sonin.mn
Германы их зохиолч Иоханн Вольфган фон Гётегийн бичсэн “Фауст” эмгэнэлт жүжгийг шинэчлэн найруулсан залуу найруулагч М.Батболдтой ярилцлаа.
 
-Та өмнө нь энэ жүжгээр дипломын ажлаа хамгаалсан. Тэгэхээр энэ “Фауст” өмнөхөөс юугаараа ялгаатай вэ?
 
-Өмнө нь тавьж байсан “Фауст жүжиг бол миний дипломын  ажил байсан. Мөн ашиг орлого олох зорилгоор биш бичлэг хийх зорилгоор энэ жүжгийг шинэчилсэн найруулгатайгаар тавьж байсан. Түүнээс гадна тухайн үед  дэлхийн хэмжээний сонгодог жүжгийг манай монголчууд хэр ойлгож, хүлээн авах бол гэсэн шалгуурыг өөртөө тавих зорилгоор  хийсэн. Хүмүүс ч  их сайн хүлээж авсан.
 
Тиймээс дахин тавих сэдэл төрөхтэй зэрэгцээд “Оранж” энтертайнментийн продюссер  н.Занданбалдан жүжгийг хоёр дахь удаагаа тоглуулах хүсэлт тавьсан. Гэхдээ орчин үеийн шаардлагад тохирсон гэрэлтүүлэг, тайзтай “Корпорейт конвеншн центр”-т тавья гэсэн. Үүнийг нь ч би зөвшөөрсөн. Мөн  биднийг энэ жүжгийг дахин тавихыг “Корпорейт конвеншн центр”-ийн захирал Ганболд, “Юнитед Мичайнс”, “Дижитал дентал” компанийн захирал Билгээ, Батцэнгэл нар тусалсан. Энэ олон хүний дэмжлэг, хүлээлт “Фауст” жүжгийг дахин төрүүлэх шалтгаан болсон гэж хэлж болно. Түүнээс гадна энэ удаа өөр театрт гэрэл гэгээтэй тайзны орчинд хийж байгаа учраас тавилтын хувьд жаахан өөрчлөлт шаардсан. Өмнө нь тавьсан  жүжигт гарсан алдаатай, дутуу хийсэн хэсгийг сайжруулж, төгс болгохоор ажиллаж байна. Хэр өөрчлөлт орсныг үзэгчид хэлэх байх. Миний зүгээс жүжгээ аль болох төгс болгохоор ажиллаж байна.
 
-Жүжгийн төгсгөлд өвгөн Фауст  аз жаргалыг оллоо. Энэ бол хайр гэж хэлж байна. Аз жаргал гэж юу болохыг харуулахыг зорьсон жүжиг гэж санагдлаа?
 
-Гётегийн “Фауст” жүжиг хүнд, библитэй холбоотой ч юм шиг хүн уншаад ойлгоход хэцүү зохиол гэж ярьдаг. Энэ жүжгийг уншаад ирэхээр яг үндсэн санаа нь маш энгийн. Жинхэнэ аз жаргал гэж юу юм. Аз жаргал гэж байдаг юм уу. Аз жаргал гэж ер нь байдаггүй юм биш үү. Гёте бол өөрөө аз жаргал гэж байхгүй гэж хэлсэн ч байдаг гэдгийг нь нотолсон. Энэ юу вэ гэхээр зүгээр л бусдыг хайрлах. Гудамжинд зөрөөд  явж  байгаа хүнийг ямар ч шалтгаангүй хайрлаад, тэврээд үнсэнэ гэдэг бол миний хувьд их хэцүү. Тэгж чаддаг байхын тулд сэтгэлгээний өндөр хөгжилтэй байх хэрэгтэй. Нөгөө талаар хэлбэл гэгээрэлд хүрсэн хүн л бусдыг  ямар ч шалтгаангүй хайрлаж чадах байх. Энэ бол өөрөө аз жаргал юм. Өөрөөсөө гадна бусдыг хорвоо дэлхийг ямар ч шалтгаан, болзолгүйгээр хайрлаж чаддаг байх нь  аз жаргал юм байна гэж Гётегийн  “Фауст” жүжиг хэлж байна. Тэгэхээр энэ санаан дээр нь тулгуурлаж үүнийг нь чимхэн гогодон, барьж авч хийхийг хүссэн. Энэ жүжгийг орчуулагч, зохиолч, соёлын гавьяат зүтгэлтэн Н.Пүрэвдагва орчуулж жүжгийн хэлбэрт оруулсан. Мэдээж бид нэмж хасах зүйлээ ярьж байгаад өөрчилсөн. Манай зураач, урлагийн гавьяат зүтгэлтэн, дуурийн театрын ерөнхий зураач Г.Ганбаатар  чимэглэл хийх содон санааг бодож олсон. Үнэхээр гоё. Түүнээс гадна  техникийн шийдлүүд байна. Гэхдээ хамгийн гол нь найруулга, шийдэлд тулгуурлан ажиллаж байна.
 
-Найруулагч бүр өөрийн үзэл бодлоо бүтээлээрээ илэрхийлдэг. Энэ жүжгээрээ хэлье, гаргая гэсэн санаагаа гаргаж чадсан уу?
 
-Тийм ээ. Гётегийн хэлэх гэсэн санааг гаргая гэдэг нь миний санаа л даа.
 
-Жүжгээс хасах хэсгээ хасч, өөрчилсөн гэлээ. Яг ямар хэсгийг өөрчилсөн бэ?
 
-Энэ жүжгийн эх  зохиол их сунжирсан, ойлгоход төвөгтэй. Тиймээс яг зохиолоор нь хийнэ гэвэл бүтэхгүй. 270 жилийн өмнө бичигдсэн библь, ямар нэгэн сургааль, уран зөгнөл ч юм шиг ойлгогдохгүй бичигдсэн жүжиг.  Тиймээс авах зүйлээ аваад хасах зүйлээ хассан. Яг тэр хэсгийг нь хассан гэж хэлэхэд хэцүү байна. Ер нь авсан, хаясан зүйл их байгаа учраас найруулаад тавьсан. Гол нь 270 жилийн өмнөх Гёте  өнөөдөр энд дуугарч байгаа.
 
-Энэ жүжгийг бодит явдлаас сэдэвлэж бичсэн гэдэг юм билээ ?
 
-Кристофер Марло гээд Шекспирийн үеийн алдарт зохиолчийн бичсэн “Доктор Фауст” гэж зохиол байдаг.  Үүнийг нь судлаад үзвэл Фауст гэдэг эмчийн домог байдаг юм билээ.  Тийм бодит хүн амьдарч байсан гэсэн үлгэр домгийг Кристофер Марло, Гёте нар зохиол болгон бичсэн юм байна лээ. Бодоод байхад нэг талаас нь харвал домог, нөгөө талаас нь харвал  бодит явдал гэж хэлж болно доо. Бид болсон явдал эсвэл үлгэр домог гэдгийг мэдэхгүй л дээ.
 
-Фауст эртний Грекийн домогт гардаг Еленад дурлаж, гэрлэснээр хүүхэдтэй болдог. Гэхдээ эцэст нь тэр ганцаараа үлддэг. Үүгээрээ юм бүхэн оргүй хоосон гэдгийг харуулахыг зорьсон мэт санагдсан?
 
– Тийм. Фаустад тохиолдоод байгаа бүх үйл явдал, хайр дурлал, эд хөрөнгө, үлгэрийн юм шиг сайхан гэр бүл нь зохиолын дагуу Мефистофелийн Фаустад үзүүлээд байгаа арга заль.
 
-Төрийн соёрхолт, гавьяат жүжигчин  Д.Сосорбарам эрх чөлөөний үнэ цэнийг хамгийн дээд цэгт гаргаж бүтээсэн туурвилуудын хамгийн сор нь Фауст юм гэж хэлсэн байсан?
 
-Эрх чөлөө гэж юу вэ. Эрх чөлөө, аз жаргал хоёр юугаараа ялгаатай вэ. Миний хувьд эрх чөлөө бол аз жаргал, аз жаргал бол эрх чөлөө. Мэдээж эрх чөлөө бол аз жаргалын нэг  хэсэг. Тэгэхээр аз жаргал гэж юу болох талаар хэлсэн болов уу.
 
-Энэ жүжгийг шинэчлэн найруулснаараа  найруулагч М.Батболд өөрийгөө нээсэн гэж үзэж болох уу?
 
-Би энэ жүжгээр өөрийгөө нээсэн гээд хэлчихээр ханасан болчихно л доо. Өөртөө сэтгэл ханана гэдэг бол хамгийн том дайсан. Би үхэн үхтлээ өөртөө ханахгүй байх бүх вакцин, сэтгэл зүйн дархлааг үүсгэе гэж боддог. Мөн ямар ч уран бүтээлийн ард гарсан. “Би болоогүй байна. Өөр уран бүтээл хийх ёстой” гэсэн мөнхийн тэмүүллийг өөртөө суулгах ёстой гэж боддог. Би хийсэн бүтээсэндээ ханасан гэчихвэл цаашаа юм хийх эрч хүчгүй болно. Тэгэхээр намайг нээсэн уран бүтээл гэж хэлэх эрт байх гэж бодож байна. Би өөрийгөө нээгээгүй, өөртөө шинэ юмыг нээж олсон гэх үү.
 
-Яг юуг шинээр нээв?
 
-Би хувьдаа Гётег нээж чадсан. Цаашид өөр олон найруулагч Гётег олон янзаас нь нээж болно. Магадгүй олон жилийн дараа эсвэл маргааш ч юм уу Гётег шал өөрөөр нээгээд харуулахыг үгүйсгэхгүй. Тэгвэл надад бүр их сонирхолтой байна. Хүн бүр энэ зохиолчийг өөрийнхөөрөө нээнэ гэдэг сонирхолтой.
 
– Хүмүүст хүргэчих юмсан гэсэн хэсэг байгаа юу ?
 
-Энэ жүжигт гурван мундаг монолог явдаг.  Фаустын хоёр, Мефистофелийн нэг монолог явдаг. Энэ гурван монолог нь Гётег  илэрхийлэхэд хангалттай. Энэ гурван монологийг хүмүүс хүлээн авч сонсоосой гэж хүсч байна.
 
-Жүжгийн төгсгөлд Фауст  насаараа хайж хүссэнээ олчихоод нас барж байна. Энэ талаар ?
 
-Яг эх зохиол дээрээ Фауст хор уудаггүй. Харин би хор уудаг болгож өөрчилсөн. Тэр хор уугаад амьдрал үхлийн зааг дээр чөтгөр орж ирээд  бүх хийсвэр амьдралыг үзүүлдэг. Үхэж, нүд нь гөлийх тэр хоёрхон секундын агшинд чөтгөр бүх ертөнц, цаг хугацаагаар аялуулснаар бүгдийг ойлгоод үхдэг. Энэ бол зохиолд гардгаас өөрөөр хийсэн найруулагч буюу миний шийдэл л дээ.
 
-Хоёр секунд гэдэг богино хугацаа. Гэхдээ тэр агшинд бүхнийг харж болох уу?
 
-Фауст бурхан, чөтгөрийн тусламжтайгаар хоёр секундийн дотор хүн төрөлхтний 20 мянган жилийн хэмжээний  их юмыг хараад ойлгочихож байгаа юм. Энэ бүхнийг үхэхдээ ойлгож байгаа тухай юм. Энэ бол цаг хугацаа, орон зайд хязгаарлагддаггүй зохиол.
 
-Фаустын дараа ямар бүтээл дээр ажиллахаар төлөвлөж байна вэ?
 
-Ирэх гуравдугаар сард Английн Майк Бартлет зохиолчийн “Love, Love” зохиолыг тавихаар  бодож төлөвлөж байгаа. Ерөнхийдөө жүжигчдээ сонгочихсон.  Хайр, гэр бүлийн тухай зохиол. Фауст бол хүнд зохиол. Тиймээс энэ удаа залуучууддаа зориулж энгийн ахуйн зохиол авъя л даа. Оюутнууд, залуучууд маань үзэг гэж бодож байна.
 
 
Х.Оюунболд
Эх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин