЛИЙНХ, БУСДЫНХ МЭТ ХАНДДАГААСАА БОЛООД ИЙШ НЬ ТҮЛХДЭГ, ОЛЖ АВСАН ЖААХАН МЭДЭЦЭЭ АМЬ АМЬДРАЛДАА ХЭРЭГЛЭДЭГГҮЙ ХЭРЭГЖҮҮЛДЭГ ҮХМЭЛ ТӨДИЙГҮЙ ХАЙРАН САЙХАН ЦАГИЙН НАРНЫ ХУГАЦААГ ХИЙДҮҮЛСЭН, НЭМЭЭД ЭЦЭГ ЭХИЙНХЭЭ ТОЙМГҮЙ ИХ МӨНГИЙГ НЬ ЕРДӨӨ Л САЛХИНД ХИЙСГЭЧИХСЭН БОЛЧИХДОГИЙГОО ХЭЗЭЭ ХОЙНО ОЙЛГОДОГ Ч УААРДАГ Ч СЭХЭЭРДЭГ Ч НЭГЭН БАЙХАД, ИНГЭДЭГГҮЙ НЬ БАС МУНДАХГҮЙ ИХЭЭРЭЭ, ОЛНООРОО БАЙЖ Л БАЙХ.
ЭЦЭСТ НЬ, ЮУ ВЭ ГЭХЭЭР, АЛЬ Ч МЭРЭГЖЛЭЭР СУРАЛЦАХ, СУДЛАХ ИХ ДЭЭД СУРГУУЛИДЫН ХИЧЭЭЛИЙН ХӨТӨЛБӨРТ НЬ БИДНИЙ ХЭЛЖ ЯРЬДАГААР ГҮН УХААН/ФИЛОСОФИЙН/ PHILOSOPHY ГЭГДДЭГ ШИНЖЛЭХ УХААНЫ ЗҮЙЛСЭЭС ДОР ХАЯЖ Л ХАГАС СЕМЕСТР Ч ЮМУУ ЗААВАЛ ОРДОГ НЬ УЧИРТАЙ САНАГДДАГ. ЭНЭ НЬ ЮУ ВЭ ГЭХЭЭР, УГ МЭРЭГЖЛИЙНХЭЭ ТУНАМАЛ ЦЭНГИЙН УХААНГ НЬ, ОЮУГ НЬ ҮЛЭМЖЭЭР НЬ ЭНГЭЭР НЬ МЭЛМИЙДЭХ ТОЛЬДОХ, ХОЖИМ ХОЙЧИЙНХОО ХҮМҮҮСТ СОНГОСОН МЭРЭГЖЛИЙНХ НЬ УЧРЫГ УТГЫГ УЧИГИЙГ МЕХАНИК Ч, ТЕХНОЛОГИ Ч ТАЛЫГ ДАЮАМГАЙЛАН ХАРАХААСАА ИЛҮҮГЭЭР, УГ МЭРЭГЖЛЭЭ ЯМАР ИХ ОЛОН, ЯНЗ БҮРИЙН БОЛОМЖ БОЛОЛЦОО БҮХИЙ НОМ, ЭРДЭМ ӨВӨРЛӨДӨГИЙГ НЬ Л ЦЭЛМЭГ СЭЦ МЭРГЭНЭЭР ТАЙЛААСАЙ ТАЙЛДАГ НЭЭДЭГ БОЛООСОЙ Л ГЭСЭНДЭЭ ТЭР ЮМ БОЛВУУ. ЖИЧ: ФИЛОСОФИЙГ МОНГОЛООР ХЭН МААНЬ Ч ЮМБЭ "ГҮН УХААН" ГЭЭД ОРЧУУЛСАНГ НЬ БИД ЕРДӨӨ Л МЭТГЭЛЦЭЭН МЭТЭЭР ХЭРЭГЛЭДЭГ САНАГДДАГ. ЭНЭХҮҮ ОРЧУУЛГА НЬ Ч ЭНЭХҮҮ ШИНЖЛЭХ УХААНДАА ДҮЙГЭЭГҮЙ, НИЙЦЭЭГҮЙ ЮМДАГУУДАА ХЭМЭЭН БОДОГДДОГ. НАДАД БОЛ ФИЛИСОФИ ГЭДЭГ ФИЛОСОФИЙН ШИНЖЛЭХ УХААН ГЭДЭГ ҮЛЭМЖИЙН ЭН ГЭСЭН САНААГ БОДОЛ АГУУЛДАГ ЮМ БОЛВУУ ГЭЖ САНАГДДАГ. ТИЙДЭЭ Ч, АЛИВААН ЗҮЙЛИЙН, ЭДИЙН, ЮМНЫ ҮЛЭМЖИЙН ЭН ГЭДЭГ ТОО ТОМШГҮЙ АГААД ЁРООЛД НЬ ХҮРШГҮЙ, ОРОЙД НЬ ГАРШГҮЙ, ХЭМЖЭЭЛШГҮЙ, ТОЙМГҮЙ ИХ, ОЛОН ЯНЗ БИЙ БУЙ БАЙДАГ АГААД ТҮҮНЭЭС НЬ ЗҮЙД, САЙН САЙХАНД, ҮНЭНД, ЖИНХЭНЭД, МӨНД ДӨХСӨН, НИЙЦСЭН ДҮЙЦСЭН УХАГДАХУУНГ НЬ, АГУУЛГЫГ НЬ, ОЙЛГОДОХУУНГ НЬ, УХААРЛЫГ НЬ, СЭХЭЭРЛИЙГ НЬ ТАНЬЖ, МЭДЭЖ, ОЛЖ АВАХ Л ЮМ ШИГ САНАГДДАГ.
ХОЛБОГДОХ ХАЯГ НЬ БАЙХГҮЙ БОЛОХООР Л ЭРГЭЛЗЭЭД Б АЙХ ЮМАА
Mergejil songolt bol amidarliin tursh yu hiij buteeh ter undes