sonin.mn
Сэтгэгдэл (183)

Аливаа хямралын дунд маш том боломж нуугдаж байдаг.


- Альберт Эйнштейн


Засгийн газрын тэргүүн “Монгол Улсын Ерөнхий сайдад итгэл хүлээлгэх тухай” тогтоолын төслийг УИХ-аар хэлэлцүүлэхээр хүргүүлжээ. Засгийн газрын үйл ажиллагааны хөтөлбөрт туссан Үндэсний баялгийн сан, хөгжлийн 14 мега төсөл, эрчим хүчний салбарын реформ, бүсчилсэн хөгжил зэрэг том зорилтуудыг үр дүнтэй, тогтвортой хэрэгжүүлэхэд хамтын хариуцлагын зарчим нэн чухал хэмээн Засгийн газраас өргөн барьсан тогтоолын төсөлд онцолсон байгаа нь итгэл үзүүлэх эсэх асуудлыг тодотгож байгаа гол үндэслэл бололтой.


Талбай дээр хэсэг залуус “Огцрох амархан” гэсэн бичиг барин цуглах, нийгмийн сүлжээгээр сөрөг хүчний хуучирсан “одод” “Зайлаад өгөөч”, “Огцрооч ээ” хэмээн бачимдах зэргийг түр орхиод эрүүл ухаанаар тунгаан бодож, итгэл үзүүлэх эсэхийг дэнслэе. Жагсах, эсэргүүцэл үзүүлэх зэрэг нь ардчилсан нийгэмд байдаг л үзэгдэл бөгөөд хачирхаад, дагаад намираад байх шаардлагагүй үзэгдэл байдаг. БНСУ-ын Парламентийн ордны өмнө байнга л шахуу жагсаал, эсэргүүцлийн ажиллагаа явагдаж байдаг. Нийгэм нь ч улс төрчид нь ч эмзэглэлгүй хэвийн зүйл гэж хүлээж авдаг. Тийм учир хэдэн залуус үзэл бодлоо илэрхийлснийг нийгмийн асуудал гэж сүржигнэх нь илүүц юм. 


Юуны өмнө улс төрийн эр зоригоор эхлүүлсэн ажлыг дуусгах нь Загсийн газарт итгэл үзүүлэх том үндэслэл. Улс төрд манлайлал шийдвэрлэх үүрэгтэй байдаг бөгөөд 1990 оноос хойш ямар ч улс төрчийн зүрхлээгүй том шийдлийг Л.Оюун-Эрдэнэ манлайлан ажиллаж байгаа. Үндсэн хуулийн заалтын дагуу бүх нийтийн өмчлөлд байж, бүх нийтэд ашиг нь очиж байх ёстой байгалын баялгийг ард түмэнд хүртээмжтэй байлгах Үндэсний баялгийн сангийн хуулийг өөр хэн ч өмнө нь зүрхэлж барьж аваагүй юм. Хүртээмжгүй баялгийн хуваарилалт нь хүн амын гуравны нэг үгүйрэн хоосрох, нэн цөөнх нь хагартлаа баяжих - орлогын эрс ялгаатай байдлыг үүсгэгч, үндэсний эв нэгдлийг бусниулагч нь юм. Нийтийн баялгийг арга чарга хийн мэдээлэлд ойр, эрх мэдэлд нөлөөлөх боломжоо ашиглан хувьдаа авчихсан хэдхэн гэр бүл эзэмшиж, тэд баярхаж, сагаж, гайхуулдаг жишиг тогтоод байсныг эвдэхээр зориглосныхоо хувьд өнөөдөр Л.Оюун-Эрдэнэ олигархиудын зохион байгуулалттай дайралтад өртөж байгаа. Бизнес бүлэглэлд худалдагдсан цөөн улс төрчид элдэв өө сэв хайн, эздийнхээ бахыг хангахаар улайрч суугаа энэ үед нийт ард түмний эрх ашгийн төлөө Л.Оюун-Эрдэнэд итгэл өгөхөөс өөр арга байхгүй. Үгүй бол ард түмний олонхи үүр ядууралд живэн үлдэх болно. Үндсэн хуулийн заалтыг амьдралд хэрэгжүүлэх сүүлчийн боломжийн төлөө итгэл үзүүлэх ёстой. 


Дараа нь Засгийн газрын тогтвортой байдлын талаар эргэцүүлье. 1990 оноос хойш тоолбол Монгол улс 19 Засгийн газар сольжээ. Засгийн газрын насжилт дунджаар 1,3 жил байсан гэх гунигтай тоо гарна. 1990 онд ижил гараанаас гарсан хуучин социалист улсуудтай харьцуулбал Монгол улс байрнаасаа хөдлөөгүй шахам хоцрогдон туйлдсны нэг шалтгаан энэ! Хүн амын гуравны нэг нь ядуурлын шугамд амьдарч байгаа адагт үлдсэн цөөн улсын нэг болох Монгол улсын хөгжлөөс хойш чангаагч нь Засгийн газрын тогтворгүй байдал юм. Байнга солигддог, дагаад бодлого шийдвэр нь өөрчлөгддөг улсад хөрөнгө оруулах, тогтвортой харилцаа өрнүүлэх улс бараг олдохгүй байгаа учрыг эндээс хайхад олдно. Гадаадын хөрөнгө оруулалтын тухай хуулийг гэхэд л 11 жилд 12 удаа өөрчилжээ. Энэ бол хөрөнгө оруулалт үргэх үндсэн шалтгаан. Өнөөдөр баталснаа маргааш үгүйсгэдэг ийм улсад цагаа барах хүн ховор. Эрсдлээс ашиг унагаах сэтгэхүйтэй луйварчид л ийм газар шавдаг. 


Засгийн газар үйл ажиллагаагаа, мөрийн хөтөлбөрөө хэрэгжүүлэхэд сөрөг хүчин нь байнга тээг тавьж, улс төржүүлж унагааж, гацааж ирсэн гашуун түүх үе үеийн Ерөнхий сайд нарыг арга буюу стандарт бус Засгийн газар байгуулахад хүргэдэг. 1990 оноос хойшхи түүхэндээ П.Жасрайн, Н.Энхбаярын, Л.Оюун-Эрдэнийн Засгийн газрууд 4 жил тогтвортой ажиллаж үзжээ. Үр дүнд нь шилжилтийн үеийн хүндрэлийг гарз багатай давсан, гадаад өрийг эрсдэл багатай шийдвэрлэсэн, цар тахалыг хохирол багатай давж, Үндэсний баялгийн сангийн хуулийг батлуулж, улс төрчдийн хууль бусаар олсон орлогыг хураах санаачлагаа дэмжүүлэхээр өргөн барьсан. Улс төрийн асар их эрсдэлтэй алхмуудыг амьдралд хэрэгжүүлэхэд Засгийн газрын тогтвортой байдал юунаас ч чухал байдаг. Ийм үед эв нэгдэл, хамтын хүчин чармайлт хэзээ хэзээнээс чухал байдаг. 


Дэлхийн эдийн засаг, хөрш улсуудын эдийн засаг эрсдэлт үетэй нүүр тулах нь тодорхой болсон цаг үе тулж ирлээ. Шинжээчид ХХ зууны эхээр болсон Их хямрал давтагдах эрсдэл үүссэн болохыг анхааруулж байгаа. Эдийн засгийн үзүүлэлтүүд биднээс шалтгаалахгүйгээр уруудна. Дэлхий нийтээрээ том сорилттой тулгарна. Энэ бол итгэл үзүүлэхээс өөр аргагүй болгож байгаа том эрсдэл мөн. Айсуй хямралыг гарз хохирол багатай давахын тул Засгийн газар тогтвортой, Их хурал, улс төрийн намууд эв нэгдэлтэй байх ёстой. Үгүй бол өөр хоорондын хэрүүлд бүх цаг, хүчээ барж, дааж давшгүй их гарз хохирлыг амсах болно. 


Хямралыг давдаг шалгарсан арга бол ажлын фронт бий болгох байдаг. Америкийн Ерөнхийлөгч Херберт Хүүвер Их хямралыг давахын тул ажлын том фронт нээхээр шийджээ. Ингээд 1930 онд шинэ бүтээн байгуулалтын төслүүдэд 1.8 тэрбум доллар зарцуулах амлалт өгснөөр хувийн хэвшлийн ажил эрхлэлтийг эрс идэвхжүүлсэн байна. Ерөнхийлөгч Х.Хүүвэр холбооны яамдад барилгын төслүүдэд хөрөнгө оруулахыг тушааж, мужийн Захирагч нараас олон нийтийг хамарсан том төслүүдийг дэмжихийг уриалжээ. Хүмүүсээ ажилтай орлоготой байлгаж, дэд бүтцийн болон суурь асуудлаа дашрамд шийдвэрлэх нь цор ганц гарц, аврал бөгөөд үүнийг Засгийн газрын хэрэгжүүлэх 14 мега төсөл шийдэх нь дамжиггүй. Энэ бол Л.Оюун-Эрдэнэд итгэл үзүүлэх хамгийн том үндэслэл мөн. Нийтээрээ хамтарч, эвсэж байж айсуй хямралаас хохирол багатай, хожоотой гарах. 


Товчхондоо жижиг асуудал, том эрсдлийг дэнсэлж үзэхээр ИТГЭЛ ҮЗҮҮЛЭХ нь жин дарж байна. Л.Оюун-Эрдэнэд итгэл үзүүлэхгүй бол айсуй хямралын хөлд монгол улс хүндээр өртөж, дагаад улс төр тогтворгүйтэн, орлогын тэгш бус байдалд бухимдсан олон эрс тэмцэлд босож, үндэстний зовлон ужиграх бодит аюул тулж иржээ. 


Улсын Их хурлын гишүүд эрх биш ард түмний төлөөлөл болохын хувьд үүнийг тунгаах биз ээ. 



Э.Мягмар