Өнгөрсөн сард ОХУ-ын Алтайн хязгаар нутагт Монголын хөдөө аж ахуйн салбарын мэргэжилтнүүд ирж, хоёр талын хамтын ажиллагааны талаар санал солилцжээ. Монгол зочид Оросын хөдөө аж ахуй, тэр дундаа мал аж ахуйтай холбоотой хууль тогтоомжийг судлаад явсан байна.
Өнөөдөр Монгол 50 сая малтай, үүнээс бог мал нь тавь орчим хувийг эзэлдэг байна. Монголын мэргэжилтнүүдийн ярьж буйгаар, тэнд өнөөдөр мал аж ахуйг эрчимтэй хөгжүүлэхэд шинжлэх ухааны судалгаа дутагдаж байгаа аж.
Монголчууд Орост махаа дахин экспортлохыг хүсэж байна. Харин бид үүнийг нааштай хүлээж авах хэрэгтэй. Яагаад гэвэл монгол мах экологийн цэвэр орчинд бий болж, Орост нийлүүлэгдэж байгаа импортын махнаас хавьгүй цэвэр юм гэж Алтайн хязгаарын Засаг захиргааны газрын дарга ноён Г.Белоусов хэвлэлийнхэнд ярьсан байна.
Энэ түшмэл, махны чиглэлийн хамтарсан үйлдвэр барих, мал аж ахуйн чиглэлийн нарийвчилсан судалгаа шинжилгээний ажил хийх хэрэгтэйг онцолжээ.
Эх сурвалж: "Бизнес таймс" сонин
Сэтгэгдэл0
Ер нь экологийн талдаа бол №1 шүү дээ. Даан ч малын халдварт өвчний оношлогоо, үзлэг тогтворжоогүй, урьдчилан сэргийлэх вакчин хийдэггүй, бэлчээр болон малын хашаа хорооны эрүүл ахуйн талаар хууль дүрэмгүй, мал эмнэлэг нь лабораторигүй, малын эмч нар нь ямар ч ажлын хуваарь , хууль дүрэм, нормгүй тул өвчтэй , өвчингүй мал гэдэг ойлголт их бүрхэг шүү дээ. Социализмын үед сум болгон бүтэц,зохион байгуулалт, менежмент бүхий ажлын шинжлэх ухааны үндэстэй төлөвлөгөөтэй, оношлогооны лаборатори багажтай, Ветеринарний скорыи помощь-мал эмнэлгийн түргэн тусламж гэсэн амбаар ногоон машинтай байж билээ. Одоо тэгэхэд хүн эмнэлэг нь машингүй, багаж эм тариа хүрэлцээгүй л байна ш тээ. 76 минь зүйрлээд үз дээ.
Uurhain kompani, ninja nariin horduulsan himiin bodis, hund metalltai us uuj, uvs idej baigaa maliin mah eco munuu???
Манай нутагт дампуу Сээеэ гэдэг нэгэн байж билээ. Түүний ажил үйл амжина гэж байхгүй. Ар гэртээ ч халамж муутай. Хэдэн малыг нь гурван хүүхэдтэй авгай нь нааш цааш болгож өдөр хоног бардаг шиг л байсан даа. Эрэлд явна гээд гарахаараа хэд хоногоороо алга болчихно. Сурагийг нь сонсоход саалийн ферм дээр байхдаа эмээлтэй морио алдчихаад явгарсан гэх. Тэгсэн хэр нь юу ч болоогүй мэт айлд хөхүүрийн ам хараад сууж байх. Замын унаагаар гэрээдээ дөхье гэтэл мөнгөгүй. Ийм л нэгэн байх. Тэгэхлээр ажил хийеэ бүтэлгүй, байж байгаа царай нь ч үнэхээрийн ийм хүн байдгаа гэмээр. Тиймдээ л дампуу хоч зүүсэн нөхөр л дөө. Түүнтэй адил айл үйлс нь хазайсан газар бол Монгол Улсын Их Хурал дээр нэмэх нь өнөөгийн Засгийн газар. Эрхийн хугацаа нь нээгдээд удахгүй хоёр жилийн нүүр үзэх болж буй. Гэтэл ажлын чиг үүрэг нь ярихаас хэтэрхээ байчихсан “үлгэргүй ядуу” даа. Сүүлийн өдрүүдэд Засгийн шаргал ордонд төрийн ажил гэж бараг алга. Төрийн түшээд гэдэг хэдийгээр бүрэн эрхтэй гэдэг ч ажил албаа таслаад алга болдог эрх гэж байдаг юм уу. Тэд хаа ч яваа нь мэдэгдэхгүй алга болчихоод байнгын хорооны хурал ирцгүйгээс ер хуралдахаа байчихав. Далан зургаагийн тал нь өдөр өдрөөр ажлаа тасалдаг болсныг ирцийн нь бүртгэлээс харахад тодорхой. Сонин хэвлэлийн хуудсанд ч гарсан л харагдана. Ирэх онд түшээдийн ирцийг хурууны хээгээр нь бүртгэдэг болно гэж Тамгын газрын дарга нь ярьж байна. Ядарсан аргаа даа. Бас сонин их бий. УИХ-ын танхимд тэд төрийн ажил биш элдэв заваан юм их яринаа. Эрхэм түшээд хааяа болдог чуулган, байнгын хорооны хуралдаан дээр хараал урсган хэрүүл хийдэг нь үлгэрлэвэл уушийн газрын хэдэн согтуу шиг л. Хууль зөрчсөн, сонгогчиддоо гологдсон олон нөхөр бий. “Г” танхимд мэдээлэлтэй гэхээр нь очсон чинь нэг түшээнцэр бааранд очиж уусан тэгээд зодолдсон гэхнээ, би маслын хутга бариагүй гэж цэрвэж байх юм. Чуулганы танхимаас чи гадаад нөхөртэй, би гадаад хүргэнтэй гэх маргаан сонсогдоход гайхал төрнө. Бас шөнө хотоор хэсч явсан чинь машин дагаад... Юу вэ. Энэ төрийн ажил алба мөн үү. Уг нь төр, засгийн ордонд ийм дэмий үг яриа өрнөж байх учиргүй биш үү. Төр дампуурч байгаагийн зах зух ийм. Тэгвэл Засгийн газар гэж багананууд нь хугарч унаад хэзээ хэзээгүй нурах дөхсөн байшин шиг болчихжээ. Гэтэл тэр “байшин”-гийн эзэн буюу Монгол Улсын Ерөнхий сайд Н.Алтанхуяг амьдрал сайхан байна гэчихээд энд тэнд тууз хайчлах ажилтай явна. Онгорсон жил хийсэн гээд байгаа ажил нь Эзэн Чингэсийн нэрийг барьж гаднаас зээлж ирсэн монгоор жаахан зам тавих мод тарих тодий ажил хийгээд vлдсэнийг нь хуваагаад идчихсэн одоо vлдсэн хоер жилээ бас л зээлээр аргалаад дээр нь сонгуулийн монгоо хийх гээд барсангуй яана даа Заримдаа буур доошоо орчихоод гэр хорооллоор явж нvvрсны ченж хийж оороосоо арай дээгvvр орлоготой ченжvvдийн ажлыг булааж дэлхийд хамгийн хортой уранаар баяжигдсан дээр нь диоксин гэдэг асар хортой бодис /укрианы еронхийлогчийг хордуулсан /ялгаруулдаг Багануурын нvvрсээр ард тvмнээ хордуулж байна Хvргэн Дэнзэнгийн хэрэг , цэвэр агаар сангийн луйвар, Дорноговь Улаанбадрах ураны хуйвалдаан гээд нэр дурдвал урт цуваа гарна Засгийн газар гэдэг том байшингийн тулгуур баганууд нь хугараад гэж хэлсэн. Энэ нь юу гэсэн вэ гэвэл Ерөнхий сайдын цэргүүд болох сайдууд нь давхар дээлэндээ түүртдэг ч юм уу энд ч биш тэнд ч биш явцгаадаг болсон. Зарим яамны сайдыг нь ураныг дэмжигч дэлхийн анхны богоод дахин давтагдахгуй ногоон намын дарга богоод байгаль орчны сайд гэдэг алдраар дэлхийн геннисийн номонд бvртгvvлэхээр зарим тбб-ууд хооцолдоод эхэлсэн байгаа Тэр нь сайн ажиллаад Яамны ажил нь цойлоод гарч ирлээ гэхээр юм огт байхгүй. Аймгуудын Засаг дарга нар бол нидэр дээрээ сайдаас илүү тулах багана нь шүү. Гэтэл заваан улс төржилтөөс болоод олон аймагт улсын ажил хөл толгой нь мэдэгдэхээ байчихаад байна. Хөвсгөл, Дундговь, Дорноговь аймагт Засаг даргаа огцруулах аян үргэлжилж, Говь-Алтайд төрд дансгүй иргэдийн хурал бас дахин сонгууль явуулах тухай хууль бус шийдвэр гаргаад байж байна. Хөвсгөлд Засаг даргаа сольсон сурагтай. Сонгуулиас хойш бүрэн эрхийн хугацаа нь арилж өгсөн байхад Дорнодод үүрэг гүйцэтгэгч Засаг даргатай, оронд нь сонгох хүнээ баривчилж зайлуулсан гэх. Үүнийг Засгийн газар гэдэг том байшингийн баганууд хугарч унаад байна гэж хэлэх гээд байна л даа. Энэ дүр зураг юуг харуулаад байна вэ гэвэл монголд засаглалын хямрал дампуурал хэдийнэ эхэлчихээд одоо засгийн газар сууриараа ганхчихаад байна шүү дээ. Ер нь бүхнийг базаад үзвэл өнөөгийн төр засаг чинь дампуурчихаад байна. Үүнийгээ ч олон бүтэлгүй үйлдлээрээ зарлачихаад байгаа юм биш үү. Нэг дампуу нөхрийн, нэг айлын балаг нийгэмд үзүүлэх нөлөөг юухан байхав гэе. Тэгвэл төр, засаг дампуурна гэдэг ямар аюул дагуулах бол гэдэгт санаа зовмоор байна. Зарим шооч нөхдүүд хамгийн тэнэг хүмүүс төрийн ордонд ажилладаг гэж байхыг сонслоо. Ингэж доош орох шалтгаан нь дээр дурдсан дэмий яриа, хээгээ алдсан хуйвалдаан, хууль зөрчсөн болхи байдлаас л болж байгаа юм. Зарим хунээс чи их хуралд нэр дэвшээч гэхэд би тийм тэнэг харагдаад байна уу гэдэг болж дээ Тиймээс монгол улсын их хурал засгийн газрыг албан есоор шуухэд огч америкийн Детроит хот шиг дампуурлыг зарлуулья
Гадаадынхан шиг таргалуулах тариа хийдэггүй сайн талтай. Дээр нь хиймийн бордоогоор ургуулсан тэжээл иддэггүй, байгалийн цэвэр өвс ургамал, цэвэр усаар ундаалдаг гээд тоочвол их юм байна аа, Монгол хүн болж төрснөөрөө бахархаж байна аааааааааа
ali hediin hujaagaas oruulj ireed maliin jin nemegduuleh zorilgoor tarij ehleed olon jil bolj bgaa.shav shar oohtei mahnuudiig haraad uzehgui yu ,...dandaa seniin oorchlolt orson mah mongoloor duuren bgaa,...shalgaj meddeg gazar ni bhgui ,...deer ni maliin haldvart ovchin ihtei mah idsenees buh humuusiin hol ni yajiisan maiga bolchihson bgaa shuu dee,...burtsilyos ovchin chini yasnii gemteld oruuldag hamgiin ih hor honooltei haldvart ovchin,..mongoliin buh mal sotsiin ued l tiim bsan ,..ter ued bol harin ch ih vaktsin hiij eruuljuuldeg bsan,...mal aj ahuig huvichilj maliig huviin omch bolgoson uchraas odoo bol yamarch hyanalt bhgui bolson ,...deer ni hyanah bolomj ni ch barag bhgui bolson. humuus maliin ovchin mash ih avch bgaa,..ter ch eruul mendiin sudalgaagaar haragddag .
geniin oorchlolt,...
ivomek taridag um bna lee mah amtgui eko bish boldog
хэрэггүй дээ, өөрснөө идэцгээ
sayahniig hurtel yostoi jinhene ecologiin tsever orchind bailaa. odoo ch dee medehgui end tendgui uul uurhai alt olborloj baina gej hurs gazar,us goliig hair nairgui horduulj bohirduuldag bolson yum bishuu. Tiim orchind baigaa maliin mah eco baij chadah boluu.
муусанй иванууд 70 жил дан монголын махаар амьдраа биз дээ. хамаг малаа Орослуу ачуулдаг блаа.
ХАРИН Ч МОНГОЛ МАХ ХАМГИЙН БОХИР МАХААР ШАЛГАРААД БАЙГАА ЮМ БИШ ҮҮ.
ОРОСУУДАА МОНГОЛООС МАХ БИТГИЙ АВААРАЙ. ЭРҮҮЛ АХУЙН ШААРДЛАГИЙГ ХАНГААГҮЙ. БИ ӨӨРӨӨ МАХ ХУДАЛДАЖ АВЧ ИДЭЭГҮЙ ОЛОН ЖИЛ БОЛЖ БАЙНА. БИ МАХ ИДДЭГҮЙ МАХАНД ДУРГҮЙ.
Хужаа нар хэзээ маханд дуртай байсын?Чамд бол аяга цагаан будаа сармис сонгин л 1 одортоо хаваажид биздээ?
Сайн байцгаана уу? Би ганцхан зүйлийг өдий болтол гайхаад, гайхашраад яваад байдаг нэгэн. Магадгүй, манийхаа адил "гайхаж гайхаширсан"-ууд бидэн дотор бий байдаг ч байж магад ч, сайтар мэдэхгүй болохоор хэлэх юм алга. За эргээд сэдэвтээ ороодохъё. Монголын бүхий л юмс зүйл нь "цэвэр", "экологийн/байгалийнхаараа" гэж хэн нь биднийг хэлээд байдаг юм болоо. Мал нь ч мөн адил "цэвэр", "экологийн", "бэлчээрийн" гэхчлэн хэн нь ийн манийхаа толгойг эргүүлж, хөөргөж, "янаглан хорлож", ман дахь хоолыг минь булааж аваад манийгаа хөлсний этгээд болгох гээд байнаа. Тэгж ярихын бол манай мал шиг өрөвдмөөр, амьд байхын "хүсэл тэмүүлэлдээ хөтлөгдөн" "эрийн сайнаар" идэх өвсөө олж иддэг мал хорвоод байхгүй. Мөн бусад газар нутаг, улс оронд хүн амьдардаггүй юмуу, тэд тэгээд л "тариа тарьж" малаа таргалуулаад л, агаар мандлаар малаа хооллож ундлаад сууж байхуу, аан. Бидэнтэйгээ ижил хүн л юм чинь өвдөж хавдахгүй, эрүүл саруул аж төрж, үр хүүхдүүдээ ч эрүүл саруул гаргахаа боддог л байж таарна шүүдээ. Үүдээд мал ахуйгаа, идэх хоолоо тэжээлтэй нүнжигтэй өгөөжтэй байлгах, болгохынхоо улмаас ажиллаж хөдөлмөрлөөд л явж байнадаг. Монголчууд бидэнтэйгээ л адил бэлчээртэй, бэлчээрийнхээ малтайгаа л байна. Иймрэхүү зүйл уншиж сонсохоор тухайлбал энэ удаагийнх шиг "монгол мах хамгийн цэвэр" гэхчлэн. Манийгаа хөөргөж дэврээгээд л, "хөеө цуглуулагч хэдэн хулгануудад нь" жаал цаас өгчихөөд л газар шороо, нутаг ус, хүн ардыг нь ацаг хөлсний ажилчид болгох атгаг санаатай. Ёооё, хогийн зүйлийг гүйлгэж харахаар шал дургүй хүрэхийнхээ хирээр улам л хөвчрөх.
ман дахь-аман дахь, Иймрэхүү-Иймэрхүү.
Ийш тийшээгээ элдэв зүйл экспортлохоосоо өмнө хэдүүлээ амин зуулгатайгаа болоодохъё, хөдөлж хөдөлмөрлөж ажиллаж юм гээчийг хэрхэн яаж бий буй болгож бүтээдгийг сурч мэдэж аваадахъя. Малаа экспортлохоосоо урьдаар хэдүүлээ идэх хоолтойгоо болоодохъё. Идэх хоолтой болноо гэдэг ажиллаж хөдөлмөрлөе, болгож бүтээнэ гэсэн үг. тэгчихэж байгаад илүү гарсангаа наймаалж цааш хөдлөж явах урсгал мөнгөтэйгөө/гарын салаагаар гарх мөнгө гэж ч хэлдэг/болчихъё. Ингэчихээд цааш хөдлөх цар хүрээгээ ярья, бий болгоё.
Чи одоо Америкд очиж богсоо отчихоод юуугээд худлаа ""сураадхая!,хоолтойгоо болчихьё" бий болгоё энээ тэрээ гээд амьтан хуний толгой эргуулээд байнаа2?
Medeej mongol mah zever! Bordoo bolon tarialangiin hort bodis baihgui yum chini!
Сайн байцгаана уу? 88.73.15.44 эрхэмээ, үгүдээ, Монголчууд ч малаа борддог, нэмэлт тэжээл гэдэг чинь малчид маань малаа борддог байсаан гэдгийг хэлээд буй. Би хөдөө өсөж торниогүй УБ-ын унаган бодьгал хэдий ч, гэлээ, аль бага жаахан хүхэд байхаасаа л ном сонингоос ч, радио, зурагтаар ч малчдынхаа хэлж ярихыг дуулж чагнаж өссөн нэгэн, тэд маань "багсармал тэжээл", говийнхон болохоор гоньдтой тэжээл ч билүү, -нэрийг нь сайн санахгүй байна-, нэг тийм дугуй хатаамал тэжээл-, зурагтаар харж үзэж байсан-, өгдөг байсанг мэдэхийн байна. "Тариалангийн хорт бодис" гэж юуг чухам хэлээд буйг чинь олж харахгүй л байна, учир нь өөрөө "энэ" гээд хэлж нэрлэсэнгүй. Малаа идэш тэжээлтэй байлгахын улмаас өвсөө тарьж ургуулдаг юм байна, гэхдээ, өөрсдөө "хордоод үхэх" "хоол унд" бэлдэнэ гэж хаанаас байхав, тэр тусмаа, өнөө цагт өөрийн чинь "хэлээд буй хорт бодисыг биш" газар хөрсөө тэтгэх бүхий л амин дэм нь байгалийн гаралтай зүйл байдаг юм байна. Түүнээс гадна малынхаа ч, өөрсдийнхөө хоол ундны шим тэжээл, нүнжиг, өгөөжийг эрсдлээс сэргийлж, амь амьдрал аж төрөлтөөрөө дэнчин тавьж үрэгдэж үгйү болохгүйн үүднээс хэрэгцээ шаардлагатай амин дэмүүд, мал өтжлөөс сэргийлж хамгаалах бодисыг тогтмол хэрэглэдэг. Миний л мэдэхийн, -өнөө л дээр хэлснээр сонсож дуулсан, харсан үзснээр шүүдээ-, бид ч гэсэн үүнийг хэрэглэдэг л байсан. За болъё, чамтай ярьж суусан чинь, дандаа л "байсан", "байсан" гээд, сэтгэл тавгүй болчихлоо. Тийм болохоор яриагаа ингээд өнөдрлөедөө. "Байсныгаа" "эргээж байлгачих" гээд л харж үзээд л, сурч мэдэх гээд л хөдөлж явж л байна, болно биздээ.
Ta hujaagiin tarialangiin hort bodisd hordjee!
үгүдээ-үгүйдээ, хүхэд-хүүхэд, үгйү-үгүй.
Сайн байцгаана уу? Эрхэм bibi минь, өөртэй чинь ам ангайж хэдэн үг солилцлоо, за нэг иймэрхүү л явдал болоод өнгөрөх шивдээ. Манай үгээр өчигдөржингөө бударсан цас ороод өнөөдөр цасан далайд л сууж байх шивдээ. Аятай тарган тавтай өвөлжөөрэй, өөрөө.
үгээр-үүгээр.
Монгол малын махыг монголчуудаас өөр идэх хүн олдохгүй. Гадаадын нохой ч тоож шиншлэхгүй. 20 жилийн өмнө бол үнэхээр чанартай мах байсан байж болзошгүй. Одоо бол цацраг идэвхтэй, цианид натритай, мөнгөн устай. Дээр нь малчид малаа таргалуулах гэж хятадаас авч ирсэн янз бүрийн эм тариануудаар бөмбөгдөж өгдөг. Хэрэглэгчийн гар дээр ирэхээс өмнө махны ченжүүд, худалдагч нар махаа муутгахгүйн тулд формалины (маш аюултай хор)уусмалаар махаа гаднаас нь арчдаг, төрөл бүрийн антибиотик цацдаг. (Махны ченж танилтай бол асуугаад үзээрэй). Нэгэн удаа Хархорин зах дээрээс мах авах гээд зогсож байтал нэг худалдагч авгай мах уруугаа нунтаг цагаан бодис хүний нүд хариулж байгаад цацсан. Түүнийг нь асуутал тэр хавийн худалдагчид бүгд зэрэг зэрэг дайрч, авахгүй бол чамд хамаагүй, яв гэцгээж байсан. Хүнд хэлж болохооргүй зүйл байсан учраас тэгсэн нь ойлгомжтой.
Сайн байцгаана уу? 188.123.231.140 эрхэмээ, чамд ч "зад авахууллаадаа" хэхэхэ өөртэй чинь ер нь бол таарч байдаг, санаа оноо бүхий сэтгэгдэл гэх хэлэх ярихыг чинь сонсдогоо. Эрхэм минь, АНУ-д "бөгсөө оторлоод" суусан юм алгадаа, үүнийгээ бичгээр хэлж ярья гэхээр бөөн юм болчих гээд байх. "Сураадахъя" гэж вугаа яриад байгаа гээд аашлах тань нэгэн зүйлийн бодь хэрэг. Үнэндээ юу хийгээд таваргаад буйг минь хараагй үзээгүй мэлмийдээгүй юм чинь ийн хэлэхээс өөрөөр яахав. Тиймээ, би "сураадахъя" гэж АНУ-д ирсэн, үнэн. Бид биет бодит "хоолтой болоодохъё" гэж ирсэн. Эрхэм минь, чин үнэнээ хэлье, алдагдсан, орхигдсон бүрийгээ ухаарч тунгаахынхаа хирээр "харъя", "үзье", "мэлмийдье" гэсэндээ хорвоогийн энэ олон улс орноос АНУ-г сонгосон минь ч учиртай. Тун удахгүй "бөгсөө оторлогч" миний бие энд юугаа хийгээд яваад байснаа Монголчууддаа дэлгэнээ, та нарынхаа үгийг ч сонсоно, та нараасаа тусыг ч эрэх болно. Жич: Энэ он жилүүдийн туршид, "Сонин.мн"-д сэтгэгдэл гэдгээр сайхан хөөрөлдөөн, санаа бодлоо илтгэж илэрхийлдэг зарим нэгнээ ялгагдан танигдах тоон тэмдэгтээр нь, заримыг нь өөрт олгосон нэрээр нь, тухайлбал ХАСАР гээд, "танилууд" болчихождээ. Дашрамд, чи ч гэсэн миний танилуудын нэг ш тээ хө. Магадгүй ээ, өөрийн чинь "хэлж" буй шиг амьтан хүний толгой эргүүлж байж ч магад ч, цаг явдал нь тэгширч нүдээрээ харахын цаг нарт улам лавшруулан шинжээд санаа чинь ч, оноо чинь ч хувьсаж болзошгүй л юмдаа.
вугаа-юугаа, хараагй-хараагүй,
Сайн байцгаана уу? Монгол хүү өөрийн чинь л ярианаас тэр bi bi-ийн хэлээд байгаа "тариа", "тариалангийн хорт бодис" гээчийнхийг нь зах зухыг олж дуулав. Ийм учиртай болоод л bi bi цухалдаад байж. Үгүй тэгээд, цухалдаж бачуурахаас ч аргагүй зүйл.
сайныг нгь мэдэж байна гэхдээ дэлхий хүлээн зөвшөөрөх хэмжээнийф стандартад хүрэхгүй бол эд нохойндоо ч авч өгөхгүй шүү.яахав экспортын бараа болж хэдэн ногоон зулгааж ирж мэднэ.гэхдээ л дэлхийн брэнд болход хэдэн зуун жил хэрэгтэй.үүнийг ойртуулахын тулд шинжлэх ухаанчаар чөмгөө дундартал ажиллах хэрэгтэй.