Бөхийн холбооны үйл ажиллагааны тухай тус холбооны дэд тэргүүн Д.Данзантай цөөн хором ярилцлаа. Хэдийгээр энэ байгууллагын тухай хэвлэл мэдээллээр янз бүрээр бичдэг ч, үндэсний бөхийн хөгжил дэвшлийн төлөө олон сайн үйлс хийсээр байгааг түүний ярианаас харж болно.
-Үндэсний бөхийн холбооны баганыг түшилцэж яваа таньтай ярилцаж байгаадаа баяртай байна. Саяхан бөхчүүдэд допинг илэрсэнтэй холбоотой мэдээллээр ярилцлагаа эхэлье?
-Өнгөрсөн наадмаар улсын цолонд хүрсэн улсын начин Н.Адъяабат, Э.Суманчулуун нарын шинжилгээгээр сэргээш илэрсэн гэдгийг өчигдөр хэвлэл мэдээллээр зарлалаа. Солонгост хийлгэсэн шинжилгээгээр допинг илэрсэн нь тогтоогдсон.
-Энэ тохиолдолд ямар арга хэмжээ авдаг вэ?
-Манайд ийм тохиолдол илэрвэл барилдах эрхийг нь хасах, цол, чимгийг нь хураах журамтай.
-Бөхчүүдийг сэргээш хэрэглүүлэхгүй байх тал дээр та бүхэн хэр анхаарч байна. Жишээлбэл, допинг хэмээх бэлдмэлийг Монголд оруулж ирэхгүй байж болдоггүй юм уу?
-Долингийн хор холбогдлыг манай бөхчүүд уг нь сайн мэддэг. Сайн сахиж биелүүлдэг. Дээрх хоёр бөх маань бэртэлтэй байсан болохоор эмчилгээ хийлгэсэн гэж байгаа. Бөхчүүд маань бөхийнхөө ёс жудаг, уламжлалыг сайн сахиж, хууль дүрмээ биелүүлж, энэ мэт алдаа дутагдал гаргахгүй байх хэмжээний боловсролтой улс шүү дээ.
Гэхдээ манай бөхчүүд зориудаар үүнийг хэрэглээд байна гэж би бодохгүй. байна. Аавын хүүхдүүд алдаж гэндсэн зүйл гараа байлгүй. Тиймээс энэ таарал, болгоомж, өөрөө өөрийгөө хариуцах хариуцлага юу юунаас чухал. Тиймээс нийт, бөхчүүддээ дахин иймэрхүү алдааг битгий гаргаарай, өөрсдийгөө сайн хянаарай гэж захья.
Ер нь бусад хүмүүс бөхчүүдээр маань бахархаж байдаг бол, бид бүхний хувьд тэднийгээ илүү их хайрлаж байдаг юм шүү дээ. Допингийг гаднаас оруулж ирэхгүй байхыг манай Бөхийн холбоо хориглох, хянах боломжгүй, тийм ч үүрэггүй.
Тамирчид, бөхчүүд авахгүй бол оруулж ирсэн хүмүүс нь бизнесийнхээ хувьд шатаад л өнгөрөх ёстой. Тэд тэр юмаа бөхчүүдийн ам руу хүчээр хийхгүй шүү дээ. Тэгэхээр бөхчүүд маань ямар ч гоё үгэнд хууртахгүй хашир, өерийгөө, монгол бөхөө бодсон хариуцлагатай байхад л болох хэрэг.
Зарим хүмүүс допингийн сүлжээ бий болсон гэж ярих юм. Мэдэж байвал хууль, хяналтынханд хандах хэрэгтэй. Мэдээд байгаа мөртөө дуугүй яваад байгаа нь өөрөө гэмт хэрэг биз дээ.
-Олны ярьж байгаагаар одоогийн бөхнүүд их ёс жудаггүй ааш авир гаргах боллоо гэдэг. Жишээ нь, хоорондоо барилдаж байгаад зодолдох, ахмад настнаа хүндлэхгүй байх гэх мэт?
-Өнөө үед, тухайлбал 2000-аад оноос буюу Бөхийн өргөөтэй болсон цагаас өмнөх 60-90-ээд онтой харьцуулахад бөхийн тоо асар их өссөн. Өмнөх үед заалны барилдаанд 24, 36, 48 бөх л барилддаг байсан бол одоо сумын цолтны барилдаанд 500-600, аймаг цэргийн цолтон ахалсан барилдаанд тоо хязгаарлаад 256, улс аймгийн цолтон толгойлсон барилдаанд 224-256 бөх барилдаж байна.
Бөхтэй олон спорт хороодын зэрэгцээ аймаг бүхэн өөрийн гэсэн бөхийн дэвжээтэй боллоо. Энэ бол том хөгжил, дэвшил мөн. Үүнийг дагаад монгол бөх, бөхчүүдийн нэр хүнд их дээшилсэн. Ихэнх бөхчүүд барилдахаас өөр зүйл хийдэггүй, зөвхөн бэлтгэл хийж, барилдаж байна.
Энэ нь үндэсний бөх маань спорт талаасаа их хөгжсөн гэсэн үг. Үүнийг дагаад зарим бөхчүүдэс “спортын зан характер” гардаг болж байна. Дэлхийн аль ч спортод иймэрхүү зүйлс байдаг. Гэхдээ би үүнийг зөвтгөж, зарим бөхийн зан чанарын дутагдлыг өмөөрч байгаа юм биш.
Бөхчуүд хааяа илрэх гээд байдаг “спортын: характер” гэх таагүй зүйлийг ёс суртахуун, жудаг чанараараа дарж явах ёстой. Өөрөөр хэлбэл, ёс жудгаа нэгд тавьж, хэлээ хазаж, нэг гараа нөгөө гараараа барьж явах ёстой юм.
Харамсалтай нь ганц нэг бөх ингэж чадахгүйгээсээ болоод өөрийнхөө төдийгүй нийт бөхчүүдийнхээ, монгол бөх гэдэг их өв соёлынхоо нэрийг гутаах юм. Манай холбооны дүрэмд бөх хүний ёс жудагт харш янз бүрийн зан авир гаргавал тухай бүрт хариуцлага тооцох заалтууд бий.
Энэ хэмжээнд зохих арга хэмжээг авдаг. Хүмүүс нэг бөхийн таагүй, багахан ч болов үйлдэлд ихээхэн эмзэглэж, шүүмжлээд байгаа нь бөхчүүдийн мууг үзэх гэсэн санаа огт биш, харин огт өө сэвгүй, үлгэр жишээс байхыг л бөхчүүдээсээ шаардаж байгаа хэрэг.
Гэхдээ нэг бөхийн тухай биш нийт бөхийн тухай мэт “бөхчүүд” гэж ярих нь хэцүүхэн байдаг. Жишээ нь, Н.Дорж гэдэг бөх алдаа дутагдал гаргавал, олон түмэн маань бүх бөхчүүдийг Н.Дорж шиг бодож хавтгайруулан ярьж, ойлгож болохгүй.
-Одоогоос хэдэн сарын өмнө цахим ертөнц дээр хоёр монгол бөхийн эмэгтэй хүний цүнхийг яг л олс мэт таталцан булаалдаж байгаа реклам гарсан байдаг. Үүнийг ихэнх хүмүүс монгол бөхчүүд маань ёс жудаггүй авирлалаа гээд шүүмжлээд байсан. Та энэ тал дээр юу гэж бодож байна?
-Би тэр рекламыг үзээгүй л дээ. Гэхдээ тэр рекламыг хийсэн хүнийх нь зохиомжоор л тоглоно шүү дээ. Үүнд ёс жудагт харшлаад байх ноцтой юу байгаа юм бэ. Харин ямар рекламд тоглох, ямарт тоглохгүйгээ сайн бодох хэрэпгэй.
-Үндэсний бөхөд төрсөн аваргууд нэг жил түрүүлээд л хүч саарчихдаг. Гэтэл хоёр, хэдэн жил дараалаад түрүүлчих дээр үеийнх шиг мундаг аваргууд төрөн гарахгүй байгаад олон түмэн сэтгэл дундуур байдаг?
-Дээхэн үед бэлтгэл нэг их хийдэггүй байсан болохоор байгалиас заяасан илүү хүчтэй нь давуу байсан талтай. Түүнээс хойщих цаг үеийн бөх-чүүд ч яг одооныхыг бодвол бэлтгэл арай л бага хийдэг байсан.
Одоогийн бөхийн хөгжил бол бэлтгэл дзэр суурилсан байдаг юм. Бэлтгэл хэн сайн хийсэн нь л илүү ам-жилт гаргана, өөрөөсөө илүү бөхийг хаях бололцоотой байна гэсэн үг. Олон бөх амжилтын төлөө зүтгэж байгаа болохоор тэндээс хэн нэгэн нь давамгайлж гарч ирзх амаргүй л дээ.
Өөр өөр цаг үеийн бөхчүүдийг жишиж болдоггүй. Тэднийг нэгэн цаг үед яг адил 25 настай байхад нь барилдуулж болдог байсан бол чухам хэн нь илүү вэ гэдэг нь мэдэгдэнэ шүү дээ. Мэдээж өмнөх цаг үед үнэхээр их авьяас чадвартай аваргууд байсныг би үгүйсгэхгүй.
Зөвхөн бөх гэлтгүй урлагийн тухайд л гэхэд 60,70,80-аад онд С.Гончигсумлаа, Л.Мөрдорж, Д.Лувсаншарав, Д.Мяасүрэн гээд аварга хөгжмийн зохиолчид л дээгүүр яригдаж байсан бол, одоо бол хөгжмийн зохиолчид, ая зохиогчид зөндөө байна. Өөрөөр хэлбэл, хөгжил дэвшил салбар бүрт байна, тэдгээрийн шалгуур нь цаг хугацаа байна.
-Мөн одоо барьц шодуулж, золгуулж байгаа нь бөхийн уран хурц барилдааныг устгаж, бөхчүүдийг золгохын төлөө барилдахад хүргэж байна хэмээн бөхийн хорхойтнууд ярьдаг. Жишээлбэл, Ж.Мөнхбат, Х.Баянмөнх аваргууд дээхэн үед хоорондоо таарчихаад удаад байхаар нь хоёуланг нь хассан удаатай. Үүнийг их сайн дүрэм гэж ярих хүн олон бий?
-Бас л дээр үед гээд ярья. Цеөн бөх барилддаг байсан тул үзэгчдийн сэтгэл хана-дагггүй, удаан барилдсан ч уйддаггүй байлаа. Одоо бол 256 бөхийн барилдаан нийт зургаан цаг үргэлжилж байна. Өмнө үеийнхээс нэг удаагийн барилдаанд бараг 4-5 дахин олон барилдаан харна гэсэн үг шүү дээ.
Үзэгчид олон сайхан барилдаанд сэтгэл ханачихсан байхад хоёр бөх хоёр цаг барилдвал хэн хэрхэх вэ? Нөгөө талаас 256 бөхийн барилдаан найман цаг үргэлжилнэ. Аягүй бол арван цаг ч болно. Арван цаг суусан хүмүүс өлсч цангаж, ядарна шүү дээ. Иймийн учир шалтгааны үүднээс барилдааныг тодорхой цагт дуусгаж байхын тулд барилдааны хугацааг хязгаарлах зорилгоор хаялцах барьцыг бий болгосон юм.
Монгол бөхийн мэргэжлийн байгууллага болох манай холбооны нарийн мэргэжлийн бүтэц болох бүх аварга, арслангууд байдаг Цэцдийн зөвлөл энэ саналыг олон удаагийн хурлаараа хэлэлцэж байж шийдсэн юм.
Энэ шийдвэрийгбуруушаасан хүмүүс байсан тул олон нийтэд хандан 14 жилийн турш “Өөр ухаалаг арга байвал санал болгоно уу. Бид туршаад үзье, болж байвал хэрэгжүүлье" гэж уриаллаа. Энэ хугацаанд олон нийтээс нэг ч санал ирсэнгүй, харин бөхчүүд хоёр санал гаргасныг туршлага, болсонгүй. Энэ хоёрын саналын нэг нь шуудаг аваад цээж рүү нь мөргөн хөөх, нөгөө нь хөл авахуулах.
Нөгөө талаас 256 бөх барилдахад нийт 255 барилдааныхаа 1-8 хувьтай тэнцэх тооны хаялцах барьц бариулах барилдаан гардаг юм. Энэ бол олон удаа-гийн судалгааны дүн. Саяхан болсон барилдаанд гэхэд гурван удаа золгооны барьцнаас барилдсан тохиолдол гарсан. Энэ чинь ердөө 255 барилдааны нэг хувь ч хүрэхгүй байна гэсэн үг л дээ.
Харин таргалалт гэдэг зовлон зөвхөн бөх гэлтгуй дэлхийн олон орны хүмүүст, хүн төрөлхтөнд нүүрлэж буй, шийдлээ эрсэн, хайсан бэрх асуудал юм. Тийм болохоор бөхчүүд энэ барьцнаас болоод таргалаад байна гэх нь хэт өрөөсгөл ойлголт юм.
-Өнгөрсөн наадмаар Сүхбат, Өсөхбаяр зэрэг аваргууд бөхийн эрэмбээс болж багагүй маргасан. Үүнд та бүхэн ямар байр суурьтай байна?
-Өнөөдөр мөрдөж байгаа дүрмээр бол бөхчүүдийг цол авсан он цагаар нь биш амжилтаар нь эрэмбэлж байгаа юм. Энэ шударга зарчимд шилжээд даруй 11 жил болж байна. Үүнийг хүн бүр мэднэ.
Энэ хоёр бөх нэг өдөр дархан аварга цол авсан болохоор илүү амжилттай нь өмнө эрэмбэ эзлэх учиртай. Харин зарим хүмүүс энэ асуудлыг дархан аваргуудыг эрэмбэлдэггүйтэй адилтгаж ойлгоод байх шиг байна.
Манай хоёр бөх зарлигаар нэг өдөр дархан аварга болж байгаа тул эрэмбэлж байгаа юм. Дархан аваргуудыг эрэмбэлэхгүй гэдэг нь нэгэнт эрэмбэлснээс хойш хойно эрэмбэтэй нь цаашид хичнээн илүү амжилт гаргалаа ч анх тогтоосон эрэмбэ хэвээрээ байна гэсэн үг.
Гэтэл үүнийг А.Сүхбат аварга эсэргүүцэж, жигүүр булаалдсан юм. Харин Г.Өсөхбаяр аварга хэрэлдэж маргаагүй, наадмаа, төрөө, түмнээ хүндлээд баруун талд гарсан.
-Түүнээс гадна үндэсний бөхийг хэтэрхий олон цолтой болгосон нь чанаргүй цолтнуудыг бүрдүүлж байна гэж зарим хүн шүүмжилж байсан, энэ тал дээр?
-Хүмүүс эхлээд тэгэж шүүмжилдэг байсан. Одоо тэгэхээ больсон. Үндэсний бөхөд хоёр цол нэмснээр сайн ур дүнд хүрсэнтэй өнөөдөр маргах хүн байхгүй гэдэгт итгэлтэй байна. Үүний ачаар бөхийн найраа багассан, бөхчүүдийн амжилт, хөдөлмөрийг шударгаар үнэлсэн.
-Бөхийн холбоог янз бүрээр л ярьж бичих юм. Та үүнд эмзэглэдэг үү?
-Яах вэ, шүумжилж л байг л дээ. Шүүмж гарч байна гэдэг ажил хийж байгаагийн л илрэл байх гэж боддог. Бусад спортын холбоод жилд нэг удаа УАШТ хийх юм, өөрийн байргүй, хэвлэлгүй, өдөр тутмын ажилгүй байх шиг харагдах юм.
Гэтэл тэднийг хэн ч шүүмжлэхгүй мөртөө өдөр тутмын ажилтай, долоо хоног бүр барилдаантай, өөрийн ордон, сонин, сайттай, түнш телевизтэй, түүгээрээ барилдаан бүрээ нэвтрүүлдэг, түнш FМ радиогоороо долоо хоног бүр хоёр цагийн нэвтрүүлэг хийдэг, бөхөө дэлхийн дээд амжилтын Гиннесийн бүртгэлд оруулсан, ЮНЕСКО-д бүртгүүлсэн манайхыг болохоор балбаад байх юм.
Манайх зөв сайхан шүүмжийг хүлээж аваад ажилдаа тусгадаг, шүүмжлэл бүр тийм ч зөв байдаггүй болохоор бурууд нь тайлбар хийдэг, нээлттэй байгууллага.
-“Зэмлэл, магтаал хоёрыг зэрэг даа” гэж үг байдаг. Шүүмж, магтаал хоёрын аль нь та бүхний ажил үйлсийг хөглөж, урам зориг өгч байна?
-Мэдээж зэмлэл шударга, зөв байгаад ажлыг сайжруулахын төлөө бол хүлээн авна. Чин сэтгэлээсээ хэлсэн шүүмжүүдийг хүлээн аваад ажил хэрэгтээ тусгадаг. Шударга, урмын үг сайхан сонсогддог.
Тийм үг бидэнд хэлдэг хумүүсийн дэмэнд бид ажилдаа ч эрч хүчтэй, урам зоригтой ордог юм. Ер нь “Ухаангүй хүн шүүмжинд урвалзана, магтаалд ханхал-зана" гэж үг байдаг даа.
-Нямдорж тэргүүтэй та бүхнийг ажаад байхад сүрхий л юм хийгээд байх шиг байдаг. Харин хүмүүс та бүхний ажлыг тэр бүр сайн мэдэхгүй байх шиг?
-Манай холбоо байгуулагдсанаасаа хойш олон сайн үйлс хийсээр байна. 1991 онд бид Бөхийн өргөө барих зорилт дэвшүүлж байхад нийгэм тэр аяараа картын бараанд оочерлож, дэлгүүрийн лангуун дээр бор давснаас өөр юмгүй байлаа.
Ийм цаг үед энэ Бөхийн өргөөг чинь эхлээд зургаан жил зүтгэж байж босгосон юм шүү дээ. Улсын хэмжээнд МҮОХ, манай хоёр л бусдаас хараат биш өөрийнхөө байранд ажлаа явуулж байна.
Гэхдээ хамгийн их шүүмжлүүлж, муу хэлүүлж байна. Бид бүх телевиз, сонин хэвлэл, бизнесийн олон байгууллагатай харилцан ашигтайгаар хамтран нээлттэй ажилладаг.
-Үндэсний бөхийг Геннесийн номонд бүртгүүлсэн үйлсээр чинь олон түмэн их бахархдаг шүү. Энэ бүхнийг хийхэд амаргүй байсан биз?
-Энэ ажил мэдээж амаргүй байсан. Энэ бол бидний бүтэн нэг жилийн хөдөлмөрийн үр дүн. Улсын хэмжээгээр 6000 бөхийг нэг дор цуглуулах, Гиннесийн байгууллагад ойлгуулах яаж амар байхав. Дэлхийн соёлын өв санг хөгжүүлдэг, хамгаалдаг ЮНЕСКО-гийн хамгаалалтын болон төлөөллийн жагсаалтад бид “Эрийн гурван наадам”-аа бүртгүүлсэн.
2007 онд Англид жил бүр хэвлэгддэг нэр хүндтэй сэтгүүл дээр манай үндэсний бөх дэлхийн хамгийн сонирхолтой таван спортын нэгээр бичигдсэн. Мөн “Монгол бөхийн нэвтэр-хий толь” бүтээл гаргалаа.
Үүнд 1750 оноос хойших монгол бөхийн түүх байгаа. Энэ номонд бөхтэй холбоотой 800 нэр томъёо орсон. Үндэсний бөхийн 1000 мэх байдгийг бид бас судалж тогтоож оруулсан.
-Дэлхий дээр олон төрлийн бөх байдаг ч манай үндэсний бөх, бүх бөхийн хаан нь ч байж болох ?
-Бехийн хаан нь гэдэгтэй би санал нийлнэ. Монгол бех бол дэлхий дээр байгаа хамгийн төгс төгөлдөр бөхийн төрөл. Одоо манайхаасолимп, дэлхийн аваргууд төрсөөр байгаа нь энэ бөхийн маань л буян хишиг юм.
Манайд үүсч хөгжсөн бөхийн бусад төрлүүд үндэсний бөх дээр л суурилж хөгжсөн юм. Манай монгол бөх дэлхийн бусад бөхөөс ялгарах олон давуу талтай.
Нэгд, хамгийн олон мэхний хувилбартай, хоёрт, өмсгөл нь төгс, гуравт, хамгийн олон даваатай, олон бөхийг хэдхэн цаг барилдуулаад шилдгийг нь тодруулах боломжтой, жин, талбайн хязгааргүй гээд зөндөө.
Үндэсний бөхийн найман даваатай барилдаанд эхний нэг, хоёр даваа л гайгүй, бусад даваа нь чанга.
А.Батнасан
Эх сурвалж:
Сэтгэгдэл0
ЯАЖ ИНГЭЖ СОЛИОРЧ ЧАДАЖ БАЙНА АА? ЭНЭ МАХАН ТОЛГОЙ. ХЭДЭН ЦАГ Ч ХАМААГҮЙ НЭГНИЙГЭЭ ТҮШИЖ ЗОГСОХ НЬ ТЭГЭЭД ГАЙХАМШИГ ЮМ УУ?
Монголын үндэсний бөх яг спорт мөн үү? спортын төрөлд тавигддаг үндсэн шаардлага болох цаг хугацаа орон зай, нас хүйс, жин зэргийн хангаж чадах уу
Үгүй байх аа. Дэлхийн хамгийн төгс төгөлдөр зүйл бол цэвэр байгалиараа байгаа зүйлс юм. Хүний бүтээсэн зүйлийг төгс төгөлдөр гэж хэлж хэзээ ч болохгүй, боломжгүй. За яахав, дэлхийн олох бөхийн төрөл дундаас яриа байхгүй нэгдүгээрт л гэж хэлэх гэсэн байх л даа. Гэхдээ, би лав тэгэж бодохгүй байна. Номер нэгт сумо орох байхаа. Маш шударга, хатуу ширүүн тэмцэл мөн шударга шүүлт, дүрмийн дор явагддаг. Манай бөх бол ёстой гончиг ш дээ. Бөөн найраа. Үнэхээр үнэн хүчийг үзүүлэн богино хугацаанд барилдаад дуусдаг бол үсрээд номер 5 гэж ойлгож болж байна аа. Өмнө нь чөлөөт, сонгодог, жүдо 3-ыг би лав оруулна даг.
ТИЙМ ЭЭ, ДЭЭР НЬ ТЭНГЭРИЙН ТАМГАТАЙ МОНГОЛОЙД ХАМГИЙН МУНДАГ
Mongol beh yneheeriin judag yos syrtahyynii manlai arga barildah yhaanii nariin siideltei olon terel meheer yraldyylan tenzej barilddag,agyy gaihamsigtai yraldaan temzeen behiin soril hych barildaan yum!Hymyys ajil hiigeed terniigee tanilzyylaad behiin 24 zyiliin ajil hiisen gedegeen ard tymendee nom bolgood gargasan syy dee?terniig ni ynsdaggyi hymyys syymjildeg yumuu?Mongol behiin holboog l ali muuhaigaar heleh gej aman dotoroon hel ni bagtaj yaddag boltoi!gebch tedgeer Mongol behiig bolohgyi talaas ni gytaan doromjloh sonirholtoi hymyysiin hajuugaar eneegiin Mongol behed hiij baigaa ajil dabyy taliig ni olood harsan ard olon bainaa!ardchilaliin yed Mongol beh maani hegjil debsiliin enderlegt garch olon saihan behchyyd garch jil byr hen tyryyleh ni medegdeen baisan ni bas neg hegjiliin erin met bodoh ni zyid niizeh baih aa!!Mongol behiin telee yabaa Behiin tergyyn R. Nyamdorj D.Danzan nartaa behiin ariun gegeen hych chadal negdsen Mongol behiin ariun dagsin hiimorlog yildeleer chini bainga baharhaj yabdagaan ene dalimd magtan baharhaj suuna!Bidnii mongolchyyd mongol beheeree damjin ard tymenii manlailan haryylan saihan judag yos er hynii hymyyjsen gegeen yhaanaar yos syrtahyyntai hyndetgeltei yragslah yostoi!!!tyynees bys H.Bayanmenh metiin heseg tabitargyi hymyysiin yariagaar ynen hydal ni medegdehgyi haglan bytargah har sanaagaar yabah yosgyi ee!!!Mongol behiin ariun gegeen yos syrtahyyn ylam byr hegjin deeslej zaluu ye maani syralzan delhiin dabzand bainga medryylej baih boltygai!!!behiin holbooniihand bayarlaj talarhasaan helsyy!!!!!
Nyamdorj ta 2 odoo bolnoo. Mongol bokh ta nariin ued l lav khogjsongui. Kheruul temtsel, zodoon tsokhion, nairaa gekh busarmag zuils gaarakhiig l olon tumen kharlaa.
Физикийн бодлогоо олигтой бодож чадахгүй багш байж яаж монголийн бөхийг авч явж чадах юм бэ
bohiin orgoo ard tumnii horongoor bosson ard tumnii orgoo odoo showu boldog gazar bolson bn lee
Iim udirdlagatai gazar yaj ch hugjehveedee
Yaj ingej ichihgui shaaj bainaa. Mongol boh barits songoh ene ter gesen balai durmees ee bolood sonoj baina. Unasan hun deveed yavchih yum. Mon ih balairal bii dee yariad baival.
ИХ эзэн Чингис хааны үеэс улбаатай үндэсний монгол бөхийн минь босоо цагаан хиймор мөнхөд оршиг.Д.Данзан гуайд ажлын амжилт хүсье.Тэр хүн алдаа гаргасан байж болно.Бүгд л алддаг шүү дээ. Харин түүний үндэсний бөхийн төлөө хөлс хүчээ дуслуулж оруулсан үнэ цэнэтэй хувь нэмрийг бид бас үгүйсгэж болохгүй. Шүүмжилсэн ч доромжлохгүй шүүмжлье. Түүний хэлдэгээр ажлыг нь сайжруулахын төлөө шүүмжлье.
tom tenegteded bainshd ee!!!!!!!!!!! Yalzarsan mongol buh sport bish.
danzan guai mun buhiin holboo bolimoor yum ta nar suhbatiig zuund garhii ni medj bj bitgii ingej huniig havchij bgaach yajch bodson darhan avargiin bolzol turuulj hangasan hun ni ehend ni bdag yum bga biz dee neg udur zarligaar avsan geed bga yum ter chin umnuh amjiltiig ni harj ermbeldeg bga yum bga biz de ene huniig hundeldeg bsan uneheer shudarga hun bish yumaa olon tumen meddiin bna zugeer l nyamdorj yu gene ter hunii ugeer hereg alga ta nar ajlaa uguh tsag chin bolson bna ter ih ie ee huralduulaachee
ene odoo yumiig iim mangar baidlaar tailbarlaj huniig doromjilohoo bolimoor yum aa hogshin togtsogoo suhbat turuulj darhan bolson tiimees ter erguu shodoonii avargiin neg iluu luivariin turuu yamar hamaa bnaa 2t naadamiin talbai deer anh negnee tiirch tanhai uildel hiij busaddaa muu ulger duirail ogson erguu ni chinii bainga demjdeg battsengeliin manguu shdee ingej neg taliig barij tuilsharch bolohgui zugeer lueee ongoroogood zailaad og danzan guai
ЭНЭ ЁСТОЙ ЭЛИЙ БАЛАЙ НӨХӨР БАЙНА ДАА. МОНГОЛ БӨХИЙГ ХАМГИЙН ТӨГС ГЭВЭЛ СУМО БОЛОН БУСАД БӨХИЙН ТӨРЛИЙГ ЮУ ГЭХ ВЭ??? ТИЙМ ТӨГС ЮМ БОЛ ГАДААДЫН БӨХЧҮҮДИЙГ УЛСЫН БАЯР НААДАМ ЦАГААН САРЫН БАРИЛДААНДАА НЭЭЛТТЭЙ ОРОЛЦУУЛААЧ МАХАН ТАОЛГОЙ МИНЬ.
ОРХОН АЙМАГТ БӨХИЙН ӨРГӨӨ БАРИХ ГЭЖ ХӨРӨНГӨ ҮРЖ БАЙСНААС ЗАЛУУЧУУДАД ДЭЭД ЗЭРЭГЛЭЛИЙН ТЕХНИКИЙН ШААРДЛАГА ХАНГАСАН ШӨНИЙН КЛУБ БАРЬЖ ТҮҮНДЭЭ СОЁЛ УРЛАГИЙН ТОМООХОН АРГА ХЭМЖЭЭГ ЯВУУЛЖ БАЙВАЛ САЙН. МОНГОЛД УБ ӨӨР ГАЗАР ТОМООХОН КОНЦЕРТ ТОГЛОХ БАЙР АЛГА БАЙНА.
Бух терлийн хорт хавдар болон евчин эмгэгийг чанартай хямд эмчлэх саналыг Тайваний тев эмнэлэг санал болгож байна. Телеелегчийн газар:99180688,98603636
Т€ГС Т€Г€ЛД€Р БОЛГОХЫН ТУЛД МАШ ИХ ШИНЧЛЭЛ ХИЙХ ШААРДЛАГАТАЙ . ОДОО БАЙГАА Г НЬ Т€ГС Т€Г€ЛД€Р ГЭЭД БАЙГАА ХVН ЮУ Ч ХИЙХГVЙ ЮМ БНА Л ДАА ,ЯАГААД ГЭХЭЭР Т€ГС Т€Г€ЛД€ Р ЮМ ЧИНЬ ХИЙХ ЮМ БАЙХГУЙ
Jaamarch shinechlel baigui jaalzarsan Mongol bokh...Danzan bagshaa...
TUGS MONGOL BUHIIG BUGS BOLGOJ BGAA ENE BUHIIN HOLBOO ICHMEER YUM .ED NAR YAG MONGOL BUHD YAMAR SHINECHLEL HIIVEE,BUHCHUUDEE YADAJ ERUUL MENDIIN UZLEGT ORUULJ JILD 1 SURGALT YAVUULDAG UU,MONGOL BUHIIN NER HUND ULAM L DOOSH ORSOOR,HEDEN PUUS KOMPANI EVEEN TETGEDEGGUI BOL MONGOL BUH UDUUD SUNUSUN BGAA SHUU
Chi buhuus holdoo chi hen be zailaa
shaadag pizda ve!
Эрхэм Данзан та ямар шударга өрсөлдөөн яриаад байна вэ!Найрааны начин төрүүлж чимэг нэмэх болсон Өсэхбаяр аварга,гаръд бат-Эрдэнэ шударга тэмцэл биш байхаа!Допинг хэрэглэсэн бөхчүүдэд 2,4-ын даваанд унасан бөхчүүдийг яахвэ!
Монгол бөх уг нь дэлхийн хамгийн төгс төгөлдөр бөх мөн. Гэхдээ одоо нийгэм цаг үеийнхээ уналтыг дагаад, монгол бөх өмнөхөөс үеэсээ арай л дутагдал доголдолтой болж байгаа нь үнэн. Үүнд дан гац бөхийн холбоог буруутгаж болохгүй. Энэ холбоо чинь бас сайн муугаараа дуудуулаад юм хийгээд л байна шүү дээ. Монголбөх үзэхийн аргагүй тийм муу арай ч болоогүй ээ. Монгол бөхийг дэлхийн хамгийн төгс бөх биш гэж байгаа хүмүүс нэгдүгээрт сэтгэхүй нь хэт харьжжээ. Монгол хүн гэхэд хэцүү байна. Хоёрдугаарт ном уншиж, гүн ухаан судалж, оюун билгээ задал гэж хатуухан хэлмээр байна.
МОНГОЛ ЭРС ЖИНХЭНЭ ТАМИРЫНХАА ТЭСВЭРИЙНХЭЭ ХҮЧЭЭР ДЭЛХИЙГ ЭЗЭЛСЭН БИЗ.НААДМААР БОЛ БҮҮР АНХНЫ ДҮРМЭЭР НЭГНЭЭ ДИЙЛЭХГҮЙ БОЛ ХЭДЭН ӨДӨРЧ БАРИЛДУУЛСААР ТАМИРТАЙ НЬ ЯЛАГ.ХО ЁР МӨНХИЙГ ХАССАНААР ЭНЭ ХЭЛМЭГДЭЛ ИХЭССЭН ЯМАР ДАРГА НАРТ ЗОРИУЛСАН БӨХ НААДАМ БИШ.ХАРИН ЗААЛАНД БОЛ ОДООГЫН ДҮРМЭЭР НЭГ ХЭСЭГТЭЭ ЯВБАЛ ЯМАР БОЛ. СААХАРЫН ӨВЧИНДӨӨ ШАНАЛСАН СААРАЛ ШАРГАЛ ЦАРАЙТАЙ 570 УНАСАН ТАРГАН ТАРГАН ДАРГУУДАД ЭНЭ ЯМАР ХҮРТЭЭЛТЭЙ