sonin.mn
Сэтгэгдэл (0)
Цав цагаахан цаасан дээр урлал бүтээх шиг “гайхамшигтай”, энэ ертѳнцийг таних гэж мунгинахдаа бидний сэтгэлийн ѳхѳѳрдѳл хайрыг бялхааж байдаг “хѳгжилтэй”, ѳѳрийгѳѳ бүтээх гэж бусдын үйл хѳдлѳл бүрийг даган дуурайж байдаг “хайрлалтай” хүүхэд нас бидний амьдралын нэгэн мѳчлѳг. Энэ мѳчлѳгийн урагшлах гэж мѳлхѳх, алхах гэж хѳлд орох, ярих гэж хэлд орох үйлдэл бүхэн ѳѳрийн хугацаатай. Түүнийг товчлох боломжгүй.
 
“Цагийн юм цагтаа” гэдэг шиг хүүхэд насандаа гэнэн томоогүй, цайлган цагаан, ѳхѳѳрдѳм хѳѳрхѳн хүүхэд хэвээрээ байхдаа л сайхан. “Хурдхан том болох сон” гэх хүүхэд насны гэнэн мѳрѳѳдѳл, хожим том болсон хойноо “яарах хэрэггүй” цагийн тунгалаг урсгал байсныг ухааран харамсах тохиолдол буй. Энэ цаг дор бид хүүхдийнхээ хүүхэд насыг нь “хулгайлаад” байгаа юм шиг заримдаа санагдахгүй байна уу?
 
-Тэнд энд хүүхдүүдийн дунд зохион байгуулагдаж байгаа уралдаан тэмцээнүүдэд хүүхдээ оролцуулахдаа заавал медаль, шагнал авахуулах гэж ѳрсѳлдѳх болжээ. Нэг талаасаа хүүхэддээ урам ѳгѳх гэвч нѳгѳѳ талдаа бусдаас давуу байдлын нотолгоо болгох гэж зүтгэнэ. Бидний энэ үйлдэл зүгээр л бусадтай адил хѳѳр хѳгжѳѳн болж байсан хүүхдийн сэтгэлийг “шагнал авсангүй” гэх гоморхол хорсол болгон хувиргаж байна даа. “Миний хүү энэ арга хэмжээнд оролцож байгаа нь хамгийн сайхан нь юм шүү дээ” гэж учирлаад, зохион байгуулагчид нь оролцож байгаа хүүхдүүдэд бүгдэд нь бэлэг ѳгѳхѳд болж орхино доо. Дунд ахлах сургууль тѳгсч байгаа хүүхдүүд авсан медалиудаа туузан дээр багтаахгүй шахам зэрэглэж зүүн, түүндээ үүртэж алхах нь нэг ядруу, цѳхрѳнгүй харагддагийг та анзаардаг уу? Ядаж байхад яасан ч олон медаль тэмдгүүд байдаг болсон юм?
-Нүүрном дээрх хүүхдүүдийн магтаал, сурталчилгаа хэрээс хэтэрсэн дээ, уучлаарай. Амжилт гаргасных нь тѳлѳѳ гэртээ баяр хүргээд үнсч болно. Гэтэл нүүрномоор бахархал дүүрэн “үнсэлт”, хосгүй гайхамшигийн магтаал, дагалдагсадынх нь тэнгэрт тулгасан “хѳѳргѳлт”. Хэрвээ хүүхэд тань үүнд дургуй байгаа бол “хэвийн”, дуртай байгаа бол “Оддын ѳвчин”- ий эхлэл. Бага зэргийн амжилтад “Та миний зургийг аваад нүүрномд тавь л даа” гэж гуйгаад эхэлбэл хүүхэд тань ямар ч аргаар хамаагүй бусдын анхааралд ѳртѳх дуртай болж байгаагийн шинж. Цаашаа юу болохыг тѳсѳѳлж мэдэхгүй байна л даа. 
 
Бага насанд нь медаль магтаалд дуртай болговол, ѳсѳх насанд нь та ѳѳрѳѳ ичиж зовдог болох вий. “Яанаа болиосой” гэж хичнээн дургүйцэвч, “ѳѳд нь хаясан чулуу ѳѳрийн тань толгой дээр” унасаар байх болно.
 
-Бага насанд нь хэн нэгэн хүүхдийг олны анхаарлын дунд аваачин “ОД” болгон шагшин магтаж байсаар бид аль хэдийн “ТОМ ХҮН” болгож орхино. “Үгүй ер хэвлүүхэн хүүхэд вэ? Ярьж байгааг нь сонс л доо…”, “Яг л том хүн шиг айхавтар хүүхэд байна?”, “Насандаа баймгүй ухаантай яриатай хүүхэд” хэмээн хѳѳргѳж магтсан яриа үйлдэл бүхэн тань тэр хүүхдийн бага насыг үгүй болгож байдгийг бид анзаардаггүй. Томчуудын магтаалыг сонсох бүртээ тэд хүүхэд наснаасаа албаар холдон том хүний дүрд тоглож эхэлнэ. Харамсалтай нь түүнд хүүхэд насыг нь хэн ч эргүүлж ѳгѳхгүй болохоор тэр хэзээ ч хүүхэд байгаагүйдээ хожим харамсаад л дуусна. Наснаасаа эрт санаа сууж, наснаасаа эрт хѳгширч эхэлнэ. Тэгээд хэн хохирох бол?
Энэ амьдралд бүх зүйл ѳѳрийн цаг хугацаатай. Хичнээн яарлаа гээд цагаасаа ѳмнѳ хүссэн зүйлдээ хүрдэггүй юм аа. Хѳгширсѳн хойно нь түүнээс “Хэрвээ та эргээд залуу болсон бол юу хийх байв даа?” гэж асуухад нь “Хэрвээ би эргээд залуу болсон бол харамсахгүйгээр тэнэгтэж, дуртай газраа аялж, хэнтэй ч муудалцахгүй инээж, хүссэн бүхнээ айж ичилгүйгээр хийх байлаа” хэмээн хариулсан гэдэг. “Одооныхоос илүү ухаантай байя” гэж боддоггүй нь нас насны хэмнэл буйз. Хүүхдээ хайрлалгүй яахав, ѳхѳѳрдѳлгүй яахав, магталгүй яахав. Гэхдээ хэзээ ч бусадтай бүү ѳрсѳлдүүл, бүү харьцуул. Зүгээр л “Чи хэн болох вэ? “Гэдгийг нь ѳѳрѳѳс нь асууж, ѳѳрѳѳр нь таниул. Одон тэмдэг, хоосон магтаал, атаа хорслоос илүү хайр дүүрэн сайн хүн болгохыг хичээ. Ѳѳрийгѳѳ ч, таныг ч, бас бусдыг ч чин сэтгэлээсээ хайрладаг болго. Бусад нь аяндаа болно доо. Хүүхэд насыг нь ѳѳрт нь үлдээ. Та ч бас хүүхэд насыг нь хүүхдээсээ дутуугүй хайрла. Би сайн аав биш л дээ, гэхдээ одоо ингэж бодоод байдаг юм.
 
 
Харнууд овгийн Гомбосүрэнгийн Галбадрах
 
Вашингтон ДС хот                                                                              2019-06