Монголын нутагт оршин тогтнож асан хаант улсууд бидний төсөөлснөөс хөгжингүй, хоолны боловсронгуй соёлтой байсныг “Космос" эрдэм шинжилгээний тайлан сэтгүүлд онцолсон байна. Өмнөд Австралийн их сургуулийн эрдэм шинжилгээний ахлах мэргэжилтэн Натали Парлетта эртний Монголчуудын хоол хүнсэнд шар будаа махнаас дутахгүй чухал үүрэг гүйцэтгэж байсныг дурджээ. Тэрбээр Германы Макс Планкийн хүрээлэнгийн судлаач Шеван Вилкиний судалгааны ажлыг эш татсан байна.
Вилкин “Үнэндээ эртний Монголчууд мах зулгааж, морь унаж давхилдсан зэрлэг бүдүүлгүүд байсангүй. Тэдний хоол унд их соргог байсны нэг нотолгоо нь шар будаа, үр тариа түлхүү хэрэглэдэг байсан явдал. Өөрөөр хэлбэл, нүүдлийн мал аж ахуйгаас гадна газар тариалан онцгой хөгжсөн байжээ.
Харамсалтай нь, тэдний эдийн засгийн талаар мэдээлэл ховор бөгөөд Монголын археологийн дурсгалт газрууд хүний үйл ажиллагаанаас болж устсанаас батлах олдвор ховор үлдсэн. Хүрэл зэвсгийн дараах үеэс эзэнт гүрний үе хүртэл Монгол нутагт амьдарч байсан 137 хүний хавирга болон шүдний хэлтэрхийнүүдэд изотопын шинжилгээ хийж, яс хооллолттой хэрхэн холбоотойг судалжээ. Хүрэл зэвсгийн үед хүмүүс зэрлэг болон гэршүүлсэн амьтдын мах, сүүг хоол хүнсэндээ түлхүү хэрэглэдэг байв. Харин төрт улсууд байгуулагдсанаар хүнсний хэрэглээнд өмнө нь байгаагүй өөрчлөлт гарчээ. Хүний хэрэглээ төрөлжиж үр тариа тэр дундаа шар будааг хэрэглэх болсбн. Эртний тариалангийн багаж хэрэгсэл болон үр тарианы ботаникийн олдворуудаас үзэхэд нүүдэлчид ч газар тариалан эрхэлдэг байжээ. Уг нотлох баримт нь газар тариаланд болон үр нөөцлөлтөд ач холбогдол өгдөггүй цөөн хүн амтай онцгой улс төрийн системийн төлөөлөл бол Монгол гэсэн онолыг үгүйсгэж байгаа юм. Бусад эзэнт гүрнүүдээс ялгаатай нь газар нутгаа тэлэх, болон хүн амаа өсгөх зэрэг эдийн засгийн стратегийг хэрэгжүүлэхэд тариалан чухал нөлөө үзүүлсэн. Энэ утгаараа бидний судалгааны ажил дэлхийн хүн төрөлхтөн хэрхэн соёлын өөрчлөлтөд орсоор ирснийг ойлгоход нэг алхам ойртуулсан” гэжээ. Шар будаа нь маш эртний үр тарианы төрөлд ордог бөгөөд амуу тарианаас гаргаж авдаг байгалиас цэвэр өөрөөрөө ургаж, газар шорооны хатуу зөөлөнг үл хамааран ургах чадвартай.
Монголчуудын бүр Хүннү улсын үеэс, магадгүй түүнээс ч өмнөөс тариалж ирсэн амуу будаа нь буудай, арвай, бог, хошуу, гурвалжин будаа гэсэн таван зүйл болох бөгөөд эдгээрээс бог будааг анх Ази тивд, тэр тусмаа Монгол нутагт тариалж байжээ гэсэн таамаглалыг эрдэмтэн судлаачид дэвшүүлдэг бөгөөд арвайг тарималжуулсан хоёр дахь эх орон бол Монгол гэж үздэг байна.
Х.Эрдэнэзаяа
Эх сурвалж: "Монголын үнэн" сонин
Сэтгэгдэл0
одоо л мэдэж бн да энэ славянууд
Хаана байна тэр арвай будаа чинь. Аливаа нийтлэл зүгээр нэг сонирхуулаад өнгөрөх зүйл биш хүн амын сайн сайхан амьдралд ашиг тусаа өгч тус дэм болох ёстой.
Bagadaa arvain guril iddeg bailaa. Odoo ch delguurees haaya avch iddeg.
goe schuu ter arvain guril
Эртний монголчууд одоогийн монголчуудтай огт хамаагүй.Одоогийх бол энд тэндээс цуглуулж авчирсан боолчуудын удам..Мөн манж гамин цэргүүдийн хүчиндэлт ч их хамаатай баа..
Чиний удам л тийм юм байгааз. Мал гэхэд мал гомдхоор сүг вэ
Олон юм мэдэмхийрч хуцалгүй арвай ид,шар будаа ид.
Таван зуйл тарианы херс шороот газартай гэж Д Нацагдоржын шулгийн мер байдаг шуу
Ene sar budaagaan tarialzgzaa, yobropt bylgour gej nertei sar budaa ikhe idej bna, eneni byend pikhe sain bna. Manaihan 60 aad onii yed. Cha gaaj biluu. Iddegl baisan daa. Halyy. Chai ysand hiiheer esdeg budaa sanaj bna uu
Та бүхэнд дуулгахад,манайд зарагдаж буй арвайн гурилд цагаан гурил хольж зарж ба. Ямарч үнэр,амт үгүй,грил амтагдаж ба
монгол орноос томоохон чулуун тээрмиин улдэгдэлууд олддог,орхоны хондиид,хархорин хашаатын нутагт эртнии томоохон сувагуудын ул мор тодоор зурайж байгааг харж болно!Эзлэгдэж боолчлогдож байсан улс л орнууд л туух гуйвуулж доош нь хиигээд байдгаас биш биднии овог дээдэс агуу ухаантнууд байсан юмаа!!
шар будаа илчлэгээр цагаан б удаанаас 2 ДАХИН илүү хятад нар шүүсииг нь уугаад урт насалдаг оросд бол 2 р дайны ялалтын хүнс гэдэг
дээр үед гайгүй айл нохойгоо шар будаагаар тэжээдэг байсан сүхбаатар аймгийнхан цайндаа их чанаж иддэг юм билээ.
Ногоо иддэг байсан. Тэр нь одоо устчихсан
Ногоо иддэг байсан. Тэр нь одоо устчихсан
Ногоо иддэг байсан. Тэр нь одоо устчихсан
Хоныг таргалуулдаг ургамал устаж
Хоныг таргалуулдаг ургамал устаж