Түүх,археологийн хүрээлэнгийн захирал, доктор С.Чулуунтай ярилцлаа.
-Хубилай хааныг судалдаг олон орны эрдэмтэд Монголд чуулах мэдээлэл байна. Энэ талаар манай уншигчдад сонирхуулахгүй юу?
-Монголчуудын хувьд энэ жил онцгой түүх, олон тэгш ой тохиож байна. Бидний хүндэтгэлтэй хандах ёстой, түүхээ дахин эргэж харах учиртай эрхэм хүн бол Монголын их хаан Хубилай Сэцэн хаан. Хувбилай Сэцэн хааны мэлмий гийсний 800 жилийн түүхт ой тохиож байна. Монголчууд түүний тухай түүхийн хоёр дэнстэй харж ирсэн. Гэхдээ энэ дэнс аль нэг талдаа тодорхой байх ёстой. Үүнийг гадаад, дотоодын судлаачдын судалгааны бүтээлийн дүнд харуулна. Түүхт ойг тэмдэглэх саналыг ШУА-аас гаргаж, Засгийн газраас ойг тэмдэглэх Үндэсний хороо байгуулахаар ажиллаж байна. Хувбилай хаан Эзэн Богд Чингис хааны үүтгэн бий болгосон Их Эзэнт улсыг бүтэн төгс утгаар нь байгуулж чадсан их хаан юм. Чингис хаанаас хойш 800 жилийн турш Монголын алтан ургийн угсаа залгамжлал тасралтгүй байх нэг гол суурь нь Хубилай хаанаас эхэлдэг. Түүний 800 жилийн ойг тохиолдуулан түүхийн үнэнийг сэргээх, бодитой судалгаануудыг олон түмэнд хүргэх, энэ чиглэлээр судалгаа хийдэг эрдэмтдийн чуулган зохион байгуулах, бүтээлүүдийг эмхтгэн гаргах ажлыг манай хүрээлэн хариуцаж хийж байна.Төр, засгийн хувьд ч гэсэн олон ажил төлөвлөсөн.
- Танай хүрээлэнгээс хийж буй ажлыг сонирхож болох уу?
-Манай хүрээлэнгээс хэд хэдэн ажил төлөвлөж, хийж байгаа. Нэгдүгээрт, “Хубилай хаан” 10 боть бүтээлийн чуулганыг эмхтгэн гаргана. Түүнд гадаад, дотоодын эрдэмтдийн хамтын бүтээл, Монголын эрдэмтдийн “Хубилай хаан ба Юань улсын хууль зүй” гэсэн судалгааны бүтээлүүд орж байгаа. Хоёрдугаарт, “Хубилай хаан ба түүний өв залгамжлагчид” каталоги гаргана. Гуравдугаарт, “Хубилай хаан ба Монголын Юань гүрэн” олон улсын эрдэм шинжилгээний хурал зохион байгуулахаар бэлтгэл ажлууд явж байна. Дөрөвдүгээрт, Хубилай хааны үед байгуулагдсан цэргийн бэхлэлт хотын туурь Өвөрхангай аймгийн Хайрхандулаан сумын нутаг Ханхөгшин уулын дэргэд байдаг. Бид тэнд малтлага судалгаа хийж байна. Энэ хотын туурийг анх Орсоын нэрт эрдэмтэн П.К.Козлов үзэж танилцсан байдаг. Хөшөө чулуун дээр нь Сүрийг бадруулагч цэргийн их хот гэсэн бичээс бий. Энэ сарын 23-нд эрдэм шинжилгээний хурал, чуулганд оролцсон бүх хүн тэнд очиж танилцах юм.
-Олон улсын эрдэм шинжилгээний хуралд хэдэн орны хэчнээн эрдэмтэн оролцох вэ?
-Дэлхийн 10 гаруй орны эрдэмтэнд урилга илгээсэн. Хубилай болон Юань улсын талаарх хамгийн том судалгааг Япон, Хятадын эрдэмтэн, судлаачид хийдэг. Энэ удаагийн Олон улсын эрдэм шинжилгээний хуралд Хятадын Нанжин хот дахь Юанийн гол судалгааны төвүүдээс эрдэмтэд ирнэ. Японы судлаачид ирэхээ мэдэгдсэн. Японууд их төлөв Хубилай хааны төрийн бичиг болгосон дөрвөлжин бичгийг судалсан. Мөн Хубилай хааны цэргийн сүйрсэн флотын судалгаа хийсэн Японы эрдэмтэд болон Солонгосын судлаачид ирнэ. Европын орнуудаас эрдэмтэн, судлаачид мэдүүлгээ ирүүлсэн. Юань гүрэн ихээхэн онцлогтой. Юань гүрний үед Оросыг дамнасан Алтан ордны улс, Иран, Персийг хамарсан Хүлүгэгийн улс, Ил хаант улс, Цагаадайн улс зэрэг бүх улс Хубилай хаанд шууд харъяалагдаж байсан. тийм ч учраас Хувилайд хаан хэмээх цол, бусдад нь хан хэмээх статус байсан. Тиймээс энэ чиглэлээр эрдэм шинжилгээний салбар хуралдаануудыг хийнэ. Энэ хурлуудад Турк, Казахстан, Узбекстанаас эрдэмтэд зорьж ирж байгаа. Түүнээс гадна Алтан ордны гол улсын нэг болох ОХУ-ын Татарстаны нийслэл Казань хотоос эрдэмтэд ирнэ. Ер нь бол Хубилай болон түүний Эзэнт гүрэнд хамаарах түүх, соёлтой холбоотой одоогийн улсууд оролцож байгаагаараа онцлог юм. Ер нь Хубилай болон Юань гүрний судалгаа гадаадад маш эрчимтэй хөгжсөн байдаг, ялангуяа 1970-1990-аад оны үед. Одоо ч эрчимтэй явж байгаа. Монголын талаас энэ чиглэлийн судалгаанд шинэ үе болох олон залуу эрдэмтэн, туршлагатай ахмад эрдэмтэн судлаачид хуралд оролцоно. Цэвэр эрдэм шинжилгээний хэлэлцүүлэг болно.
-Хубилай хааны талаарх хамгийн сонирхолтой судалгааг ямар эрдэмтэн хийсэн байдаг юм бол?
-Монголоос академич Ш.Бира гуай Хубилай хааныг үнэлэх үнэлэмжийг цоо шинээр гаргаж тавьсан эрдэмтэн юм. Дээр нь Монголын Юань гүрэн, төрийн байгуулал, төрийн институцийнх нь хувьд судалж гаргаж ирсэн. ОХУ-ын Санкт Петербургийн эрдэмтэн О.Юрченко Хубилай хаан, Алтан ордны улс, Монголын Эзэнт гүрний талаар эрчимтэй судалгаа хийж байгаа. Саяхан Марко Пологийн аяллын тухай 700 хуудастай том ном гаргасан. “Алтан ургийнхан буюу Монголын язгууртнууд” нэртэй том бүтээл хийсэн. Хятадын судлаачдаас Хятадын Ардын их сургуулийн нэртэй эрдэмтдийн нэг Вэй Жан Хубилай хааны Шандугийн шар балгасыг 20 гаруй жил малтаж ЮНЕСКО-гийн өвд бүртгүүлсэн. Мөн Хятадын Нанжин хотын Юанийн судалгааны төвийн дарга Төмөр гэж онцгой сонин судалгаа хийдэг эрдэмтэн бий. Японы эрдэмтэн Мацуко Такаши дөрвөлжин бичгийн талаар дорвитой судалгаа хийсэн. Энэ хүн соёмбо үсэг, дөрвөлжин бичиг хоёрыг ЮНЕСКО-гийн соёлын өвд бүртгүүлэх ажлыг хийж байгаа. Манай эрдэмтдээс академич Ж.Болдбаатар төрийн байгуулал талаас, доктор Б.Сумъяабаатар Алтан ордны улсын үед Солонгос руу харилцаж байсан албан захидлуудын тухай сонирхолтой судалгаанууд хийсэн.
-Хубилай хааныг монголчууд Монголыг Юань улстай нэгтгэсэн гэж бараг л харааж зүхэх нь бий. Түүхэн үнэнийг тодруулбал, сонирхолтой баримтууд гарах байх?
-Манай улс Өндөр гэгээн Занабазарын түүхт ойг саяхан тэмдэглэсэн. Одоо Хубилай хааны ойг тэмдэглэх гэж байна. Тэдний хэн, хэн нь Монголын түүхэнд сөргөөр бичигдсэн хүмүүс. Гэтэл тэр хоёр хүнийг дэлхий асар сайн мэддэг, судалдаг. Тиймээс бид саяхан Өндөр гэгээн Занбазарын ойг тэмдэглэж, ном, бүтээлийг нь хэвлэн гаргасан. Одоо Хубилай Сэцэн хааны 800 жилийн ойг тэмдэглэж, Олон улсын хурал хийх гэж байна. Ер нь энэ хоёрыг Монголоос өөр муулдаг улс дэлхийд байхгүй юм шүү дээ. Тэр нь түүхээ зөв ойлгоогүйтэй холбоотой. Бас сайлах, магтахын тулд түүх судалдаг юм биш. Түүхийн болсон үйл явцыг баримтад тулгуурлан үнэн зөвөөр дүгнэх учиртай. Жишээлбэл, Японд Хубилай хаан цэргийн флотоо хоёр удаа сүйтгүүлсэн. Түүний ул мөр далайн ёроолд 700-800 жил болсон. Одоогоор гурван флот олдоод байгаа. Эхнийхийг нь бүрэн гаргаж, музей байгуулсан. Хоёр дахийг нь хагас гаргасан бол гурав дахийг огт хөндөж чадаагүй байна. Энэ мэт гадаад ертөнцөд асар олон судалгаа хийж байна. Түүнтэй адил Түүх-археологийн хүрээлэнгээс эрхлэн, Өвөрхангай аймгийн ЗДТГ-аас дэмжиж, Хубилай хааны цэргийн хот болох Сүрийг бадаруулагч хотод малтлага хийж байна. Тэр магадгүй Хубилай хааны цэргийн бэхлэлт, орд бүхий цогц газар юм. Өнөө хүртэл монголчууд малтаагүй байсан. Тэгвэл хэдийгээр цаг тулсан ч гэсэн ой тэмдэглэх, олон улсын хурал чууганыг тохиолдуулан иймэрхүү бодитой ажлууд хийж байна.
-“Хубилай хааны өв” каталогид ямар мэдээллүүдийг оруулав?
-Энэ каталогид бид нэлээд ач холбогдол өгч байна. Их Монгол Улсын 800 жилийн ойгоор “Чингис хааны өв” каталоги гаргасан. Энэ удаа Монголын судлаачид Хубилай хааны түүхийг цогцоор нь гаргаж тавья гэж зорьсон. Монгол нутагт археологийн судалгаа олныг хийсэн. Тэр дотроос Хубилайтай холбоотой түүхэн баримтууд огт ороогүй. Жишээлбэл, Сүхбаатар аймгийн Онгон сумын нутгаас олдсон гайхамшигтай дурсгалууд болон “Сүрийг бадруулагч” хотын туурь байна. XVII-XVIII зууны үед зохиосон бичгийн хэлний олон дурсгал, тэр дотор Юань гүрэн, Хубилай хаантай холбоотой зүйлүүд бий. Юань улсын түүх гэж 210 ботийн цорын ганц монгол хэлний орчуулга Төв номын санд бий. Юань улсын хуулийн цорын ганц орчуулга нь манай хүрээлэнд байдаг. Энэ бүхнийг судалгааны эргэлтэд оруулж хүмүүст таниулахгүй бол олон түмэн мэдэхгүй. Хятадаас орчуулсан ном, бүтээл олон ч монголчуудад үлдсэн соёл, түүхийн ийм их өв байна. Лу.Алтантовч, “Шар түүх”-д Хубилай Сэцэн хааны тухай, түүний төрийн түүхийг бичиж үлдээсэн. Тэр байтугай маш сонин зүйлүүд бий. Би 2005 онд Хөвсгөл аймгийн орон нутгийг судлах музейгээс Халхын дөрвөн аймгийн ноёдын ургийн бичгийг олж үзсэн. Тэр дотор Хубилай, Өндөр гэгээн хоёрыг улаанаар тэмдэглэсэн байдаг. Энэ тэднийг 100 жилийн өмнө монголчууд яаж харж байв, одоо яаж харж байна гэдгийг харуулж байгаа юм. Чингис хаанаас Лигдэн хаан хүртэл Сэцэн цол хүртсэн хоёрхон хүн бий. Түүний нэг нь Хубилай хаан. Энэ бусад нь тэнэг гэсэн юм биш. Харин сэцний дээд ухаантан гэсэн үг. Өөрөөр хэлбэл, дээдийн дээд ухаантан гэсэн санаа юм. Тэгэхээр хожмын монголчууд яаж харах вэ, яаж үнэн зөв дүгнэх вэ гэдэг нь ганц түүх судлаачдын бус монгол хүн бүрийн үүрэг. Бид Их Монгол Улсын ойгоо тэмдэглээд Хүннүгийн түүхээ яаж харсан бэ, Чингис хаанаа яаж харав, Өндөр гэгээн Занабазарын ойг тэмдэглэж, түүхээ хэрхэн дүгнэв, одоо Хубилай хааны 800 жилийн ойг тэмдэглэснээр түүхээ яаж харах вэ. Энэ бүхэн Монгол Улсын дархлаатай шууд холбоотой юм.
-Эцэст нь Хубилай хаан гэж хэн бэ. Ямар бодлого баримталдаг, улсаа хэрхэн авч явсан хаан бэ гэхчлэн олон асуултад та түүхийн үүднээс ямар гаргалгаа, тайлбарыг хэлэх бол?
-Хубилай хааныг түүхэнд янз бүрээр үнэлдэг. Хуучин үзэл суртлын үед Монголын нийслэлийг Бээжинд шилжүүлсэн асуудал ярьдаг байсан. Хожим Юань улсыг Бээжинд үлдээсэн, ямар нэгэн бодлогогүйгээр Япон руу довтолсон, Их Хуралдайгаар биш хаан ширээнд сонгогдсон эсвэл Ариг бөхийг үгүй хийсэн гэхчлэн шүүмжилдэг. Ийм зүйл бий. Гэхдээ түүхийн баримтыг харахад, өөр зүйлүүд ч харагдана. Гадны эрдэмтэд ч үзэж байна. Тэр үед Бээжинг Дайду буюу Хаан балгас гэж нэрлэдэг байсан. Тэгвэл Хархорин тэр үед тийм үүргийг гүйцэтгэж чадах байсан уу,үгүй юу. Өөрөөр хэлбэл, тэнд хэдэн живаа хятад ирж байдал ямар байх байв. Хятадууд бослого гаргалаа гэхэд яах байсан бэ. Тэгэхээр монгол нутгаа яаж авч үлдэх вэ гэдэг их хааны бодлого байж. Нөгөө талаас, тэр үед дөрвөлжин бичиг хэрэглэсэн. Хубилай буюу Юань гүрний үед монголчууд хятад бичгийг сурсангүй, хятадууд монгол бичгийг сурсангүй. Тэдэнд огт өөр дөрвөлжин бичиг гэгчийг зохиож төрийн бичиг болгосон. Салахдаа аль аль нь өөр өөрсдийнхөөр явсан. Монголчууд 1368 онд Бээжингээс гарсан явдал бол бууж өгсөн хэрэг биш. Тэр бол монголчууд өөрийн нутагтаа шилжиж ирсэн асуудал. Тэр байтугай 1380-1390-ээд он хүртэл бид тусдаа улс болж Тогоонтөмөрийн ач хүү хаан ширээнд сууж явсан. Тэгэхээр зүгээр л Бээжингээс гарсан асуудал байхгүй юу. Түүнээс биш зугтсан юм уу, мөхсөн асуудал биш. Хаан ор залгамжлах ёс тасралтгүй явсаар Лигдэнгийн үед хүрч ирсэн. Тэгэхээр ийм асуудлыг эргэж харах, зөв ойлголтыг олон түмэнд түгээх, түүх бичлэгээ зөвөөр хүргэх хэрэгтэй юм.
Ч.ҮЛ-ОЛДОХ
Эх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин
Сэтгэгдэл0
Мэргэдээс асуух асуулт байна. Судалгаанд Даваням гэдэг хүн алтан урагын хүн гэсэн өгүүлбэр байна уу
Хүүх ээ ,наад асуудлыг амархан шийддэг юм ... өвөг дээдсийнхэн онгод сахиуснаас асуухад л хэлээд өгдөг юм ,тэрнээс биш санааны зоргоор тайж гаралтай болгоггүй юм даа ..алтан ургийнхан их өндөр сахиустай улс байдаг юм даа ..сахиус худлаа хэлдэг гэж ёстой байдаггүй юм даа ..манай томоохон улс төрчид бизнесменууд урд зүгийн гаралтай болоод ёстой элгийг нь авсан явдлыг мэдэх л юм бна
Тэгээд асуухаар хунтайжийн маань нэр байна уу
ugui~~CTALINI~~~HUUHDUUD
Шадар ван Чингүнжавыг хамт зэрэг босно гээд Амарсан аа өгөөш болгож хаяж Илийн голд эзэн суухаар мөр буруулсан байдаг юм.Манжууд Жавзандамба хутагтыг ил,далд дэмжлээ гэж түүний хойд дүрийг Ар Халхаас тодруулах аа больсон байдаг юм шүү их мэдэгчид ээ...тэгээд ч Манж Чин гүрэн 1911 он хүртэл оршин тогтносоныг мэдэхгүй байж олон юм халхуудын эсрэг хуцах илүү дээ.Алтан ургийн Хубилай сэцэнийг үгүйсгэх гэдэг чинь .Хубилай хаанаас хойш Монголын Төрт улсыг үгүйсгэснээс ялгаагүй ,ийм бодол чухам даа Дундад Иргэн Улсын нууц заншлаач ,суурин тагнуулуудаас л гарна
Соёны нурууг давахаар зугтаж явахад нь Чингүнжавыг эфү халхууд л манжид барьж өгсөн шүү дээ.
Тvvхч эрдэмтэн Хоролдамба халх нь манж-хятадтай vндэс нэгтэй гээд байдаг нь ортой дог оо. Монголчуудаас ялгарах гэж л тэр байх.
geiin shinjilgeegeer zarim oiraduud halhuudaas iluu hujaatai hamaatnuud bolj taarsan shdee. hihi, nuguu oirad gej ongirdog halimaguud dund urd zugiin gentei humuus olnooroo ilersen
Баримжаагуй шаадаг пацан бэ?
Алтан ургийн ноёдыг устгах гэж гадаад, дотоодын дайснууд 800 гаруй жил тэмцсэн. Гэвч Чингис хааны алтан ургийн ноёдууд байсаар байгаа. Өнөөгийн Монголчууд бид бусдын ятгалга, заавраар буруу санаатнуудын ЗОХИОСОН ТҮҮХЭНД итгэж алтан ургийн ноёдоо, түүхээ үгүйсгэж мунхарч байгаа нь юутай харамсалтай. Чингэс, Өгөдэй, Хувилай, Гүег, Мөнх, Батмөнх, Гэрсэнз, Алтан Хан, Автай сайн хан, Лигдэн, Цогт тайж, Эжэй Хонгор, Занабазар, Чахундорж, Дондовдорж, Чингүнжав, Намнансүрэн, Ханддорж гээд бусад олон Монголын төлөө амь биеэ өргөсөн өвгөд дээдсээ хүндлэн дээдлэх ёстой. Өвгөд дээдсээ гутаан доромжилсон доромжлуулсан үндэстэн мөхөн дуусдаг учиртай.
Лигдэн манжтай байлдаж байхад халхууд гараа хумхиад л сууж байсан биз дээ?
Чингvнжавыг халхууд л манжид барьж егсен биз дээ?
Намнасvрэн, Хандсvрэн нарыг халхууд тvвдvvдтэй нийлж хороочихоод Сvй Шv Жанд бvхэл бvтэн улсаа май гээд егчихсен биз дээ?
HOTGOIDYN CHINGUNJAV 2000 TSEREGTEI ,AMARSAN AA 5000 TSEREGTEI MANJIIN ESREG BOSNO GEED ..AMARSAN AA ZUUN GARYN KHAAN BOLJ BOLZOSHGUI BOLZOL HANGAAD IREHEER ,KHOORHII MUU CHINGUNJAV AA BARIAD OGSON SHUU DEE
LIGDENG MANJTAI BAILDAHAD HORCHINGUUD MANJTAI NIILEED NEG TALAAS N ,NUGUU TALAAS N TOVD-N "KHAN" GUUSH NIILEED TSOHIJ MOHOOSON BIZDEE. HOH NUUR AA TUSHITS GAZAR HIIJ MANJTAI BAILDAH GEJ BHD N MUUSAI "SHINJAANY SHEESNUUD" LAI BOLJ TSOGT TAIJYG TSAASH N HARUULAA BIZDEE
AR HALHAAS OCHSON TSOGTYN 40.000 MYANGAN TSERGIIG HUVKHAI"SHINJAANY SHEESNUUD " L HYADAA BIZDEE
Чингvнжавыг барьж егсен нехдvvдийн удам одоо ч Хевсгелд бий шvv. Хутган vймvvлэгч хунхууз аа.
Шадар ван Чингүнжавыг хамт зэрэг босон гээд Амарсан аа өгөөш болгож хаяж Илийн голд эзэн суухаар мөр буруулсан байдаг юм.Манжууд Жавзандамба хутагтыг ил,далд дэмжлээ гэж түүний хойд дүрийг Ар Халхаас тодруулах аа больсон байдаг юм шүү их мэдэгчид ээ...тэгээд ч Манж Чин гүрэн 1911 он хүртэл оршин тогтносоныг мэдэхгүй байж олон юм халхуудын эсрэг хуцах илүү дээ.Алтан ургийн Хубилай сэцэнийг үгүйсгэх гэдэг чинь .Хубилай хаанаас хойш Монголын Төрт улсыг үгүйсгэснээс ялгаагүй ,ийм бодол чухам даа Дундад Иргэн Улсын нууц заншлаач ,суурин тагнуулуудаас л гарна
Соёны нурууг давахаар зугтаж явахад нь Чингүнжавыг эфү халхууд л манжид барьж өгсөн шүү дээ.
Алтан ургийнхныг МАН оросуудтай нийлэн судалгаа гарган системтэйгээр устгаж байсан гашуун үнэн бий.Энэ баримт архивыг олноо ил болгох цаг болсон.
Тэд чинь хятадын пүүсүүдэд дааж давшгүй өр тавиад, хятадууд гарын үсэг, хурууны хээтэй өрийн данс үзүүлж, өр нэхээд амар заяа үзүүлнхгүй вайсан юм аа.
Тэд чинь хятадын пүүсүүдэд дааж давшгүй өр тавиад, хятадууд гарын үсэг, хурууны нь хээтэй өрийн данс үзүүлж, өр нэхээд амар заяа үзүүлэхгүй байсан юм аа. 1949 он хүртэл.
GADAANI~~OR~~~~~OROS,HYATADIIN ~~~~NAIMAACHID ~~~ALBAAR ~~~1 HONI~~GEHED~~~~1 SHIRHEG ~~ZUUNII UNETEI~~~~~BAISAN~~~~GEH METEER~~~~~SHULAACHID MONGOLD~~~~~~~UURLESEN~~~DARAA NI~~~ORNI ASUUDAL~~~UUSEH NI~~~MEDEEJ
49.0.161.63----Монголчууд бид асуудлаа хэлцэж байна илжиг минь чи зайл. Тэр шинжаан, алтайн цаадахь говь руугаа зайл!!
Хятадууд, хятадын пүүс гээд байх юм. Тэд чинь хятадууд биш манжууд байсан юм. Хятадуудыг нааш оруулдаггүй байсан. Сүүлдээ соёлоо үгүй хийж хятад соёлтой болсон ш дээ. Ер нь тэр үеэс манайд байсан хүмүүсийг ман гэж ойлгож бөйх хэрэгтэй
Даашинхvv, Номт, Буянт .... бvгд л хтад пvvс ш дээ. Дээр нь доншуур наймаачид зендее
Тvvхч эрдэмтэн Хоролдамба халх нь манж-хятадтай vндэс нэг гээд байдаг нь ортой дог оо. Монголчуудаас ялгарах гэж л тэр байх.
Манжийн хаад 19 -р зууны сvvлээс Шинэ эдийн засгийн бодлогыг Монголд хэрэгжvvлснээр vй тvмэн хятад цагаачид орж ирсэн.
Тэд чинь хятадын пүүсүүдэд дааж давшгүй өр тавиад, хятадууд гарын үсэг, хурууны хээтэй өрийн данс үзүүлж, өр нэхээд амар заяа үзүүлнхгүй вайсан юм аа. - - - - - ZA SHAAGAAD BAI TER DAAJ DAVSHGUI ORNOOS CHIN BOLJ AR HALHAD BOSLOGO SAMUUN BOLJ MAGADGUI GEED HAGASYG N MANJIIN HAAN TOLJ , HAGASYG N HUCHINGUI BOLGOJ TEGELSEN BDG YUM ..BARIMJAATAI SHAANA SHUU
Манжийн засаг, тер 1919, 1921 онд байсан юм уу? Чи чинь харин баримжаагvй шаадаг хужаа байна уу, vгvй юу?
Шадар ван Чингүнжавыг хамт зэрэг босон гээд Амарсан аа өгөөш болгож хаяж Илийн голд эзэн суухаар мөр буруулсан байдаг юм.Манжууд Жавзандамба хутагтыг ил,далд дэмжлээ гэж түүний хойд дүрийг Ар Халхаас тодруулах аа больсон байдаг юм шүү их мэдэгчид ээ...тэгээд ч Манж Чин гүрэн 1911 он хүртэл оршин тогтносоныг мэдэхгүй байж олон юм халхуудын эсрэг хуцах илүү дээ
TER HALHYN NOYOD-YN TAVISAN OR GEJ HEDEN ONY YUM YARIAD BAIGAAG AA ONTOI ,SARTAI BARIMJAATAI BICHIJ SUR SHOOHUUZ AA ,AIN...
C.Данзанг ЕС байх нэхэж л байан юм билээ.
Соёны нурууг давахаар зугтаж явахад нь Чингүнжавыг эфү халхууд л манжид барьж өгсөн шүү дээ.
ЭХ ТҮҮХЭЭ СУДЛАХ ГЭЖ ЗҮТГЭЖ ЯВАА ХЭДЭН ТҮҮХЧЭЭ ЗАРИМ НЭГ НЬ ЭЛДВЭЭР МУУ ХЭЛЖ, ГҮТГЭЭД ЯАХ ЮМ БЭ, НАЙЗУУДАА. ХОРОЛДАМБА МОНГОЛЧУУДАА ХЭЗЭЭ Ч МАНЖ, ХЯТАДУУДТАЙ ҮНДЭС УГСАА НЭГ ГЭЖ ХЭЛЭХГҮЙ ДЭЭ. БУСДЫГ БИТГИЙ ГҮТГЭ.
НЭГДСЭН ИХ ХЯТАД УЛСЫГ БАЙГУУЛСАН ХҮН ШҮҮ ДЭЭ, ҮНЭНДЭЭ БОЛ МОНГОЛООО АЛДСАН ХҮН
Суурин соёлд хэт шүтсэн.
ODOO OORSDOO MONGOLCHUUD SUURIN SOELD ~~~~~HET ~~~SHUTEED BAINAA~~~TER UE YAHAV~~~MONGOL~~MONGOLOO ~~~ALDLAA
Дуу чи, муу илжиг.
Түүх, археологийн хүрээлэн, түүхчид маань Хубилай сэцэн хааны судалгааг эрчимжүүлж байгаа нь сайн хэрэг. Би алтан ургийн бус, Хариадын өндөр дээдсийн удмын хүн, алтан ургийн буурай ээж минь Монголын үүх түүхийг ярьж өсгөн хүн болгож, амьдралынхаа туршид их л юм үзэж дууллаа. Хубилайг манайхны 5 мянга орчим жилийн овог аймаг, улсуудын түүхэнд баримталж ирсэн нанхиад бус философ, соёл, шинжлэх ухаан, шашин, ёс заншилыг олж хүртэж ирсэн уламжлалт зарчим (өнөөгийн гуравдах хөршийн бодлого)-ыг үл огоорсон, Ил хаант улс, Цагадайн улс, Алтан ордны улсаас авч байсан 10 хувийн татвар, 3 хувийн гаалийн хураамжын асар их баялаг, олон үндэстэн ястан вассалуудын шилдэг эрдэмтэн мэргэд, урчууд, худалдаа арилжааныхан, шашныхан, цэргийнхэн гээд соруудыг Нанхиадыг хөгжүүлэх, бүтээн байгуулахад зарцуулж, төрийн шийд гаргадаг тогтсон ёсыг огоорсон, Нийслэл хотыг минь сүйтгэн мөхөөж, эх нутгийг минь бараг хоосруулсан, язгууртан дээдэс, эрэлхэг цэрэг жанжидыг маань суурьшмал амьдралын тансаглалд живүүлсэн гээд л есөн шидээр буруутгаж ирсэн. Нөгөө талаас Хүлэгү хан хатан ээжийнхээ хайртай хүүгийн хувьд хамгийн шилдэг бичгийн мэргэд, жанжидаа Перс рүү аваад явснаас ч болсон байж магадгүй гэдэг. Япон луу довтолсон аян дайнуудыг ч манайхны олон мянган жилийн түүхэнд яс мөрдөж ирсэн уламжлалт тагнаж туршдаг, мэдээлэгч, аялдан дагагсад бий болгодог арга мэхийг хэрэглээгүй гэх мэтээр буруутгадаг. Ямартай ч өөрсдөө, өөрийнхөө арга ухаанаар судалж эхэлсэн нь сайн хэрэг. Бас нэг хэлье гэсэн санаа бол Өндөр гэгээнтнийг буруутгадаг байсан гэдэг шиг худлаа зүйл байхгүй шүү. Энэ нь зөвхөн зөвлөлтийн нөлөөнд хэт автагдсан УБ-чуудын шинэ үеийнхний л хэрэг байсан. Халхууд язгууртан, харц ялгаагүй Мандухай хатан, Занабазар, Намнансүрэн нарыг байнга үлгэр дуурайл болгон, үр хүүхдээ хүмүүжүүлж ирсэн байх.
Алтан ургийн ориг шинж чанар нь магадгүй Хубилайгаар дууссан байх. Алтан ураг гэж байсны учир нь Есүхэй баатар Чингис хааны хүүхдүүд шар үстэй төрдөг байсан болохоор нь алтны өнгөтэй хэмээн тэгэж нэрийдсэн байх. Гэтэл Хубилай хар толгойтой төрөхөд тэд маш их гайхширч байсан хэмээн Рашид-Ад-Дин бичсэн байдаг.
ODOO TORDOG
mongolchuud ugaasaa bugd zaaval shar ustei baisan baih yostoi yum bol tegvel odoogiin barag buh mongolchuud halh, oirad, buriad geed barag bugd ertnii mongolchuudtai hamaagui bolj taaraad hari ene zuun hoid haviar baidag evenk tungusuud shar usteigeeree jinhene mongolchuud bolj taarah n baina shdee. yaahav mongolchuud baga nasandaa bor shargalduu ustei baidag ch tomrood us n harladag.
Дээрх пацан зугээр л хутган уймуулэгч байна.
Мунхаг миний таамаглал л байхгүй юу даа. Монголчууд бүгд тийм байдаг гээгүй юм. Гүржийн сударт Монгол хүн ямар харагддаг байсан тухай бичсэн байдаг яг л одоогийн Монголчууд шиг байсан юм бн лээ.
Битгий хуцалдацгаа үхэр Монголуудаа Та нарт үнэн түүх байхгүй.
HAHA
MONGOLCHUUD BOL~~~CTALINI~~~HUUGDUUD~~~~GEJ ~~~GADAADIN SETGEGDEL BICHSEN BAISAN~~SAITAD
Дуу чи, муу илжиг.
Хувилай чинь манай Хятад цусны хүн. Үхэр Моголчуудаа багахан тэнэгтэцгээ
Хэхэ битгий шаа!
Юуан гүрэн гэж сонссон уу Хаана байсныг мэдэх үү үхэрүүд ээ
Өөрөө өөрийгөө хаанд өргөмжилж монголын он удаан жилийн хагаралын үрийг тарьсан хүн бол Хубилай. Мөнх хаан Сүн улсыг дайлж байгаад нас барахдаа Аригбөхийг хаанд өргөмжил гэж зарлиглаад өнгөрсөн. Энэ зарлигийг Мөнх хаан өөрийн төрсөн хан хөвгүүдээр Аригбөх Хубилай нарт хэлүүлсэн боловч Хубилай хятад түшмэдийн ятгалга дэмжлэг болон хууль цаазыг зөрчин хаан болох шунахай хүсэлдээ хөтлөгдөн хятадад өөрийгөө хаанд өргөмжилсөн. Аригбөх хууль ёсоор Хархоринд хаанд өргөмжлөгдсөн. Ингээд 2 лаа байлдаж эхэлсэн. Чингис хаан монголыг нэгтгэж их армийг байгуулахдаа бүх цэргээ 99 мянганд хуваагаад өөртөө 10000 торгууд ялгаж авчихаад нийт цэргээ баруун зүүн 2 жигүүрт хуваасан. Ингэж хуваахдаа баруун чигийн овог аймгийн цэргүүдийг баруун түмэнд, төв болон зүүн чигээс гаралтай овог аймгийн цэргүүдийг зүүн түмнүүдэд хувиарласан. Угаасаа оршин амьдарч байгаа нутгийнхаа багцаагаар тэгж хувиарлахаас аргагүй. Их цэргээ хувааж байгаа, торгон цэргийг сонгож байгаа тухай Нууц товчоон судрын чуулган бүх түүхэн дээр тодорхой байгаа. Хубилайг өөрийгөө өргөмжилж байх үед ойн иргэдээс гаралтай, дөрвөд, ойрад зэрэг аймгийн цэрэг баруун түмэнд хувиарлагдаж хархорумыг сахих цэрэгт үлдсэн байсан. Отчигин ноён болон Хасарын удмын хорчин, жалайр гэхчилэн төвийн болон зүүн чигийн овог аймгийн цэргүүд хятадыг дайлах тулаанд орсон байсан. Аригбөхийн цэргийн гол хүчин нь дөрвөд зэрэг ойрад аймаг байсан нь ийм учиртай. Хубилай зүүн өмнөд азийн бараг бүх улсыг байлдаж дагуулсан боловч хойд нутагтаа байгаа Аригбөх, Хайду нарыг хүчийг бүрэн дарж чадалгүй өнгөрсөн. Өөрөөр хэлбэл тарьсан зөрчлийнхөө хожмын үр дагаварыг арилгаж чадаагүй. Аригбөхийг дэмжигч ойрадууд Хубилайг Мөнх хааны зарлигыг зөрчиж хятадтай хуйвалдан өөрийгөө өргөмжилсөн тул ёст эзэн бус гэж үзэж байсан нь цаашид Хубилайн удмынханыг хүлээн зөвшөөрөхгүй байх үндэслэл нь болсон бөгөөд улмаар ойрад болон зүүн монгол 2-ын зөрчил түүхийн шинэ шинэ зөрчлөөр баяжсаар байгаад 4 ойрад болон монгол гэсэн 2 тусдаа улс байгуулагдахад хүрсэн. Энэ нь яван явсаар сүүлдээ халх нар манж хятадтай хавсран ойрадыгаа дарсанаар дууссаныг бид мэднэ. Дуусах ч гэж одоо хүртэл халх ойрад гэлцэн нэг нэгийгээ доромжилон талцан байдаг явдалын үндэсийг энэхүү хубилай тавьсан юм. Өөрөөр хэлбэл Хубилайн хятадыг нэгтгэн хөгжүүлсэний үр шимийг хятад л хүртсэн болохоос өнөөдрийн бид хүртээгүй. Тэр бидэнд халх ойрад гэж хагаралдах муухай өвийг л үлдээж өгсөн хүн.
Үнэн.
Яг үнэндээ хятадын баян, тансагт шунаад шунаад Алтан-Орд, Хүлэгү, Цагадайн улсыг ямар ч дэмжлэггүй зөэн нь хаячихсан юм. Ингэснээр нэгдсэн их Монгол улс хэрэг дээрээ задарсан.
Яг үнэндээ хятадын баян, тансагт шунаад Алтан-Орд, Хүлэгү, Цагадайн улсыг ямар ч дэмжлэггүй зөнд нь хаячихсан юм. Ингэснээр нэгдсэн их Монгол улс хэрэг дээрээ задарсан.
IH ULSIIN HAAN YUM BOL~~~HAANI MAYAGTAI BAIHAN NI OILGOMJTOI~~~~TORGO ,DURDANAAS BOLJ ~~~HAAN BOLOHIIG HUSNEE ~~~GEVEL INEEDEMTEI
202.21.106.123 Торго дурдангаас өөр юм толгойд чинь орж ирднггүй юу? Харийн суурин соё, иргэншилд шүтэхийг хэлж байна.
YAMAR EMEGTEI BISH ZA~~~
ALTAN ORD,~~HULEGU,~~~TSAGAADAI~~~ZEREG ~~~TER ULSUUDAD TUSLALTSAA ~~~OGOH~~~SHAARDLAGAGUI~~~TER ULSUUD NI~~~OORSDIIGOO ~~~AVCH YAVAH~~~BUREN CHADALTAI,HUSELTEI BAISAN
202.21.106.123 Долийсон хужаа чинь яах нь вэ? Чамд огт падгүй асуудал, зайл чи.
Хубилай бол их хааны зарлигийг зөрчин хятадуудтай хуйвалдан өөрөө өөрийгөө хаанд өргөмжилсөн хууль бус хаан. Тэрээр их хүчирхэг хаан болсоон. ҮҮнтэй хэн ч маргахгүй. Гэхдээ хууль ёсоор хаанд өргөмжлөгдөөд эцэстээн хүчинд автагдан хаан ширээгээ өгсөн Аригбөх хаан болсон бол Хубилайтай адилхан л хүчирхэг хаан болох байсан. Тийм учраас хэн хүчирхэг хаан болохдоо асуудлын гол нь байгаа юм биш. Хэн хааны зарлиг, яса хуулийг мөрдсөн, мөрдөөгүйдээ л асуудлын гол нь байгаа. Мөнх хаан Хубилайг хар бага наснаасаа хятад газар өсч хятадын соёлд хэтэрхий автагдсан, язгуур монголын соёлоосоо холдон хөндийрсөн байгааг эртнээс мэдэж байсан учраас Аригбөхийг хаан ширээнд суулгаарай гэж зарлигласан. Энэ зарлигийг өөрийн хаан хөвгүүдээр биечилэн хэлүүлсэн гэж бичсэн нь ч бас үнэн бн. Түүхэн дээр тэгж бичээтэй байгаа. Үнэндээ Мөнх хааны өөрийнх нь эдгээр хаан хөвгүүдийн аль нэг нь ч хаан болох бүрэн боломжтой. Ийм хямрал гарч болзошгүй байгаагаас сэргийлж өөрсдийг нь томилон явуулж хаан эцэг энэ зарлигийг буулгалаа гэж Хубилайд хэлүүлсэн. Хубилай их хааны амьд сэрүүндээ хэлсэн зарлигийг зөрчин хятадуудтай хамт Кайпин хотод очин монголын хаан ширээнд өөрийгөө өргөмжилсөн. Эндээс монголын хамгийн гол задрал эхэлсэн. Аригбөхийн талынхан энэ ичгүүргүй хууль бус үйлдэлийг эсэргүүцэн тэмцэхээс өөр аргагүй. Хубилай тэр тэмцлийг монгол- хятад цэргийн хүчээр дарж Хархорумыг түйвээн нурааж шатаан үнсэн товрог болгосон. Тэнд хадгалагдаж байсан монголын түүхийн бүтээлүүд нууц товчооны монголы эхээс авахуулаад бүгд шатаж устаж үгүй болсон гээд түүний балагийг тооцвол барагдахгүй. Мөн дараа дараагийн алтан ургийнханд ингэж их хааны зарлигийг зөрчиж болдог юм бн гэдэг ойлголтыг өгсөнөөрөө цаашдын хан ноёдын салан тусгаарлах, нэг нэгнийхээ захиргаанд орохгүй байхын үндэс суурийг тавьж өгсөн. Одоо байтлаа Мөнх хааны зарлигийг зөрчсөн Хархорум хотоо хятад цэргүүдтэй нийлж шатааж хаяад бээжин хотыг хөгжүүлсэн Хубилайн зөв гэж хэлүүлэх гээд бүр олон улсын арга хэмжээ зохиож байгаа юм бн. Хичнээн хичээсэн ч үнэн юм үнэнээрээ үлдэнэ. Улам тодроно. Монголын их хааны зарлигийг зөрчсөн этгээдийн зөв болж хэзээ ч чадахгүй. Гадаадын эрдэмтэд Хубилайгийн зөв гэж мянга хэлээд нэмэргүй. Тэдэнд монголчууд хоорондоо алалцах нь хэрэгтэй байсан юм чинь аргагүйшд. Хубилай Аригбөх 2-ын зэрэг хаан болсон асуудлын зөв бурууг тогтоох нь зөвхөн монголчуудын дотоодын асуудал шүү.
хаадын нэр барьж хамаагvй бурах алдас болно шvv тvvх ямар байсан тиймээрээ л байна харин хожмын бид одоо vеэрээ бодож сэтгэж амьдрах естой цоохон монголчууд энэхэн хонхортоо олхон багтана харин монголын торийн толоо тvрийний бооснvvд байнга л зvтгэнэ тэгсэн мортлоо монголчуудыг хагалан сорголдvvлж хонжоо олдог новшнууд шvv
зсссс битгий худлаа яриад бай!!! Санаанаасаа ургуулаад !!!! Хубилай Аригбөхийн тэмцлийн хувьд Монголчуудын хоорондын тэмцэл. Ойрдууд Арибөхийн талд орсон гэхдээ сүүлд ялагдаад ирэхээрээ нөгөө дэмжиж байсан Аригбөхийнхөө удмыг өөрсдөө устгасан, тэгээд ойрд гэж тусдаа гараад Алтан ургийнхны эсэрэг тэмцдэг болсон. Халх ойрдын тэмцлийн хувьд Ойрдууд Халхынхаа ар хударгаар гэнэт дайрч Манжид дагаар оруулсан. Тухайн үед хойд талаараа оросуудтай дайтаж байсан, өмнөд талаараа Манжуудын дарамтанд, баруун урд талаараа Түвдүүдтэй эрх мэдлийн том зөрчилтэй дайн хийхэд бэлэн байдалтай байсан. Үүүнийг ашиглаж Галданбошгот Халхын ар хударгаар гэнэт дайрч голтой бүхнийг таслах андгайтайгаар аллага үйлдсэн нь түүхэнд маш тод үлдсэн. Дайсантайгаа тулалдаад байж байхад нь гэнэт араас нь жадласан хүн хэзээ ч тэр хүнийг хэн ч Аврагчаа, ах дүүгээ гэж үзэхгүй шүү дээ. Энэ бол маш энгийн ойлгомжтой асуудал!!!!
49.0.161.63---чи зайл!!! Монголчууд бид асуудлаа хэлцэж байна илжиг минь чи зайл. Тэр шинжаан, алтайн цаадахь говь руугаа зайл!!
Хубилайн хядлагаас зугтсан алтан ургийнхан Хайдуг бараадаж амь мултарч байсан нь Ойрд буюу зvvнгар юм.
Алтан ураг бол зевхен Хубилайн хойчис биш!!!
Хубилайн хятад заншлаачид алтан ургийнхныг мен ч их хядсан даа.
ZAZA INGEED HUDLAA SHAAGAAD UNDAG YUM. HUBILAI TSETSENG ALTAN ORDNY BERH KHAN ,TSAGAADAIN KHANT ULS ,IL KHANY ULS DEMJSNEER KHAN SHIREEND SUUSAN BAIDAG YUM...IKH KHANY ZARLIGYG ZORCHSON BOL BAT-YN UDAM ,TSAGAADAIN UDAM NAAD HUBILAIG CHIN HIISGECHIHGUI YAADAG YUM BE ?
MANAI BARUUN MONGOLCHUUD NEEH OORSDIIN "URVAACH SHARVAACH" TUUKH EE TSEVERLEKH GEED ..HUDLAA TUUKH GUIVUULAAD UNADAG YUM. CHINGES KHANY HACHIUN DUUGIINHEN ALBAT YAVSAN AA MEDEHGUI ,HASAR NTR BOLOOD DAVHICHIHDAG YUM AA ...
Монгол дvр эсгэсэн хужаа минь, хутган vймvvлэх шаардлагагvй.
Бээжинд төрж, өссөн монголчууд Тогоонтөмөртэй цуг буцаж ирээд монголоор яриад байгаа мөртлөө л нутагтаа үлдсэн монголчуудтайгаа ойлголцож чаддаггүй байсан юм гэсэн. Харийн соёлд хэт автах ийм осолтой. Халх, ойрдын зөрчил ч үүнтэй холбоотой байх шүү.
HARIIN SOEOL BISH~~~HARIIN HELNII ORCHIND ~~~BAISAN~~~ENE BOL TEDNIIG~~BURUUTGAH UNDESLEL BISH,~~~
202.21.106.123 Долийсон хужаа чинь яах нь вэ? Чамд огт падгүй асуудал, зайл чи.
BURUUTGAHDAA~~~ZOV, BURUUG~~~ SHIJLEH UHAANI TALAAS NI SUDLAH NI ZOV
HAANI UREHLEER BURUUTGASAN NI BURUU
202.21.106.167 Долийсон хужаа чинь яах нь вэ? Чамд огт падгүй асуудал, зайл чи.
HAHA ZUGEER BAI
Дуу чи, муу илжиг.
Нэг л их луг туухчид. Тэр уед амьдарч байсан ч юм шиг.
Чам шиг олон нийтийн сулжээнд хун дагаж намрдаггуй, юм унш даг болхоор чамд тэгж санагдаж байгаа юм. Халтайнсан хужааа минь.
HAHA
Умхий ойрдуудл Халх,Алтан ургийнхныг устгаж Монголд хаан ширээнд шинээр ойрдын удам уусгэх гэж тэнэгтэж зутгэж байгаад Монголыг задалж харийн хувалзнуудын хоол болгосон Малан дураакууд!Оорсдооч идсэн юмгуй ороолийн хоол болоод Монгол гээч их гурэн цолд ууссан ус шиг Алга болсондоо!Одно энэ ойрдын тэнэгуудийг хардаа Монголд бага ястан болоод нудний узуурт нэг хэсэгнь,ногоо хэсэгнь Орос Хятадад хамгийн нусаа хацартаа наасан бага ястангууд болоод гуйлга гуйхнь холгуй амь зогооцгоож байна!Энэ бол хамгийн тэнэгуудийн амьд жишээ
Халх, алтан ургийнхан чинь өр тавьж, газар нутгаа барьцаанд тавиад Сүй Шү Жанд бүхэл бүтэн улсаа май гээд өгчихсөн байсан биз дээ, хунтайж Давааням аа? Азаар Монголын ард түмний зоригт хөвгүүд Ардын хувьсгал хийсний хүчинд өнөөдөр өдий зэрэгтэй яваа байх шүү.
MEDEEJ MASH IH BAYR HOOR BOLSON BIZ
ENE PROTSESS BOL MONGOLIIN EMGENEL
202.21.106.167 Долийсон хужаа чинь яах нь вэ? Чамд огт падгүй асуудал, зайл чи.
ALI ALI CH OR,BAISAN,ODOO BAIGAA,SAIN AJILLAHGUI BOL ORTEI BAINA
TER YED MALIG HYAMD AVCHSAN
MALAA HYAMD ZARCHAAD ~~~BAYAN BAIJ CHADAH UU
TER UEIIN MALIN UNE ~~~HAYMD BAISANTAI L TER OR HOLBOOTOI
Халх, алтан ургийнхан чинь өр тавьж, газар нутгаа барьцаанд тавиад Сүй Шү Жанд бүхэл бүтэн улсаа май гээд өгчихсөн байсан биз дээ, хунтайж Давааням аа? Азаар Монголын ард түмний зоригт хөвгүүд Ардын хувьсгал хийсний хүчинд өнөөдөр өдий зэрэгтэй яваа байх шүү. = = = = = NAAD NEG YARIAD BGAA YUMIIG CHIN TS.ELBOGDORJ GEED SHANZAV ,HUJAA BAYARTSOGTTOI NIILEED HIIGEED BAIGAAG HARAHGUI BNA UU SHINJAANY SHEES EE
Харж л байна.
Түүх давтагдаж л байна.
OOR HUNIIG IIM,TIIM GEED~~~GOOCHLAAD~~OORSDOO OROOGDDOG
Дуу чи, муу илжиг.
HAHA
Мэдэмхий нь дэндсэн тархины тураалтнууд аа.Та нарт хэлэх үг байна.Сэцэн хаан Хубилай хятадтай нэгдсэн улс байгуулсан ч монголчууд төрийн эрхийг атгаж байсан гэж мэдэж ав.Харин та нар хятадтай нэгдээгүй Монгол улсын төрийн эрхийг АН -н гамингуудад сайн дураар бэлэглэчихсэнээ ухаарч хийрхэж дэмийрэлгүй ялаа мэдвэл сайнсан.Илжигний боолууд.
MONGOLCHUUD ~~BOL~~~CTALIN ~~~HUUHDUUD SHDEE
Гүлдийчихээд мэдлэгтэйш дээ.
HAHA
Mongol hunii nudeer harahad hubilai haan zov zuil hiigeegui gej boddog huuli esoor ch haan boloogui hariin soeld orj osch humuujih iim l osoltoi ulsiin dotroh daisan bolj bga um da
ULSIG UDIRDAH UHAAND SURALTSAAGUI HUMUUS~~~BOL~~~MONGO,NAM~~~TALAAS NI SHIIDEJ BAIGAA TSAGT~~~HAADIN NI~~~UHAANIG BOL ~~~OILGOHGUI
Дуу чи, муу илжиг.
Ta nar yaj ch hyzaad gelegnyyd ee!!!eersdeen ter yed baisan yum sig ichgyyrgyigeer hyzahaan boli?Yamarch mundag tyyhchid dahij sydlaad yag gargaad yenen tyyhiin haryylaad egch chadna gej yy?Nohoi doloo!Mas ergelzeetei asyydal bol manai haadiin tyyhen amidral ter chag yeiin tyyh yum!ganzhan ynsdsen tylgyyr bol NYYZ TOBCHOO getel tyynd mas todorhoi yum ch bii!bas zarim medmeer tyyhen zyilyyd orhigdon baidaggyi yum!ter yeiin bydyyleg chag ued Nyyz tobchootoigoon yldsen ni ikhe gabya!getel hoich yeiin tyyhchid sydlaad sydlaad gargaj ireheergyi yumiig haanaas medeed bna?ene tyhaigaan ard irgeded neg todorhoihon sig iltgeh chag ni irjee!bidnii tyyhiig yzyylehgyi bas horigloj baisan orosiin hort chagaas ehleed eneegiin nusgai banid nariin ineedem haniadam bolood bna!Mongol hyn yum bol agyy tyyheen sain medej yamar negen yran saihanii helbert oryylalgyi yag yneneer ni gargah chag ni bolson?Ynsih erin ni eneegiin 21zyyn men gedegt hench margahgyi ee!!!
Sain baitsgaana uu? MONGOLIIN NUUTDS TOVCHOO gegdeh nom maani MONGOLCHUUD BIDNII TUHAI, MONGOLCHUUD BIDNII TUHAI GEHEESEE ILUUTEI HUMUUN TOROLTON BID HUN TOROLHTONDOO HUREHED YAMAR IHIIG TUULJ BARAHIIG HELJ ULDEECHIHSEN SANAGDDAG. HARIN MONGOLCHUUD BIDNII HEREG, YAVDAL, UIL, HEL YARIA, HEREG ZORIG, HUSEL TEMUULEL, AJ TOROLT, AMIDRAN SUULT, URID-EDUGEE- HOICHIIN SHUTEN BARILDLAGA, HIUN HOLBOO, ENE BUGDIIN HELHEE HOLBOOG OYU UHAANAAR SHUUJ TUNGAAGAAD MON GOLIIG NI HELHEJ HELSEN TORT YOST BODLOGO GEECHIIG HELJ OGUULJ YARIGCH BICHVER HAA NEGTEE BII BUI BAIDAG BAIGAA CH IL GARGADAGGUI, IL GARDAGGUI YUM BOLVUU CH GEJ SANAGDAH YAVDAL MANID BAIGAAD BAIDAG CH, HEDII IL DOL BOLOOGUI CH GELEE ENEHUU ZUIL MAANI, MONGOL HEMEEH GAZAR NUTGIIN TORT YOSIIG ULAAN ZALAAT MONGOLCHUUD HASHIJ SAHIH BOLNO GEDEGTEE YAMAGT ITGELTEI BAIDAG. TER UED L MONGOL. MONGOLCHUUD SERGEN BADARNA.
MONGOL DEELEE OMSNOO GEHLEER~~HYATADIN TORGO~~DURDAN BAIDAG~~~TEGEED L BI~~~MONGOL DEEL, HUVTSAA~~~UNHEERIIN~~~SEJIG HURDEG
Дуу чи, муу илжиг.
САЙХАН ХЭМЛЭЛДЭЦГЭЭ ҮХЭР МОНГОЛЧУУДАА. ЭНЭ ЧУЛУУН ГЭЖ ПИЗДА ЮУ Ч МЭДЭХГҮЙ БАЙЖ ТА НАРЫГ БОДЛОГООР ХООРОНД ЧИНЬ ЯС ХАЯЖ ХАГРАЛДУУЛЖ БАЙГААГ МЭДЭХГҮЙ БАЫНА УУ. ТАРХИ,ГЭДЭСНИЙ ТУРААЛТНУУДАА
za medlee
Нэгдсэн их Монгол улсын нэгдмэл үзэл санаа энэ хүний үеэс л сарнисан юм даа.
Umhii durvuduudee ta nariin oiradiin ezent guren haana baina? Tegehed Halhuud l gazar nutag hun amaa buten avch uldsen baigaa busuu? Ta nar uhriin deluund naaldsan tsos shig ochuuhen amitad gedgee sanaj Halhiin hayag tusheed duugai nomhon tomootoi amidarch baival ami nasand chini olziitei. Olon um hutsaad baival halimag buriad tuva ovormongolchuud shig bolno shu
Та нар бүү санаа зовцгоо. Алтан ургийнхан байгаа, байх ч болно. Мөнх Хаан тэнгэрт хальснаас хойш бага хаадын үе гэж эхэлсэн байдаг юм. Бид одоог хүртэл тэр бага хаадын үед явж байна. Иймд элдэв янзын эрлийз хурлийз эфү заншлаач нарын өдөөн хатгалаганд бүү авт. Бид цөхүүлээ, дөнгөж саяхан л 3 сая болсон. Үүний 2 сая гаруй нь эфү, эрлийз, хурлийз шүү дээ. Алтан ураг тасраагүй, тасрах ч үгүй.
Чи дэлхий дээр монголчууд ганцаараа амьдрад байгаа юм шиг бичих юм аа. Чиний бичсэн эрлийз хурлийз гэх хоосон цээжээ балбасан яриа чинь одоо хоцрогдсон. Чи болон чинийй хуухдууд ач гуч зээнцэр ийн уе Онгорох уед Хятад тай, оростой хорш байгаа уед Монх !!! Байсаар ирсэн байх ч болно. Хуннуугийн шанью - хаад Нанхиад - хятад хатан гунж авч байсан шуу! Хубилай хаан , манжийн эфу, Амгалангийн луухануулын талаар ярих ч юм биш! Хятадын миллиард 500 сая хун алга болохгуй л юм бол Чи энд ингэж худлаа хуцах хэнд хэрэгтэй юм бэ? Шударга ес, эх оронч байна гэдэг чинь Ухамсар , сэтгэл , оюун ухаан , бодит уйлдэлтэй холбоотой зуйл !
Хубилай хятад, хужаа гэх ямар ч боломж байхгуй. Харин Хубилайгаас хойш жаахан суларсан. Монголын талд амьдрах унэхээр ядаргаатай байсан биз дээ. Нуль ширээний толоох тэмцэл. Тайвань унтах ч боломжгуй. Хятад нь тухайн уед дэлхийн ДНБ-ийн 40%-ийг бурдуулдэг супер эдийн засагтай улс байваа гэж. Одоогийн АНУ л гэсэн уг. Тийм гурнийг шууд захирах болсон нь харин ч бахархмаар.
Бахарх аа бахарх, чам шиг ийм хятад толгойтнууд л монголыг суйруулж байгаа юм,
Namnansvren, Xanddorj naryn vr udmaas odoo vldsen vv? Doorxi asuultad Tvvxiin Xvreelengiinxen alban esoor xariulj chadax uu? Ter Xuntaij geed baigaa xvn yamar udam ugsaatai xvn be?
Үлдээ байлгүй дээ.ханддорж хоёр хүү нэг охинтой байсан юм дагуудаа.нэг нь лам болоод багадаа өнгөрсөн.нөгөө хүү нь хэлмэгдсэн.охин нь лав тавиад он хүртэл амьд байсан.тэдний үр хүүхэд нь лав баймаар юм.гэхдээ ханддорж түшээт хан аймгийн нэг хошуу ноён болохоос зэрэг дэвийн хувьд түшээт ханаасаа доогуур шүү дээ.
Тушээт ханаас доогуур ч гэх шиг. Албан тушаалд дуртай пиздааа бэ?
Жагар, Тvвдийн орноос ширээний лам залахгуй. Жанчхуугийн даваанаас нааш марал илжигний туурай, манж-хятадын шаахайны мер гаргахгуй.
Internet, атомын зэвсэг , дуунаас хурдан онгоц, 3Н формат , Wi- Fi, batiscaf , Mars гариг нисэжбуй сансрын холог, Лазерийн зэвсэг, химийн аргаар бутсэн арал Гээд тэс ондоо ондор хогжлийн ертонц хорвоо Гарч ирээд удаж байхад энд нэг хэдэн солитой Хоцрогдсон хумуус Халх- ойрад ч гэх галзуу солиотой юм яриж маргаад л Хубилай хаан бол Монгол их эзэнт гурний хаан. Бидний онгорсон Туух! Туухдээ яаж хандах естой юм тэр есоор ханд. Сургамжаа аваад урагшаа харж ирээдуй руу ухаалаг Яв ! Бидний " оровдом" хоосон цоохон хэдхэн хун цээжээ Балбасан Туух бичигдэж байна Хар малнуудаа
Монголчууд чинь мэдрэл нь муудчихсан юм байна ш дээ! Нэг их туух мэдээд л нэг их эх оронч узэлтэй болоод л нэг их бие биенээ узэн ядаад л ямарч инээдэмтэй юм бэ дээ! Яг унэндээ шуналаасаа болоод хэн ч биш юу ч биш болох гэж байж ! Яана даа! Ядаж ухаангуй ч эв нэгдэлтэй мэдлэггуй ч бие биенээ хулээн зовшоорч оровдон хайрладаг байсан бол арай дээр байхсан даа! Орсолдоод л тэнэгтээд л ....!
Хаха туухчид ээ ! Та нар жоохон удах юм бол ч туух ч философи ч гээд л дэлхийд нээлт хийж магадгуйм байна даа!
Энэ сэтгүүлч их сонин. 1 судлаачаас л ярилцлага авна. Нутгийн хүн нь юмуу?
N's sister is secret lovely.