sonin.mn
Сэтгэгдэл (32)

1921 оноос хойш, бүр цаашилбал сүүлийн гучаад жил төр, эрх мэдэл, хөрөнгө, хууль шүүхийг атгасан нэгэн улс төрийн бүтэц оршин тогтносоор ирлээ. Энэ бол Монгол Ардын Нам (хуучнаар МАХН) юм. Ардчилсан хувьсгалаар эх орны минь ирээдүйг шинэ шатанд гаргах ёстой байсан ч энэхүү нам өдгөө авлигын сүлжээ, эрх мэдлийн хэт төвлөрөл, шударга бусын хонгилын угтвар хүч болон хувирчээ.

2021 онд Монгол Улсын Ерөнхийлөгч асан Халтмаагийн Баттулга “МАН-ыг татан буулгах захирамж” гаргаж байв. Энэхүү түүхэн алхам тухайн үед улс төрийн элдэв маргаан, хардлага дагуулсан ч өнөөдөр эргээд харахад Монголын төрийг өмчлөн суусан намыг сөрөх, ард түмний эрх ашгийг хамгаалах бодит оролдлого байсан нь тодорхой болж байна.


Яагаад МАН-ыг татан буулгах ёстой вэ?


Эрх мэдлийн төвлөрөл: Парламент, Засгийн газар, орон нутаг, шүүх, АТГ, ЦЕГ гэх мэт бүх шатны төрийн байгууллагыг нэг нам дангаар удирдах нь ардчиллын үндсийг үгүй хийж байна. Шүүгч томилох, Ерөнхийлөгчийг “шахах”, хууль батлах, төсөв хуваарилах бүх үйл явц МАН-ын эрх ашигт нийцэх байдлаар л явдаг болсон.


Авлига, ашиг сонирхлын зөрчил: “60 тэрбум”, “Ждү”, “Ковид"-ын гэх мэт олон дуулиан МАН-тай холбогдож, хариуцлага хүлээсэн хүн бараг үгүй. Харин ч албан тушаал дэвшүүлдэг тогтолцоо нь цаашид ч авлигыг өөгшүүлж байна.


Ард түмний нэрийн өмнөөс хулгай хийх нь хэвийн үзэгдэл болов: Үндэсний баялгийг хэн удирдаж байна, тэр улс орны жинхэнэ удирдагч мөн. Харамсалтай нь энэ баялгийг МАН болон түүний бүтээсэн олигархууд “ард түмний нэрээр” сорж байна. Үнэндээ тэд бидний амьдралаар тоглож, үр хүүхдийн минь ирээдүйг барьцаалж байна.


Х.Баттулгын санаачилга өнөөдөр илүү ач холбогдолтой


Х.Баттулга тухайн үед МАН-ыг Үндсэн хуульт ёсонд халдсан гэж үзэж, Улсын Дээд шүүхэд хандсан. Энэ нь зөвхөн улс төрийн тэмцэл биш, харин олон жилийн бугшсан гажуудлыг засахыг зорьсон оролдлого байсан.


Гэвч тухайн үед энэ үйлдлийг “эрх мэдлийн төлөөх зөрчил” гэж мушгин гуйвуулсан. Харин өнөөдөр, 2025 оны улс төрийн нөхцөл байдал, МАН-ын дарангуйлал улам гүнзгийрч буй энэ үед Х.Баттулгын санаачилгыг дахин авч үзэх, бүр ажил хэрэг болгох цаг нь иржээ.


Ардын нам ардын эсрэг хүч болоод байна


Нэгэнт өөрчлөгдөхгүй, ард түмний дуу хоолойг үл тоомсорлон, хууль тогтоомжийг өөртөө тохируулан “засаад” байдаг нам бол Монгол Ардын Нам юм. Ийм нам орчин цагийн ардчилсан нийгэмд байх боломжгүй. Иргэдийг төлөөлж сонгогдсон нэртэй ч үнэндээ зөвхөн өөрсдийн ашиг сонирхолд үйлчилдэг бүтэц болсонд олон нийт ийн дүгнэж эхэллээ.


МАН татан буугдаж, улс төрийн талбар жинхэнэ өрсөлдөөнтэй, шударга, олон нийтийн хяналттай болж байж л Монгол Улс жинхэнэ утгаараа хөгжлийн замд орно. Улстөрийн шинэ соёл бий болгох, иргэдийн оролцоог бодитоор хангахын тулд энэхүү “зарлиг”-ийг зөвхөн үг биш, үйл хэрэг болгох шаардлагатай байна.


Ардчилал бол зөвхөн сонгууль өгөх эрх биш. Харин төрийг өмчлөгчдөд хязгаар тогтоох, иргэдийн дуу хоолойг хамгаалах тууштай тэмцэл юм. Энэ тэмцлийн нэг чухал алхам бол МАН-ыг татан буулгах явдал юм.


С.Сарнай