Иелийн их сургуулийн профессор Жорж Шаллерын бичсэн “Into wild Mongolia” номыг “The Nature” сэтгүүлд онцолжээ. Биологийн шинжлэх ухааны түүхэнд тэрбээр “анхдагч” гэдгээрээ алдартай. Шаллер Төв Африкийн уулын гориллуудыг сэргээн нутагшуулах судалгааны ажлыг хийж, Пакистанд цоохор ирвэсийн гэрэл зургийг анх удаа авчээ. Мөн Хятадын аварга пандааг судлах зөвшөөрөл авсан барууны анхны судлаач билээ.
Түүний хамгийн сүүлийн судалгааны бүтээл бол “Into wild Mongolia” ном юм. Энэхүү ном нь коммунистуудын эрхшээлд 70 жил байж, хиймэл дагуул болон баруунаас тусгаарлагдсан улсад анхлан судалгаа хийсэн АНУ-ын алдартай эрдэмтний бүтээл гэдгээрээ онцлогтой.
Шаллер 1989-2018 онд Монгол болон олон улсын биологичидтой хамтарч бүс нутгийн ховор зүйлийн амьтдыг судалжээ. Ингэхдээ цоохор ирвэс, мазаалай, цагаан зээрийг голлон судалсан байна. Мөн тэрбээр газар нутаг, Буддын шашин шүтлэг, коммунизмын доорх ширүүн цаг үе, арван гуравдугаар зууны түүхэн хүн Чингис хааны тухай монголчуудын үзэл бодлыг нэгтгэн тайлбарлажээ.
Шаллерыг Монголд 1989 онд анх ирэхэд улс орон бүхэлдээ ЗХУ-аас хараат байв. Тэрбээр орон нутгийн дэлгүүрийн хоосон тавиуруудыг хараад гайхсан гэдэг. Энэ тухайгаа “Судалгааны багийнхан хэдэн долоо хоногийн турш хонины мах, гурилтай хоол идэж яг л нүүдэлчин малчдын адил амьдарч байлаа. Хааяа зочломтгой малчин айлд очиж, сүүтэй цай ууж, боорцог, ааруул иднэ. Бид цоохор ирвэсийг тусгай сумаар буудаж унтуулаад радио хүзүүвч зүүсэн юм. Цоохор ирвэсийн судалгаа хийж байхад говийн баавгайг ажиглах боломж тохиосон. Би 20 жил Монголд биологийн судалгаа хийсэн. Миний хүү Эрик манай экспедицэд нэгдсэн. Тэрбээр Монголын тухай мэдээлэлтэй судлаач бөгөөд цоохор ирвэсээр дагнасан судалгаа хийж байгаа. Эрик 20 жилийн өмнө миний хүзүүвчилсэн ирвэсүүдийн амьдралын хэв маягийг судалж, сонирхолтой нийтлэл бичсэн” гэжээ. Шаллер АНУ, Орос, Европын биологичидтой хамтран Монголд судалгаа хийдэг байв. Одоо Монголын залуу судлаачидтай хамтран ажиллах болжээ.
Тэрбээр “Дорнод Монголын тал өргөн уудам ч биологийн төрөл зүйл нь аюулыг сөрөн арай гэж оршин тогтнож байна. Энэ бол миний хамгийн хайртай нутаг. Их талын эзэд болох зээрийн сүрэг мөхлийн ирмэгт байна. Монголын Засгийн газар Дорнод нутгаа яаралтай хамгаалах хэрэгтэй. Тусгай хамгаалалтад авсан нутагт газрын тосны өрөмдлөг, олборлолт, төмөр зам барилгын ажлыг зөвшөөрдөг улс Монголоос өөр байхгүй.
Энэ мэт зүй бус менежмент нь дэлхийд ховор ан амьтдын тоо толгой цөөрөхөд шууд нөлөөлсөн. Эцэст нь хэлэхэд өнөөгийн Монголчуудад эртний их хаадынх нь зарлиг, дуу хоолой үгүйлэгдэж байна” гэж номдоо бичжээ.
Х.Эрдэнэзаяа
Эх сурвалж: "Монголын үнэн" сонин
Сэтгэгдэл0
Манай ерөнхийлөгчөөсөө эхлээд ложистик систем гэж ярих болжээ. Уучлаарай мэдэхгүй зүйлээ их мэдэмхийрэн ярих хэрэггүй. Систем гэгчийн ард систем тэгшитгэлийг хэн хамгийн зөв бодож чадсан бэ гэдэг бодлого байдаг. Энэ бодлогыг хамгийн зөв бодох хүн маш ховор. Арай хийж нэг юм компьютер ашиглан ойролцоолон бодсон системээр ажиллаж ирсэн хэрэг. Сэтгэн бодох чадваргүй хүмүүс бүх системийн ажлыг компьютер хийдэг гэж бодоод байх шиг байна. Системийн үндсэн бодлогыг хамгийн зөв бодсон хүн системийн программ хангамжийг хийдэг юм. Үүнийг нотлох зүйл бол үйлдлийн системийг зохион бүтээсэн Америкийн программ болно. Цаашид монгол улсын хөгжилд уран сэтгэлгээ, ганган гаргалгаатай математикийн бодлого бодож чадах ирээдүйтэй залуус хэрэгтэй. Одооны байгаа сул дорой банкны луйварчин системийг тас татах чадвартай зүйл гарч ирнэ. Итгэлтэйгээр систем зохиогчийг төрүүлэх боломжийг хайх хэрэгтэй Монголчуудаа.
MGL chiudad iy dutaj bna ZORIG l dutaj bna. Iim hulgaichuudad doromjluulaad suuj l bh.
wow Sain setgelt XYMYYC BAC BAIH UMAA
Erunhiilugchiin zasaglaliig lurialaad bainuudaa! Buruudaa buruu!!!!!!!!!
unen
Барууны үзэл сурталчид манай улсыг 70 жил дарлагдаад зовоод хамаг баялгаа цөлмүүлж байсан юм шиг донгосдог юм,Үнэндээ бол Монгол улс оросыг дагаад европын соёл боловсролд суралцаж эдийн засаг нийгмийн бүх салбарт түүхэнд байгаагүй их үсрэнгүй амжилтанд хүрсэнюм_.Одоогийн баабарт толгойгоо задп угаалгаад элийрчихсэн жаалууд манай улсад Зил 130 машин угсардаг байсан гэхээр тэр ч арай юу юм бэ гээд байдаг юм.Аргагүй шүү дээ.Монгол хүн юу хийж байсныг үгүйсгэж тархийг нь угаачихсан юм чинь.Тархи угаалт ямар аюултай болохыг 30 жилд иргэдийг яаж төөрөгдүүлснээс харж болно.Яг 1990 онд ардчилал гэж юм гараад социалист тогтолцоог халах үед хэсэг хугацаанд барааны хомсдол үүссэнийг далимдуулж 70 жилийн турш тийм байсан юм шиг тархи угаадаг.,Үнэндээ бол 1990 оноос хойш ардчиллын он жилүүдэд нутгийнхаа 50 хувийг лиценз нэрээр харийн ардчилал ярьсан колоничлогчдод алдаад бүх аж үйлдвэрээ устгалаа.Авилга,янхандалт,гэмт хэрэг хар тамхи,ёс суртахууны сүйрэл ирсэн
За худлаа чаагаад байгаарай...хэзээ байхдаа БНМАУ-д ачааны ЗиЛ-130 машин угсарч байсан юм,сонсоогүй л юм байна. Харин чиргүүлийн үйлдвэр байсан,үйлдвэрлэсэн чиргүүл нь гэж үнэндээ өрөвдмөөр л эд байсан шүү дээ.
Хужаа Америк гээд л хуцаад эхэлбэл хойноос эхтэй байдаг даа.
Тэр худлаа шүү найзаа. Хүн төрөлхтөнд их гай чирч авчирсан коммунист дэглэм монголын хүн амыг асар их уй гашуу хэлмэгдэлд оруулж боловсрол мэдлэгтэй эрдэмтэд эх орончдыг маань устгаж тонилгосон. Энэ ажил одоо ч МАНАН гэдэг ардчиллын баг зүүсэн хөгийн коммунист сэтгэлгээтэй авилгачдын гараар үргэлжилсээр байна.
Ynen um gevel boos huurs yar tembyyd barigdsan, manjiin pyysend heden 1000 jild tolj barahgyi or shirendee daragdsan, tyvdiin har shar huvalzuudiin baas sheesen deer bulaatsaldaj zodoldson, mohoj baisan mankuur booluudiig baas shees yar tembyygees ni salgaj delhiid danstai bolgoson ach tus Bol orosiinh.
Ynen um gevel boos huurs yar tembyyd barigdsan, manjiin pyysend heden 1000 jild tolj barahgyi or shirendee daragdsan, tyvdiin har shar huvalzuudiin baas sheesen deer bulaatsaldaj zodoldson, mohoj baisan mankuur booluudiig baas shees yar tembyygees ni salgaj delhiid danstai bolgoson ach tus Bol orosiinh.
Ynen um gevel boos huurs yar tembyyd barigdsan, manjiin pyysend heden 1000 jild tolj barahgyi or shirendee daragdsan, tyvdiin har shar huvalzuudiin baas sheesen deer bulaatsaldaj zodoldson, mohoj baisan mankuur booluudiig baas shees yar tembyygees ni salgaj delhiid danstai bolgoson ach tus Bol orosiinh.
Ynen um gevel boos huurs yar tembyyd barigdsan, manjiin pyysend heden 1000 jild tolj barahgyi or shirendee daragdsan, tyvdiin har shar huvalzuudiin baas sheesen deer bulaatsaldaj zodoldson, mohoj baisan mankuur booluudiig baas shees yar tembyygees ni salgaj delhiid danstai bolgoson ach tus Bol orosiinh.
Ёооох ирвэсийн зулзага үнэхээр үзэсгэлэнтэй , бурхан минь гэж . . .
зөвхөн монголын ирвэс үнэхээр сүрлэг үзэсгэлэнтэй бага байхад манай зочидын өрөөнд ирвэсийн арьс өлгөөтэй байв
Ер нь хараад байхад мэдлэг муутай ноход мэдэх мэдэхгүй гадаад үг их хэрэглэж гангарах дуртай юм гэсэн! Ядаж утгыг нь ,юуг илэрхийлээд байгааг мэдчихвэл нэг их тэр гадаад үгийг хэрэглэх гээд байдаггүй л юм даа!! Хөөрхий дөө,тэгэхээр...
Юм мэддэггүй, тэр тусмаа хэл муу мэддэг хүн хэл мундаг мэддэг хүн болж харагдах гээд гадаад үг оруулж ярьдаг. Тэр нь өөрийг нь боловсрол муутайг харуулж байна гэдгээ мэддэггүй юм. Монголын том том орчуулагч нартай ярилцаж байхад сайхан монгол хэлээр уран яруу ярьдаг. Эд нарын яриа, бичсэн юм нь ойлгогддоггүй. Ялгаа нь энэ.
Юм мэддэггүй, тэр тусмаа хэл муу мэддэг хүн хэл мундаг мэддэг хүн болж харагдах гээд гадаад үг оруулж ярьдаг. Тэр нь өөрийг нь боловсрол муутайг харуулж байна гэдгээ мэддэггүй юм. Монголын том том орчуулагч нартай ярилцаж байхад сайхан монгол хэлээр уран яруу ярьдаг. Эд нарын яриа, бичсэн юм нь ойлгогддоггүй. Ялгаа нь энэ.
Ер нь хараад байхад мэдлэг муутай ноход мэдэх мэдэхгүй гадаад үг их хэрэглэж гангарах дуртай юм гэсэн! Ядаж утгыг нь ,юуг илэрхийлээд байгааг мэдчихвэл нэг их тэр гадаад үгийг хэрэглэх гээд байдаггүй л юм даа!! Хөөрхий дөө,тэгэхээр...
Эртний хаадын зарлиг дуу хоолой үгүйлэгдэж байна гэдэг үнэн шүү дээ
Тэр ч харин үнэн байх шүү
тэр эртний хаад чинь АНТИХРИСТ чингэс хаан байх гэсэн үг сонсогддог энэ корон вирус тэгээд антихрист юм уу
Монгол улсын өнгөрсөн 30 жилийн алдаа бол монгол улсын туулж өнгөрүүлсэн социализмын 70 жилийн хөгжлийн үгүйсгэл юм. Монгол улс социализмыг байгуулсан нь маргашгүй үнээн. Тэр нийгэмд ажилгүйдэл, ядуурал, биеэ үнэлэлт байгаагүй бас баян хүн байгаагүй ээ. Бүхэлдээ хүний төлөө нийгэм байсаан. Ардчилал гээч юмруу орохдоо алдаа их хийсэн. Ялангуяа өмч хувьчлал, боловсролын систем, улс төрийн эрх чөлөө гээд. Одоо хүн амын 30% нь ядуу болсон энэ үед бас ажилгүйдэл гаарсан энэ үед төр хөрөнгөтэй байхыг шаардаж бна. өөрөөр хэлвэл эдийн засаг 30 жилийн өмнөх хөрсөн дээрээ л бууж бна. Яалтай ч вэ???