Баасан - 04 сарын 26,
2024
1. Ховдын чөлөөлөх тулалдаан, ховдын чөлөөлөх дайн, Ховдын чөлөөлөх байлдааны талаар ярих нь тун хойрго байгаа юм. Их Монгол улсыг байгуулах нүргээнт үйл явдал эндээс эхэлсэн. Богд хааныг нас бархад нууц архиваас нь Ховдын дайны дараах таван улсын нууц гэрээ олдсон тухай яриа бий.
Уг нууц гэрээний 5-р заалтыг Богд хаанд зориулсан буюу Богд хааны биелүүлэх ёстой заалт байжээ. Энэ нь Ховдын дайн шиг дахин том дайн цугларалтыг гаргуулахгүй явдал юм. Хатанбаатар Магсаржав хамгаалалтын 50 цэрэгтэй оролцжээ. Гэвч тэнд 5000 цэрэг цугларсан.
Өвөр, Ар, Шинжааны баатар эрс ирсэн. Олон Монгол аймаг нэгдэж Өвөр Монгол их хуцвал Буриад, Тува. Шинжаан нэгдэхэд бэлэн байлаа. Олон улсын тагнуул туршуулууд холхилдож байв.
Гол тагнуул туршуул нь Номхон далайд Монгол хэмээх хөлөг онгоцон дээр байрласан Монголыг тагнан турших Массоны тагнуулын газар байлаа. Тэнд хожим нь 30-р зэрэглэлтэйгээр АНУ-ын ерөнхийлөгч болсон тийм хүмүүс байсан.
Массончууд бүх худалдаань пүүс, бүх шашины газарууд, үзмэрчид, мэргэд, хутагт хувилгаадыг хянаж байв. Богд хаан ч Массонын төлөөний хүн байсан байж магадгүй. Тэгээд ч үүргээ гүйцэтгэсэн хэмээн 1924 онд цааш нь харуулсан байж болох юм.
Яагаад гэвэл энэ онд Богд Хааны хөрөнгийг хувааж 500 пулуу тэрэг алт хойшоо гарсан.
2.Ховдын түүхчид, сэтгүүлчид 1911 оны Ховдтой холбоотой асуудлыг сайн судлах хэрэгтэй юм шиг санагддаг.
Ховдын чөлөөлөх дайнд оролцсон 111 шилдэг Хүлэг баатаруудын нэр дурсагдах юмгүй үлдэж...
Дамбийжаа баригдаж уравсан хулгайчаараа дуудуулан...
Үүнд идэвхтэй оролцсон бүхэн алагддаг нь алагдаж үхдэг нь үхжээ Тухайлбал МонголоОр аялсан Англи хатагтайн тэмдэглэлд:
Ховдыг чөлөөлөхөд гарамгай гавьяа байгуулсан Ховдын баруун хязгаарын цэргийн жанжин Гэндэнг Хэрхэн цэргүүд нь алсан тухай гарч байна.
Энэ бол мөн л далдын явуулгаар болсон хэрэг шүү дээ.
Ховдод зөвхөн Манжууд биш харь Америк, холын Европ ноёрхож байсан гэдгийг санах учиртай. Ийм учраас түүхийн өш хонзон түүхийн тооцоо явагдаж байна.
Сэтгүүлч Б.Эрдэнэбаатар
Эх сурвалж: "Хөх толбо" сонин
Сэтгэгдэл0
Манай сахал Эрдэнэбаатар бичсэн юм чинь үнэн л байгаа л даа
Эрка! Чи суулдээ бур солиорчээ. Бух юмнаас л хардлага сэрдлэг хайгаад байвал ер нь юу болох уу?
… 1980 аад он шуудай үүрсэн хужаа ногоо заран зуслангийн айлаас айл дамжин алхана .Тоглоомондоо улиарсан хүүхдүүдийн баярлан хөөрсөн аз жаргалтай дуу хоолойг сонсон ээжүүд тэрүүхэндээ бяцхан инээмсэглэцгээж нөгөөх луухаанаас ганц 2 хоёр ногоо аван зогсоно .Харин өрхийн тэргүүн монгол эрчүүд эх орныхоо бүтээн байгуулалтанд гар бие оролцон өглөөнөөс үдшийн бүрэнхий хүртэл бие амсхийх завгүй хөдөлмөрлөнө . Монгол туургатны төв талбайд их жанжин Д Сүхбаатар итгэж мөрөөдсөн ирээдүй цагийн биелэлтийг сэтгэл дүүрэн харж буй ,хамгаалж буй мэт баатарлаг цоглог Тэрээр ухаа хонгор морио унасан дүр төрхтэйгээр хөшөө нь сүндэрлэнэ . Хаа сайгүй баяр баясгалан амар тайван инээд хөөрөөр дүүрсэн баясгалант царай зүс гялалзаад ,Түүнийг батлах мэт тэнгэрт солонго татан, нар эелдэгхэнээр мишээн шинэ цагийн азтай хийморьтой Монголчуудтай мэндчилж байлаа. ... 1990 оноос хойших он жилүүд шуудай үүрсэн монгол гуйлгачид газар сайгүй, харин нөгөөх луухааны үр сад үнэтэй хослол зангиа зүүгээд их л албархуу дүртэйгээр ерөнхийлөгчийн ордон, УИХ , Засгийн газрын ордон , АН ынхаа байр луу алхацгаана . Хаа сайгүй үхэл зовлон нүүрлэсэн мэт чив чимээгүй хүүхдүүд гэртээ нуугдаж хааяа нэг согтуу эрийн амьдралдаа бухимдсан бухимдлын дуу сонсогдохын хажуугаар ардчилал мандтугай Ц Элбэгдорж мандтугай хэмээн Aмерик Xятад 2 баян эрхэм бие биенээ түшин зогсох нь харагдана Тэгснээ хажуугаар нь өнгөрөх ядуу гуйлгачин Mонгол эрээс цэрвэсэн бололтой тус тусын үнэтэй жип машиндаа суун одоо болон ирээдүйд олох асар их мөнгөө бодон тааламжтайгаар инээвхийлэхийн ялдамд энэ муу муухай Mонголчуудыг бүгдийг нь хядах юмсан гэсэн зэвүүн бодлоор солигдон хөмсөг зангидан дүнсийн хөдөлцгөөв. … Монгол эх орон , Монголын ард түмнийхээ хүндэтгэл, хайр, бахархал дунд Улсынхаа төв талбайд заларсан жанжин Д Сүхбаатарын хөшөөний зүг бахын санаат ардчилсан хуa.жаа хорсолтойгоор харж нэгэн цагт чамайг буулгаж Мао гоо байрлуулна даа гэж хятад өмхий санаагаараа дотроо хий л нэг мөрөөднө. Удахгүй устаж мөхөх тавилантай ардчилсан хужаа луйварчид урвагчид Хан Тэнгэрийн шүүлтийн цаг өмнө нь ийм хурдан тулж ирнэ гэж бодоогүй, санаагүй . Тэд Хан Тэнгэрийн хилэнд устан мөхөж , тэдний орилох, шүдээ хавирах чимээ тамын гүнээс хэзээ ч салахгүй байх болно. Хорон муу санаатан устан мөхөж , зөвт нэгэн өндийн босох болно. ... Мөнх Тэнгэрийн хүчин дор Монгол эх орон минь хүчирхэгжин хөгжин цэцэглэх болно.
Зориг оо! Ойрад хунд хэзээ ч Хятадыг оориймсгодог ойлголт байдаггуй юм! Уунийг сайн ухаарч ав! Элбэгээ хичнээн муу ч Баяр шиг Монголоо хэзээ ч, хэзээ ч!!!! худалдахгуй шуу! Чи уунийг ухаантай л, шизогуй л юм бол дахин буу хэлуултгуйгээр сайн ухаарч ав!!!!!
Yamar yumniih ni setguulch. Heden ug holboj chadahgui hevtej baij.
… Ц Элбэгдорж чухам юуны тулд , яагаад ерөнхийлөгч болсон бэ? Сүүдэрт ямар ч хар бараан эд ил харагдаггүй харин гэрэлд гарч ирэхэд тэр хэн бэ гэдгийг олон түмэн хардаг дүгнэдэг. Учир нь түүний хийсэн бүх үйлс нь ямар вэ гэдгийг амьдралаараа, амь насаараа ард олон мэдэрдэг. Муу хүнд эрх мэдэл ирэхэд түүний урвагч хорон бодлогоос ард түмэн яаж зовдог вэ гэдгийг гэнэн хүмүүст ойлгуулахын тулд, … хужаа хүн хэзээ ч Монгол улсын сайн сайхны төлөө зүтгэх сэтгэлгүй гэдгийг олон түмэнд таниулахын тулд , … толгойгоороо хөл хийгээд явбал юунд хүрдэг вэ гэдгийг мэдрүүлэхийн тулд , … Нэгдмэл удирдлаггүй төр гэдэг нь олон толгойтой луу шиг бөгөөд ганц жулдрай бандид ялагдах тавилантай гэдгийг яс маханд мэдрүүлэхийн тулд, 1990 оноос хойших цаг хугацааг АН нэртэй Ц Элбэгдорж М Энхсайхан Н Алтанхуяг, олби оготно мэт хорон З Энхболд тэргүүтэй урвагчид луйварчид авилгач хорон муутны бүлэглэл , луйварчид , урвагчид болох Н Энхбаяр , бээжин хужаа М Энхсайхан , хотын хужаа М Энхболд , П Очирбат тэргүүтэй авилгач шуналтан төрийн хутгууруудыг Монголын ард түмэнд Мөнх Тэнгэр зөвшөөрсөн юм. Гэвч энэ цаг үе дуусах сүүлчийн мөчлөг рүүгээ ойртож байна. Мэс ажиллабaраар хавдраасаа салсан өвчтөн эдгэрэхийн адил Монгол улс ардчилсан хужаа худалч урвагч авлигач хуурамч хорон муу удирдагч тэдний хань хамсаатнуудаас салж хөгжлийн зам, үнэний зам руугаа орох болно. … Мөнх Тэнгэрийн хүчин дор Монгол эх орон минь хүчирхэгжин хөгжин цэцэглэх болно.
Энэ сэтгүүлч гуай нилээд бүдүүлэг хүн үү, эсвэл согтуу байхдаа зүүдээ бичсэн юм болов уу?? "...их хуцвал ч ..." гэх шиг юм бичээд л... Энэ бичгийн хэлэнд хэрэглэгддэг юм уу? Хүмүүс яриандаа хааяа хэрэглэж байдаг биз дээ. Тэгээд энд бичсэнээрээ юу хэлэх гээд байгаа нь ойлгомжгүй, " Ховдын түүхч сэтгүүлчид ч гэх шиг. Монголыг задалж, бутаргах санаа гаргаад байгаа юм уу. Увсынхан "Увс хүн" хөтөлбөр хэрэгжүүлнэ гээд л. Баруун аймгийнхан юу болоод байнаа. Монгол гэсэн тусгаар улсын нэгэн дээвэр доор амьдарч байж хачин гаж санаанууд гаргаад байдаг нь ямар учиртай юм бол доо.
... China of Bank орж ирэх ёстой , … Нарийн төмөр зам баригдах ёстой гэж ярьж , бичиж байгаа хүмүүс бол урвагчид мөн . ... Хятадын Төрийн банкийг оруулж ирэх ажлыг гардан гүйцэтгэж , Нарийн төмөр зам баригдах хууль эрх зүйн орчныг бий болгох ажлыг удирдан зохион байгуулж байгаа Ардчилсан хужаа луйварчид урвагч , нэр бүхий этгээдүүд , Монгол Улсын тусгаар тогтнолыг устгахын тулд бузар мууг үйлдэж буй тул , … Цаазын дээд хэмжээ өгөх ёстой . ... Юу тарина , түүнийгээ хураана . ... Хан Тэнгэрийн хилэнд ардчилсан хужаа луйварчид урвагчид устан мөхөж , тамын гүнд хаягдах болно. ...
Харин тийм ээ. Сэтгүүлч хүн бичсэн гэхэд даанч хэрэг алга. Ямар ч хэл найруулга, үг сонголт алга. Тэгсэн хирнээ "их хуцвал" ч гэх шиг. Харин өөрөө юу гэх гээд юу гээд хуцаад байгааг нь огт ойлгосонгүй.
Дархан бээсийн хошууны Дамчаабазар тайжийн хүүхдүүд болох Пүрэв тайж Цогт тайж нарч энэ тулаанд оролцсон.
Яана даа яана ийм нийтлэл бичих гэж дээ Оросууд Монголын шилдэг 111 Хөлөг Баатруудын ихэнхийг хядаж нэгдсэн улс байгуулах боломжоо алдаж давраад Туваг Орост нэгтгэсэн түүхэн үнэнийг хэн ч мушгиж чадахгүй
... Чи ч Монголчуудын эх орноо гэсэн сэтгэлийг Оростой хагаралдах зэвсэг болгож , Хятадыг далдуур өргөмжилсөн , ... их л бодож байж өөхөнд хор хуусан айхтар дотор санаа гаргаж бичсэн гэдгийг чинь гүйлгэж хараад ойлголоо. ... Эртнээсээ эхтэй Монголчуудын бүтээсэн Эсгийт Гүрэн буюу Скиф , Хүн Гүрэн буюу Хүннү , Монголын Эзэнт Гүрний залгамжлал хэзээ ч тасраагүй бөгөөд Москвагийн Вант Улс , ЗХУ болон ОХУ болон үргэлжилж , ... Мөнх Тэнгэрээс заяат Монголчуудын цусыг , Монголын Төрийн уламжлалыг хадгалан хамгаалж байгаа гэдэг ... Үнэнийг ... учир мэдэх, хүчтэй оюунтай Дэлхийн хүмүүс ойлгодог , ухаардаг . ... Харин Хятад угсаатангууд , Өрнөдийнхэн үл зөвшөөрөн боломж гарах бүр устгах, мөхөөх бусармаг санаа гарган , хорон явуулга үйлдэж байсныг Хүн төрөлхтөний өнгөрсөн Түүх нотлон өгүүлдэг . ... Мөнх Тэнгэрийн хүслээр Эзэн Чингис Хаан эх дэлхийдээ эргэн төрж , Улс үндсээ мандуулах гайхамшигт цагын дор , ... Худлыг өгүүлэгч хорон хэлтэнгүүд , бузрыг үйлдэгч газрын бугууд ... Хан Тэнгэрийн хилэнд устан мөхөж , Тамын гүнд хаягдах болно. ... Юу тарина , түүнийгээ хураана . ... Мөнх Тэнгэрийн хүчин дор Монгол эх орон минь хүчирхэгжин хөгжин цэцэглэх болно. ...
Мөнх тэнгэрийн хүү Чингэс хааныг хамгийн их гутаан доромжилж, нэрийг нь хүртэл дурсахыг хориглож байсан хүмүүс бол хулмастай архичин оросууд. Хан тэнгэрийн хилэнд архичин оросууд архиндаа живэн мөхөж Монгол улс мөнхжин бадрах болно. Агуу Чингэс хааны нэр дэлхий даяар цууриатах болно!!!
... Ардчилсан нийгмийн мөн чанар нь төвлөрсөн төр засаг байхгүй жалгын нэг үзэл санаагаар өөр хоорондоо тэмцэлдсэн арчаагүй сул дорой засаглалыг илтгэсэн төрийн бүтэц юм.. ... Хүн нэг толгойтой байдаг бол Төр улс ч мөн нэг толгойтой байх ёстой. Тэгэж байж нэгэн тугын дор нэгдэн атаатан дайсныг даран сөнөөж, ард олноо амаржуулах биш үү. !!! Монголчууд эртнээс нааш олон толгойтой гаж нэгнийг арван таван толгойтой Aтгаалжин хар Mангас гэж зүгээр нэг нэрлээгүй юм шүү. Өөр зуураа байлдахад өстөн дайсанд боломж гардаг учраас харийн дээрэмчид , хаяа дэрлэх урвагчид, хужаа цустангууд баярлан хөөрч болох болохгүй аргаар эв эвдрэлцлийг улам бүр даамжруулж гүнзгийрүүлэхийг хичээдэг юм. Үүний нэг тод жишээг олон түмэн одоо харж байна. Их удирдагч Д Сүхбаатар Монгол эх орныхоо төлөө зүтгэсэн шударга журамт хүчирхэг хөх тамгат Монгол эр хүн мөн . Харийн түрэмгийлэгчид Хятад Гамин , Цагаан Бароны дээрэмчдийг устган хөнөөж , Монгол түмнээ нэгэн тугийн доор дахин нэгтгэж чадсан Д Сүхбаатар холч ухаантай баатар эр зоригт хүн тул тусгаар Монгол улсын шинэ түүхийн тулгын чулуу болж өгдөг юм. Суурийг нь нураавал түүн дээр барьсан байшин нь нурна хэмээн ардчилсан хужаа луйварчид бохир тооцоо хийж өмхий аргаа хэрэглэж гүтгэн доромжлохыг санаархан элдвээр оролдовч хад хазсан шүд үйрч унадаг ёсоор үнэн түүхийн өмнө өвдөг сөхөрцгөөх болно. ... Даравч дарайна , булавч бултайна гэдэг ёсоор Монгол эх орон , Монголын ард түмнийхээ төлөө чин үнэнч сэтгэлээр зүтгэсэн Д Сүхбаатарын түүхэн баларшгүй гавьяаг Монголын үр хойч зүрхэндээ үүрд мөнхөд нандигнан хайрлаж явах болно . ... Идсэн эрүү хувхайрч , идүүлсэн бут ногоорох болно.
… 1996 онд Гаалийн татварыг багасгаж худалдааны татварыг тэглэж банкны салбарыг дээрэмдэн зогсонги байдалд оруулж Монголын аж үйлдвэрийн салбарыг унагааж олон зуун мянган хүнийг ажилгүй болгож Хятадын худалдаачид Монгол улсад чөлөөтэйгээр зах зээлийг эзэгнэх эрхийг олгож Хятадууд Монгол улсад үржих хамгийн ашигтай нөхцөлийг бүрдүүлж өгсөн хүн бол бээжин хужаа М Энхсайхан Тэр бол урвагч хорон хүн . Үүнийг харсаар мэдсээр байж дуугүй суух уу. Ямар ч улс орон хүнд хэцүү үедээ үйлдвэр, заводуудаа ер нь эдийн засгаа аврахын тулд дотоод руугаа чиглэсэн хамгаалалтын бодлого явуулдаг харин бээжин хужаа М Энхсайхан шиг ядарсан дээр нь дарж задлан харийнхны бүрэн эрхшээлд оруулдаггүй байх. Үүнийг урвалт гэхээс илүү цэвэр хужаа хүн л ийм бодлогыг зориудаар хийж Бээжинд бэлэг барьсан гэхээс өөрөөр юу гэж нэрлэхээ мэдэхгүй байна. .Босгоё гэхэд хэцүү ч ямар ч нөхцөлд арга ухаан олддог . Харин унагаая гэвэл социализмийн хэмээх 70 жилийн бүтээн байгуулалтыг 4- хөн жилийн дотор нурааж болдог гэдгийг 1996 -2000 онуудад харсан , мэдсэн . Ардчилсан хужаа Ц Элбэгдорж үлдсэн бүх салбарыг нурааж устгаж үлдэгдэл дээр найрлаж нь өөрөө болон хань хамсаатандаа тарааж өгч баяжсан хамгийн хорон муу хүний нэг . Ийм учраас өнөөдөр эрлийзүүд хужаа нар мөнгөтэй байж бүх л салбарыг гартаа аваад ченж нэрээр Mонголчуудын амьдралыг боомилж байдаг юм. Махны үнэ ноос ноолуур арьс шир хүнсний ногоо гээд бүх л бүтээгдхүүний үнийн бодлого тэдний карманд оршдог. Үүний эсрэг Tөрийн бодлого гаргаж барихаар нэг бол Батзандан , Магнай , Уянгаа , Үйлдвэрчний Эвлэлийн Ганбаатар нар нь жагсаал хийж олон түмнийг үйлмүүлнэ үгүй бол Их хурал дээр авилгач ардчилсан хужаа нөхдүүд бойкот хийж аливаа ажлыг зогсооно эсвэл хужаа муур багш Бао баабар , эдийн засагч Жаргалсайхан нар нь хэвлэл мэдээлллээр элдвээр өөнтөглөн дайран довтолно. Үгүй бол МАН дотроосоо урвагчид гарч газрын наймаачин хужаа М Энхболдын дохиураар эсвэл авилгач хортон Н Энхбаярын дохиураар хашгирч доромжилж нээнтэглэн заналхийлэн гүйлдэж эхэлнэ . Энэ бүгд дээр Бээжингийн бодлогын дагуух эрлийзүүд хужаа нарын бизнесийн үйл ажиллагааны голлох улс төрийн хамгаалалтыг Монгол улсын ардчилсан хужаа ерөнхийлөгчийн алба УИХ дахь АН ын гишүүд гар нийлэн ханган ажилладаг. Байдал үнэнээрээ ийм л байна. Тэгээд ийм хүнд нөхцөлд ажиллаж улс орныхоо тулгын чулууг нураачихалгүй галыг нь унтраахгүй авч явж байгаа С Баяр , Сү Батболд , Ц Нямдорж тэргүүтэй хэдхэн Mонгол Tөрийн түшээд рүүгээ хужаа нарын турхирснаар дайраад байх нь тийм ч ухаантай үйлдэл биш ээ. Тэднийг дайрч доромжлохоос илүү ухаалаг эзнээ олсон шүүмж дээр нь урмын үгс дэмжлэг илүүтэй хэрэгтэй байна. Ажил хийж буй хүн заавал алдаа гаргадаг . Гэхдээ Монгол улсын сайн сайхны төлөө явж байгаад гэнэдэж туршлагагүйдэж алдаа гаргав уу , … Эсвэл арчилсан хужаа Ц Элбэгдорж бээжин хужаа М Энхсайхан шиг унагаая устгая гэж Монгол улсыг Бээжин нийслэлтэй болгоё гэж хорон мууг хийв үү гэдэг тэмээ ямаа шиг зөрүүтэй асуудал. Иймээс цөөхөн хэдэн эх оронч Tөрийн түшээдээ хайрлаарай дэмжээрэй хамгаалаарай элэг нэгт Mонголчуудаа . !!! … Мөнх Тэнгэрийн хүчин дор Mонгол эх орон минь хүчирхэгжин хөгжин цэцэглэх болно. 2012 – 3 р сар .
Баяр эх оронч болж харагдаач! Естой нар хойноос гарах байлгуй! Улаан авилгачин. ОТ-г авилгаар огсон Асар том нугэлтэн!
kk bi yu unshihvaa.
Galzuu hunii udriin temdeglel.
Ямар ч түүийн эх сурвалж байхгүй, хоосон таамаг дэвшүүлж дэмий юм чалчиж болохгүй. Ховдын чөлөөлөх тулалдаан, ховдын чөлөөлөх дайн, Ховдын чөлөөлөх байлдаан болж байхад сэтгүүлч Б.Эрдэнэбаатар Улаан Ямаатын уулын орой дээрээс дурандаад цэргүүдийн тоо аваад сууж байсан гэдэг. Мөн Богдын 500 пулуу тэрэг алт хойшоо гаргахад сэтгүүлч Б.Эрдэнэбаатар шүлсээ гоожуулаад дагаад гүйгээд байсан гэдэг. Энэ мэтчилэн түүхийн цагаан толбыг энэ хөх толбынхан судалмаар, ер нь Ховдын түүхчид, сэтгүүлчид 1911 оны Ховдтой холбоотой асуудлыг сайн судлах хэрэгтэй юм шиг санагддаг.
Хуйвалдааны онол?!
Ямар утгагүй юм бичдэг юм бэ? "Хатанбаатар Магсаржав хамгаалалтын 50 цэрэгтэй оролцжээ. Гэвч тэнд 5000 цэрэг цугларсан". Энд ямар нэг утга авцалдаа гэж юм энд байна уу? Жоохон ойлгомжтой биччихвэл яасын?
Ikh Mongoliin tuukh endees ehtei gej uu
Дамбийжаа бол жинхэнэ тулаанч, нэр хүндтэй, хүчирхэг, маш их зориг зүрхтэй хүн байсан. Түүнийг ашиглан Ховдыг эзэлсний дараа буудан хороосон. Кино нь дээр гардаг дүр бол шал эсрэгээрээ гарчихсан.
Түүхэн үүргийг Магсаржав Дамбийжаа нарын хэн ч гүйцэтгээгүй их бага 100 гаруй дайнд ялсан Монголын төлөө амь нас эрх чөлөө бас бус бүхний зориулсан эрэлхэг хүү, Баргын Манлайбаатар Дамдинсүрэн гүйцэтгэсэн билээ. Үүнийг бид мартах учиргүй билээ.
Sudlagdaagui ymiig taamgaar yrih hereg baina uu. Baabar shig tuuh zohioh geed baina uu.
МАГСАРЖАВ ЦӨӨХӨН ЦЭРЭГТЭЙ ИРСЭН НЬ ҮНЭН ШҮҮ ДЭЭ.Тэд нар эхлээд дөрвөд далай хаанд бараалхаж ойрдууд шинэ монгол улсын бүрэлдхүүнд орохуу гэж асуусан. Тэд орно гэсэн.Цэрэг эслүүлэхэд тусалсан.Гэхдээ ачааны голыг дамбийжа үүрсэн.Манай шинэ түүх энэ тухай бичихгүй.Магсаржав гэдэг хүнд бааахан хиймэл гавьяа үүрүүлсэн ном, киноггоор дүүрэн. Ер нь яагаад биднийг ойрд буюу өөрд гэж ч нэрлэхгүй олон ястан ч гэх шиг дотор нь бутаргасан зуйрган үгээр нэрлэдэг юм бүү мэд.
Түүхэн үүргийг Магсаржав Дамбийжаа нарын хэн ч гүйцэтгээгүй их бага 100 гаруй дайнд ялсан Монголын төлөө амь нас эрх чөлөө бас бус бүхний зориулсан эрэлхэг хүү, Баргын Манлайбаатар Дамдинсүрэн гүйцэтгэсэн билээ. Үүнийг бид мартах учиргүй билээ.
Түүхэн үүргийг Магсаржав Дамбийжаа нарын хэн ч гүйцэтгээгүй их бага 100 гаруй дайнд ялсан Монголын төлөө амь нас эрх чөлөө бас бус бүхнээ зориулсан эрэлхэг хүү, Баргын Манлайбаатар Дамдинсүрэн гүйцэтгэсэн билээ. Үүнийг бид мартах учиргүй билээ.
Байтлаа богд маань массоны талын хүн болж хувирсан уу.ямар ч иш баримтгүй судалгаагүй хий хоосон хардаж сэрдсэн л юм байна.
Энэ хүн чинь харин орон нутгаар их явдаг бололтой юм билээ, судалгаа хийсэн л дээ