Өнгөрсөн намар, есдүгээр сарын эхээр НҮБ-ын хараат бус шинжээч Хуан Бохославски Монголд ирж арваад хоног ажиллаад буцсан талаар “Зууны мэдээ” сонин мэдээлсэн. Тэрээр Оюутолгойн талаар хоёр ч ноцтой дүгнэлтийг хийжээ. Усны талаар өгсөн дүгнэлт, зөвлөмжийг бид өмнө нь хүргэсэн. Тэгвэл энэ удаа 2009 онд Монгол Улсын Засгийн газар, “Рио Тинто” компани хооронд байгуулсан Хөрөнгө оруулалтын гэрээний талаар хэрхэн дүгнэж, зөвлөснийг хүргэе.
НҮБ-ын хараат бус шинжээч Хуан Бохославски “…Оюутолгойн уурхайг хөгжүүлэх талаар 2009 онд Монгол Улсын Засгийн газар “Рио Тинто”-той байгуулсан Хөрөнгө оруулалтын гэрээ нь тус улсын татварын нөхцөл байдалд мэдэгдэхүйц үр дагавартай гэрээ юм. Тухайлбал, уг гэрээний татварын тогтвортой байдлын тухай заалт нь 30 жил хүчинтэй буюу энэ гэрээгээр тохирсон татварын хувь хэмжээ гурван аравны туршид мөрдөгдөхөөр заагджээ. Цаашилбал, гэнэтийн ашиг болон ер бусын ашигт татвар ногдуулах эсэх асуудлаар санал зөрөлдөөнтэй байна.
Миний хувьд, татварын тогтвортой байдлын тухай энэхүү заалтыг наад зах нь хоёр өөр өнцгөөс авч үзэж байна.
Нэгдүгээрт, энэхүү уул уурхайн төслийн гол зорилгуудын нэг нь хүртээмжтэй өсөлтийг хангах явдал гэдэг талаас нь авч үзвэл, Монгол Улсын байгалийн баялгийг ашиглан үйлдвэрлэл явуулж олсон ашгийг зуун хувь хувийн хэвшлийн мэдэлд өгнө гэдэг нь нийгмийн болон улс төрийн талаасаа зөв зүйтэй гэж үзэхэд буюу нотлоход хэцүү юм. Хоёрдугаарт, Олон улсын хууль эрх зүйн талаас нь авч үзвэл тогтвортой байдлын тухай заалтыг гэрээнд оруулж байх үед тодорхой хэмжээний ашгийг урьдчилан тооцоолоогүй байсан. Нөхцөл байдал үндсээрээ өөрчлөгдөх буюу компанид гэнэт их ашиг орж ирэх мэтийн нөхцөлд Монгол Улс, хөрөнгө оруулагч хоорондоо уг ашгийн хуваарилалтын талаар хэлэлцэж болох юм.
Энэхүү санал зөрөлдөөнтэй асуудлыг шийдвэрлэх нэгэн арга зам нь гэрээг дахин авч үзэж хэлцэл хийх замаар зах зээлийн үнэд суурилсан хөвөгч роялти хэрэглэх хувилбарыг сонгох хувилбар байж болох юм. Уг системийг Монголд үйл ажиллагаа явуулдаг хэд хэдэн уул уурхайн бизнес амжилттай хэрэгжүүлж байна. Хөгжил гэдэг нь зөвхөн эдийн засгийн өсөлтийн үр шимийг хуваалцах тухай бус нийгэмд учруулсан хор хохирлын хариуцлагыг ч нэгэн адил хуваалцах тухай гэдгийг мартах ёсгүй” гэжээ.
Тодруулбал, хараат бус шинжээч Хуан Бохославски “…Уул уурхайн салбарт хэрэглэж буй татварын тогтвортой байдлын тухай заалт ёсоор Монголын байгалийн баялгийг ашиглан олж авсан гэнэтийн ашгийг бүгдийг нь хувийн салбар завшихыг зөвшөөрч болохгүй. Түүхий эдийн зах зээлийн үнийн өөрчлөлтийг даган тэр хэмээр өөрчлөгдөж байдаг хөвөгч роялти системийг ашиглах асуудлыг харгалзан үзэх нь зүйтэй” хэмээн бидэнд зөвлөжээ.
Тэрээр Монголд ирж ажилласан энэхүү албан айлчлалынхаа тухай иж бүрэн тайланг 2020 оны гуравдугаар сард НҮБ-ын Хүний эрхийн комисст хүлээлгэж өгөх юм байна.
Б.Дамдин
Эх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин
Сэтгэгдэл0
Манай " саарал " халзан ухна -ууд ийм нарийн ширийн юмыг яаж ойлгохов дээ ...
Oros xun vv. Surtal uxuulaga munhruulagiin shinjtei dugnelt ugchee.
Хуан Бохославски гэх энэ нөхөр эдийн засгийн тодорхой боловрсролтой, мэдлэгтэй байж магадгүй. Гэхдээ энд бичсэн санал дүгнэлтээс харахад ОюуТолгой мэтийн 30 жилийн турш бүтээн байгуулалтын ажил хийж 100 жилийн туш үйлддвэрлэх явуулах аварга том төслийн талаар бодиттой үнэлэлт дүгнэлт өгөх чадвар энэ хүнд алга. Үнэхээр болосвролын түвшин хүрэхгүй учраас хэлж ярьж байгаа зүйл нь туйлын гэнэн хангалтгүй байна. Овоо мэргэжлийн дүгнэлт гаргах болов уу гээд уншаад үзтэл үнэхээр ой гутлаа. Ийм чадваргүй хүнийг Монгол руу явуулах ч гэж дээ.
Наад толгой угаалтаа болио Эрдэнэтээс Эби болон МАНАНгийнхан хулгайлаагүй бол ОТ той ,толгойгүй Монгол болохоор байсан байна хулгайлсан мөнгөний хэмжээг нь тооцохоор,ОТ асар их нөөцийг зүгээр л хахууль авсан төрийн түшээдийн мөнгийг оруулж ирвэл тэр зээлсэн гэсэн мөнгийг нь дарчих байлгүй Ард түмэнд наалддаггүй наад уурхайгаа усаа ашиглуулж яадаг юм бүр хоривол таарна.Канадуудыг хөө 90 оод онд Оросоос салаад давснаас өөр юмгүй бид босоод л ирсэн, Угаасаа ядуу ард түмэн тэснэ харин хувь хүртэгч нар ах лүү эхнэр хүүхэд нууцууд нь баяжина
ОюуТолгой төслийн бүтээн байгуулалтын ажил нь 30 жил үргэлжилнэ. Ойролцоогоор 2040 оны үеэс үйлдвэрлэл жинхэнэ утгаар жигдрэн цэгцэрч эхлэнэ. Бүтээн байгуулалт бол үйлдвэрлэл биш. Энэ бол үйлдвэрлэл явуулахын өмнөх бэлтгэл ажил. Энэ бэлтгэл ажил саадгүй шуурхай явахын тулд хүлэмжийн вакуумжсан орчин бүрдүүлэх ёстой. Нэг ёсондоо эхийн хэвлий гэсэн үг. Эхийн хэвлийд 30 жил бойжсны дараа эхээс мэндэлж шинэ орчинд шинэ үйлдвэр болж төлөвшинө. Тэр цагт нь тухайн үеийн 2040 оны нөхцөлл байдалд тохируулан гэрээнд өөрчлөлт оруулах боломжтой. Энэ бол маш эрүүл саруул, ухаалаг тохиролцоо. Гэтэл ийм энгийн эгэл үнэнийг олж харах билгийн мэлмий энэ хүнд алга. Ийм оюуны хомдсолтой сохор хүнийг монголд зөвлөгөө өгүүлэхээр явуулсанд харамасж байна.
тэр үед бүх юм дууссан байна аа аа. гэж
Хаана ингэж шаөаөж сурсан ац вэээ чиии 30н жил баридаг уурхай гэж ккккк наад уурхай чинь ухаад зараад эхэлцэн магадгүй 2030онд түүж сорчилж ухаад гараад явна
Хаана ингэж шаөаөж сурсан ац вэээ чиии 30н жил баридаг уурхай гэж ккккк наад уурхай чинь ухаад зараад эхэлцэн магадгүй 2030онд түүж сорчилж ухаад гараад явна
Хаана ингэж шаөаөж сурсан ац вэээ чиии 30н жил баридаг уурхай гэж ккккк наад уурхай чинь ухаад зараад эхэлцэн магадгүй 2030онд түүж сорчилж ухаад гараад явна
Энэ хүний усны талаар гаргасан зөвлөмжийг уншаад л миний шууд ой гутсан. Амьдралаас тасархай мөрөөдлийн жагсаалт гэдэг шиг тийм хөөрхийлтэй дүгнэлт бичсэн байсан. Зүй нь бодит амьдралтай холбож ярих ёстой байсан. Жишээлбэл дэлхий даяар гүний уурхайнуудын усны хангамж хэрхэн шийдэгдэж байна, Дор хаяж 10 орны жишээ авах ёстой. Дэлхий нийтээр гүний уурхайнуудын усны хэрэглээний дундаж түвшин хэд байна, монголын нөхцөлд энэ нь хэд байна, дэлхийн дунджаас бага уу их үү? Усны хэрэглээ хэмнэх ямар технологиуд байна? Үнэ өртөг нь хэд байна? Монголд усны хэрэгээний өртөг зардал хэд байна? Гэх мэтчилэн бодит амьдрал, бодит үйлдвэрлэл, бодит технологиос урган гарсан бодит дүгнэлт гаргах ёстой. Ирээдүйн ямар нэгэн уран зөгнөл, ямар нэгэн хүсэл мөрөөдлийн тухай биш яг өнөөдрийн бодит амьдрал, өнөөдрийн бодит технологийн тухай ярих ёстой. Гэтэл ийм бодитой зүйлийн талаар ганц үг унагасангүй. Хэрвээ бодит үнэнийг үнэнээр нь яривал ОюуТолгой дээр ямар ч асуудал гарахгүй. Хамгийн шилдэг технологи
ОТ бөгс долоогч гадны гар хөлүүд усгүй бол чи яаж амьд явах юм
Таньд ажлын амжилт,эрүүл энхийг хүсье. Монголын ард түмнийг басамжлан доромжилж дорд үзэж байгаа тэдэнд ая тал засаж зулгуйдаж байгаа Олон улсын Авлигачид болон Монголын төрийн увайгү түшмэдийг үйл ажиллагааг үнэн мөнөөр нь харуулахыг чинь сэтгэлээсээ хүсэж байна.
Таньд ажлын амжилт,эрүүл энхийг хүсье. Монголын ард түмнийг басамжлан доромжилж дорд үзэж байгаа тэдэнд ая тал засаж зулгуйдаж байгаа Олон улсын Авлигачид болон Монголын төрийн увайгү түшмэдийг үйл ажиллагааг үнэн мөнөөр нь харуулахыг чинь сэтгэлээсээ хүсэж байна.
Таньд ажлын амжилт,эрүүл энхийг хүсье. Монголын ард түмнийг басамжлан доромжилж дорд үзэж байгаа тэдэнд ая тал засаж зулгуйдаж байгаа Олон улсын Авлигачид болон Монголын төрийн увайгү түшмэдийг үйл ажиллагааг үнэн мөнөөр нь харуулахыг чинь сэтгэлээсээ хүсэж байна.
Таньд ажлын амжилт,эрүүл энхийг хүсье. Монголын ард түмнийг басамжлан доромжилж дорд үзэж байгаа тэдэнд ая тал засаж зулгуйдаж байгаа Олон улсын Авлигачид болон Монголын төрийн увайгү түшмэдийг үйл ажиллагааг үнэн мөнөөр нь харуулахыг чинь сэтгэлээсээ хүсэж байна.
Таньд ажлын амжилт,эрүүл энхийг хүсье. Монголын ард түмнийг басамжлан доромжилж дорд үзэж байгаа тэдэнд ая тал засаж зулгуйдаж байгаа Олон улсын Авлигачид болон Монголын төрийн увайгү түшмэдийг үйл ажиллагааг үнэн мөнөөр нь харуулахыг чинь сэтгэлээсээ хүсэж байна.
Таньд ажлын амжилт,эрүүл энхийг хүсье. Монголын ард түмнийг басамжлан доромжилж дорд үзэж байгаа тэдэнд ая тал засаж зулгуйдаж байгаа Олон улсын Авлигачид болон Монголын төрийн увайгү түшмэдийг үйл ажиллагааг үнэн мөнөөр нь харуулахыг чинь сэтгэлээсээ хүсэж байна.
Таньд ажлын амжилт,эрүүл энхийг хүсье. Монголын ард түмнийг басамжлан доромжилж дорд үзэж байгаа тэдэнд ая тал засаж зулгуйдаж байгаа Олон улсын Авлигачид болон Монголын төрийн увайгү түшмэдийг үйл ажиллагааг үнэн мөнөөр нь харуулахыг чинь сэтгэлээсээ хүсэж байна.
Таньд ажлын амжилт,эрүүл энхийг хүсье. Монголын ард түмнийг басамжлан доромжилж дорд үзэж байгаа тэдэнд ая тал засаж зулгуйдаж байгаа Олон улсын Авлигачид болон Монголын төрийн увайгү түшмэдийг үйл ажиллагааг үнэн мөнөөр нь харуулахыг чинь сэтгэлээсээ хүсэж байна.
Таньд ажлын амжилт,эрүүл энхийг хүсье. Монголын ард түмнийг басамжлан доромжилж дорд үзэж байгаа тэдэнд ая тал засаж зулгуйдаж байгаа Олон улсын Авлигачид болон Монголын төрийн увайгү түшмэдийг үйл ажиллагааг үнэн мөнөөр нь харуулахыг чинь сэтгэлээсээ хүсэж байна.
Таньд ажлын амжилт,эрүүл энхийг хүсье. Монголын ард түмнийг басамжлан доромжилж дорд үзэж байгаа тэдэнд ая тал засаж зулгуйдаж байгаа Олон улсын Авлигачид болон Монголын төрийн увайгү түшмэдийг үйл ажиллагааг үнэн мөнөөр нь харуулахыг чинь сэтгэлээсээ хүсэж байна.
Таньд ажлын амжилт,эрүүл энхийг хүсье. Монголын ард түмнийг басамжлан доромжилж дорд үзэж байгаа тэдэнд ая тал засаж зулгуйдаж байгаа Олон улсын Авлигачид болон Монголын төрийн увайгү түшмэдийг үйл ажиллагааг үнэн мөнөөр нь харуулахыг чинь сэтгэлээсээ хүсэж байна.