Хөндсөн асуудал нь өнөөдөр маш чухал болсон учраас 2014.08.25-нд бичсэн өгүүллээ дахин нийтэлж байна.
Сүүлийн үед Монголчуудын баялгийн талаарх үзэл төөрөгдөлд оров. Төөрөгдөл юу байхав, бараг солиорлын хэмжээнд хүрэв. Энэ нь нэг талаас албаар, санаатайгаар ийм байдалд оруулсан, нөгөө талаас энэ талаарх дэлхий дахины хандлагын талаарх мэдээллийг бараг мэдэхгүй, сонирхохгүй болсонтой холбоотой. Сүүлийн үед дэлхий дахинаа ресурсын национализм ихээхэн дэлгэрэх болов. Энэ талаар өгүүлэх гэсэн юм. Дашрамд дурдахад энэ нэр томъёог орчуулахгүй байхаар шийдэв…
Баялагтаа юу, эзэндээ юу…
Баруунд даяаршлыг ойлгохдоо үндэсний төрийн тусгаар тогтнолын нэг хэсэг болсон түүхий эдийн худалдааг хянах зохицуулахтай холбон үздэг. Үүний хариуд дэлхий дахинаа байгалийн баялагтаа төрийн болон нийгмийн хяналтаа хүчтэй болгох гэсэн ресурсын национализмын үзэл баримтлал улам бүр тархаж байна.
Асуудал манай улс дан ганц баялагтай байгаадаа юм биш. Мөн олборлох, боловсруулах үйлдвэргүйдээ байгаа юм биш. Бас дэд бүтэцгүйдээ байгаа юм биш. Харин ямар технологи авах, өөрийн зах зээлийг юугаар дүүргэх вэ гэдгийг мэдэхгүй дээ байгаа юм. Өөрөөр хэлбэл баялгаа зарж олсон мөнгөөрөө юу хийхээ мэдэхгүйдээ байгаа юм. Манайд сүүлийн хэдэн жил эдийн засгийн талаар залхтлаа “онолдож” байгаа боловч дурдан буй асуудлыг нэг алхам ч урагшуулаагүйд бидний тэнэглэл оршино.
Эхлээд харахад эрдэс түүхий эдийн нөөц даяар өрсөлдөөнд маргаангүй давуу тал мэт санагдана. Гэхдээ энэ нь бүх тохиолдолд тохирохгүй. Монголын жишээгээр энэ нь нотлогдож байгаа. Хөгжиж буй олонхи орнуудын байгалийн элбэг дэлбэг баялаг нь эдийн засгийн өсөлтийн хурдац, амьдралын стандарттай голдуу сөрөг хамааралтай байдаг. Үүнийг маш олон эрдэмтэд хангалтай нотолсон. Түүнчлэн эдийн засгийн өсөлт, байгалийн баялгийн сөрөг хамаарлыг маш олон бүтээлд “баялгийн хараал” гэж дурддаг.
Гэхдээ “баялгийн хараалд” авталгүй тогтвортой, сайхан хөгжсөн Ботсван, Индонези, Норвеги, Австрали, Канад зэрэг орнууд бий. Нефтээр баян Норвеги гэхэд л Хүний хөгжлийн индексийг олон жил тэргүүлж байна. 30 жилийн өмнө томоохон нефть олборлогч Индонези, Нигери хоёр нэг хүнд ногдох ДНБ-ээрээ адилхан байсан бол одоо Нигери Индонезийн 30%-тай тэнцэх ДНБ үйлдвэрлэж байна. Ухаандаа Ботсван, Сьерра-Леон хоёр бас л адилхан “гуйлгачин” байсан. Гэтэл Ботсван нь суга хөгжөөд нөгөө Сьерра-Леон нь 1970 онд 1 хүнд 350 долларын ДНБ хийдэг байснаа 2000 онд 150 доллар болгож бууруулсан.
Ингэхлээр асуудал баялагтаа биш, баялгийг мэддэг эзэндээ байгаа нь илт байна. Тодорхой хэлбэл шал тэнэг санхүү, валют, эдийн засгийн бодлого, түүнийг гаргасан төртэй холбоотой байна. Монголоор бол төрд гарсан тэнэгүүдээс хаашаа ч зайлахгүй.
Ухаандаа Япон гэхэд 1960-аад онд хагас дамжуулагчийг аж үйлдвэрийн стратегийн салбар гэж зарлаад хэтийн төлөвлөгөө боловсруулсан. Тэгээд 1980 он гэхэд электроникийн аж үйлдвэр автомашины дараа орох Японы аж үйлдвэрийн хоёр дахь том салбар болж чадсан. Энэ талаар би “Хэтийн төлөвлөгөө гэж…”, “Толгой нэхэхийн учир” зэрэг олон өгүүлэлдээ тодорхой бичсэн. Даанч анхаардаг төр засаг Монголд байдаггүй юм…
Дэлхийн гангийн 40%-ийг үйлдвэрлэдэг Хятад гэхэд л төрийн компаниуддаа инновацийн технологи нэвтрүүлснээрээ шинэ хүчин чадал барихдаа гадаадын компаниудаас 40%-иар бага зардал гаргах болов. Гэтэл манайхан тэднийг “төрийн компанитай” гэж л шүүмжилдэг.
Мөн манайд банк заавал хувийнх байх ёстой гэсэн хачин онол дэвшүүлдэг. Бразилийн 100 банкны 30 нь, Мексикийн 28 банкны 8 нь улсынх байдаг. Ер нь ихэнхи улсуудад улсын банк байж “хамаг юмаа” мэдэж байдаг. Луйварчин О.Чулуунбатын “онол” бол ёстой бүтэхгүй. Тэр луйвар хийж байсан болохоос биш, монголын ирээдүйг хэзээ ч бодож байгаагүй.
Ресурсын национализмын дэлгэрэлт
Манайх гадаадын хөрөнгө оруулалтын ганцхан мөнгөний талыг хардаг болохоос технологи болон социал зэрэг бусад талыг огт анзаардаггүй. Энэ бол дээд зэргийн тэнэглэл, бас аюул юм.
Ресурсын национализм бол нэг талаас олон улсын эрх зүйн ойлголт, нөгөө талаас социал хийгээд суртахууны ойлголт юм.
Өөрөөр хэлбэл байгалийн баялгаа өөрөө мэдэж шийдэх улс гүрнүүдийн сонирхол эрс нэмэгдэж байна. Энэ нь байгалийн баялаг боловсруулах гадаадын компаниудын оролцоог хатуу хянах, энэ салбар дахь төрийн өмчийн оролцоог нэмэгдүүлэх, хэрэв нөөцийн боловсруулалт заасан хугацаанд хийгдээгүй тохиолдолд уурхай болон цооногийг хураан авах, улсын болгох зэргээр илэрдэг. Үүнийг “use it or loose it” зарчим гэдэг. Энэ талаар Resource Nationalism: The new global rent. Canadian Mining Journal, December 2010-аас дэлгэрэнгүй үзэж болно.
Сүүлийн жилүүдэд Австрали нүүрс болон төмрийн хүдрийн татварыг 30% болгож нэмэв. Канадад чухал нэн ашигт малтмал олборлох татвараа нэмэв. Хятад чулуун нүүрс олборлолтоос нэмэлт татвар авах болов. Бразиль төмрийн хүдэр ачаалсны татвар бий болгож, бусад нөөцийг олборлосны роялтийг нэмэв. Энэтхэгт ашигт малтмал экспортлогчдын хэт их орлогоос татвар авдаг болов. Зэс, мөнгө, хар тугалганы дэлхийн тэргүүлэгч үйлдвэрлэгч Перу татвар нэмэх тухайгаа зарлав.
Энэхүү ресурсын национализм Африкийн орнууд улам бүр нэгдэж орж байна. Цөөн жишээ дурдая:
Нигери, Ливи, Алжир нефть олборлогч компаниудад шинэ шинэ нөхцөл тулгаж байна. Байгалийн их баялагтай Ардчилсан Конго, Өмнөд Африк лицензийн гэрээнүүдээ хянан үзэж байна. Дээр ярьсан Ботсван “De Beers” корпорациас илүү нэмэгдэл өртөгтэй үйлдвэрлэл оруулж ирэхийг шаардаж байна. Замби ашигт малтмал олборлох роялтынхаа хэмжээг 2 дахин нэмэв.
Индонези байгалийн баялагтаа хяналт тавих болов. Тэд 2012 онд ресурсын национализмын хүрээнд шинэ хууль гаргаж, гадаадын компаниудыг арван жилийн дотор хувьцааныхаа 51%-ийг индонезийн компаниудад худалдахыг үүрэг болгов. Индонезийн Эрчим Хүч, Эрдэс Баялгийн сайд Тамрин Тиит: “Манай орны байгалийн нөөцөөс олсон орлогыг бүх индонезчуудад хүртээхийг бид хүсч байна” гэж мэдэгдэв. Улсын Сайд хүн гэж ийм байдаг юм. Монголд ингэж хэлдэг байтугай боддог сайд байхгүй. Түүгээр ч үл барам 2014 онд гэхэд Индонези байгалийн баялгийн экспортыг бүрэн хааж, газрыг гадаад хүнд дамжуулахыг бүрэн хориглож, аж үйлдвэрийн дахин боловсруулах салбарыг урамшуулна гэдгээ зарлаж байна.
Саяхан болтол либерал эдийн засгийн шинэчлэлийн тулгуур болж байсан Чилид хүртэл ресурсын национализм нэвтрэв. Тэнд улсын “Codelco” компани аварга том “Anglo-American” корпорацийн зэсийн орд газрын хувьцааны 49%-ийг авахаар бэлтгэж байна. Аргентиныг бол бүр ярих юм биш. Тэд Испанийн “Repsol”-ийн мэдлийн нефтийн YPF компанийг улсын болгов.
Энд дурдсан жишээ хангалттай гэж бодож байна. Нийтэд нь аваад үзвэл Хятадын бүх олборлох үйлдвэр улсын мэдэлд байдаг. Оросынх бол бүгдээрээ улсын хатуу хяналтад байдаг. Энэтхэгт уулын олборлолтын бүх бүтээгдэхүүний үнийг улсаас тогтоодог. Бразильд ашигт малтмалын зах зээлийн 80%-ийг хагас улсын транснациональ “Vale” корпораци хянаж байдаг.
Энэ бол хөгжиж буй орнууд гэж монголын либерал онолчид тайлбарлана гэдгийг би сайн мэдэж байна. Тэгвэл ресурсын национализм хөгжингүй орнууд бүр ч илүү их буй.
Японд гэхэд олборлох салбар, түүнд хөрөнгө оруулах эрхийг зөвхөн бүрэн эрхт төлөөлөгч буюу резидентэд л олгодог. Австралид 10 сая буюу түүнээс дээш австрали долларын хөрөнгө оруулалтыг үндэсний ашиг сонирхолд нийцэж байгаа эсэхийг заавал шалгаж байж зөвшөөрөл олгодог. Швейцарт хөрөнгө оруулалт хий эрхийг зөвхөн швейцарийн иргэнд олгодог. Италид нефть, хийн орд газрын хайгуул, боловсруулалтад үндэсний оператораас гадна, зөвхөн Европын Холбооны орнуудыг л оруулдаг. Чехэд гадаадын хөрөнгө оруулагч эхлээд аж үйлдвэрийн салбарт хөрөнгөө оруулсан байх ёстой.
АНУ өөрийн газар нутагтаа гадаадынхныг оруулах тун дургүй, иймээс татварын маш хүнд системтэй. АНУ-ын хуульд заасан бүх татварыг хэрэглэсэн тохиолдолд татварын нийт хэмжээ уулын олборлох үйлдвэрийн ашгийн 50% хүрэх ч тохиолдол элбэг байдаг.
Монголын “дотоод дайснууд”
Дэлхий дахины байдал үзсээр харсаар байтал ийм атал Монгол Улс ганцаараа үзэл суртлын хувьд ч, үйлдлийн хувьд ч байгалийн баялгаа зарж идэх донд автаж байна.
Нэн тодорхой бүлэг хүн, бүлэглэл байнга, тогтвортой, бүр улайран, “либерал” гэж хэлж болох үзэл суртлыг олон жилийн турш хийж ирснийг монголчууд бид сайн мэднэ. Тэд даян дэлхийн даяарчлал, интеграци, санхүү мөнгөний хуримтлал зэргийг нэг талд нь, нөгөө талд нь Монгол орны үлэмж хоцрогдлыг иш үндэс болгон гадаадын хөрөнгө оруулалт бол цорын ганц авралын од гэдгийг сурталчилдаг. Энэ адгийн хүмүүсийг бид нэр нэрээр нь мэднэ…
Тэд миний дээр дурсан жишээ баримтуудыг мэдэхийн дээдээр мэдэж байдгийг би сайн мэднэ. Гэтэл нэн тодорхой ашиг сонирхлын үүднээс энэ бүхнийг Монголын ард түмний сонорт хүргэдэггүй бөгөөд аль болохоор нуун дарагдуулж байдаг. Яагаад ингэдэг шалтгаан нь хэнд ч тодорхой юм…
Тэрхүү “үзэл сурталчид” гадаадын хөрөнгө оруулалтыг ямар ч нөхцөлтэй хамаагүй бушуухан оруулж, бушуухан хэдэн мөнгөтэй болж бүх нийтээрээ “баяжих” тухай үлгэрээр ард түмний толгойг эргүүлдэг. Тэд үндэсний эрх ашиг ярьсан хүмүүсийг шууд л “эх оронч” гэж доромжилдог.
Нөгөө талд нь: “яасан сайн юм, одоо ч ресурсээрээ “национализмдээд” байдаг хэрэг. Муусайн гадаадын түрэмгийлэгчид, шулан мөлжигчдийг шахан зайлуулж, хөөн гаргая” гэх өөр нэг туйлшрал манайд байдаг. Ерөнхийдөө Монгол хүн туйлшрахгүй “төвч явна” гэж номонд хазгай. Ийм хийрхэгчид либерал суртал нэвтрүүлгийн таатай идэш болдог. Үнэн хэрэг дээрээ аль аль нь дээд зэргээр хоцрогдсон, дүүрчихсэн оппортунист, догматик сэтгэлгээний дээд туйл учраас “үндэсний хийрхэл” болон “задгай либерал суртал” хоёулаа манай үндэсний эрх ашигт харш юм. Иймээс Монголчууд бид дурдсан хоёр туйлшралаас бүх хүчээрээ зайлсхийх ёстой.
Гэтэл сүүлийн үед Монголын төр засаг зөвхөн мөнгө олох зорилгоор гадаадын хөрөнгө оруулалт татаж, мөн зөвхөн энэ зорилгоор тун олон хууль батлахаар бэлтгэсэн нь анхаарал татаж, түгшүүр төрүүлж байна. Энэ талаар АН, МАН хоёр уялдуулан, зохицуулсан хамтарсан бодлого явуулж байгаа нь илт байна.
Яг үнэндээ бол гадаадын хөрөнгө оруулалтыг ор тас үгүйсгэх Монгол хүн их цөөн. Монголчуудын олонхи наад захын, хамгийн энгийн, шударга ёсны “үнэр төдий юм” шаарддаг. Монголчууд ингэх эрхтэй…
Яагаад гэвэл НҮБ-ын Ерөнхий Ассамблейн 1962 оны № 1803 Тогтоолд: “Байгалийн баялаг хийгээд нөөцөө өөрөө мэдэх ард түмэн хийгээд үндэстний салшгүй бүрэн эрх нь тэдгээрийн үндэсний ашиг сонирхол, тухайн улсын хүн амын сайн сайхан байдалд нийцэн хэрэгжих ёстой” гэж заасан болоод тэр.
Гэтэл гадаадынхны олонхи, монголын үндэсний эрх ашгаас урвагч нэн тодорхой бүлэгтэй нийлэн Монголын үндэсний эрх ашгийг үл тоомсорлодог. Үүнийг нь монголын нэн тодорхой хүмүүс хийгээд бүлэг уухайлан дэмждэг, сурталчилдаг…
Миний бат итгэж байгаагаар гадаадынхнаас дотоодын дайснууд хавьгүй илүү аюултай…
Жич: Чи тэр “дотоодын дайснуудаа” нэрлээдэх л дээ… гэж асууж загнахыг чинь би сайн мэдэж байна. Сүүлийн хэдэн жил хэвлэл, интернетээр “бүгдээрээ хараасан” хүмүүсийг давтамжаар нь гаргахад хэдхэн хүн (!!!) гараад л ирнэ. Монгол нэг их том биш л дээ…Гэвч надад өөрийн судалгаа байгаа. Иймээс би монголын дайснуудыг нэрлэж, бас дайсан гэдгийг нь нотолж чадах нь мэдээжийн хэрэг…
Судлаач Х.Д.Ганхуяг
Эх сурвалж: ganaa.mn блог
Эрхэм та судлаач Д.Ганхуягийн бусад нийтлэлийг түүний албан ёсны блог ganaa.mn- ээс уншина уу?
Сэтгэгдэл0
Гадаадын хоронго оруулалт хэрэгтэй хэдий ч ногоо талдаа Монголын эрх ашигаар хязгаарлагдах естой! Гэтэл Монголдоо ямар ч ашиггуй ОТ-н г.м Баяр авилгачины бузар гараар орсон гэрээг Монголдоо ашигтай болгон оорчлох хэрэгтэй. ОТ онгорсон жил бараг 3 тэр $-ын борлуулалт хийснээс ердоо 4-5 % нь л Монголд ногдож, 95-96 % нь гадаадынханд очсон байдаг. Рио-Тинто онгорсон онд 3 тэр $-ын ногдол ашиг тараасан нь ундсэндээ Монголоос олсон хэт их ашгийн нолоо юм.
багабанди тэнд хэнийг төлөөлөөд юу хийгээд байна аа
Багабаньд бороогын хувьцаа эзэмшигч байвал яахав
Бэлгийн сулрал юунаас үүдэлтэй вэ? Түүнийг хэрхэн эм тангүйгээр эмчилж зохицуулах вэ? www.iEmch.mn
ОюуТолгой үйлдвэрийг 8 тэрбум доллараар босгосон. Хэрвээ энэ мөнгийг жилийн 10 хувиар зээлбэл жилийн хүү нь 800 сая доллар болно. АН намын засаглалын сүүлийн жилүүдэд монгол улсын засгийн газрын бондын хүү өссөөр жилийн 10 хувиас илүү гарсан. Эрдэнэт үйлдвэрийн 49 хувийг оросууд 400 сая доллараар зарсан. Энэ бол элэгдэл хорогдлоо дуусгаад нурж унах дөхсөн хуучин үйлдвэрийн үнэ. Эрдэнэт үйлдвэр жилд 500-600 мянган тонн зэсийн баяжмал үйлдвэрлэх хүчин чадалтай. Харин ОюуТолгой жилд 2 сая тонн зэсийн баяжмал үйлдвэрлэх хүчин чадалтай. Өөрөөр хэлбэл ОюуТолгой үйлдвэр нь 4 ширхэг Эрдэнэт үйлдвэртэй тэнцэх хүчин чадалтай. Цоо шинэ үйлдвэр гэхэд Эрдэнэт үйлдвэрээс 2016 онд 800 мянган тонн зэсийн баяжсал үйлдвэрлэсэн хэрнээ жилд 200 сая долларын цэвэр ашигтай ажилласан байхад Эрдэнэт үйлдвэр 2016 онд 600 мянган тонн зэсийн баяжмал үйлдвэрлээд 50 сая долларын ашигтай ажилласан байна. Товчхондоо ОюуТолгой монголд ямар ч ашиггүй гэдэг нь ор үндэсгүй гүтгэлэг. Наад зах нь ОюуТолгой үйлдвэр монгол улсаас үйлдвэрийн түүхээ 2016 онд 60-70 сая доллараар худалдан авсан нь Эрдэнэт үйлдвэрийн ашгаас илүү гарч байна.
Багабандит монголыг модоо барихад их уурэг гуйцэтгэсэн луухаан даа. Туунийг нь мэддэг нь Отгонбилиг байсан юм. Хеерхий даанч наслаагуй дээ.
Эрдэнэт үйлдвэрийн 49 хувийг 400 сая доллараар худалдан авсан. 400 сая долларыг жилийн 10 хувийн хүүтэй зээл гэж тооцвол жилийн хүү нь 40 сая доллар болно. 2017 онд Эрдэнэт үйлдвэр 15 сая долларын цэвэр ашигтай ажиллахаар төлөвлөсөн. Энэ жишгээр тооцвол 400 сая доллар нь Эрдэнэт үйлдвэрийн 26 жилийн цэвэр ашигтай тэнцэнэ. Энэ цэвэр ашгийн 49 хувь нь хэд байхав? Товчхондоо уул уурхай, тэр дундуу зэсийн баяжмалын үйлдвэрлэл ашигтай гэдэг нь ор үндэсгүй худал яриа.
чи илжигдоржуу.өөрөө хулгайлаад авчихаад л ийм юм бичээд байх юм .тийм л ашиггүй ажилдаг юм бол чи юундаа хулгайлж луйвраар авсан юм .ашигтай учраас л чи үхэн хатан хуцаад сууж байгаа биздээ
Оюутолгойг хамлгаалагч урвагч дүлзэнгүүд их байна аа. ...160.26 -д чамд хэлэхэд чиний тооцоонууд үнэн юм шиг харагдаж байна гэхдээ Эрдэнэт хэзээ ч 15хан саяын цэвэр ашигтай ажиллаж байгаагүй дандаа түүнээс хамаагүй олон саяын ашигтай ажиллаж байсан. 49 хувийг хувьчилж авсан гэх Эбээгийн луйварчдын таамаглал тоог чи үндэслэл болгоод байгаа нь чи өөрөө тэдний нэг, Оюутолгойн бөгс долоогчийг харуулж байна. Эрдэнэт үйлдвэрийн эффектив татварын хувийг тооцоод үзвэл бараг 80 хувь гардаг юм. Энэ чинь МУ-д л хамаагүй ихээр татвар төлдөг гэсэн үг. Тэгээд татварын дараахь ашиг нь ОТ-тэй харьцуулвал бага юм шиг харагдаж магадгүй, гэтэл МУ-д л хамаг ашгаараа татвар төлчихдөг юм. Монголчуудыг тэжээж байгаа хамгийн сайн компани бол Эрдэнэт. ОТ бол үнэ шилжүүлэлтээр хамаг ашиг, орлогоо гадагш гаргаад МУ-д төлдөг татвар нь тийм бага байгаа юм. Монголчуудыг мэдэхгүй тэнгүүд гэж бодож байгаа бол маш амархнаар тэдний луйврыг санхүүгийн баримтаар нь дэлхийд хүлээн зөвшөөрөгдсөн аргаар нь гаргаж ирж чадах монгол мэргэжилтнүүд байдаг юм шүү. Гадны гар хөл болсон чам шиг гарууд МУ-ын толгойд байгаа болохоор тэдний луйварыг дэлхий нийтэд илрүүлж чадахгүй гасалж сууна даа. Удахгүй цаг нь ирэхээр бүх луйварыг нь илчилж болно ..
Монгол улс ОюуТолгой ордыг 100 хувь эзэмшигч. Энэ ордын баялгыг зарсан бүх орлого монгол улсын төсөвт 100 хувь ордог. Харин 8 тэрбум долларын өртгөөр боссон ОюуТолгой зэсийн баяжуулах үйлдвэрийн 35 хувийг монгол улс эзэмшдэг. Дахиад хэлье. Зэсийн ордын 35 хувийг биш цоо шинээр байгуулсан үйлдвэрийн 35 хувийг монгол улс эзэмшдэг. Энэ үйлдвэр бол бидний өвөг дээдсээс бидэнд үлдээсэн баялаг огт биш. Өвөг дээдсээс үлдээсэн баялгийг бид 100 хувь эзэмшиж орлогыг нь 100 хувь хүртдэг. 2016 онд гэхэд л бараг 70 сая доллар хүртжээ. Харин үйлдвэрлэсэн зэсийн баяжмал бол монгол улын өмч биш, бидний өвөг дээдсээс үлдээсэн баялаг огт биш. Энэ бол нэмүү өртөг шингэсэн бүтээгдэхүүн.
Чи одоо юу солиороод байгаа авилгачин Баяртан бэ? ОТ-г Эрдэнэттэй харьцуулахын аргагуй асар их баялаг. Тэнд бараг 5 Эрдэнэттэй тэнцэх зэсийн нооц, дээр нь нэмээд дахин хэлье Эрдэнэтэд байхгуй Алтны 1800 тн нооцтэй. Оороор хэлбэл, соц-ын уеийн манай ганц алтны нооц Бороо гоулдаас 60 дахин их баялаг байдаг. Тэгэхээр тэндээс Эрдэнэтээс хэд дахин их ашиг олох нь тодорхой шуу дээ!!! 2/.Эрдэнэт Монголыг минь 50 жил тэжээж байгаа буян хишигээ огч байгаа ундэсний уйлдвэр. Тэнд муу нэртэй Оросууд бухэл бутэн том хот байгуулж огсон юм шуу! ОТ-д хэдэн сэндвичэн тур байр, монгол гэрээс оор юу байгаа юм???? 3/.ОТ-н хувь эзэмшинэ гэдэг оороо шал буруу, тэнэг шийдвэр. Тэр уеийн УИХ-ын гишууд борлуулалтаас нь 34%-ийг нь унэгуй авах юм байна гэж рояльти шиг ойлгосон юм билээ. Ингэсэн бол харин зов байсан юм. Гэтэл 34 %-г унэгуй биш бур унэтэй эзэмших гэрээ болж хувираад, бидний баялагийг барьцаалж авсан гэх тэр 8 тэр $-ын зээл гэх тэдний оорсдийнх нь хоронго оруулалтынх нь 34%-ыг нь бид хуутэй нь хариуцаж толох болчихоод байгаа юм даа!!! УИХ-ын Судалгааны байгууллагын тооцоолсоноор бид ямар ч ногдол ашиг авахгуй, бур 30 жилийн дараа 1 тэр $-ын ортэй хоцрох юм байна гэсэн байна лээ. /Тэр тайлан, дугнэлтийг чи олж уншаач! Баяртан минь!/ УУ-н уйлдвэрийн зардал дунджаар 30 % байдаг дэлхийн жишиг байдаг. Ийм алтны агууламж ондортэй уйлдвэрт бур илуу байх нь ойлгомжтой. Оороор хэлбэл, тэнд Зэсийн, бас Алтний олборлолт гэсэн 2 том уйлдвэрлэл нэг зардлаар буюу асар хямд ортгоор бий болж байгаа юм. Гэтэл Монголчууд ердоо 4-5 %-г авч байна гэдэг дэндуу, бур дэндуу авилгын гэрээ , Монголд ямарч ашиггуй гэдэг нь харагдана. Африкийн сармагчингууд гэж доромжилдог авилгачид ч ийм муу гэрээ байгуулаагуй юм шуу!!!
66181180205 Баяр,Сайханбилэг,Элбэгдорж нарын нэг байх нь. Оюутолгойгоос та нарын баяжсан,ард түмний ядуурсан 2 тэнцээд бна сувдаг шуналтнууд аа.
6618116026 Баяр,Баярцогт,Сайханбилэг,Элбэгдорж нарын гар хөл ,эсвэл өөрсдөө байх. 66181180205 гэж андуурчээ.
Roylty-г монголчууд буруу орчуулж "Нөөц ашигласаны татвар" гэж нэрлэсэн. Гэтэл энэ нь жинхэнэ утгаараа ямар нэгэн татвар биш зөвхөн нөөцийг худалдаж байгаа үнэ юм. Монгол улсын Нөөц ашигласаны татвар 5% байгаа нь бага ч биш их ч биш дэлхийн дундаж бөгөөд үүнийг бохир борлуултын үнийн дүнгээс бодож авах ба энэ нь түүхий эдээ зарж байгаа үнэ юм.Тэгэхээр газар доорхи баялагийг ухаад ачаад явчихлаа гэдэг бол оргүй хоосон яриа гүтгэлэг. Роялтийг төлсөн л бол уг түүхий эдийг өмчлэх эрх үүсдэг. Ухаан нь дэлгүүрт бараагаа зараад мөнгөө авсан л бол зарагдсан бараа нь худалдан авсан хүний өмч мөн. Монгол улс Оюу Толгойн хүдэрийг Риод бохир борлуултынх нь 5% иар бодож зарж байгаа ба роялти төлсөн л бол уг хүдэр шууд Рио Тинтогийн өмч болно. Монголын Ашигт Малтмалын хууль бүхэлдээ роялтийг татвар гэж ойлгож хийсэн үүнээсээ болж "өмчлөх" "эзэмших" "түрээслэх" гэсэн үндсэн суурь ойлголтууд нь тодорхойгүй эсвэл бүдэг нарийн зааглаж салгаагүй болж Рио шулаад байна ухаад ачаад байнаг гэсэн гүтгэлэг тараах шалтаг болсон. Өмчийн харилцаанц хэлбэрүүдийг иргэд ойлгохгүй байгааг попууд ашиглаж тархийг нь угааж сөрөг ойлголттой болгосон. Үүнд гадны сонирхол нэн ялангуяа оросууд Монгол дахь баруунын хөрөнгө оруулалтыг хөөж гаргах зорилготой нийгэмийг бүхэлд нь хамарсан мэдээлэлийн дайн буюу гибрид дайн хийж турхирч хувааж хэрэлдүүлж уг гэрээг зориглож хийсэн улс төрчдийг гутааж харлуулах улс төрөөс зайлуулах ахиж ийм том хэмжээний төсөл хэрэгжүүлэхгүй болтол нь хашраах зорилготой үйл ажиллагаа явуулсаар удлаа.Та нар сайн ажиглаарай Оюу Толгой төсөл болон уг гэрээг байгуулсан Баяр Баярцогт нар луу систэмтэй гутаах мэдээлэлийн дайн хийж байгааг. Энэ бүхэн бол Монголын ядуу гуйлгачин үүрд 3 дагч ертөнцийн орон хэвээр үлдээх алсын зорилготой бодлого. Үүнд Монгол дахь 5-р цувааныхан ашиглагдаж байгаа ба Эсгий таавчиг Уянга Шизо Баатархуяг энэ Судлаач хочтой Ганхуяг нар оросуудын хэрэгжүүлж байгаа гибрид дайнын тэргүүний байлдагчид мөн болно.
Риогийн бууны нохойнууд өөрсдийгөө их мэдлэгтэй ухаантай гэж боддог бололтой. Рояалти-г төлсөн бол Рио-гийн баялаг болчихдог юм гэнэ. МУ рояалтигоос өөр татваргүй орон уу. Ганцхан рояалтигаас өөр татвар авдаггүй дэлхийн орнууд байна уу. ОТ гэдэг луйврын компани дан ганц рояалтигаас гадна ААНОАТатвар гээд бусад татварыг яг хуулийн хүрээнд бусад Монголын компаниуд шиг төлөх ёстой. Яг Эрдэнэт шиг төлөх ёстой. Эрдэнэтээс 4 дахин их борлуулалт хийдэг хирнээ бараг Эрдэнэт шиг татвар төлдөг. Ноогдол ашиг төлөхгүй маш олон жил болох бөгөөд биднээр хүүгийн зардал жил бүр төлүүлэх бол Эрдэнэт жил ноогдол ашгийг олон сая доллараар төлдөг юм. ОТ дахь хөрөнгө оруулалтыг үнэ шилжүүлэлтээр буюу луйвраар 2 тэрбумаар хэтрүүлсэн, түүнийг нь санхүүгийн тайлан, бусад бичиг баримтаар илрүүлчихээр Сайханбилэг гэдэг балайг Дубайд дуудаж аваачаад шахалтанд оруулаад МУ дахиж тэр илүү гаргасан 2 тэрбум гэдэг луйврыг ярихгүй гэдэг дээр гарын үсэг зуруулчихсан биз дээ. Ингэснээр монголчууд тэр хульхины худлаагаасаа ихэсгээд тавьчихсан 2 тэрбум долларынх нь 34 хувь болох 700 сая долларыг хармаанаасаа төлөх ёстой болж байна. Тэгэхээр тэр энэ онд ОТ-гийн төлсөн гээд байгаа 70 сая долларын татвар чинь биднээс луйвардсан 700 саяын 10 хувийн хүүтэй тэнцэх мөнгө байгаа биз дээ. Өөрсдийгөө ухаантай гээд монголчуудыг тэнэг гэж хардаг юм уу тэгээд энэ дээрх ...78.5 гэсэн нөхөр илт ОТ-ыг хамгаалаад байх юм. Өнөөдөр ОТ-гийн бидэнд татвар гэж өгч буй мөнгө биднээс луйвардсны хажууд хүүхэд хуурч буй чихрийн мөнгө л гэсэн үг юм. Монголын санхүүгийн мэргэжилтнүүд тэдний луйврыг дэлхийн технологиор илрүүлж чадна аа даанч хүрд эргүүлэх боломж олдохгүй АН МАН гэсэн худалдагдсан намууд төр бариад тэднийг хамгаалаад байна. Луйварчдаа хүлээж бай удахгүй шудрага ёсыг тогтоохоор очиод луйврыг чинь илчлээд өгнө өө
Бичээд байгаа здааг очоод хүзүүг нь хуга мушгичих юмсан. Тэнэг хүнтэй ярьж байгаа юм шиг байх юмаа.
Ганаа судлаачаа Та ОТ -н уурхайн тухай Монгол улсад Нийгэм,ЭЗ-н ямар ашиг егч байгааг тайлбарлаж егееч ? Унэндээ С.Баяр Монголд Ажлын байр бий болгож Гадаад херенге оруулалт их татсан тухайгаа гавьяатай уйл бутээсэн гэж шууд бус ашгийн узуулэлтээр л дугнэж том дугардаг ш дээ! Гэтэл Монголын баялгаас Тэд хэдийг авч бидэнд хэдийг хуртээж бна вэ? Болдогсон бол Та схемлээд зураглаад таниулбал Жирийн иргэд ойлгох нь хялбар байх Эцэст нь хэлэхэд Монголчууд гадныханы боол болж байгаагаа Гадныханы эрхшээлээр Ажлын байртай боллоо гэж баярлах Гадны узэл сурталд нийгэм хетлегдеед бгаа бус уу?!Таны бичсэн зуйлуцдээс уншихад ОТ -н Монголд хэрэгжуулж буй тесел Арай дэндуу доромжилж Нийгэм нь танин мэдэж дошигоролтол Доромжлож Луйвардаж Дээрэмдэе гэсэн Гадныханы улс тер хэрэгжээд бна гэсэн ойлголт тереед бна ?!Монголчууд залруулж чадна биз дээ Хэн саад болоод бна вэ?!
Manan buleglel saad bolj bna
Энд яаж ч болохгүй үнэн гэж нэг зүйл байнаа,аль нэг улсын засгийн газарын байгуулсан олон улсын гэрээ,хэлэлцээрийг дараа дараачийн засгийн газарууд хэн нэгэн популист улс төрчдийн турхиралт,эдийн засгийн төлөв байдлаасаа шалтгаалан өөрчлөөд байдаггүй,гэрээг үзэглэгчид гэрээний заалт бүрийг чанд мөрдөж байх ёстой гэсэн олон улсад дагаж мөрддөг хэм хэмжээ гэж бий,хэрэв аль нэг тал гэрээнд заасан үүргээ зөрчиж гэрээнд заасан үүргээ өөрчлөхийг санаархвал,нөгөө тал олон улсын арбитрын шүүхэд хандах эрхтэй.Хэрэв гэрээг зөрчигч талын үйлдэл буруутай нь тогтоогдвол шүүхээс асар их торгууль төлөх ял авдаг,үүнийг монголчууд зах зухаас нь амссан,хэдэн жилийн өмнө монголын ЗГ канадын Хан Ресурс компанийн лицензийг оросуудын хатгаасаар хурааж авсан,цаадуул нь олон улсын арбитрын шүүхэд хандаж ялаад,100 сая гаруй ногооны төлбөр төлөх ялыг монголын засгийн газар авч байлаа,энэ процессийн талаар ард түмэнд нээг их мэдээлээд байдаггүй нь харамсалтай,уул нь гадаадын хөрөнгө оруулалтгүйгээр өөрсдийн байгалийн баялгаа ашиглаж чаддаггүй манайх шиг ядуу оронд энэ мэт алдаа дутагдлаа олон нийтэд ил тодоор мэдээлж байвал дараа дараачийн гэрээ хэлэлцээрүүд хийхэд ач тустай баймаар.Харин ОТ гэрээний хувьд анх гэрээг хийх үеийн улс төр,эдийн засгийн байдал ямар байсан,тэр үеийн засгийн газраас гадаадын хөрөнгө оруулагчдад тавих уур амьсгал ямар байв,ямар олон улсын гэрээний мэрэгжилтэй хуульчид,шинжээчид ЗГ-т зөвлөв,ард түмний төлөөлөл,эх орончид ямар санал оруулж байв,энэ гэрээ тийм алдагдалтай гэрээ болсон юм уу,хэрэв тийм бол үүнээс арай өөрөөр,монголд ашигтай байхаар хийх боломж байсан уу,байсан бол яагаад хийж чадаагүй юм бэ,үнэхээр олныг омогшуулаад байгаа Баяр,Баярцогт нар хахууль аваад гэрээг нөгөө талд ашигтайгаар хийчэхсэн юм уу,тийм бол одоо үүнийг мөрдөн шалгаж тогтоох боломж байна уу,нэгэнт хийсэн гэрээг нөгөө талын эрх ашгийг хөндөхгүйгээр монголдоо арай ашигтай байдлаар өөрчлөх боломж байна уу гэх зэрэг олон асуудлууд монголын өмнө нээлттэй байгаа,ер нь ард түмний эргэлзээг тайлахын тулд мэрэгжлийн эдийн засагч,хуульчид энэ гэрээний алдагдалтай тал,ололттой талуудын талаар цуврал маягаар ард түмэндээ мэдээлэл хийвэл их ач холбогдолтой ажил болмоор,тэгэхгүй зөвхөн нэг талыг бариад,гэрээг харлуулсан талын мэдээлэл тавиад байвал амархан ш дээ,алдсан хүн нэг тамтай гэдэг шиг,уурссан олон ОТ компаний хэдэн гадаад түшмэдүүдийг нь турбагаар балбаад,хөлөөр нь дүүжлэхэд л гүйцээ,цаашаа асуудал талын хуурай өвсөнд шүдэнз зураад хаясан шиг л өрнөнө,Баяр Баярцогт нарыг 1000 удаа цаазлаад ч нөхөгдөхгүй гарз монголд учирна
OT-г дотооддоо нэвширтэл ярилаа.хоорондоо хагаралцлаа.чи би-дээ хүрлээ.үүнд буруу юм огт байхгүй.харин одоо дараагийн алхамаа хийхгүй юм уу,ингээд л бх юм уу гэх гээд бн.сайн судалгаа нотолгоотой,сайн эдийн засагчид одоо нэг дор цуглаж суугаад гадаад шүүхэд хандвал яасан юмб.рио тинтог гвиней ч бил үү аль улс билээ дээ саявтархан шиг шүүхдээд ялсан гэдэгийм билээ.монгол гвинейгээс дор уу.бас хятад рио-ын авилгыг илрүүлж нутгаасаа хөөх туухдаа хүрсэн ч гэдэг бил үү.одоо хөдөлвөл яасиймб.ан-ы с.эрдэнэ от-ын тухай булхайг нь яриад замыг нь тавьж л бн лээ.тал талаасаа нэгдээд үзэлцвэл яасиймб.би зүгээр хар ухаанаар эхлээд дотоод хяналт,internal governance мэтэд нь төлбөр төлөлгүй шууд хандаад реакцыг нь мэдмээр санагдах юм. Би өөрөө дээхэн үед гадаад компаныхаа дотоод хяналтын нэг гишүүн нь бсн юм.үүнийхээ төлөө маш том хариуцлага хүлээдэг,цалин мөнгөтэй,мэдээллийн нууцыг чанд хадгалдаг,аль нэг талд үйлчлэхгүй гээд олон үүрэгтэй,хувийн компани учраас аль болхоор бүтэхгүй булхайт зүйлийг хатуу хурц илчлэхийн төлөө байдаг юм билээ. Өөр нэг санал бол гадаадын том сонингуудын эхний нүүрэнд маш тодорхой олон олон удаа бичих.Мөн хойт америкийн,канадын хувьцаа эзэмшигчидэд нь үнэн мөнөн мэдээлэл өгч сн өдөөж өгөх,өрсөлдөгч уул уурхайн компаниуудад нь тарыг нь таниулсан материалуудыг тасралтгүй цацах,олон улсын "watch dog" хийдэг төрийн бус байг-ууд,том гүрнүүдийн төр засагт хандаж шүүхэд дуудуулах,сүүлд нь олон олон баттай resource-той болцогц олон улсын шүүхэд өгмөөр санагдах юм.гэхдээ нотолгоог монголчилсон байдлаар өөрсдийн "болж байна" гэдэгээр биш олон улсын аргачлал,тооцоо,сүүлийн үеийнх нь аргачлал зэргээр л хийж байж олон улсын шүүхэд очно. Гэхдээ энэ хэцүү давашгүй даваа биш.одоо энд буй ану-ын элчин сайд эмэгтэйтэй ойр ажиллавал энэ хүн нилээд идэвхтэй,нөлөөтэй хүн шиг санагдсан.гэхдээ түүхий асуудал барьж орвол,танин мэлэхүйн асуудал асууж орвол дэмий ш дээ.гарз л гарна.ноцтой асуудлаар ярих яриа их өөр бх ёстой.тасалдаж удаж болдоггүй.мартаж бүрч болкүй.
HOERDUGAAR EELJIIN POPULISTUUD GARVAL AIMSHIGTAI NAIMAA HIINE JISHEE N HUNII NAIMAAHAR TAMHI
Popylistyd ch gex shig myy lyibarchin xylgaich yrbagchid manan mafi ydaxgvi kaddafi shig noxoin vxeleer vxene
aj ahui oilgodog humuus l ard tumnee bodoj zuv shiidver gargana
англи дээрх сайтуудын өгүүлэл баримт сэлтийг овоо учир мэддэг хүнээр орчуулж байвал
Би судлаач Х.Д.Ганхуягт жаахан дургүй талдаа. Улс төрийн өнөөгийн байдал, зарим нэг төрчдийн уйваагүй байдал зэргийг ажиглаад түүнийг олон жилийн өмнөөс бичиж ирсэн зүйлүүдийг дахин унштал тэр үнэхээр зөв бодож зөв бичдэг байжээ гэж бодогдлоо. Одоо түүнийг маш анхааралтай уншиж эхэлнээ.
Багабанди баяр баярцогт мнгоор минь тоглож байна дө
Бух татвараа сайн тооцож авах ОТд 34 / эзэмшсэнээс 100 хувь дээр ш дээ ,
Бух татвараа сайн зов тооцож авсан хамгиин ашигтай хувилбар ? Одоогиин байдлаар ч ирээдуйд ч ашигтай хувилбар байх болно
Ганхуяг бол Монголоос барууны хөрөнгө оруулагчдыг үргээх хөөж гаргах сонирхолтой оросын бууны нохой.Чаддаг л юм бол төмөр замын мөнгө (270 сая доллар гэж гадуур яриад байна) идчихсэн женко руу нэг боргоогоод үз л дээ,чадахгүй л дээ чи.ОТ төсөл аврага том юм болхоор чам шиг муу бөөсийг олж харах ч үгүй.
2016 онд ОюуТолгой үйлдвэр 1.2 тэрбум долларын орлого олж 800 сая долларын зардал гарган 200 сая долларын татвар төлж 200 сая долларын цэвэр ашигтай ажиллажээ. Үйлдвэрлэлийн болон тээврийн зардал нь нийлээд 500 сая доллар болсон бол элэгдлийн зардал нь 300 сая доллар болжээ. Нэг жилийн элэгдлийн зардал 300 сая доллар гэж үзвэл 10 жилийн элэгдэл нь 3 тэрбум доллар болно, тэгэхлээр бараг 30 жилийн дараа оруулсан хөрөнгө нөхнө, тэр цагаас эхлэн монгол улс 34 хувийн ноогдол ашиг хүртэнэ. Энэ ордыг 100 жил ашиглана гэж үзвэл дор хаяж 60 жил ноогдол ашиг хүртэх боломжтой болно. Монгол улс татвараа байнга авч байгаа. Монгол улсын авч буй татвар нь үйлдвэрийн цэвэр ашигтай бараг тэнцүү. ОюуТолгой гэрээ байгуулагдснаас хойш бараг 10 жил өнгөрлөө. Энэ хугацаанд хоёр нам нийлээд бараг 10 тэрбум долларыг төсвөөс гадуур зарцуулсан. АН намын зарцуулсан 7 тэрбум доллар бол монгол улсын 2 жилийн төсөвтэй тэнцэх мөнгө. ЭНэ их мөнгө бол уул уурхай, тэр дундаа ОюуТолгойн хөрөнгө оруулалтаар орж ирсэн мөнгө. Дахиж ийм их мөнгө улсад орж ирэхгүй. Энэ мөнгийг юунд яаж зарав гэдэг тусдаа асуудал. Энэ их мөнгийг монголд оруулж ирсэн нь С Баярын гавъяа яах аргагүй мөн.
Pizda min bitgii xytsaarai
ОюуТолгойн 2016 оны орлогын задаргаа хийж үзвэл зэсийн баяжмалын орлого 800 сая доллар, алтны орлого 400 сая доллар, мөнгөний орлого 20 сая доллар байна. 2016 онд 800 мянган тонн зэсийн баяжмал үйлдвэрлэсэн нь суурилагдсан хүчин чадлын 40 хувь гэсэн үг. Ойролцоогоор 2022 онд гүний уурхай ашиглалтанд орно. Нийт нөөцийн 80 хувь нь газрын гүнд байгаа. Гүний уурхай ашиглалтанд орсноор жилд 2 сая тонн зэсийн баяжмал үйлдвэрлэнэ. Энэ үед татварын хэмжээ 700 - 800 сая доллар болно. Жилд 365 хоногтой гэж тооцвол өдөрт 1-2 сая долларын татвар төлнө гэсэн үг.
Мэдээлэл өгсөнд баярлаллаа,энэ мэдээллийг улс төрчид мэддэггүй гэхэд итгэхгүй байна,мэддэг бол яагаад ОТ,түүнийг эхлүүлсэн Баяр Баярцогт нар руу дайраад байна
Чиний "тооцоо" утгагүй. УИХ-д тавьсан албан ёсны мэдээллээр МУ ноогдол Оюутолгойгоос ноогдол ашгаа 2037 оноос авна.
ОюуТолгойн орлого зарлагын тайлан хэний ч өмнө нээлттэй. Хувьцаа нь олон улсын биржээр зарагддаг нээлттэй компани тул хоёр тайлан гаргах боломжгүй. Тайлан, хяналт шалгалт, бүх ажиллагаа нь олон улсын жишиг, стандартын дагуу явагдана.
Монгол улс 2016 онд роялти буюу нөөц ашигласны төлбөрт бараг 70 сая доллар авсан. 2016 онд ОюуТолгойн цэвэр ашиг 200 сая доллар болсон. Энэ жишгээр тооцвол роялти нь ашгийн 34 хувьтай тэнцэж байна. ОюуТолгой 2016 онд монгол улсад нийт 200 сая долларын татвар хураамж төлсөн нь ОюуТолгонй цэвэр ашигтай бараг тэнцэж байна.
Монгол улс ноогдол ашгаа үйлдвэр өөрийн өртгөө нөхсний дараагаас эхэлж хүртэнэ. Энэ нь 2037 он байж мэднэ. Миний тооцоогоор жилийн элэгдэл нь 300 сая доллар тул өртгөө бараг 30 жилийн дараа нөхнө. Далд уурхайг ашиглалтанд оруулахтай холбоотойгоор өртөг зардал, элэгдэл хорогдол нэмэгдэх биз. Тийм болохоор 2037 оноос ноогдол ашиг авах нь үнэн ч байж мэднэ. Ноогдол ашиг хүртэж эхлэснээр монголчууд нийт ашгийн бараг 80-90 хувийг хүртэнэ гэсэн үг.
Чи хүн рүү нүүрээ харуулж, нэрээ хэлдэг болчихоод олон юм хуц. Би чиний царайг харвал таниж ч магад. Учир нь ОТ-гоос мөнгө авсан баагийнуудын нэрс надад бий... Судлаач Х.Д.Ганхуяг. Судлаач Х.Д.Ганхуяг.
Хөгшин төгцөг чи ФСБ-гийн төлөө үнэгүй зүтгэж байгаа л даа....
ОюуТолгой болон Эрдэнэтийн эдийн засгийн үзүүлэлтүүд, мөн зэсийн баяжмал үйлдвэрлэдэг бусад үйлдвэрүүдийн эдийн засгийн үзүүлэлтүүдийг харьцуулаад нэг харчих. Монгол улс юугаараа яаж хохироод байна? Ийм тоо харахад миний зүс царай ямар ч хэрггүй.
Нэг л их үхлээ, хатлаа, шулууллаа, мөлжүүллээ гэж орилсон амьтан. Хэн ч ингэж янцаглаж чадна. Судлаач ухаантай юм бол тоо баримтаа гаргаад ярь.
....160.21 bitgii xytsaarai nobshoo baabartangyyd xylgaich naraa
Монгол улс ОюуТолгой үйлдвэр ашиглалтанд орсон эхний өдрөөс эхлэн татвар авсан. Өнгөрсөн 10 жилийн хугацаанд бараг 2 тэрбум долларын татварыг монгол улс авсан биз. Оюутолгой үйлдвэрийн ажилчдын 90 хувь нь монголчууд. Яваандаа удирдах түвшний ажлыг ч монголчууд хийж чаддаг болох юм бол үйлдвэрийг 100 хувь монголчууд ажиллуулах боломж бас бий.
ОюуТолгой монгол улсыг шулж байна, хулхидаж байна, мөлжиж байна гэсэн худал яриа, гүтгэлэг их бий. Энэ үйлдвэр нь үйлдвэрлэсэн бүтээгдэхүүнээ Хятадад нийлүүлдэг тул гаалийн бичиг баримт, үйлдвэрийн бүтээгдэхүүн нийлүүлсэн баримтыг шалгах боломжтой. Зэсийн баяжмалыг хүний нүднээс далдуур нууцаар зөөж тээвэрлэх, худалдан борлуулах ямар ч боломжгүй. 300 тонн даацтай машинаар зөөдөг бүтээгдэхүүн шүү дээ. Нуугдах ямар ч боломжгүй.
Монгол улсыг өөрийнхөө нөлөөний бүс,ногооны хашаа гэж тооцдог нэг улс бий,Монголд барууны хөрөнгө оруулалт ихээр орх вий,барууны техник технологи,стандарт нэвтрэх вий,тэрийгээ дагаад монголчууд бидний нүд нээгдэж амьдрал ахуй сайжирч улс орон маань өнгөтөй өөдтөй явах вий гэхээс тэр улс үхтлээ айдаг.Хөгшин алкаш ганаа бол оросуудын хошногоны үс.
Роялтыг монголчууд буруу орчуулж "Нөөц ашигласаны татвар" гэж нэрлэсэн. Гэтэл энэ нь жинхэнэ утгаараа ямар нэгэн татвар биш зөвхөн нөөцийг худалдаж байгаа үнэ юм. Монгол улсын Нөөц ашигласаны татвар 5% байгаа нь бага ч биш их ч биш дэлхийн дундаж бөгөөд үүнийг бохир борлуултын үнийн дүнгээс бодож авах ба энэ нь түүхий эдээ зарж байгаа үнэ юм.Тэгэхээр газар доорхи баялагийг ухаад ачаад явчихлаа гэдэг бол оргүй хоосон яриа гүтгэлэг. Роялтийг төлсөн л бол уг түүхий эдийг өмчлэх эрх үүсдэг. Ухаан нь дэлгүүрт бараагаа зараад мөнгөө авсан л бол зарагдсан бараа нь худалдан авсан хүний өмч мөн. Монгол улс Оюу Толгойн хүдэрийг Риод бохир борлуултынх нь 5% иар бодож зарж байгаа ба роялти төлсөн л бол уг хүдэр шууд Рио Тинтогийн өмч болно. Монголын Ашигт Малтмалын хууль бүхэлдээ роялтийг татвар гэж ойлгож хийсэн үүнээсээ болж "өмчлөх" "эзэмших" "түрээслэх" гэсэн үндсэн суурь ойлголтууд нь тодорхойгүй эсвэл бүдэг нарийн зааглаж салгаагүй болж Рио шулаад байна ухаад ачаад байнаг гэсэн гүтгэлэг тараах шалтаг болсон. Өмчийн харилцаанц хэлбэрүүдийг иргэд ойлгохгүй байгааг попууд ашиглаж тархийг нь угааж сөрөг ойлголттой болгосон. Үүнд гадны сонирхол нэн ялангуяа оросууд Монгол дахь баруунын хөрөнгө оруулалтыг хөөж гаргах зорилготой нийгэмийг бүхэлд нь хамарсан мэдээлэлийн дайн буюу гибрид дайн хийж турхирч хувааж хэрэлдүүлж уг гэрээг зориглож хийсэн улс төрчдийг гутааж харлуулах улс төрөөс зайлуулах ахиж ийм том хэмжээний төсөл хэрэгжүүлэхгүй болтол нь хашраах зорилготой үйл ажиллагаа явуулсаар удлаа.Та нар сайн ажиглаарай Оюу Толгой төсөл болон уг гэрээг байгуулсан Баяр Баярцогт нар луу систэмтэй гутаах мэдээлэлийн дайн хийж байгааг. Энэ бүхэн бол Монголын ядуу гуйлгачин үүрд 3 дагч ертөнцийн орон хэвээр үлдээх алсын зорилготой бодлого. Үүнд Монгол дахь 5-р цувааныхан ашиглагдаж байгаа ба Эсгий таавчиг Уянга Шизо Баатархуяг энэ Судлаач хочтой Ганхуяг нар оросуудын хэрэгжүүлж байгаа гибрид дайнын тэргүүний байлдагчид мөн болно.
Ta myysain lyibarchid tarxi ygaax geed nemergvi yax gej 37 ,39 on xvrtel ashig xybaax geree xiisen be
С.Баяр гэх олон эхнэрээс салж мөнгөний асуудалд орсон, бас тэмбүүтэй хүнийг гадныхан барьцаалж эх орноо худалдах шахалт үзүүлсэн. Тэмбүүтэй хүн учраас яаж ч чадахгүй тэдний боол болсон. Ийм л нэг энгийн тэнэг хүн улс төрч болж жүжиглэж байгаа одоо мэддэг болсон.
МАН нам Эх Орны хишиг болон бусад халамжид нийт 3 тэрбум доллар төсвөөс гадуур зарцуулсан. Харин АН нам нийт 7 тэрбум доллар төсвөөс гадуур зарцуулсан. Хоёр нам нийлээд 10 тэрбум доллар үржээ. Энэ бол төсвөөс гадуур үрсэн мөнгөний хэмжээ. Тэгэхлээр эх үүсвэр нь юу болох нь тодорхой. Мэдээж уул уурхай. Уул уурхай гэхээр ОюуТолгойгоос өөр юу байна?
Монгол улсын эдийн засаг өөрөө 10 тэрбум доллар. Хоёр намын төсвөөс гадуур зарцуулсан мөнгөний хэмжээ 10 тэрбум доллар. ОюуТолгойгоос өөр ямар эх үүсвэрээс энэ их мөнгө монголд орж ирэх билээ? Үүнийг Монголд оруулж ирсэн С Баяр яах аргагүй маш том гавяъа байгуулсан. Одоо дахиж ийм их мөнгө монголд орж ирэх шанс бараг байхгүй.
ОТ гэдэг луйврын компани дээгүүр нил хөлсний коммент бичүүлэх юм. ОТ-гийн гэрээ дэлхийд байхгүй тэрх бүү хэл африк-д ч байхгүй муу гэрээ болсон. МУ-д олон хүн ажиллуулж байна, 90 хувь нь монголчууд, ашиглалтад орсноосоо хойш 2 тэрбумын татвар төлсөн энэ бүгд үнэн боловч төлөх ёстой байснаас хамаагүй бага луйврууд юм. Зөвхөн Дубайн гэрээнд 2 тэрбумын ихэсгэсэн зардлыг оруулчихсан. Энэд МУ-ын төлөх 34 хувь буюу 700гаад сая доллар нэмэгдэж байгаа бол давхар ААНОАТатвар тооцох хасагдах зардал мөн 2 тэрбумаар ихэсснээр нөгөө 25 хувиар татвар тооцох суурийг мөн тэр хэмжээгээр бууруулж байгаа юм. Энэ нь мөн 500 сая болж байна. Хэрэв МУ-д төлсөн гээд бахархаад байгаа тэр 2 тэрбум доллар нь эргээд тэр луйвардсан мөнгөнийх нь хажууд инээдэмтэй зүйл болж хувирна. Чамаас их мөнгө луйвардчихаад багахан хэсгийг нь буцаагаад өгчихвөл чи тэр луйварчныг ариун явдалтай гэх үү. Дээр ОТ-г хамгаалж коммент бичсэн нөхдүүд маш их тоо дурьдахдаа зүгээр л ОТ-ыг сайн харуулах гээд энд тэндээс хэдэн тоо аваад тавьчихсан нь тэднийг 1-д ухаантай гэсэн үг биш, 2-д луйвардаж буй тоог нь ил гаргахгүй болохоор энгийн бид нээрээ сайн компани юм боловуу гэж бодогдохоор байгаа юм. Удахгүй та нарын бульхайг дэлхий нийтэд үнэнээр нь илрүүлнэ ээ. Дээгүүр ОТ-ыг хамгаалаад байгаа хөлсний комментчид та нар хүлээж бай удахгүй ОТ-гийн луйварын тоонууд ил гарч эхэлнэ ээ. Тэр цагт та нарын болон хаус Баяр, чайна Баярцогт гэх мэт та нарын нүүрийг харах юмсан.
гоогоо гоо лут байна!
Хэ хэ, Далд тоо байгаа юм бол гаргаад тавьчих.Энд ямар ч далд тоо байхгүй. Эрдэнэт, ОюуТолгой хоёрыг харьцуулаад л харчих. Энэ хоёр үйлдвэр бараг адилхан хэмжээний бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэсэн хэрнээ ОюуТолгой Эрдэнэтээс бараг 4 дахин их татвар төлсөн. Энэ бол ямар нэгэн луйврын үр дүн биш, харин хамгийн орчин үеийн технологийн ид шид. Одоогоор жилд элэгдплийн зардал 300 сая доллар байгаа нь ямар нэгэн луйвар биш, бодит тоо. Энэ жишгээр тооцоход 30 жилийн дараа элэгдлийн зардал 9 тэрбум доллар хүрч өртгөө нөхнө. Энд ямар луйвар байна?
Өдаөрт хичнээн хэмжээхий бүтээгпэхүнү үйлдврэдэж байна, сард хичнээнийг үйлдвэрлдэж байна, жтлд хичнээн үйлдвэрлэж байна гэдэг тооцоо бүгд ил бий. Энэ бүх тоог тэгээд бүдг худлаа тоо, нээрээ л энэ мундаг тоо гэж бидпэнд итгүүлэх гэж тавьсан хуруамч тоо гэдэгт би итгэх ёмтой юмуу? Яагаад ийм үнэн тоонд би итгэх ёсгүй, хэн нэгний наадах чинь худлаа гэсэн хуурамч үгэнд үнэмших ёстой гэж? Тэгвэл бодит үнэн тоог гаргаад ир. Эрдлэнтийн энэ тоо маш үнэн тоо, харин ОвуТолгойн энэ тоо ор үндэсгүй худал тоо гээд харьцуулаад тавь л даа.
Энд нэг эргүү нөхөр баруунхан буурай орныг хулхидаж мөлждөг гэсэн үлгэрийг үнэн мэт бичиж эршүүтсэн байх юм. Ардчилал бол худлаа, мөлжлөг бол үнэн гэж ирээд л цэцэрхэсэн байх юм. Энэ худал үгэнд нь би одоо үнэмших ёстой юмуу хаашаа юм? Баруунд аль худалч, хулхи хүмүүс худлаа онолдохыг тэр гэхэв.
Монголын нүүрсийг хятадад хямд зарж мөлжүүллээ, япон, солонгост тонныг нь 200 доллараар зарж тэднийг үгүйрч хоосортол нь мөлжвөл монголд шударга ёс тогтох бололтой. Хятдын хямд бараа монголыг хорлож байна, монголын дотоодын үйлдвэрлэлийг боомилж байна гэж чарлана. Тэгээд яах ёстой юм? Хятадууд хямд бараагаа хэд дахин өндөр үнээр зарж монголчуудыг шулах нь монгол улсын дотоодын үйлдврэлэлийг дэмжих сайн үйл юмуу? Конвергенцийн онол монол я гэх шиг, тэнэгтдэг байнашдээ.
Дэлхийн нэрт эдийн засагчид буурай болон хөгжиж байгаа улс орнуудын хөгжлийн загвар болох Конвергенцийн онолыг боловсруулан гаргасан. Конвергенцийн онолын мөн чанар нь капиталист, коммунист нийгмийн аль сайныг нь авч оновчтой хослуулах явдал юм. Капиталист, коммунист нийгмийн байгуулалын аль алин нь Адам Смит, Карл Маркс мэтийн дэлхийн суут ухаантнуудын бодож олсон нийгмийн байгуулалууд юм. Аль нэгийг нь хатуу баримтлах нь туйлширал юм. Конвергенцын онолоор бол буурай болон хөгжиж байгаа орнууд батлан хамгаалах, эрчим хүч, уул уурхай, боловсрол, эрүүл мэндийн салбараа хувьчилж болохгүй, гадаадын хөрөнгө оруулалт оруулж болохгүй, 100 хувь төрийн мэдэлд байлгах ёстой гэж үзсэн. Эс тэгвэл газрын баялагийг нь гадаад, дотоодын эдийн засгийн алуурчид дээрэмддэг, улс төрчид болон хүн ард нь боловролгүй, хүмүүжилгүй, ёс суртахуунгүй зэрлэг, бүдүүлэг, шуналтангууд болж хувирдаг, ард түмэн нь өвчин эмгэгт баригддаг болохыг нэгэнт нотолсон. Монгол орон минь дэлхийн нэрт эдийн засагчдын заасан замаар бус, АН, гадаад дотоодын эдийн засгийн алуурчдын заасан замаар замнаж байна. Болгоомжлогтун, сэрэгтүн.
Хятад улс конвергенцийн онолоор амжилттай хөгжиж байна. Орос араас нь ороод явж байна. Конвергенцийн онолын мөн чанар нь капиталист, коммунист нийгмийн аль сайныг нь авч оновчтой хослуулах явдал юм. Капиталист, коммунист нийгмийн байгуулалын аль алин нь дэлхийн суут ухаантнуудын бодож олсон нийгмийн байгуулалууд юм. Аль нэгийг нь хатуу баримтлах нь туйлширал юм. Конвергенцийн онолоор бол байгалийн баялаг, эрчим хүч, боловсрол, эрүүл мэнд, батлан хамгаалах салбаруудыг хувь хүнд, хувийн болон гадаадын компанид өгдөггүй, 100 хувь төрийн мэдэлд байлгадаг. Харин аж үйлдвэр, хөдөө аж ахуй, зам, барилга, хүнс, хөнгөн үйлдвэрийн гэх мэт эдийн засгийн бусад салбаруудыг хувьчилж, чөлөөт зах зээлийн жамаар нь явуулдаг. Энэ бүхнийг үндсэн хуулиндаа тусгаж өгдөг.
Ардчилал монгол хүмүүсийн халуун эх оронч сэтгэл, хүн чанар, хүний мөс, цэвэр ариун ёс суртахуун, шударга үнэнийг дээдлэх үзэл бүхнийг 27 -хан жилийн дотор бүрмөсөн уусган устгаж булшилсан. Одоо бид улам бүр хүн чанараа гээж, зөвхөн идэж уухаа боддог адгуусан амьтны шинж чанарыг өдрөөс өдөрт олж, соёлт хүн төрөлхтний хөгжил дэвшлээс улам бүр холдсоор байна. Бид бүхэлдээ хүн дүрстэй адгуусан амьтад болсоор байна. Монголын нийгэм бүхэлдээ АН-аас болж бузартсан. Ардчилал дахин Монголд бүү үзэгдэг.
Манай Ерөнхийлөгчид, Ерөнхий сайдууд, УИХ-ын эрхэм гишүүд, ард түмэн нийтээрээ Ардчилал хэмээх хорны мансууралд 1990 онд орсон бөгөөд энэ нь хулгана хулганы хор идсэнтэй ав адилхан юм. Учир нь Ардчилал хэмээх энэ хүчтэй хоронд дэлхийн томоохон бар улсууд (Америк, Европ, Орос, Япон гэх мэт) бүгдээрээ хордсон бөгөөд түүний хажууд Монгол улс бол жижигхэн хулгана л юм. Бид юунд хордсондоо ч мэдэхгүй, мэдэхийг ч хүсэхгүй самуурчихсан, элийрчихсэн явна. Самуурч элийрчихсэн учраас бид ардчилал, даярчлал, дөрвөн жилийн ардчилсан сонгууль, чөлөөт зах зээл, хувийн өмч, төр муу менежер, залуу улс төрч, жендерийн тэгш эрх, прагматик сургалт, гуравдагч хөрш, хүний эрх, гадаадын хөрөнгө оруулалт, төрийн гурван өндөрлөг, сөрөг хүчин, Засгийн газрыг огцоруулах, Засгийн газрыг шинээр бүрдүүлэх, УИХ-ыг тараах, УИХ-ын сонгуулийг дахин явуулах гэх мэтээр солиорч хашгачсаар явна.
Дэлхийн улс орнууд гайт Ардчиллын хоронд бүрэн хэмжээгээр мансуурчээ. Америкийн тусгай албадын зохион бүтээсэн фашизмаас ч илүү аюултай Ардчилал хэмээх энэ гайт хорны аюулыг манай хоёр их хөрш ОХУ, Хятад улс одоогоос арав, хорин өмнө танин мэдээд ардчиллын бус хөгжлийн замыг сонгоод амжилттай хөгжиж байна. Харин Монгол улс өнөө хүртэл гайт Ардчиллыг магтан дуулсаар....
Хятадын удирдагчид Ардчилал гэж солиорсон залуучуудынхаа бөөрийг 1990 онд Тэн-Ан-Миний талбайд сугалаад хаячихсан. Манай Батмөнх мэтийн аймхай, хулчгар, эр зориггүй удирдагчид 1990 онд Сүхбаатрын талбайд Ардчилал гэж солиорсон Элбэгдорж, Бат-Үүл Зориг, Баабар, халзан Ганболд мэтийн залуучуудад хоёр гараа өргөөд буугаад өгчихсөн. Үр дүнд нь Хятад улс дэлхийн хамгийн хөгжилтэй хүчирхэг гүрэн болж хөгжсөн бөгөөд харин Монгол улс эдийн засгийн хувьд дэлхийн хамгийн ядуу, улс төрчид болон ард иргэд нь боловсрол, оюун ухаан, ёс суртахууны хувьд бүрэн дампуурсан улс болж хувирсан. Энэ бол гашуун боловч үнэн. Ардчилал бол фашизмаас ч илүү аюулт дайсан.
Ардчилал, даяарчлал, олон ургалч үзэл, олон намын систем, залуу улс төрч, төр муу менежер, сонгуулийн хар машин, гуравдах хөрш, чөлөөт зах зээл, өмч хувьчлал, хувийн өмч, эрх чөлөө, ашигт малтмалын ордын лиценз, лицензийн наймаа, гадаадын хөрөнгө оруулалт энэ бүхэн чинь буурай хөгжилтэй орнуудын газрын хэвлийн болон бусад баялагийг дээрэмдэж авахын тулд гадаадын эдийн засгийн алуурчдын нарийн бодож боловсруулсан, Африк, Латин Америк, Ойрхи дорнодын орнуудад олон жил туршигдаж, хэрэгжсэн нарийн арга, технологи юм. Гадаадын эдийн засгийн алуурчид энэ технологийг 1990 оноос Ардчилал нэрээр Монгол улсад нэвтэрүүлж, амжилттай хэрэгжүүлж эхэлсэн. Энэ бузар технологийг Монгол улсад шууд гардан хэрэгжүүлэгч нь АН, туслан хэрэгжүүлэгч нь МАН юм. Энэ бузар технологийг Хятадууд 1990 онд Тэн-Ан-Миний талбайд шууд бут ниргэсэн, харин Оросод Путин гарч ирээд 2000 онд бут ниргэсэн. Гэтэл энэ бузар технологийг АН, МАН хоёр өнөө хүртэл Монголд уралдан хэрэгжүүлсээр байна. Монголчууд сэрэгтүн, ухаарагтун.
Ардчиллыг үе үе цусаар угааж байх хэрэгтэй. /Дэлхийн нэг нойморын зэс үйлдвэрлэгч Чилийн удирдагч Августо Пиночет/
“Ардчилал гэдэг бол хоёр боохой, нэг хурга нийлээд үдийг хоолондоо юу идэхээ шийдэж буй хэрэг юм” гэж АНУ-ын ерөнхийлөгч асан Бенжамин Франклин нэгэнтээ хэлжээ. Эндээс ямар дүгнэлт гарна гэвэл бүх юм шударга үнэн, олонхийн саналын дагуу үдийн хоолонд хөөрхий хургыг иднэ гэдэг нь тодорхой. “Олонхийн санал” гэдэг ийм л аюултай үг. Махчид, шимэгчид, сорогчид “олонхийн санал”-ын дагуу эрх баригчдын эгнээнд орж ирэх нь ийм л аюултай. Манай эрх баригчид бол махчид, шимэгчид, сорогчид юм. Ардчилал нь эрх баригчдыг хүссэн ч хүсээгүй ч махчид, шимэгчид, сорогчид болгодог. Ардчиллыг үүрд устгасан цагт л Монгол орон өндийнө.
Ардчиллаас хүчирхийлэл төрдөг. Агуу их гүн ухаантан Платон/
“Ардчилал гэдэг бол хоёр боохой, нэг хурга нийлээд үдийг хоолондоо юу идэхээ шийдэж буй хэрэг юм” гэж АНУ-ын ерөнхийлөгч асан Бенжамин Франклин нэгэнтээ хэлжээ. Эндээс ямар дүгнэлт гарна гэвэл бүх юм шударга үнэн, олонхийн саналын дагуу үдийн хоолонд хөөрхий хургыг иднэ гэдэг нь тодорхой. “Олонхийн санал” гэдэг ийм л аюултай үг. Махчид, шимэгчид, сорогчид “олонхийн санал”-ын дагуу эрх баригчдын эгнээнд орж ирэх нь ийм л аюултай. Манай эрх баригчид бол махчид, шимэгчид, сорогчид юм. Ардчилал нь эрх баригчдыг хүссэн ч хүсээгүй ч махчид, шимэгчид, сорогчид болгодог. Ардчиллыг үүрд устгасан цагт л Монгол орон өндийнө.
Ардчилал бол хүнийг “Хүний махан хүнстэн, хүрэл чулуун зүрхтэн” болгодог, улс орныг мөхөлд хүргэдэг нууц Америк технологи юм.
Ардчилал бол хүнийг ёс суртахуунгүй, мөс чанаргүй зөвхөн идэж уухаа боддог адгуусан амьтан болгох нууц Америк технологи юм. Өөрөөр хэлвэл хүнийг ёс суртахуунгүй, мөс чанаргүй адгуусан амьтан болгон хувиргах технологийг Ардчилал гэнэ. Ёс суртахуунгүй, мөс чанаргүй болсон хүмүүс улс орноо өөрсдөө нураадаг. Бид өнөөдөр Монгол улсаа өөрсдөө нурааж ч байна. Ардчиллыг таягдан хаяхгүй л бол цаашид улам л хурдан өөрсдөө нурааж Монгол хүн, Монгол улс дэлхийн тавцангаас үүрд арчигдана.
Манай гариг дэлхий дээр засаглалын олон янзын хэлбэр туршигдсаар ирсэн, цаашид ч туршигдах болно. Хэн ч ардчиллыг төгс төгөлдөр, хамгийн ухаалаг гэж хэлж чадахгүй. Харин ч ардчиллыг хүн төрөлхтний түүхэнд оршиж байсан засаглалын бүхий л хэлбэрээс хамгийн муу нь гэж хэлдэг хүмүүс бий. /Нобелийн шагналт, Английн ерөнхий сайд Уинстон Черчилль/
Ашигт малтмалын ордыг ард түмэн 100 % өмчилж, төр 100 % эзэмшиж, хөрөнгө оруулагч 100 % ашигладаг. Олон улсын уул уурхайн эрх зүйн дагуу ашигт малтмалын ордыг ашиглах гэрээний үндсэн 3 төрөл байна. Үүнд: 1-рт, Роялти болон татварт үндэслэгдсэн концессын гэрээ. Энэ гэрээний үед хөрөнгө оруулагчид 12 хувийн хамгийн өндөр роялти ногдуулдаг. Роялти авна гэдэг нь мөн чанартаа ашигт малтмалын ордыг үнэлж, үнийг нь хөрөнгө оруулагчаас сар бүр суутган авах үйл ажиллагаа юм. Концессын гэрээний үед хөрөнгө оруулагч хайгуул хийх, уурхайг барьж байгуулах, олборлолт хийх бүх зардлыг гаргадаг. 2-рт, Бүтээгдэхүүн хуваах гэрээ. Бүтээгдэхүүн хуваах гэрээний үед хөрөнгө оруулагч хайгуул хийх, уурхайг барьж байгуулах, олборлолт хийх бүх зардлыг гаргаад олборлосон бүтээгдэхүүнээ хөрөнгө оруулагч, төр хоёр тэнцүү хэмжээгээр хувааж аваад тус тусдаа худалдан борлуулдаг. 3-рт, Уурхайн түлхүүр хүлээлгэн өгөх гэрээ. Уурхайн түлхүүр хүлээлгэн өгөх гэрээний үед хөрөнгө оруулагч хайгуул хийх, уурхайг барьж байгуулах бүх зардлыг гаргаад бэлэн болсон уурхайг төрийн өмчийн уул уурхайн компанид хүлээлгэн өгөөд гаргасан зардлаа тухайн уурхайн бүтээгдэхүүний борлуулалтын орлогоос нөхөж авдаг. Нэг ордод энэ 3 төрлийн гэрээний алийг нь ч хэрэглэхэд улсын төсөвт орох орлого адил хэмжээтэй байх зарчмыг баримтладаг байна. Энэ эрх зүй нь дотоодын болон гадаадын хөрөнгө оруулалттай уул уурхайн бүх компанид адил үйлчилдэг байна. Манай ашигт малтмалын хуулийг олон улсын уул уурхайн энэхүү эрх зүйд нийцүүлэн үндсээр нь өөрчлөх шаардлагатай байна. Үүнийг УИХ нэн яаралтай хийх хэрэгтэй байна. Ингэвэл уул уурхайг тойрсон эцэс төгсгөлгүй маргаан, хардалт, улстөржилт, Монголын газрын баялагийг дээрэмдэх үйл ажиллагаа нэг мөр цэгцлэгдэнэ.
Оюу толгойн асуудлыг шийдвэрлэх цорын ганц гарц нь Монгол улсад онц их хэмжээний хохирол учруулсан хэргээр гадаадын хөрөнгө оруулагчид болон гэрээ байгуулсан улс төрчдөд эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх явдал юм. Монголын ард түмнийг хууран мэхлэх, эрх мэдэл албан тушаалаа урвуулан ашиглах замаар Оюу толгойн гэрээ гэгчийг байгуулж, Монгол улсад онц их хэмжээний хохирол учруулсан гадаадын хөрөнгө оруулагчид болон улс төрчид хэзээ нэгэн цагт эрүүгийн хатуу хариуцлага хүлээх бизээ.
Дэлхийд зэсийн оборлолт, баяжуулалт, цэвэр зэсийн үйлдвэрлэлээр тэргүүлдэг Чили улсад нийт зэсийн хүдэр олборлолт, баяжуулалт, цэвэр зэс үйлдвэрлэлийн 84 хувийг 100 хувь төрийн өмчит аварга CODELCO компани гүйцэтгэж байна. Харин Чилийн зэсийн хүдэр олборлолтын 16 -хан хувийг хувийн болон гадаадын хөрөнгө оруулалттай уул уурхайн 70 орчим жижиг компаниуд гүйцэтгэж байна. Эдгээр 70 орчим уул уурхайн жижиг компаниуд олборлосон бүх зэсийн хүдрээ 100 хувь төрийн өмчит зэсийн хүдэр баяжуулах, цэвэр зэс үйлдвэрлэх Empresa Nacional Minena (ENAMI) компанид тушаадаг байна. Энэ бүхнээс үзэхэд дэлхийд зэсийн үйлдвэрлэлээр тэргүүлдэг Чилид зэсийн хүдэр олборлох, баяжуулах, цэвэр зэс гаргах бүх үйл ажиллагааг 100 хувь төрийн өмчит компаниуд гүйцэтгэж байна. Иймд Монголчуудын саалийн үнээ болсон зэсийн хүдэр олборлох, баяжуулах Эрдэнэт үйлдвэр маань 100 хувь төрийн өмчид байх нь нийт Монголчуудын эрх ашиг, олон улсын жишигт нийцэж байна. Төр муу менежер, шахааны бизнес гэсэн нэр томъёог уул уурхайн үйлдвэрүүдийг хувьчилж авах, газрын баялагийн үр өгөөжийг нийт Монголчуудтайгаа бус цөөхүүлээ хүртэхийг санаархагчид гаргадаг юм шүү дээ. Эрдэнэт үйлдвэр маань 100 хувь төрийн өмчит компани болвол үр өгөөжийг цөөн хэдэн улс төрчид, авилгачид, олигархиуд, оффшортнууд бус, харин нийт Монголчууд маань хүртэнэ. Эрдэнэт үйлдвэрийн 49 хувийг хувийн компанид өгөх нь зүйтэй гэж ярьж байгаа АН-ын нөхдүүд бол мөн чанартаа хувийн атгаг шуналдаа хөтлөгдсөн, Монгол түмнийхээ эсрэг бодол санаатай этгээдүүд юм.
Үндсэн хуулийг өөрчлөх, УИХ-ыг хоёр танхимтай болгох, Үндсэн хуулийн цэцийн эрх хэмжээг нэмэгдүүлэх, Ерөнхийлөгчийн эрх мэдлийг хязгаарлах, УИХ-ын гишүүн өөр албан тушаал хашихыг хориглох, олон намын системыг хориглох, төрийн яам агентлагт үндсэн үйлдвэрлэлд ажиллаагүй, 40-өөс доош насны хүмүүсийг ажиллуулахыг хориглох, АН-ын үйл ажиллагааг Дээд шүүхээс хориглох, боловсрол, эрүүл мэнд, эрчим хүч, уул уурхайн салбарт гадаадын болон хувийн хөрөнгө оруулахыг, хувьчлахыг хориглож зөвхөн 100 хувь төрийн өмчит хэлбэрээр ажиллуулах, эдийн засгийн бусад салбарыг чөлөөт зах зээлийн зарчмаар ажиллуулах өөрчлөлтүүдийг Үндсэн хуулиндаа оруулвал дотоодын улс төрийн тэмцэл аяндаа эцэс болж Монгол сэхнэ, сэргэнэ.
Эрдэнэт үйлдвэр бол Эрдэнэтчүүд, нийт монголчуудын бахархал юм. Энэ бахархал нь мөнгөнөөс мянга дахин илүү хүчтэй. Гэтэл энэ бахархал уруу нь хэдэн мөнгөтэй луйварчид төр, засагтай нь цуг нийлээд хүйтэн ус цацаад байхаар нь ард түмэн дургүйцээд байгаа юм. Татвар, ногдол ашиг нь өөр өөр зүйл. Ямарч аж ахуйн нэгж улсад татвар төлдөг. Харин Эрдэнэт бол Монголд байхгүй их ногдол ашиг өгдөг үйлдвэр. Мафийнхан, луйварчид, олигархиудын арааны шүлс нь гоожоод Эрдэнэт уруу дайраад, зүтгээд байдагийн цаад учир нь татварт бус, харин ногдол ашигт байгаа юм. 20 дугаар зууны нийт монголчууд, Эрдэнэтийн 6000 ажилчны хөлс хүчээ асгаруулсан ажлын үр дүн буюу жил бүрийн ногдол ашгийн 49 хувьтай тэнцэх хэдэн арван тэрбумтэй тэнцэх төгрөгийг 27 настай нэг луйварчин жил бүр хармаалаад, үлдсэн 51 хувьтай тэнцэх ногдол ашгийг монголын 3 сая хүн хувааж долооно гэхээр ард түмэн дургүйцээд байгаа юм. Эрдэнэтийг 100 хувь төрийн өмчийн компани байлгахын эсрэг үйл ажиллагаа явуулсан ямарч УИХ, Засгийн газар, ямар ч улс төрч мөн чанартаа ард түмнийхээ эсрэг үйл ажиллагаа явуулж байгаа луйварчин, мафи, олигархиудын гар хөл гэж үзэхээс өөр аргагүй. Болгоомжлогтун, сэрэгтүн.
ок
Эрдэнэт үйлдвэрийн 2017 онд төлөвлөсөн цэвэр ашиг нь 15 сая доллар. Эрдэнэтийн 49 хувийг худалдаж авсан үнэ нь 400 сая доллар. Хэрвээ 400 сая долларыг банкинд жилийн 10 хувийн хүүтэй хадгалбал жилийн хүү нь 40 сая доллар болно. Энэ хүү нь Эрдэнэтийн 2017 оны цэвэр ашгаас бараг 3 дахин их мөнгө. Эрдэнэтийн цэвэр ашгийн 49 хувь нь 7 сая доллар болно. Энэ нь 400 сая долларын жилийн хүү 40 сая доллараас бараг 6 дахин бага мөнгө.
Тэр оюу толгой таван толгой энэ тэрээс мөнгө авсан авдаг байнга угжуулдаг нөхдүүдийн нэрийг зарлах болоогүй юу? зарлалаа ч ямар нэгэн өөрчлөлт гарах хүртэл ямар хугацаа өнгөрөх бол? Энэ хэвээрээ явсаар байгаад энэ үеийнхэн үхэхэд ирээдүйн үр хүүхдүүдэд маань энэ нутаг дэвсгэрт амьдрах газар үлдэх болуу?
daan ch omog, dogschin ovog deedesiin mini udam tasarch dee ee chavaas!!!!!!!!ted mini baisan bol ali hediin ene Heden gadaadinhantai niilsen luivarchin nohodiig Heden heseg tasdaad haychihsan baigaa!!!!!!ee elee mini ee halag mini.