МАХН-ын гүйцэтгэх товчооны гишүүн, эдийн засгийн ухааны доктор Т.Баярхүүтэй ярилцлаа.
-Үндсэн хуульд өөрчлөлт оруулах асуудлыг парламент хэлэлцээд дөрөв орчим сар болж байна. Та хуулийн төслийг анхнаас нь эсэргүүцэж байсан. Ер нь Үндсэн хуулийг өөрчлөх цаг үе болоогүй гэж үзсэн хэрэг үү?
-Эрх баригч намын Үндсэн хуулийг өөрчлөх үйлдэл, сэдэл санаа нь өөрөө хуулийнхаа эсрэг байсан. Хулгайч нар өөрсдийнхөө хулгайг нууж, хуулийн хариуцлагаас мултрах, хулгай хийсэн ч гавьяа байгуулсан мэт уснаас хуурай гарах гэсэндээ эцэг хуулиа оролдож эхэлсэн. Ер нь энэ парламенттай хуулийн талаар ярих нь өөрөө ичгэвтэр хэрэг юм л даа. Гэсэн ч тэд өөрсдийнх нь эрх ашиг хөндөгдөж байгаа учраас улайрч байна.
-Хуулийг өөрчлөх процесс нь ч алдаатай явагдаж байгаа тухай хуульчид ярьж байгаа. Та юу гэж харж байна вэ?
-Энэ асуудал 2010 оноос эхэлсэн. Тухайн үед Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах журмын тухай хуулийг өөрчлөхдөө л хуулийн хулгайгаа эхлүүлсэн. Тэр үеэс эхлээд өөрсдөө Үндсэн хуулиа зөрчөөд эхэлсэн байдаг. Одоо тэд Үндсэн хуулийн өөрчлөлтийн асуудлыг гурван парламент дамжсан гэж яриад байгаа. Ингэж ярьж байгаа нь тэдний заль байхгүй юу. Улс төрийн нэг бүлэглэл л гурван парламент дамжуулж ярьж байна. Ер нь бол 2010 онд Үндсэн хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах журмын тухай хуулиа өөрчилчихөөд 2012 оноос Д.Лүндээжанцан тэргүүтэй нөхдүүд Үндсэн хуулиа өөрчлөх гэж зүтгэж эхэлсэн байдаг. Тухайн үед одоогийн УИХ-ын дарга Г.Занданшатар АНУ-д очиж, ирээд зөвлөлдөх ардчилал гэдэг юм яриад эхэлсэн. Гадны санхүүжилтээр баахан сургалт, семинар зохион байгуулсан. Тэр бүхнийг сайн санаж байна. Мөн Зөвлөлдөх ардчиллын тухай хууль батлуулсан. Тэр нь ч Үндсэн хууль зөрчсөн хууль байлаа. Ингэж тэд бэлтгэлээ базаасан ч тухайн он жилүүдэд өөрчлөлт хийж чадаагүй. Одоо тухайн бүлэглэл Үндсэн хуульд гар хүрэх гурав дахь оролдлого, халдлагаа хийж байна. Д.Лүндээжанцан бол гурван парламентыг дамжуулж бүлэглэлийнхээ эрх ашгийг хамгаалсан заалтуудыг оруулах гэж зүтгээд байгаа л гэмт хэрэгтэн юм.
-Та бүлэглэл гэж ярилаа. Тэгвэл энэ бүлэглэлийн Үндсэн хуулийг өөрчлөх гээд байгаа эрх ашиг нь юу юм бэ?
-Ер нь бол Үндсэн хуулийг өөрчлөх гэж улайрагсдыг гаднаас залж, захирч байна. Мөн дотор талын хүмүүсийн эрх ашиг, шунал ч бий.
1992 оны Үндсэн хууль нь 70 жил Монголын ард түмний бүтээсэн баялгийг, газар нутагтай нь гадны мөнгө хүүлэгчдэд хувьчлахад чиглэж байлаа. Өнгөрсөн 30 жилийн амьдралынхаа үр дүнг харах хэрэгтэй. Өмнөх 70 жилийн хугацаанд өвөг дээдсийн маань хийж бүтээсэн үйлдвэр, байшин барилгууд, баялгуудыг өмч хувьчлал нэрээр хэдхэн хүмүүс хувааж аваад өнөө цагийн олигархиуд төрсөн. Энэ нь 1992 оны Үндсэн хуулийн зорилго байсан.
Цаашлаад харийн мөнгө хүүлэгчдийн зөвхөн Монголд биш бусад социалист оронд хэрэглээд батлагдчихсан хар технологи юм. Нутгаас нь олигархиудыг төрүүлдэг. Тэр олигархиуд нь төрж байж өөрсдийнхөө өв хөрөнгөнийг хамгаалахын төлөө долларын эздээс зээл авч, хөрөнгөждөг. Хөрөнгөө хамгаалдаг ийм л технологи Монголд хэрэгжсэн дээ.
-Тэгэхээр 1992 оны Үндсэн хууль үүргээ сайн биелүүлжээ?
-Тийм ээ. Энэ хууль маань ердөө гурван зорилготой байсан. Бүх хөрөнгийг хувьчилж, олигархи баячуудыг төрүүлэх, бүх газар нутгийг ашигт малтмалын лиценз нэрээр мөнгө хүүлэгчдийн барьцаанд тавих. Одоо “Оюутолгой”, “Тавантолгой” гэсэн томоохон орд барьцаанд байна. Түүнчлэн ард түмнийг банкны барьцаанд оруулсан. Цалингийн зээл, тэтгэврийн зээл гээд одоо манайд банкинд зээлгүй хүн алга. Ийм л нийгмийг 1992 оны Үндсэн хууль бий болгосон. 20-30 гэр бүл хагартлаа баяжлаа. Тэд бүх хөрөнгийг хуваан хувьчилж авсан. Байгалийн баялгийг лиценз нэрээр өөрийн болгосон. Урвагч, хулгайч авлигачдын бүлэглэл бий болгосон. Үүргээ маш сайн биелүүлсэн байгаа биз.
-Тэгвэл одоогийн Үндсэн хуулийн өөрчлөлт ямар зорилготой гэж та харж байна вэ?
-Одоо энэ хүмүүс Үндсэн хуульд өөрчлөлт хийж, өөрсдийгөө хамгаалах гээд байгаа юм. Гэм буруугаа хуулийн нэрийн дор нууж, өөрсдийн эрх ашгийг Үндсэн хуулийн хэмжээнд дархлах нь л дээ. Ийм оролдлогууд улс төрийн хүрээнд өрнөж байна. Увайгүй улстөрчид ханаж цадах болоогүй, суудлаасаа буухгүй, тэндээ л байнга байж байх тийм хуультай орныг бий болгох зорилготой байна. Тэд дандаа л дээрээ сууж хуйвалдааныг хийж, хэнийг УИХ-ын гишүүн болгох, хэнийг болгохгүй вэ гэдгээ мэддэг. Өөрөөр хэлбэл, Монгол Улсыг тэр чигт нь хувьчилж авах гээд байна.
Ерөнхий сайд намын даргад нь Засгийн газрыг, авлигад идэгдсэн шүүгч нарт нь шүүх засаглалыг хувьчлах нь. Үүнийг Монголын ард түмэн хатуу ойлгох хэрэгтэй. Гадны эздэд энэ технологи их ашигтай. Тэгэхээр Үндсэн хуулийн төсөл нь энэ олигархиудын эцсийн арга мэх нь юм. Нөгөө талд нь ард иргэд маань үүнийг ойлгоод эхэлсэн байгаа нь сайшаалтай.
-Үндсэн хуулийн өөрчлөлтийн асуудал таныхаар ямар байдлаар батлагдах ёстой вэ?
-Үндсэн хуулийг ерөөсөө өөрчилж болохгүй. Цоо шинэ Үндсэн хуультай л болох ёстой юм. Улс төрийн 17 нам нийлээд энэ бол эрх зүйн шинэчлэл байж чадахгүй, муухан шинэчилсэн найруулга гэж үзсэн.
Монголын ард түмэнд шинэ Үндсэн хууль хэрэгтэй байна. Үндсэн хууль гэж нэрлэгдээд байгаа нь ард түмэн суурь зарчмаа тохирч авч байгаа, нийтийн тохиролцоо юм. Түүнээс ухаантай хүмүүсийн ярих сэдэв эсвэл ард түмэн ойлгохгүй зүйл огт биш.
Үндсэн хууль бол маш энгийн зүйл. Баярхүү эсвэл гурван сая Баярхүүгийн асуудал. Өөрөөр хэлбэл, аливаа зүйлийг өөрийн бие дээр тусгаж авчирч байгаад өөрөө байсан бол яах байсан бэ гэдэг өнцгөөс харвал ойлгомжтой юм л даа.
Т.Батсайхан
Эх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин
Сэтгэгдэл0
Монголд хууль байхгүй болсон гэдгийг Монголд гэмт хэрэг үйлдсэн 780 хятадыг Хятад улсад шилжүүлж хятадын хуулиар арга хэмжээ авах болсон асуудал нотолж байна. Монголд хууль байхаагүй болсаан баа...
Энэ Жэнкогийн нохой Еренхийлегчийн диктатор засаглалтай болье Жэнког хаан болгое гэж байгаа шар хадны галзуу!
780 хужааг Монголд нутагшуулах гээгvй юм бол Хятадад шилжvvлсэн нь зев! Тэднийг тесвийн менгеер тэжээнэ гэж юу байсан юм. Хятадууд нь янзлаг. Харин удирдагчдыг нь хориод, машин, менге, енее их компьютер, гар утсыг нь манай цагдаа нар хураагаа биздээ. Бидэнд хятадууд биш эд юмс нь хэрэгтэй юм бишvv.
780 хужааг Монголд нутагшуулах гээгvй юм бол Хятадад шилжvvлсэн нь зев! Тэднийг тесвийн менгеер тэжээнэ гэж юу байсан юм. Хятадууд нь янзлаг. Харин удирдагчдыг нь хориод, машин, менге, енее их компьютер, гар утсыг нь манай цагдаа нар хураагаа биздээ. Бидэнд хятадууд биш эд юмс нь хэрэгтэй юм бишvv.
harin ch manaihan uhaalgaar hurdan 780 hujaagaas salsan shuu
хуулийг шүүхийг прокурорыг авилгатай тэмцэх газрыг чинь их хурал гэсэн хууль тогтох байгуулага хуулиа гаргаад дэлбэлж буталж чадна бүгдийг хөөгөөд гөргөж ч чадна ерөнхийлөгч зарлиг гаргаад еранхий сайд тогтоол захирамж гаргаад юуг ч дийлэхгүй УЛСЫН ИХ ХУРАЛЫН ТОГТООЛ ДИЙЛНЭ энэ ард түмнээс сонгогдсон улсын их хурал мөн ш дээ АРД ТҮМЭН БУРУУТАЙ ЮУ улсын их хурлын гишүүдийн халдашгүй дархан эрхгүй болго 800 хүний гарын үсгээр орсон бол тэр гарын үсгийн тоогоор буцааж огцруул хөө ардын хянан шалгахын тогтоол гарга ардын хянан шалгах хороо улс төрийн товчооны гишүүн лувсан равдан хоёр авгайтай хоёр байртай гээд арга хэмжээнд орж байсан ардын эрхт төр хэрэгтэй баг сумаас аймгаас ферм тасаг хорин хорооноос дүүргийн иргэдийн хурлуудыг хийсээр байгаад тодрон 76 гишүүн гарч ирнэ энэ шинэ гарч ирсэн муу гишүүнийг ардын хянан шалгах хороо шалгаад огцруулна
хуулийг шүүхийг прокурорыг авилгатай тэмцэх газрыг чинь их хурал гэсэн хууль тогтох байгуулага хуулиа гаргаад дэлбэлж буталж чадна бүгдийг хөөгөөд гөргөж ч чадна ерөнхийлөгч зарлиг гаргаад еранхий сайд тогтоол захирамж гаргаад юуг ч дийлэхгүй УЛСЫН ИХ ХУРАЛЫН ТОГТООЛ ДИЙЛНЭ энэ ард түмнээс сонгогдсон улсын их хурал мөн ш дээ АРД ТҮМЭН БУРУУТАЙ ЮУ улсын их хурлын гишүүдийн халдашгүй дархан эрхгүй болго 800 хүний гарын үсгээр орсон бол тэр гарын үсгийн тоогоор буцааж огцруул хөө ардын хянан шалгахын тогтоол гарга ардын хянан шалгах хороо улс төрийн товчооны гишүүн лувсан равдан хоёр авгайтай хоёр байртай гээд арга хэмжээнд орж байсан ардын эрхт төр хэрэгтэй баг сумаас аймгаас ферм тасаг хорин хорооноос дүүргийн иргэдийн хурлуудыг хийсээр байгаад тодрон 76 гишүүн гарч ирнэ энэ шинэ гарч ирсэн муу гишүүнийг ардын хянан шалгах хороо шалгаад огцруулна
хуулийг шүүхийг прокурорыг авилгатай тэмцэх газрыг чинь их хурал гэсэн хууль тогтох байгуулага хуулиа гаргаад дэлбэлж буталж чадна бүгдийг хөөгөөд гөргөж ч чадна ерөнхийлөгч зарлиг гаргаад еранхий сайд тогтоол захирамж гаргаад юуг ч дийлэхгүй УЛСЫН ИХ ХУРАЛЫН ТОГТООЛ ДИЙЛНЭ энэ ард түмнээс сонгогдсон улсын их хурал мөн ш дээ АРД ТҮМЭН БУРУУТАЙ ЮУ улсын их хурлын гишүүдийн халдашгүй дархан эрхгүй болго 800 хүний гарын үсгээр орсон бол тэр гарын үсгийн тоогоор буцааж огцруул хөө ардын хянан шалгахын тогтоол гарга ардын хянан шалгах хороо улс төрийн товчооны гишүүн лувсан равдан хоёр авгайтай хоёр байртай гээд арга хэмжээнд орж байсан ардын эрхт төр хэрэгтэй баг сумаас аймгаас ферм тасаг хорин хорооноос дүүргийн иргэдийн хурлуудыг хийсээр байгаад тодрон 76 гишүүн гарч ирнэ энэ шинэ гарч ирсэн муу гишүүнийг ардын хянан шалгах хороо шалгаад огцруулна
Маш зөв үнэн. Бид анхны өмч хувьчлалаар хүн БҮРТ тэр үед 10000 төгрөгийн цэнхэр ягаан тасалбар гэгч цаас өгөөд тэр нь ямар ч өмч хувьчлал гүй хоцорсон.Тэр цэнхэр ягаануудын өнөөдрийн үнэ цэнэ огтхон байхгүй болсон.
Маш зөв үнэн. Бид анхны өмч хувьчлалаар хүн БҮРТ тэр үед 10000 төгрөгийн цэнхэр ягаан тасалбар гэгч цаас өгөөд тэр нь ямар ч өмч хувьчлал гүй хоцорсон.Тэр цэнхэр ягаануудын өнөөдрийн үнэ цэнэ огтхон байхгүй болсон.
Маш зөв үнэн. Бид анхны өмч хувьчлалаар хүн БҮРТ тэр үед 10000 төгрөгийн цэнхэр ягаан тасалбар гэгч цаас өгөөд тэр нь ямар ч өмч хувьчлал гүй хоцорсон.Тэр цэнхэр ягаануудын өнөөдрийн үнэ цэнэ огтхон байхгүй болсон.
Маш зөв үнэн. Бид анхны өмч хувьчлалаар хүн БҮРТ тэр үед 10000 төгрөгийн цэнхэр ягаан тасалбар гэгч цаас өгөөд тэр нь ямар ч өмч хувьчлал гүй хоцорсон.Тэр цэнхэр ягаануудын өнөөдрийн үнэ цэнэ огтхон байхгүй болсон.
1992 оны үндсэн хуулийн бузар булхайг Баярхүү та илчилсэд баяр хүргийяа. тэр хуулийг хүчингүй болгох шаардлагтай.
Mongolchuud bosoh,tur zasgaa tseverleh tsag bol bolson. 30 shaham jil Mongol turiig gutaaj hulgainaas oor yum hiigeegui hulgaichdad hariutslaga huleelgeh ni zov. Harin hel amaa ololtsoj chaddagguia bid dangaaraa chadah bolov uu? 1921 onii huvisgaluug orosuud hiij ugsen bol 1998 ond Americ, Khyatad hamtarch Orosso salgaj ugsen. Oorsdee ene hulgaichdaa zailuulbal anhnii tom gaviyaa bolno. Chadah bolov uu? Ene Balhaa gegch etgeed shig mushgin guivuulaad, tal talaas ni zulgaagaad bval butelguitne, Ug ni Ongiin goliin Munkhbayar, Dayaaar Mongol Erdenebayar, Jagar geed eh oronchoor tanigdsan humuus, setguulch Gantulga mtt tuushtai humuus orj8 Bayamagnai geh tulhtai general hun terguulj bgaa ni naidvar toruulne, Harin ar tald ni AN, MAN-d une tsenegui bolj , huuchin hulgaigaa argalghiig hicheesen ch yumuu, esvel gantsaardsan yeronyiilegch Battulga met ni bitgii baigaasai, tiim etgeeded buu ashiuluulaasai gej zalbirnam. Amjilt husiye. Mongolchuud negdegtun.
Mongolchuud bosoh,tur zasgaa tseverleh tsag bol bolson. 30 shaham jil Mongol turiig gutaaj hulgainaas oor yum hiigeegui hulgaichdad hariutslaga huleelgeh ni zov. Harin hel amaa ololtsoj chaddagguia bid dangaaraa chadah bolov uu? 1921 onii huvisgaluug orosuud hiij ugsen bol 1998 ond Americ, Khyatad hamtarch Orosso salgaj ugsen. Oorsdee ene hulgaichdaa zailuulbal anhnii tom gaviyaa bolno. Chadah bolov uu? Ene Balhaa gegch etgeed shig mushgin guivuulaad, tal talaas ni zulgaagaad bval butelguitne, Ug ni Ongiin goliin Munkhbayar, Dayaaar Mongol Erdenebayar, Jagar geed eh oronchoor tanigdsan humuus, setguulch Gantulga mtt tuushtai humuus orj8 Bayamagnai geh tulhtai general hun terguulj bgaa ni naidvar toruulne, Harin ar tald ni AN, MAN-d une tsenegui bolj , huuchin hulgaigaa argalghiig hicheesen ch yumuu, esvel gantsaardsan yeronyiilegch Battulga met ni bitgii baigaasai, tiim etgeeded buu ashiuluulaasai gej zalbirnam. Amjilt husiye. Mongolchuud negdegtun.
Mongolchuud bosoh,tur zasgaa tseverleh tsag bol bolson. 30 shaham jil Mongol turiig gutaaj hulgainaas oor yum hiigeegui hulgaichdad hariutslaga huleelgeh ni zov. Harin hel amaa ololtsoj chaddagguia bid dangaaraa chadah bolov uu? 1921 onii huvisgaluug orosuud hiij ugsen bol 1998 ond Americ, Khyatad hamtarch Orosso salgaj ugsen. Oorsdee ene hulgaichdaa zailuulbal anhnii tom gaviyaa bolno. Chadah bolov uu? Ene Balhaa gegch etgeed shig mushgin guivuulaad, tal talaas ni zulgaagaad bval butelguitne, Ug ni Ongiin goliin Munkhbayar, Dayaaar Mongol Erdenebayar, Jagar geed eh oronchoor tanigdsan humuus, setguulch Gantulga mtt tuushtai humuus orj8 Bayamagnai geh tulhtai general hun terguulj bgaa ni naidvar toruulne, Harin ar tald ni AN, MAN-d une tsenegui bolj , huuchin hulgaigaa argalghiig hicheesen ch yumuu, esvel gantsaardsan yeronyiilegch Battulga met ni bitgii baigaasai, tiim etgeeded buu ashiuluulaasai gej zalbirnam. Amjilt husiye. Mongolchuud negdegtun.
Mongolchuud bosoh,tur zasgaa tseverleh tsag bol bolson. 30 shaham jil Mongol turiig gutaaj hulgainaas oor yum hiigeegui hulgaichdad hariutslaga huleelgeh ni zov. Harin hel amaa ololtsoj chaddagguia bid dangaaraa chadah bolov uu? 1921 onii huvisgaluug orosuud hiij ugsen bol 1998 ond Americ, Khyatad hamtarch Orosso salgaj ugsen. Oorsdee ene hulgaichdaa zailuulbal anhnii tom gaviyaa bolno. Chadah bolov uu? Ene Balhaa gegch etgeed shig mushgin guivuulaad, tal talaas ni zulgaagaad bval butelguitne, Ug ni Ongiin goliin Munkhbayar, Dayaaar Mongol Erdenebayar, Jagar geed eh oronchoor tanigdsan humuus, setguulch Gantulga mtt tuushtai humuus orj8 Bayamagnai geh tulhtai general hun terguulj bgaa ni naidvar toruulne, Harin ar tald ni AN, MAN-d une tsenegui bolj , huuchin hulgaigaa argalghiig hicheesen ch yumuu, esvel gantsaardsan yeronyiilegch Battulga met ni bitgii baigaasai, tiim etgeeded buu ashiuluulaasai gej zalbirnam. Amjilt husiye. Mongolchuud negdegtun.
Mongolchuud bosoh,tur zasgaa tseverleh tsag bol bolson. 30 shaham jil Mongol turiig gutaaj hulgainaas oor yum hiigeegui hulgaichdad hariutslaga huleelgeh ni zov. Harin hel amaa ololtsoj chaddagguia bid dangaaraa chadah bolov uu? 1921 onii huvisgaluug orosuud hiij ugsen bol 1998 ond Americ, Khyatad hamtarch Orosso salgaj ugsen. Oorsdee ene hulgaichdaa zailuulbal anhnii tom gaviyaa bolno. Chadah bolov uu? Ene Balhaa gegch etgeed shig mushgin guivuulaad, tal talaas ni zulgaagaad bval butelguitne, Ug ni Ongiin goliin Munkhbayar, Dayaaar Mongol Erdenebayar, Jagar geed eh oronchoor tanigdsan humuus, setguulch Gantulga mtt tuushtai humuus orj8 Bayamagnai geh tulhtai general hun terguulj bgaa ni naidvar toruulne, Harin ar tald ni AN, MAN-d une tsenegui bolj , huuchin hulgaigaa argalghiig hicheesen ch yumuu, esvel gantsaardsan yeronyiilegch Battulga met ni bitgii baigaasai, tiim etgeeded buu ashiuluulaasai gej zalbirnam. Amjilt husiye. Mongolchuud negdegtun.
Mongolchuud bosoh,tur zasgaa tseverleh tsag bol bolson. 30 shaham jil Mongol turiig gutaaj hulgainaas oor yum hiigeegui hulgaichdad hariutslaga huleelgeh ni zov. Harin hel amaa ololtsoj chaddagguia bid dangaaraa chadah bolov uu? 1921 onii huvisgaluug orosuud hiij ugsen bol 1998 ond Americ, Khyatad hamtarch Orosso salgaj ugsen. Oorsdee ene hulgaichdaa zailuulbal anhnii tom gaviyaa bolno. Chadah bolov uu? Ene Balhaa gegch etgeed shig mushgin guivuulaad, tal talaas ni zulgaagaad bval butelguitne, Ug ni Ongiin goliin Munkhbayar, Dayaaar Mongol Erdenebayar, Jagar geed eh oronchoor tanigdsan humuus, setguulch Gantulga mtt tuushtai humuus orj8 Bayamagnai geh tulhtai general hun terguulj bgaa ni naidvar toruulne, Harin ar tald ni AN, MAN-d une tsenegui bolj , huuchin hulgaigaa argalghiig hicheesen ch yumuu, esvel gantsaardsan yeronyiilegch Battulga met ni bitgii baigaasai, tiim etgeeded buu ashiuluulaasai gej zalbirnam. Amjilt husiye. Mongolchuud negdegtun.
Mongolchuud bosoh,tur zasgaa tseverleh tsag bol bolson. 30 shaham jil Mongol turiig gutaaj hulgainaas oor yum hiigeegui hulgaichdad hariutslaga huleelgeh ni zov. Harin hel amaa ololtsoj chaddagguia bid dangaaraa chadah bolov uu? 1921 onii huvisgaluug orosuud hiij ugsen bol 1998 ond Americ, Khyatad hamtarch Orosso salgaj ugsen. Oorsdee ene hulgaichdaa zailuulbal anhnii tom gaviyaa bolno. Chadah bolov uu? Ene Balhaa gegch etgeed shig mushgin guivuulaad, tal talaas ni zulgaagaad bval butelguitne, Ug ni Ongiin goliin Munkhbayar, Dayaaar Mongol Erdenebayar, Jagar geed eh oronchoor tanigdsan humuus, setguulch Gantulga mtt tuushtai humuus orj8 Bayamagnai geh tulhtai general hun terguulj bgaa ni naidvar toruulne, Harin ar tald ni AN, MAN-d une tsenegui bolj , huuchin hulgaigaa argalghiig hicheesen ch yumuu, esvel gantsaardsan yeronyiilegch Battulga met ni bitgii baigaasai, tiim etgeeded buu ashiuluulaasai gej zalbirnam. Amjilt husiye. Mongolchuud negdegtun.
Mongolchuud bosoh,tur zasgaa tseverleh tsag bol bolson. 30 shaham jil Mongol turiig gutaaj hulgainaas oor yum hiigeegui hulgaichdad hariutslaga huleelgeh ni zov. Harin hel amaa ololtsoj chaddagguia bid dangaaraa chadah bolov uu? 1921 onii huvisgaluug orosuud hiij ugsen bol 1998 ond Americ, Khyatad hamtarch Orosso salgaj ugsen. Oorsdee ene hulgaichdaa zailuulbal anhnii tom gaviyaa bolno. Chadah bolov uu? Ene Balhaa gegch etgeed shig mushgin guivuulaad, tal talaas ni zulgaagaad bval butelguitne, Ug ni Ongiin goliin Munkhbayar, Dayaaar Mongol Erdenebayar, Jagar geed eh oronchoor tanigdsan humuus, setguulch Gantulga mtt tuushtai humuus orj8 Bayamagnai geh tulhtai general hun terguulj bgaa ni naidvar toruulne, Harin ar tald ni AN, MAN-d une tsenegui bolj , huuchin hulgaigaa argalghiig hicheesen ch yumuu, esvel gantsaardsan yeronyiilegch Battulga met ni bitgii baigaasai, tiim etgeeded buu ashiuluulaasai gej zalbirnam. Amjilt husiye. Mongolchuud negdegtun.
Mongolchuud bosoh,tur zasgaa tseverleh tsag bol bolson. 30 shaham jil Mongol turiig gutaaj hulgainaas oor yum hiigeegui hulgaichdad hariutslaga huleelgeh ni zov. Harin hel amaa ololtsoj chaddagguia bid dangaaraa chadah bolov uu? 1921 onii huvisgaluug orosuud hiij ugsen bol 1998 ond Americ, Khyatad hamtarch Orosso salgaj ugsen. Oorsdee ene hulgaichdaa zailuulbal anhnii tom gaviyaa bolno. Chadah bolov uu? Ene Balhaa gegch etgeed shig mushgin guivuulaad, tal talaas ni zulgaagaad bval butelguitne, Ug ni Ongiin goliin Munkhbayar, Dayaaar Mongol Erdenebayar, Jagar geed eh oronchoor tanigdsan humuus, setguulch Gantulga mtt tuushtai humuus orj8 Bayamagnai geh tulhtai general hun terguulj bgaa ni naidvar toruulne, Harin ar tald ni AN, MAN-d une tsenegui bolj , huuchin hulgaigaa argalghiig hicheesen ch yumuu, esvel gantsaardsan yeronyiilegch Battulga met ni bitgii baigaasai, tiim etgeeded buu ashiuluulaasai gej zalbirnam. Amjilt husiye. Mongolchuud negdegtun.
Mongolchuud bosoh,tur zasgaa tseverleh tsag bol bolson. 30 shaham jil Mongol turiig gutaaj hulgainaas oor yum hiigeegui hulgaichdad hariutslaga huleelgeh ni zov. Harin hel amaa ololtsoj chaddagguia bid dangaaraa chadah bolov uu? 1921 onii huvisgaluug orosuud hiij ugsen bol 1998 ond Americ, Khyatad hamtarch Orosso salgaj ugsen. Oorsdee ene hulgaichdaa zailuulbal anhnii tom gaviyaa bolno. Chadah bolov uu? Ene Balhaa gegch etgeed shig mushgin guivuulaad, tal talaas ni zulgaagaad bval butelguitne, Ug ni Ongiin goliin Munkhbayar, Dayaaar Mongol Erdenebayar, Jagar geed eh oronchoor tanigdsan humuus, setguulch Gantulga mtt tuushtai humuus orj8 Bayamagnai geh tulhtai general hun terguulj bgaa ni naidvar toruulne, Harin ar tald ni AN, MAN-d une tsenegui bolj , huuchin hulgaigaa argalghiig hicheesen ch yumuu, esvel gantsaardsan yeronyiilegch Battulga met ni bitgii baigaasai, tiim etgeeded buu ashiuluulaasai gej zalbirnam. Amjilt husiye. Mongolchuud negdegtun.
Mongolchuud bosoh,tur zasgaa tseverleh tsag bol bolson. 30 shaham jil Mongol turiig gutaaj hulgainaas oor yum hiigeegui hulgaichdad hariutslaga huleelgeh ni zov. Harin hel amaa ololtsoj chaddagguia bid dangaaraa chadah bolov uu? 1921 onii huvisgaluug orosuud hiij ugsen bol 1998 ond Americ, Khyatad hamtarch Orosso salgaj ugsen. Oorsdee ene hulgaichdaa zailuulbal anhnii tom gaviyaa bolno. Chadah bolov uu? Ene Balhaa gegch etgeed shig mushgin guivuulaad, tal talaas ni zulgaagaad bval butelguitne, Ug ni Ongiin goliin Munkhbayar, Dayaaar Mongol Erdenebayar, Jagar geed eh oronchoor tanigdsan humuus, setguulch Gantulga mtt tuushtai humuus orj8 Bayamagnai geh tulhtai general hun terguulj bgaa ni naidvar toruulne, Harin ar tald ni AN, MAN-d une tsenegui bolj , huuchin hulgaigaa argalghiig hicheesen ch yumuu, esvel gantsaardsan yeronyiilegch Battulga met ni bitgii baigaasai, tiim etgeeded buu ashiuluulaasai gej zalbirnam. Amjilt husiye. Mongolchuud negdegtun.
Mongolchuud bosoh,tur zasgaa tseverleh tsag bol bolson. 30 shaham jil Mongol turiig gutaaj hulgainaas oor yum hiigeegui hulgaichdad hariutslaga huleelgeh ni zov. Harin hel amaa ololtsoj chaddagguia bid dangaaraa chadah bolov uu? 1921 onii huvisgaluug orosuud hiij ugsen bol 1998 ond Americ, Khyatad hamtarch Orosso salgaj ugsen. Oorsdee ene hulgaichdaa zailuulbal anhnii tom gaviyaa bolno. Chadah bolov uu? Ene Balhaa gegch etgeed shig mushgin guivuulaad, tal talaas ni zulgaagaad bval butelguitne, Ug ni Ongiin goliin Munkhbayar, Dayaaar Mongol Erdenebayar, Jagar geed eh oronchoor tanigdsan humuus, setguulch Gantulga mtt tuushtai humuus orj8 Bayamagnai geh tulhtai general hun terguulj bgaa ni naidvar toruulne, Harin ar tald ni AN, MAN-d une tsenegui bolj , huuchin hulgaigaa argalghiig hicheesen ch yumuu, esvel gantsaardsan yeronyiilegch Battulga met ni bitgii baigaasai, tiim etgeeded buu ashiuluulaasai gej zalbirnam. Amjilt husiye. Mongolchuud negdegtun.
Mongolchuud bosoh,tur zasgaa tseverleh tsag bol bolson. 30 shaham jil Mongol turiig gutaaj hulgainaas oor yum hiigeegui hulgaichdad hariutslaga huleelgeh ni zov. Harin hel amaa ololtsoj chaddagguia bid dangaaraa chadah bolov uu? 1921 onii huvisgaluug orosuud hiij ugsen bol 1998 ond Americ, Khyatad hamtarch Orosso salgaj ugsen. Oorsdee ene hulgaichdaa zailuulbal anhnii tom gaviyaa bolno. Chadah bolov uu? Ene Balhaa gegch etgeed shig mushgin guivuulaad, tal talaas ni zulgaagaad bval butelguitne, Ug ni Ongiin goliin Munkhbayar, Dayaaar Mongol Erdenebayar, Jagar geed eh oronchoor tanigdsan humuus, setguulch Gantulga mtt tuushtai humuus orj8 Bayamagnai geh tulhtai general hun terguulj bgaa ni naidvar toruulne, Harin ar tald ni AN, MAN-d une tsenegui bolj , huuchin hulgaigaa argalghiig hicheesen ch yumuu, esvel gantsaardsan yeronyiilegch Battulga met ni bitgii baigaasai, tiim etgeeded buu ashiuluulaasai gej zalbirnam. Amjilt husiye. Mongolchuud negdegtun.
Mongolchuud bosoh,tur zasgaa tseverleh tsag bol bolson. 30 shaham jil Mongol turiig gutaaj hulgainaas oor yum hiigeegui hulgaichdad hariutslaga huleelgeh ni zov. Harin hel amaa ololtsoj chaddagguia bid dangaaraa chadah bolov uu? 1921 onii huvisgaluug orosuud hiij ugsen bol 1998 ond Americ, Khyatad hamtarch Orosso salgaj ugsen. Oorsdee ene hulgaichdaa zailuulbal anhnii tom gaviyaa bolno. Chadah bolov uu? Ene Balhaa gegch etgeed shig mushgin guivuulaad, tal talaas ni zulgaagaad bval butelguitne, Ug ni Ongiin goliin Munkhbayar, Dayaaar Mongol Erdenebayar, Jagar geed eh oronchoor tanigdsan humuus, setguulch Gantulga mtt tuushtai humuus orj8 Bayamagnai geh tulhtai general hun terguulj bgaa ni naidvar toruulne, Harin ar tald ni AN, MAN-d une tsenegui bolj , huuchin hulgaigaa argalghiig hicheesen ch yumuu, esvel gantsaardsan yeronyiilegch Battulga met ni bitgii baigaasai, tiim etgeeded buu ashiuluulaasai gej zalbirnam. Amjilt husiye. Mongolchuud negdegtun.
Mongolchuud bosoh,tur zasgaa tseverleh tsag bol bolson. 30 shaham jil Mongol turiig gutaaj hulgainaas oor yum hiigeegui hulgaichdad hariutslaga huleelgeh ni zov. Harin hel amaa ololtsoj chaddagguia bid dangaaraa chadah bolov uu? 1921 onii huvisgaluug orosuud hiij ugsen bol 1998 ond Americ, Khyatad hamtarch Orosso salgaj ugsen. Oorsdee ene hulgaichdaa zailuulbal anhnii tom gaviyaa bolno. Chadah bolov uu? Ene Balhaa gegch etgeed shig mushgin guivuulaad, tal talaas ni zulgaagaad bval butelguitne, Ug ni Ongiin goliin Munkhbayar, Dayaaar Mongol Erdenebayar, Jagar geed eh oronchoor tanigdsan humuus, setguulch Gantulga mtt tuushtai humuus orj8 Bayamagnai geh tulhtai general hun terguulj bgaa ni naidvar toruulne, Harin ar tald ni AN, MAN-d une tsenegui bolj , huuchin hulgaigaa argalghiig hicheesen ch yumuu, esvel gantsaardsan yeronyiilegch Battulga met ni bitgii baigaasai, tiim etgeeded buu ashiuluulaasai gej zalbirnam. Amjilt husiye. Mongolchuud negdegtun.
Mongolchuud bosoh,tur zasgaa tseverleh tsag bol bolson. 30 shaham jil Mongol turiig gutaaj hulgainaas oor yum hiigeegui hulgaichdad hariutslaga huleelgeh ni zov. Harin hel amaa ololtsoj chaddagguia bid dangaaraa chadah bolov uu? 1921 onii huvisgaluug orosuud hiij ugsen bol 1998 ond Americ, Khyatad hamtarch Orosso salgaj ugsen. Oorsdee ene hulgaichdaa zailuulbal anhnii tom gaviyaa bolno. Chadah bolov uu? Ene Balhaa gegch etgeed shig mushgin guivuulaad, tal talaas ni zulgaagaad bval butelguitne, Ug ni Ongiin goliin Munkhbayar, Dayaaar Mongol Erdenebayar, Jagar geed eh oronchoor tanigdsan humuus, setguulch Gantulga mtt tuushtai humuus orj8 Bayamagnai geh tulhtai general hun terguulj bgaa ni naidvar toruulne, Harin ar tald ni AN, MAN-d une tsenegui bolj , huuchin hulgaigaa argalghiig hicheesen ch yumuu, esvel gantsaardsan yeronyiilegch Battulga met ni bitgii baigaasai, tiim etgeeded buu ashiuluulaasai gej zalbirnam. Amjilt husiye. Mongolchuud negdegtun.
Энэ нөхөрийн амнаас ганц болж бүтэх үг сонсож үзсэнгүй Соц нийгмийн үед бол тэрс үзэлтэн эсэргүү гэхээр хүн Орчин үед бол амаараа бүтээгч гэхүү дээ