Даншиг хэмээх шашин соёлын наадам тав дахь жилдээ болж өндөрлөлөө. Энэ наадам сэргээгдсэнээс хойш шинэ шинэ агуулга бүтэцтэй болсныг саяын наадам харуулав. Юугаараа гэвэл Монголын бурхан шашинтны төв Гандантэгчинлин хийдийн “Батцагаан” их цогчэн дуганы нээлтийн хүрээнд олон талт ажил зохиогдсоны нэг нь “Хүрээ цам, Даншиг наадам-2019” байлаа.
2015 оноос хойш уг наадмыг нийслэлийн засаг захиргаа, Гандантэгчинлин хийд хамтран зохион байгуулдаг байсан бол энэ жил шашны байгууллага дангаараа даажээ. Төв цэнгэлдэхэд болсон шашин, соёлын наадмын нэг гол хэсэг нь хүчит 256 бөхийн барилдаан байсан юм.
Жахар цомын тоглолтод шахагдсан бөхийн барилдаан бараг 17 цагт эхлэв. Уг барилдаанд Үндэсний бөхийн улсын аварга, арслангууд зодоглосонгүй ээ. Улсын заан М.Өсөхбаяр, улсын харцага Б.Бат-Өлзий, О.Хангай, Н.Золбоо, Д.Анар, улсын өсөх идэр начин Э.Энхбат нарын хүчитнүүд иржээ. Гэвч тэд зүүн, барууныг магнайлж босоогүй. Учир нь улсын цол энэ барилдаанд хамаардаггүй. Зөвхөн даншгийн цолыг урьтал болгодог. Өмнөх дөрвөн удаагийн наадамд дараалан түрүүлж даншгийн дархан аварга цол хүртсэн Р.Пүрэвдагва барилдсансан бол зүүнийг магнайлах байсан байх. Бурхны бөх гэж нэршсэн тэр сураг ч байсангүй үгүйлэгдэж байлаа. Энд нэг зүйлийг санал болгоход бөхийн тайлбарлагч нар сурсан зангаараа бөхчүүдийг улсын харцага, начин гээд л цоллох юм. Уг нь даншиг наадамд улсын цол заавал хэлэхгүй, тэгсэн мөртлөө урьд нь даншгийн цол хүртэж байсан Б.Түмэндэмбэрэл, О.Хангай, Б.Бат-Өлзий, Д.Лха-Очир, Б.Баянмөнх, Д.Амарсайхан, Э.Энхбат, М.Өсөхбаяр нарыг зөвхөн улсын цолоор нь дуудаж байх юм. Энэ тун зохисгүй. Р.Пүрэвдагва барилдсан бол бас л улсын арслан гэж цоллуулахнээ дээ. Даншгийн дархан аварга хүн байсаар байтал.
Иймээс хойшид даншиг наадамд цол харгалзахгүй дан сугалаагаар барилдуулдаг болохоор бөхчүүдийг даншгийн цолтой бол хэлж цолгүйг нь улсын цолыг дуудаж будилуулахгүй тэр аймгийн, тэр сумын бөх хэмээж байвал зүйд нийцнэ бус уу. Тэгж гэмээнэ даншиг хэмээх наадмын онцлог харагдах болно. Сугалаа татсны дараа даваа бүхний эхэнд даншгийн цолтнууд магнайлж гарах учиртай. Энэ жил энэ ёсыг бас мөрдсөнгүй л дээ. Ер нь сугалаагаар барилдах гэдэг тун амаргүй. Том цолтнууд ч санаанд багтсан нэгнийг амлах биш хэн нэгэнтэй л таарна.
Сугалаа гэдэг аз юм уу гэвэл биш. Ноднингийн даншгаар улсын наадмын түрүү бөх П.Бүрэнтөгс, Р.Пүрэвдагва хоёр сугалаагаар дөрвийн даваанд барилдсан. Тэгээд Р.Пүрэвдагва тун түвдэлгүй давж харагдсан. Цааш нь мөн л хялбархан давсаар тэр дөрөв дэх түрүүгээ авч даншгийн дархан аврага болсон. Зуу гаруй жилийн өмнөх наадмыг сэргээснээр даншгийн дархан аварга төрснөөр түүнийг “бурханы бөх” гэж бөх сонирхогчид нэрлээд амжсан. Барилдаан болоход л түрүү бөхийн нэрэнд багтдаг Б.Бат-Өлзий, О.Хангай нар болон Д.Анар, Н.Золбоо гээд л энэ удаа зодоглосон юм. Гэвч Б.Бат-Өлзий дөрөв, О.Хангай тавын даваанд өвдөг шороодсон. Д.Анар бүр гурвын даваанд, Ш.Бадарч хоёрын даваанд “яваад өгнөлээ”.
Түүх ярьвал 1955 онд улсын баяр наадмын бөхийг дан сугалаагаар барилдуулахад Төв аймгийн бөх Г.Оргодол түрүүлж, Булган аймгийн харьяат, цэргийн залуу бөх Д.Бадам үзүүрлэж байсан гэдэг. Сугалаагаар барилдуулахын онцлог ийм л. Гэхдээ сонирхолтой л доо. Бас хэн ч цол авахын төлөө найраа хийж чадахгүй нь үнэн.
Энэ жилийн наадмаар найман бөх шинээр даншгийн цолтон болов. Тодруулбал тав давсан Б.Амарзаяа, Т.Ядамсүрэн, Г.Гантулга, С.Бадамсүрэн нар начин, зургаа давсан М.Өсөхбаяр, Ш.Пүрэвгарьд нар өсөх идэр начин болсон бол Баянхонгор аймгийн Баянбулаг сумын харьяат, “Мөнхийн үсэг” группийн бөх Н.Золбоо долоо давж үзүүрлэн даншгийн заан цол хүртлээ. Тэгвэл Хөвсгөл аймгийн Галт сумын харьяат “Шижир гоулд” компанийн бөх Ч.Хөхчирэнгэр энэ наадамд түрүүлснээр даншгийн арслан боллоо.
Харин энд нэг зүйлийг хэлэхэд Даншиг наадмын бөх оройтсноос Цэнгэлдэхэд үзэгч тун цөөн байсан юм. Энэ нь дараагийн наадмаар цагийн хуваарьт анхаарах хэрэгтэй гэсэн сануулга байлаа.
Дүйз
Тавын даваа
Б.Амарзаяа-Б.Баянмөнх
Н.Золбоо-Б.Лхагвадорж
Т.Ядамсүрэн-М.Лхагвагэрэл
М.Өсөхбаяр-Х.Гантулга
Г.Гантулга-Г.Анхбаяр
О.Хангай-С.Бадамсүрэн
Ч.Хөхчирэнгэр-Б.Гончигтавхай
Ш.Пүрэвгарьд-Б.Өлзийсайхан
Зургаагийн даваа
Г.Гантулга-С.Бадамсүрэн
Н.Золбоо-Т.Ядамсүрэн
М.Өсөхбаяр-Ч.Хөхчирэнгэр
Ш.Пүрэвгарьд-Б.Амарзаяа
Долоогийн даваа
Г.Гантулга-Н.Золбоо
Ш.Пүрэвгарьд-Ч.Хөхчирэнгэр
Наймын даваа
Н.Золбоо-Ч.Хөхчирэнгэр
Д.Цэрэннадмид
Эх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин
Сэтгэгдэл0
Tsag xamaagyi ee. Lam nar xurlaa xezee duusna ternii daraa bux exelne.
Монголчуудыг мухар сүсгээр тархийг нь базаж, манжийн зараалаар улсыг мөхөхөд хүргэсэн ламын мөлжигч шашин гэгдэх хар бизенес монголд гай л болж ирснээс, гавъяа байлгуусан нь үгүй шүү. Төвдүүд энэ бузар шашнаар дамжуулж Монголын баялгийг ховх сорон зөөсөөр хэдэн ч зуун өнгөрөв дөө. Монголыг төвдөчлөх харь бодлогын боол болсон хувалз монгол лам нар нь ухвар мөчид ард олны мухар сүсэг, өвчин, үхлээр далимдуулж халаасыг нь сэгсэрч, хагарч тэсэртлээ баяжиж, итгэлийг нь унтрааж, оюуныг нь сорсоор!!!
бузар лам нарыг зайлуулсан дээр
таны нэр ладрам биш биз
Тиймээ, зөвхөн монголд л БУРАНГУЙ ТӨВДИЙН ламын шашны лам нэр зүүж, шар дээл өмссөн бирдийн шуналт луйварчид л дээр, дооргүй ард олныг өвчин зовлон, үхэл хагацлаар нь тоглож, хувалз мэт сорж, хурдан түргэн баяжиж байна. Саяхан гэхэд л манай эгчийг өвчнөөр өөд болоход түүнний хүүхдүүдийнх нь толгойг элдвээр эргүүлсэн гурван тарган лам гэрт нь ирж, ном уншиж байгаа нь энэ гэж 20 хүрэхгүй минут хоосон, өмхий ханхалсан аман дотроо бувтначихаад 600,000 төгрөгийг нь хэнэгч үгүй аваад алга болж байх жишээтэй. Бас болоогүй ээ, улирал бүр ганданд уншуулж бай гэж 10 -аад номын нэр өгч байна. Тэр ямар үнэтэй болох бол? Ингэж ард олныг мунхруулан мөлжиж байх байнгын "өр, татварт" унагаж байх жишээтэй. ЭНЭ АРИУН ЯВДАЛ УУ, ХАРАНХУЙГААР МӨЛЖИГЧ "ГЭГЭЭНТЭН" -үүдээ???
сээр нуруутан болгон бvгд тархитай тийм болохоор ямар нэг хэмжээгээр ухаантай гагцхvv хvн л сэтгэлтэй бурханы шашин бол сэргэлийн сэнхрэл юм гэгээр амжихгvй тэвчээр нь хvрэхгvй бол ядаж сэнхрэнэ сэтгэллэ номхтгож шунал тачаалаа дарж чадвал арван цагаан буян тэр болой та хэрвээ сэтгэл зvрхтэй хvн л юм бол шvтэх бишрэх нь зайлшгvй бурхны шашин бол хvнийг нэг есондоо шvншигтэй болгож байгаа юмдагуу молхи тэгж мунхаглана болгоон соерох
Халх 7 хошууныхан л Манж төрийн дээдэст Мандал өргөдөг Гандангийн даншигт барилдаж Бээжингээс цолоо авдаг байх хэрэгтэй.
Тусдаа Даншиг наадмын бөхийн холбоо байгуулж ном журмаар нь цоллож ам авахуулж барилдуулах нь зөв болой
ДАНШИГ ГЭЖ НЭР НЬ ЗОХИОГҮЙ ЮМ. ШАШНЫ ЮМ. ХЭДЭН ТОМ ТОЛГОЙ ЛАМ НАРЫН ЗОХИОН БАЙГУУЛЖ БАЙГАА НААДАМ ЮМ. ДЭЭР ҮЕИЙН ДАНШИГ, БА АРВАН ЗАСГИЙН ЧИНЬ ӨӨР ЮМ БАЙСАН ЮМ.
үндэсний бөхийн уламжилалыг гутаасан арга хэмжээ, наад даншигийн цолыг чинь аваад хүн амалж болдоггүй юм бол баасаа хийдэг юм, улсын цолоор дуудах нь чихэнд хүртэл сонсголонтой
даншигийн наадмаар аймгийн цол өгмөөр юм даа, улаанбаатар хотын арга хэмжээ учраас, энэ Бат үүл гэж нөхөр л даншигийг сэдсэн санагдах юм
Даншиг биш Гандан хийдийн нэрэмжид БАРИЛДААН гэвэл зохих байхаа