Улсын Их Хурал 2022 оны 7-р сард ээлжит бус чуулган зарлаж, Монгол Улсын Үндсэн хуулийг өөрчлөх асуудал хэлэлцэхээр шийджээ.
Үндсэн хуулийг өөрчлөх нь нийгмийн амьдралд урт хугацааны гүн гүнзгий үр дагавартай байдаг тул нэн хариуцлагатай хандаж, нийгмийн итгэл үнэмшил, зөвшлөөр шийдэхийг шаарддагийг 2 жилийн өмнөх үйл явдал тод харуулсан билээ.
Үндсэн хуульд өөрчлөлт оруулж төрт ёсны уламжлал, төрийн тогтолцоог шинэчлэх сэдэл одоогийн Улсын Их Хурлын гишүүдийн сонгуульд орохдоо иргэддээ танилцуулсан мөрийн хөтөлбөрт ч байхгүй, сонгогчдоос өгсөн захиа даалгаварт ч байхгүй, сонгууль өнгөрснөөс хойш нийгмийн зүгээс илэрхийлсэн хүсэлт хүлээлтэд ч байхгүй.
2016-2019 онд ард иргэддээ ухаарлын дээд, үнэний туйл мэтээр сурталчилан хүчилж, нийгэмд тулгаж хийсэн Үндсэн хуулийн өөрчлөлтөөс хойш дөнгөж хоёр жилийн хугацаа өнгөрч байхад дахин эрс өөрчлөлт хийхээр завдахын учир шалтгааныг тодруулах зайлшгүй шаардлагатай.
Өөрөөр хэлбэл, Улсын Их Хурлын санаачилж буй Монголын нийгмийн амьдралын үндсэн дүрмийн эрс өөрчлөлтүүд юуны төлөө, хэний захиалга болохыг тодруулж, нийгэм даяар ул суурьтай хэлэлцэхгүйгээр шийдэх нь улс үндэстний одоо болон хойч үеийнхний эрх ашигт нийцэхгүй.
Аль ч улс орон Үндсэн хуулиа өөрчлөхөд орчин, гадаад, дотоод нөхцөл буюу цагийн өнгө шийдвэрлэх нэгэн хүчин зүйл болж байдаг нь хүн төрөлхтний нийтлэг зүй тогтол билээ.
Улсын Их Хурлаас зарласан Үндсэн хуульд оруулах өөрчлөлтүүдийн гол чиглэлүүдийг улс орны амьдралын одоогийн нөхцөл, орчин нөхцлийн талаас хандвал Үндсэн хуулийг өөрчлөх чиглэл болон цаг үе нь УЛС ҮНДЭСНИЙХЭЭ ЯЗГУУР ЭРХ АШИГТ НИЙЦЭХГҮЙ БАЙНА гэж үзэж байна.
Үүнд:
НЭГ. ОРЧИН НӨХЦӨЛ, ЦАГ ХУГАЦААНЫ ТАЛААР
1. Монгол орон дэлхий нийтийг хамарсан цар тахалтай тэмцэх, түүний уршгийг даван туулахад асар их хүч зарцуулж, эдийн засгийн үндсэн тэнцвэрүүд хямран өсөлт нь буурч байгаатай давхцан Дэлхий нийтийг хамарсан улс төр, олон улсын эрх зүй, эдийн засгийн хямрал эхэлж, Их гүрнүүдийн өрсөлдөөн дэлхийн III дайны шинжтэй болсон урт хугацааны хүнд нөхцөлтэй тулгарч байна.
Ийм үед Үндсэн хуулийг өөрчлөх оролдлогоор нийгмийн сэтгэхүйг доргиож маргалдах бус, улс орныхоо хүч бололцоог дээд зэргээр нэгтгэн чивчрүүлж, амьдралынхаа аюулгүй, тогтвортой байдал, үндэснийхээ язгуур эрх ашгийг хамгаалан баталгаажуулах нь Монгол төрийн эн тэргүүний зорилт байх учиртай.
Улсын Их Хурал эдийн засгийнхаа бүтцийг шинэчилж эрчимжүүлэн, бүтээмж, үр ашгийг дээшлүүлэх, инновацийг бүх талаар урамшуулах бодлогыг нэн яаралтай боловсруулан хэрэгжүүлэхийг орчин цагийн өнгө нэн хурц шаардаж байна.
Гэтэл ийм үед Үндсэн хуулийн хуулийн өөрчлөлтийн асуудлыг Монголын төрт ёсны зарчим, төрийн байгууллыг үндсээр нь өөрчлөх утгаар тавьж байгаа нь цаг үе, орчин нөхцлийг үл харгалзан нийгмийн анхаарлыг амьдралын амин чухал асуудлаас хөндийрүүлнэ. Хэрэв энэ нь зориудын “төсөл” биш бол төөрөгдөл гэхээс өөр яахав. Тэгэхдээ л Монголчуудын морины хөл бүдрэхийг нүд цавчилгүй хүлээж буй хээрийн боохойнууд цөөнгүй бий гэдгийг мартаж боломгүй.
2. Монгол орон нийгмийн шинэчлэлийн замд орсноос хойш хүн ардын залгамж нэг үеийн амьдрал өнгөрсөн ч улс төрийн хүчнүүдийн үзэл баримтлал төлөвшиж, цэгцрээгүй хэвээр байна.
Хууль эрх зүйн орчин нь улс төрийн намуудыг ашиг сонирхлын бүлэглэлүүд болгох замд түлхэн оруулж, одоогийн намуудын дийлэнх нь аль нэг бизнесийн бүлэглэл буюу чинээлэг компанийн санхүүжилтээр оршин тогтнож, тэжээгчээ төрийн эрх мэдэлд хүргэхийн төлөө зүтгэх суурь болж байгаа нь манай улс төрийн тогтолцооны үнэн дүр мөн гэхэд хилсдэхгүй.
Улс төрийн намуудын олонхийн үзлийн чиг баримжаа, нийгмийн өмнө хүлээх хариуцлагын түвшин нь өнгөрсөн 30 жил төрийн тогтолцоонд оролцсон үр дүн болон 2015-2019 онд Үндсэн хуульд өөрчлөлт оруулах үед тод харагдсан билээ.
УИХ сүүлийн дөрвөн бүрэн эрхийн турш Улс төрийн намуудын тухай хуулийг шинэчлэхээ амлаж зарлаж ирсэн боловч одоог хүртэл хэрэгжүүлж чадсангүй. Энэ хуулийг нийгмээрээ өргөн хэлэлцэж зөвшилд хүргэж, шинэчлэн батлаагүй байхад төрийн эрх мэдэлд тэмүүлсэн элдэв бүлэглэлүүдийн замыг засч, босгыг доошлуулах нь төрийг ч, нийгмийг ч цаашдын доройтолд хүргэх нь гарцаагүй.
Ардчилсан нийгмийн дархлааны нэг гол тулгуур нь төрд тэмүүлэгч этгээдүүдийн хариуцлага, түүнийг үнэлэх шалгуур, тогтвортой эрх зүйн орчин болж байдгийг орчин үеийн олон улсын амьдрал нотолсоор байгаа билээ. Өөрийгөө "НАМ" хэмээн өргөмжилсөн бүлгүүд " ХАМ" байх нь цөөнгүй ажээ.
3. Үндсэн хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулаад удаагүй, зарим шинэ заалтууд нь хэрэгжиж амжаагүй, энэ өөрчлөлтийн эерэг сөрөг үр дагаврыг бодитой үнэлэх боломж бүрдээгүй байхад сүржигнэх нь “Бушуу туулан туулай борвиндоо ...” гэхийн үлгэр болохоос цаашгүй.
ХОЁР. УТГА АГУУЛГЫН ТАЛААР
Үндсэн хуульд өөрчлөлт оруулах чиглэлийн талаар Улсын Их Хурлаас түгээж байгаа мэдээллээс үзвэл, тэр нь Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийг УИХ-аас томилдог болох, Улсын Их Хурлын сонгуульд улс төрийн намуудыг пропорциональ буюу хувь тэнцүүлэх зарчмаар оролцох асуудлыг шийдэх чиглэлтэй ажээ.
Улс үндэстэн доройтон мөхөхийн гол түлхүүр нь “төр алдрах” үзэгдэл байдгийг монголчууд өөрийн түүхээс мэднэ.
Гэвч сүүлийн хориод жил неолиберализмын далбаан дор Монгол оронд төр алдрах үйл явц тууштай гүнзгийрсээр байна.
Одоогийн байдлаар “Төрийн эрх барих дээд байгууллага” хэмээн өргөмжлөгдсөн УИХ нь нам дамнасан олигарх бүлэглэлүүдийн эрхшээлд орж, Гүйцэтгэх засаглал буюу Засгийн газар, Улсын Их Хуралд олонх болсон намын даргын эрхшээлд орж, Шүүх засаглалын дээд шат нь олон нийтийн байгууллагын (төрийн бус) зарчимд шилжиж, улс төрийн хутгуур болж байгааг нийгэм харсаар байна.
Төрийн бодлого нэгдмэл байхын үндсэн нөхцөл нь Төрийн тэргүүн буюу Монгол Улсын Ерөнхийлөгч бүх ард түмний санал хураалтаар сонгогдсон эрх зүйн чадвартаа тулгуурлан төрийн бүх салаа мөчрийн үйл ажиллагааг нэгтгэн зангидахад оршдог.
Энэ нь эсэргэн орчинд Монгол мэт улс оршин тогтнохын зайлшгүй шаардлага мөн гэдгийг үгүйсгэж болохгүй.
Гэвч сүүлийн хориод жил Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн төрд нөлөөлөх арга хэрэгслүүдийг мухарлан цуцалсаар 2019 оны Үндсэн хуулийн өөрчлөлтөөр үнэн хэрэгтээ Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн албан тушаалыг улс төрийн “Тэхийн зогсоол” болоход хүргэсэн билээ.
Үндсэн хуулийг өөрчилснөөс хойш өнгөрсөн хугацаанд Төрийн тэргүүн Үндэсний аюулгүй байдлын Зөвлөлөө хуралдуулж чадахгүй, Улсын Их Хуралд үг хэлж илэрхийлсэн улс төрийн байр суурь нь эрхэм түшээдийн хулхийг нэвтэлж чадахгүй мөч ирдгийг нийгэм даяар харсан билээ.
Төрийн тогтолцооны ийм нөхцөлд Улсын Их Хурлаас Үндсэн хуульд оруулах өөрчлөлтийн утга агуулгад хандаж буй байр суурийг төрийн түүхийн хар толбо гэж үзэхэд хилсдэхгүй.
Учир нь:
1. Монгол Төрийн тэргүүнийг сонгох эрхийг иргэдээсээ булааж, одоогийн нөхцөлд элдэв будилаантай аргаар “сонгогддог” олигархуудын ноёрхлын төв болж байгаа УИХ-д шилжүүлэх нь Ерөнхийлөгчийн албан тушаал, эрх мэдлийг арилжааны бараа болгоход зайлшгүй хүргэнэ.
Үндэстнийхээ онцлогийг ухаарч, төрт ёсны өв уламжлалаа дээдэлдэг хэн боловч энэ Монгол Улс, энэ Төрийг үүсгэн байгуулсан Чингис хаан:
“Би хадаас болж,
Төрийг бэхлэн сахиж,
Аргамжаа болж,
Улсыг барин хатуужсу”
хэмээн тангараглаж, Монгол Төрийн тэргүүний үүрэг хариуцлагыг зааж соёрхсоныг мартах учиргүй!
Монгол орны түүхийн шилжилтийн эгзэгтэй үе хийгээд, дэлхий нийтийн самуурал доргионы энэ үед Монгол Улсын Төрийн тэргүүний бүрэн эрхийг хязгаарлаж, ард түмнээс хөндийрүүлэх оролдлого нөхөж болшгүй уршиг дагуулах болно.
2. Монголын нийгмийн үзлийн орчин цэгцрээгүй, улс төрийн намууд нь ашиг сонирхлын бүлэг болж, олигархуудын эрхшээлд орсон одоогийн нөхцөлд Улсын Их Хурлын сонгуульд пропорциональ зарчим баримтлах нь улс төрийн орчныг улам доройтуулж, хариуцлагыг сулруулдгийн гашуун сургамжийг монголчууд бид нэгэнт амсаж өнгөрөөжээ.
Пропорциональ систем хэдийгээр сонгогчдын саналын бүтцийг төрийн түвшинд илүү тусгах боловч санал цуглуулагчид нь хэн болохыг анхаарахгүй байж болохгүй. Пропорциональ системийг хэрэглэхийн гол угтвар нөхцөл нь НАМ хэмээн өргөмжлөгдөж, Төрийн толгойд тэмүүлж байгаа бүлэглэлүүд нь нийт улс орны эрх ашгийг илэрхийлсэн үзэл номлолтой байх явдал юм.
Өнгөрсөн Үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтийг хэлэлцэх үед эрх баригч намынхан хүртэл хэрхэн эмзэглэж байхыг нийтээр харсан билээ.
Ардчилсан хувьсгалын салхийг хагалж, тугийг өргөж үүссэн Ардчилсан нам 1990-ээд онд Улс орныхоо шинэ замналын үзлийг дээдэлснээр, олон түмний өргөн дэмжлэг хүлээж байсан ч неолиберализмын балчигт шигдэн олигархуудын талцлын золиос болж, 2012-2016 онд төр барихдаа улс орноо дампуурлын ирмэгт хүргэж, одоо тархи толгойгоо хаана байгааг ойлгохгүй болсон сургамжийг анхаарахгүй байж боломгүй.
ГУРАВ. АРГА АЖИЛЛАГААНЫ ТАЛААР
Үндсэн хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах талаар Улсын Их Хурлаас гаргаж байгаа санаачилга нь арга ажиллагааны талаас дараах эргэлзээ төрүүлж байна.
Үүнд:
1. Үндсэн хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах журмын тухай хуульд (1.2.) заасан нэгэн удаа өөрчилснөөс хойш 8 жил дахин хөндөхгүй гэсэн заалтыг илт зөрчиж байна.
Ингэж дураар аашлах бол хууль байхын хэрэг юун.
2. Өнгөрсөн 2019 оны өөрчлөлтийг хийхдээ төрийн тогтолцооны гажуудлын учир шалтгааныг хаацайлан өнгөц, хэлбэрийн төдий асуудлыг дөвийлгөн, элдэв бусармаг аргаар олон түмнийг төөрөгдүүлэх ажиллагааг Улсын Их Хурал зохион байгуулсан билээ.
Жишээлбэл, Үндсэн хуулийн өөрчлөлтийн асуудлаар “Зөвлөлдөх уулзалт” хэмээх арга хэмжээнд статистикийн шинжлэх ухааныг Дэлхийн түүхэнд байхгүйгээр гуйвуулан ашиглаж, олигархуудын эрх ашгийг хамгаалсан.
3. Үндсэн хуулийн өөрчлөлтийн төслийг Улсын Их Хурлын чуулганаар хэлэлцэж хайрцагласны дараа Монгол Улсын Ерөнхийлөгчөөр толгойлуулсан “ажлын бүлэг” хэмээгчийг томилж, Ерөнхийлөгчийн байр суурийг хязгаарлан, зөвхөн төсөлд өгөх санал маягаар урж тасдан авч үзсэн билээ.
Төрийнхөө Үндсэн хуулийг өөрчлөхдөө Төрийн тэргүүнийг ийм байдлаар оролцуулсан нь түүний нэрийг ашигласан овжин мэх төдий юм.
4. Өнгөрсөн өөрчлөлтийн үед гарцаагүй үнэн зөв хэмээн ухуулж хийсэн олон шинэчлэлт эргэлзээтэй хэвээр байна. Жишээлбэл, байгалийн баялгийг “төрийн нийтийн өмч мөн” хэмээн томьёолсны үр дүн, утга учир одоо хүртэл тодорхойгүй.
Монгол Улс юуны учир 6 жилээс урт хугацаанд төрийн тэргүүнээр нэг хүнийг сонгон ажиллуулж болохгүйн ашиг тус, учир шалтгаан тодорхойгүй.
Нэг нам сонгогчдын нэг хувиас доошгүй тооны гишүүнтэй байхын утга учир тодорхойгүй гэх мэт олон зүйлийг эш татаж болно.
Дутуу дулимаг бодож боловсруулсан болон логикийн алдаатай шийдвэр улс нийгэмд тус болж чадахгүй.
ДӨРӨВ. ЦААШДЫН АЛХМЫН ТАЛААР
Улс орны амьдралын зохион байгуулалтын суурь асуудлыг Үндсэн хуулиараа шийддэг нь Хүн төрөлхтөний ухаарлын нэг дээж мөн.
Одоогийн Монгол орны амьдралд Үндсэн хуулиар шийдэхээс өөр гарцгүй асуудлууд байгаа нь бодит үнэн юм.
Одоогоос 200 жилийн тэртээ Оросын цөлх эр Козьма Прутков “Үндсийг нь хар!” хэмээн сурталджээ.
Монгол оронд түрүүчийн улс гүрнүүдээс 500 жилийн дараа хөрөнгөтний нийгмийн замыг таньж эхлэв. Таван зууны турш оршин тогтносон хөрөнгөтний нийгэм төрөлх голомт дээрээ өгөршин шударга үнэн, мөн чанарын хомсдолд орж, Дэлхийн гурав дахь дайны гал өрдөхийг оролдож, соёл иргэншил, амьдралын үнэлэмжийн хямралд автаж байгааг нийтээр харж байна бус уу.
Хүн төрөлхтөн мянга мянган жилээр ухааран бойжуулж, тэтгэн хөгжүүлж ирсэн эрх чөлөөт амьдрал, ардчиллын үзэл санаа хөрөнгийн дарангуйлалд гажуудан, “Ардчилсан” хэмээх улс орнуудад нь олигархиудын мөнгөний сонгуулиар төрөө байгуулдаг нь жам болж байгаа нь бас л үнэн.
Тэнд илэрч буй өгөршлийн өвчин капитализмын замналаар дөнгөж хөл тавьж буй, дархлаагүй шинэ организмд хурцаар илэрч байгаагийн бодит жишээ нь Монголд ноёрхож эхэлсэн ОЛИГАРХ бүлэглэлийн засаглал юм.
Олигарх бүлэглэлийн засаглалын бэлэн зэвсэг нь XVII зуунд Английн гэгээнтэн Жон Ди-гийн номлосон масонжуу төрийн тогтолцоо, түүнийг эрхшээгч улс төрийн намын амин холбоо мөн гэдгийг түүх гэрчилнэ.
Улс орны эдийн засагт монополиудын ноёрхол тогтсон нөхцөлд нийгмийн эрх ашгийг огоорон, тэдний явцуу ашиг сонирхолд үйлчилж, тэднээр тэжээлгэн тэтгүүлж оршдог мафиоз маягийн бүлэглэлүүд үүсч, улс төрийн намын хаяг зүүдэг ажээ. Тийм улс төрийн намууд эздээ болон эздийнхээ төлөөлөгчийг төрийн сонгуульд оруулж, эрх мэдэлд хүргэх гишгүүр болж байдгийг монголчууд мэдэх билээ.
Ийм замаар олигархи бүлэглэлийн засаглал тогтож, баялгийн хуваарилалт болон эрх чөлөөний шударга ёс гажуудаж, авлигын сүлжээ төрийг торлож, “Зэрлэг капитализм”-ын дэглэм тогтож байгаа нь одоо цагийн Монгол орны зовлон, бэрхшээлийн гол эх сурвалж болж байгаа билээ.
Ийм дүгнэлт одоог хүртэл төрд эрхшээсэн намуудын хувьд эмзэглэл төрүүлж болох юм.
Тэгэхдээ л бодит үнэнийг үгүйсгэх аргагүй. Сүүлийн 20 жилд (2000-2020 он) 7 нам төр барихад оролцжээ. Энэ хугацаанд төсвийн зардал 41.4 дахин, мөнгөний нийлүүлэлт 42.4 дахин, гадаад өр 23.8 дахин өссөн ч Монгол айл өрхийн дундаж орлого дөнгөж 2.6 дахин өсч, Дэлхийн хоцрогдмол ядуу орнуудын эгнээнд (НҮБ-ийн гишүүн 193 орноос 130 дугаар байрт) үлдэв.
Энэ бол манай төр барьсан улс төрийн намуудын үзэл, үйл ажиллагаа, чадал тэнхээний “төмөр бетон” хөшөө дурсгал мөн юм.
Улс төрийн намуудын оршихуйн үндсэн нөхцлийг нийгмийн эрх ашиг, хөгжил дэвшлийн зорилттой холбон хуульчилсан эрх зүйн орчин бүрдүүлэхгүйгээр байдлыг өөрчилж чадахгүй.
Олон намын тогтолцооны давуу тал нь нийгэмдээ зам мөрийн сонголтын боломж бүрдүүлэхэд л илэрдэг.
Энэ үнэнийг үндэс болгон улс төрийн намуудыг олигархуудын нөлөөний гадна байлгахгүйгээр одоогийн төвөгтэй асуудлыг шийдэх боломжгүй.
Өөрөөр хэлбэл, Улсын Их Хурал Үндсэн хуульд халдахыг урьтал болгохгүйгээр улс төрийн намуудын хуулийг оновчтой өөрчлөх зайлшгүй шаардлагатай.
Тэгэхдээ Улсын Их Хуралд нэг нам дийлэнх олонх болж байгаа одоогийн нөхцөлд “Улс төрийн намуудын тухай” хуулийн шинэ төсөл боловсруулах ажлыг Монгол Улсын Ерөнхийлөгч ард түмний эв нэгдлийг илэрхийлэгч болохын хувьд гардан хариуцвал эрүүл зөвшилд хүрэх боломжтой.
Улс төрийн намуудын масонжилтын замыг хаах эрх зүйн орчныг шийдсэний дараа төрийн тогтолцоог төгөлдөржүүлэх асуудлыг хөндөх нөхцөл бүрдэх боловч түүний шийдэл нь Хүн төрөлхтний төрт ёсны үнэт өв болсон Монголын төрт ёсны ухаан, өв соёлтойгоо салшгүй холбоотой байж, ЭГЭЛ АРДУУД ТӨРӨӨ БАЙГУУЛАХ, ХЯНАХ эрхийг хумсалж хохироохгүй байх зарчимд нийцэх ёстойг анхаарах зайлшгүй шаардлагатай.
Д.Бямбасүрэн
Сэтгэгдэл0
Bravo!
Bravo, Bravo again
Оросуудын шээс "ажилсаг Буриадууд" та нар малчин Монголчуудыг залхуу тэнэг гэж тархи угаан удирддаг байсан социализм Женкогооор дууссан. Монголыг элгээр нь хэвтүүлсэн Буурал мянгуужин Бямбасүрэн Женког манай нохой гэж хэлэхдээ өөрсдийнхөө Орос Буриадуудын гөлөг гэж хэлж байсныг нь Монголчууд ойлгоогүй алдсан.
2019 оны ҮХ-ийн өөрчлөлт нуухыг нь авах гээд нүдийг нь сохолсон. Одоо бүүр төргүй болгох, энэ улсыг мөхөөх өөрчлөлтийг хийх нь. Сонгууль, гишүүдийн тоонд асуудал байгаа юм биш, ерөөсөө манайд нам төрийн дээр гарч, намжсан олигархи засаглал тогтсоноос бүх асуудал үүссэн. Манайд жинхэнэ төрийн систем, намын систем түй ч алга. Ийм байхад зүгээр сандал суудал өөрчлөөд ямар ч нэмэргүй.
Хэлэх үггүй болтол хэллээ. Энэнээс илүү яаж хэлэхийн. Яг энэ тунхаг дээр үндэслэсэн бүхэл бүтэн улс төрийн хүчин ч мэндэлж монголын олонхийн эрх ашгийг хамгаалсан засаглалыг бүрдүүлж болохоор гүнзгий дүгнэлт хийсэн бна.
Бямбасүрэн ЕС-ын хэлж байгааг МОНГОЛ бүр ойлгоно гагцхүү эрлийз. хурлийз. цүнх баригч өөрийн толгойгүй боловсролгүй. мэдлэггүй алйа салбадай нийгмиййн тал хүн хог шаарууд хэзээч ойлгохгүй. ойлгохыг огт хүсэхгүй. Энэ нийгэм бидний хүмүүжүүлсэн ирээдүй үе хаашаа яваад байна даа. ЯАХЫГ ЭЗЭН БОГД ЧИНГЭС ХӨХ ТЭНГЭР мэдэх байхаа хэлэх үг алга харйуцлага. мэдлэг. ур чадвар төрийн бүх албанд үгүйлэгдэж байна даа арай юмаа ?????????????????????????????????????
Доржхандыг УИХ-д улираан үлдээхийн тулд өөрчлөлт хийх шаардлагагүй. Ялангуяа гишүүдийн тоог нэмж болохгүй
Гишүүдийн тоог нэмэхгүй
ҮНДСЭН XУУЛИА БУЦААЖ БҮР АНXНЫXААР НЬ БОЛГОX XЭРЭГТЭЙ !!! ЕРӨНXИЙЛӨГЧИД ЭРXИЙГ НЬ БУЦААЖ ОЛГОX ЁСТОЙ !!!
БААСНУУД ЭНЭ76 БОЛ
МАН-ын маоист мафийн дээрэмчид хулгайчид авлигачид алсуураа Монгол улсыг Хятадад нэгтгэх бэлтгэлээ хангаад байна. МАН дотор маш олон хятадын тусгай албадын нууц тагнуул болцгоосон эрлийз цустай дарга нар байгааг мартаж үл болно.Цэвэр хята цустай ч дарга нар байгаа..
Avilgachid shiren nuurleed l dairah shinjtei baina daa.
Alaltsana daa odoo yahav
ОДОО БОЛ ӨӨРЧЛӨЛТ XИЙЖ ОГТ БОЛОXГҮЙ !!!
ТЭР ДОРЖХАНД ГЭДЭГ ХАЛТАР ГӨЛӨГ ИХ МУУ ЁРОЛЖ БАЙГАА ХУЛГАЙЧ ДАА. ҮНДСЭН ХУУЛИЙГ АНХНЫ ЭХ ХУВИЛБАРААР МӨРДӨХ ЁСТОЙ. ЕРӨНХИЙЛӨГЧ ҮНЭНДЭЭ ЯМАРЧ ЭРХ МЭДЭЛГҮЙ, БИЛЭГ ТЭМДГИЙН ШИНЖТЭЙ БАЙГАА ЭНЭ ХЭЦҮҮ ЦАГ ҮЕД УЛАМ ТОД ХАРАГДАЖ БАЙНА.
Үндсэн хуульд өөрчлөлт оруулах гэж бгаа бол С.Нарангэрэл, Д.Бямбасүрэн гуай нар маань амьд сэрүүн б/га үед тэдэнтэйгээ зөвлөлдөх байсан юмсан. Юун тэр Доржханд юугаа ч мэдэхгүй залуу. Ерөнхийлөгчид эрхийг нь буцаан олгох ёстой.Нарангэрэл, Бямбасүрэн гуай хоёрын үгээр явах ёстой шүү. Гишүүдийн тоон НЭМЖ БОЛОХГҮЙ.
Tiim
дахиад л 20р тогтоол гаргаж иргэдээ дээрэмдэх гэж байна. Өө тийшдээ тэр тогтоолыг нууцаар гаргасан чинь Бямбасүрэн өөрөө билүү
Hol ochij hutsaad uhej daldar umhii hujaa
бурхан минь одоогийн УИХ-ын гишүүдэд үүнийг уншиж ойлгох ухаан хайрла
Монголчуудын нэг номерын дайсан гахай хоншоортой жүжигчин Буриадууд битгий солиорцгоо.
УИХ төрийн эрх барих дээд байгууллага гэдэг ойлголтыг Үндсэн хуулиас хасч хууль тогтоох дээд байгууллага болгох, эсхүл Ерөнхийлөгч УИХ-ыг тараах, УИХ-ын шийдвэрт хориг тавих эрхийг эдлэх заалтыг оруулсан нь зүйтэй байх. Үндсэн хууль 1992 онд баталж байх үед Ерөнхийлөгч, УИХ, Засгийн газар нэг нь нөгөөдөө хяналт тавих зарчим баримталж байсан нь алдагдаад байна. УИХ-ыг хэн ч хянаж чадахгүй болсон учраас УИХ-д олонх болсон нам хяналтгүйгээр, дураараа дургих болсон
Төрд шургалсан луйварчид өөрсддөө ашигтай үг үсэг ҮХ-д оруулахын төлөө л үхэцгээж байгаа,үүний өмнө ҮХ-д оруулсан өөрчлөлт нь ДОРДУУЛАХЫН ДОЛООН ӨӨРЧЛӨЛТ гэдэг өргөмжилөлийг амьдралаас-ард түмнээс аваа бидээ,ийм олон гэмт хэрэгтэнүүдийг төрдөө -толгой дээрээ гаргаж хууль ёсыг уландаа гишгүүлэж,авилгыг асар ихээр хөгжүүлсэн улс орон дэлхийд манайхаас өөр байдаг бол уу?УИХ-ын гишүүн гэхлээр үнэндээ сэтгэл алдрах,итгэл алдах боллоо,
Оросууд шиг хямдхан шоуддагүй буриад гэж хорвоо дээр үнэхээр алга.Буриад мянгуужин өвөө хужаа Ганболд хоёр Монголын 17 тонн алтыг хулгайлж 20 тогтоол гарган Монголчуудыг гуйлгачин болгосон. Дээрмийн хувьчлалыг эхлүүлсэн.Буудах хэрэгтэй.
Чи циркийн сармагчингаас дор сэтгэж байна!!
Яг л бичиж. Холимог системээр байх нь зөв гэхдээ намын нэрээр доржханд, амартүвшин, ганхуяг, Дарханы балай, боов оюунчимэг гэх мэтийн шаарнууд орж ирэх магадлал өндөр байгаад байна.
Зссс энэ өвгөн юу хийж гийгүүлсэн бэ? Худлаа бурагч шүү дээ.
Юмыг эргэцүүлцгээ л дээ.Энэ өөрчлөлт чинь Хулгайч Сү-г аврах ажиллагаа шүү.Тэр хулгайч их хуралд суухгүй бол үнэнд гүйцэгдээд хариуцлагад татагдах асуудал яригдах гээд байна.Иймд үндсэн хуулиа өөрчилж намын нэрээр оруулахаас өөр аргагүй болсон байна...Мэдээж олон хулгайчийн эрх ашиг энэ нь бүрэн нийцэж далбаан доор нь гарчих санаа байгаа.
Дэмжиж байна Маш унэн юм ярьжээ МАН болон бусад намууд дэлхий бухэлдээ хямралд щорж Монголын ард иргэд унийн осолтод дарлуулж байгаа эгэ хунд уед албан тушаал оорсдоо гишуун болохоос оорийг бодохгуй байгаа нь шившиг богоод гутамшиг Сандал суудлаа булаалдаж байх хоооронд чинь МАН ы дэмжлэгтэй Элбэгдорж украины улс торч Ягончаренкотой нийлж Сибирийг бужигнуулахаар Францад тохирсон тухай нийтлэл гарчээ Тэрийг унш
Зссссс энэ өвгөн бурахаа больчихоосоо. Зүгээр л нэг баахан бурагч, мэдэмхийрэгч. Холуур бай.
Buu dongos
Ккк.Буриадууд Монголчуудаас шал өөр. Шууд ялгагддаг. Бид нэг үндэстэн биш гэдэг Буриадуудын баталдаг нь зөв. Биеэ авч явах байдлаараа ч тэд шал өөр.Хийрхүү жүжигчин.
их хуралд он удаан жил сууж буй хэсэг нөхдүүд улс орноо бодохгүй зөвхөн өөрсдийн эрх ашгаа бодоод л байх юм цээжэн дээрээ гараа тавиад төрийн дууллаа дуулаад байсан чинь яасан бэ 1минут эх орноо боддог бусад үед өөрийгөө боддог юм уу ийм хүмүүсээс болж хөгжил гацах юм даа
1992 оны үндсэн хууль чинь л энэ улсыг ийм болтол дампуурууллаа шүү дэ Сайн хууль байсан бол ингэтлээ ядуурахууИнгэтлээ хямрахууШударга ёс байна уу байхгүй Авилгалдаа Ажилгүйдэлдээ Ядууралдаа Архидалтандаа Хорт хавдартаа живчихсэнээ ойлгодоггүй юмуу да Залуус аргаа ядаад гадаад руу явж бна 1990 онд монголыг хар сүүдэр дайрсан жил Энэ хар сүүдрээ баталгаажуулж 1992 оны үндсэн хууль хийгдсэн шүү дэ Баларч Сүйрэхийн баталгаа болсон хуулийг солихгүй гэх юм Монгол улсыг төр засаггүй болгосон хууль Шүү дэодоо үүнээс цааш энэ хэвээрээ явах боломжгүй болчихоод байгааг мэдэрдэггүй юм байх да
Эрдэмтэй, ухаантай Төриийн хүний үнэн үгийг ойлгож үзээч дээ. Эрхэм төрийн түшээд минь. Д. Бямбасүрэн гуайн энэ санал, дүгнэлтийг дахин дахин уншиж ойлговол ямар нэг зардал шаардахгүй хэрэглэх бэлэн бодлого системийн томьёолол байна даа. Монгол төрийн асуудлыг бүхэлд нь харж бодох, ухаарахын үлгэрийг энэ Эрхэмээс сурамаар юм шүү. Юун гадны төсөл ...
Буриадууд одоо юун гэж гуцаад байнаа.Зайлцгаа ална шүү.Дандаа Монголчуудын толгойн дээр бааж байдаг та нар хэн юм?
МАНыхан амьдралаас дэндуу тасарчээ Хажуугаар нь худлаа ярихыг нь яанааа Монголбанкны Ялхагвасурэн ипотек зув зугээр огч байгаа гэж худал ярьж байна ябанкууд ипотек огохгуй байна МАН ы нийтлэг алдаа нийгмээ залуучуудаа хунээ огт бодохгуй зовхон оорсдийн сандал ширээ ашгаа бодож байна МАН шинэчлэгдэх хэрэгтэй
Маш зөв.санал байна.Бурхан минь одоогийн УИХ-ын гишүүдэд үүнийг уншиж ойлгох ухаан хайрла. Эрхэм Д. Бямбасүрэн гуай Танд баяр хүргэж, сайн сайханийг хүсье.Монголын Төрийн төлөө Таны хийж бүтээх үйлсэд амжилт хүсье.
UH-nd uurchlult oruulah gej ingej ih techiyadaj bgagiin tsaad zorilgo ni?
Шинэ үндсэн хууль.Нэгдүгээр зүйл. 1.Монгол Улс бол тусгаар тогтносон, бүрэн эрхт, Бүгд найрамдах улс мөн. 2.Монгол улсын нутаг дээр ард түмэн нь шударгаар хөдөлмөрлөж авсан цалингаараа, оролгоороо сэтгэл дүүрэн хангалуун амьдарах бүх бололцоог хангаж чадахуйц энэрэнгүй хүнлэг ардчилсан нийгэмийг үе шаттайгаар байгуулана. 3. 1.2. т заасан ардчилсан нийгмиийг байгуулахад урьдчилсан нөхцөл болсон ардчилсан ѐс, шударга ѐс, эрх чөлөө, тэгш байдал, үндэсний эв нэгдлийг хангах, хууль дээдлэх нь төрийн үйл ажиллагааны үндсэн зарчим мөн. Тайлбар: 1.2. ыг хэрэгжүүлэх төрын ажилын чиглэл а) ажлын байр бий болгоно б) цалинг амьжиргааны үний өсөлттэй ижлээр нэмнэ в) хиймэл үний өсөлтийг зогсооно (цалин нэмэгдэнгүйт худалдаачид үнээ нэмдэг. Ингэснээр цалин тэтгэвэрийн нэмэлт амьжиргаанд нь нэмэр болохгүй зөвхөн инфляцийг хөөрөгддөг. Энд засгийн газрын ШӨХТ газар хэрэгцээт барааны үнийг хяналтандаа авч зайлшгүй үед үний өсөлтийн хэмжээг тогтоож үнэ нэмэхийг зөвшөөрч ажиллана).
Шинэ үндсэн хууль. Зургаадугаар зүйл. 5.Төрөөс гадаадын иргэн, хуулийн этгээд, харьяалалгүй хүнд газрыг төлбөр, хугацаатайгаар ашиглуулж болохгүй. Тайлбар: Хуучин ашиглуулж болно гэсэн заалт Монгол улсын нутаг дээр монголчууд өөрсдөө орж ч болохгүй хориотой бүсүүд үүсгэж газар нутгын бүрэн бүтэн байдалыг алдагдуулж байна. 6.Газрын хэвлий дэхь баялгыг лиценз хэлбэрээр хувь хүн болон гадаадын компаниуудад ашиглуулахыг хориглож зөвхөн төрийн компаниууд болон төрийн компаниууд тавиас дээш хувь эзэмших хувь хүн болон гадаадын компаниуудтай хамтарсан уул уурхайн компаниуудаар олборлуулж төр эзэмшинэ. Тайлбар: Ийм замаар Монгол улс шаардлагынхаа дагуу ажлын байр бий болгож баялагынхаа үр ашгийг ард түмэндээ хүртүүлэнэ. 2000 он хүртэлийг бодох юм бол монголын төр хэрвээ хүсвэл чадвах үлэж сайжирч хөлөө олохтойгоо болсон байна.
Шинэ үндсэн хууль. Арван зургадугаар зүйл. 10/ нийгмийн болон өөрсдийн ашиг сонирхол, үзэл бодлын үүднээс олон нийтийн байгууллага байгуулах, сайн дураараа эвлэлдэн нэгдэх эрхтэй. Тайлбар: Нам гэдэг байгуулага хасагдсан. Монгол улсын хүн ам цөөн учир эрх мэдэлд хүрч баяжих сонирхолтой нэгдсэн хүмүүс нам гээчийг байгуулж хоосон амлалт өгөх зэрэг бүхий л зүй бусын аргаар төрийн эрхэнд гаран, өөрсөддөө тохируулсан хууль батлуулж оршин тогтондог аюул монгол улсад бодитоогоор нүүрлэдэг
Шинэ үндсэн хууль. Хорин нэгдүгээр зүйл. 1.Улсын Их Хурал нэг танхимтай, энэ танхимийг ард түмнээсээ сонгогдсон зуун найман төлөөлөгч бүрдүүлэнэ. Тайлвар: Энд УИХ ын гишүүн гэсэн ойлголтыг ард түмний төлөөлөгч гэсэн үгээр орлуулав. (Цаашид УИХ дахь төлөөлөгч) 4.Улсын Их Хурлын сонгуулийг сонгуулийн тойргоос нэр дэвшигдсэн иргэдээс төлөөлөгчийг сонгох журмаар явуулана. Тайлбар: Тухайн тойрогтоо танигдсан монгол улсын иргэнийг нийт ард түмний төлөөлөгч болгон УИХ д сонгоно. 5.Улсын Их Хурал дахь төлөөлөгчийг Монгол улсын хууль зөрчсөн, ёс зүйн дутагдал гаргасан, манлайлагч үүргээ умартаж ажилдаа хойрго хандсан тохиолдолд эргүүлэн татна.
Шинэ үндсэн хууль. Арван дөрөвдүгээр зүйл. 1.Монгол Улсад хууль ёсоор оршин суугаа монгол улсын иргэн хүн бүр хууль, шүүхийн өмнө эрх тэгш, мөн хуулиар хамгаалагдана. Тайлбар: Хуулиар хамгаалагдана гэдгийг нэмж оруулав. Хорин есдүгээр зүйл. 2.Улсын Их Хурлын гишүүний халдашгүй байдлыг хуулиар хамгаална гэсэн энэ заалтыг хасав Тайлбар: Энэ заалт 14.1 т заасан иргэн бүр тэгш эрхтэй гэсэн заалтыг зөрчиж байгаа тул хасав.
Шинэ үндсэн хууль. Хорин зургадугаар зүйл. 1.Ерөнхийлөгч, Улсын Их Хурал дахь төлөөлөгч, Засгийн газар, найман зуун хүний дэжлэг авч гарын үсэг цуглуулсан монгол улсын иргэн хууль санаачлах эрх эдлэх бөгөөд энэхүү эрхийн хүрээ, хязгаарыг хуулиар тогтооно. Тайлбар: Ингэж 3.1 заагдсан эрхээ монгол улсын иргэн эдлэх боломжийг олгож байна
Шинэ үндсэн хууль. Гучдугаар зүйл. 1.Монгол улсын Ерөнхийлөгч бол төрийн тэргүүн, Монголын ард түмний эв нэгдлийг илэрхийлэгч мөн. Тайлвар: Баян хоосны ялгааг дэврүүлэх зэрэг нийгэмд хурцдал үүсгэж байгаа тохиолдолд засгын газрыг мөн монгол улсад дарангуйлалын аюул үүсэх тохиолдолд бүлэг болон намуудыг тараах, татан буулгах хүртэлх арга хэмжээ авч ард түмний эв нэгдлийг хамгаалана.
Бямбасүрэн гуай шиг цараа өргөн, холын бодолтой бичгийн хүн манайд ховор шүү.Анализ хийхдээ нэг их хол алдахгүй биз ээ.Сонсох хэрэгтэй .
МОНГОЛЫГ ЗЭВСЭГТ БОСЛОГО XУВЬСГАЛААС ӨӨР ЮУЧ ӨӨРЧИЛЖ ЧАДАXГҮЙ !!!
Чи Орос уу? Хоорондоо алалцаад дуусах байх гэж бодож байгаа бол зөв л бодож байна.
үндсэн хуульд 2019 онд оруулсан өөрчлөлт бол бантан байсан, одоо дахиад бантагнуулах гэж байна, МАН зориудаар нийгмийг бухимдуулах, цаг нөхцөөх ажлууд хийж байна, Ард түмэн хууртагдаад сурчихсан одоо гохь чинь гэе дээ
пропорциональ системээр сонгогдох хүн ард түмнийг төлөөлж чадахгүй, нам төлөөлөх тул үндсэн хууль зөрчинө
Намын гишүүн ард түмний нэг нь байж таараа. Яагаад гэвэл хүн л гишүүн болдог биз дээ. Арайч 5 хошуу малын нэг нь биш байх.
Монголд 40 мяпнга хүрэхгүй Буриадууд Энхбаяр ерөнхийлөгч,Баяр Бямбасүрэн Сайханбилэг ерөнхий сайд,Хурц тагнуулч гээд дандаа дарга нар байдаг юу юм? Дуучид жүжигчид бол бараг тэр чигээрээ бүгд Буриадууд.Монгол улс юм уу Буриадай республик юм уу?
Хужаа Хасаг Дөрвөд гэж Монголчуудыг турхирдаг Оросуудын 5-р цуваа Буриадуудаас доод зах нь 3 дахин олон Казахуудаас Монголд нэг ч Ерөнхийлөгч ерөнхий сайд гараагүй.Баруун Монголчууд бас адил.Энэ ардчилал бишээ.
uxaantai mundag. .
Өвгөн комунист үнэн хэлжээ...
Манайх парламентын засаглалтай болох гэж байгаа бол хууль баталж хэрэгжүүлдэг төрийн элч төлөөлөгч дээд танхим, ард түмний эрх ашгийг хууль тусгах ард түмний элч төлөөгчөөс бүрдсэн доод танхимтай болох хэрэгтэй. Энэ утгаар ихэнх ардчилсан тогтолцоотой улс орон хоёр танхимтай байдаг. Одоогийн манай нэг танхимтай парламентын гишүүд төр, ард түмний эрлийз хариуцлага хүлээдэг гэхдээ төрийн талд үйлчилдэг учир ард түмний эрх ашиг хохирч байгааг амьдрал харуулсан. Энэ тохиолд 2 танхим нийлээд 108 гишүүнтэй байж болно.
Tiim shv
Үндсэн хуулиндаа нийцүүлж хууль эрх зүйгээ өөрчлөх,намууд хуулиндаа шинэлэлт сайжруулалт хийх ёстой блхр алдаагаа засч сайн үндсэн хуультай болох чиглэл баримтлах байлгүй дээ. Дахин дахин засах юм битгий хийгээсэй.Гол хууль-Үндэс нь чанартай сайн байж салбар хууль болох салаа мөчир сайтай байх болно.Болоогүй гэж хойшлуулж хэрэггүй байхаа,харин хий орохгүй байхад нь хяналт чухал!!!
Манай өнөөгийн төр засгийхан зэрлэг капитализм тогтчихоод байгааг ер хүлээн зөвшөөрөхгүй л дээ.Ер төрийн дээд албанд гарсан хүмүүс ухаант буурлууд, уламжлалт өв соёлоо сонсож эргэж харах сөгөөгүй санагддаг. Ёоо нийгмийнхээ бодит байдалыг энэ засаг төртэй нь сүйтгэгдэж байгаа газар нутаг,алдагдаад дуусч байгаа байгалийн баялгаа бодхоор бухимдаад олигтой сэтгэж ч чадахгүй болжээ... Юуутай ч энэ хүний хэлсэн бүхнийг нэг сайхан товхимол болгоод нийтлэж тараахсан хүмүүсийн маань үзэл бодол төлөвшилд маш тулхтай байхсан гэж бодлоо.
Олигархууд мафуудын ХООРОНДОХ тулаан дээд цэгтээ хүрлээ гэж энэ хүн хэлээд байна . Шүү дээ
Зөв асуудал дэвшүүлсэн байна Баярлалаа төр засагт хүргэх асуудал байна
Наадам хэрэггүй....
Ta mini ene tsovuun ued Mongolchuuddaa ug surgaali medleg medremjeeree tus bolj oligarhuudiig zogsooj Tusgaar togtnoloo behjuulehed tus bolooroi!
Бямбасүрэнгуай үзэл санаа Монголынх байгаасай.. Ахмад үе буурлууд л үнэнийг бат хэлнэ. Түүнийг эрхэмлэдэг төртэй болсон цагт Монгол улсын мөнх орших дархлаа хадгалагдсаар байх болно. Та урт наслаарай. Бурхан ивээг.
Үндсэн хуулийг шинэчилэх гэж байгаа бол бүх ард түмнээс асуулга явуулж бүх хуульчид эдийн засагчид бүх намуудын төлөөллийг оролцуулах мөн Бямбасүрэн гуай Хурц гуай гэсэн туршлагатай ахмадуудыг хамруулж зөвлөлдөж хамтарч ажиллах хэрэгтэй