Оюутолгойн Хөрөнгө оруулалтын гэрээ /2009/, Оюутолгойн далд уурхайн бүтээн байгуулалт, санхүүжилтийн төлөвлөгөө буюу Дубайн гэрээ /2015/, тэдгээрийн хэрэгжилтийн талаар УИХ өнгөрсөн долоо хоногт хэлэлцлээ.
Мэдээж хэрэг, хариулт нь нэгэнт тодорхой болсон “…Оюутолгой төсөл Монголд ашиггүй болсон” гэдэг байр суурийг гишүүд бараг тэр чигээрээ илэрхийлэв.
Үүнтэй зэрэгцээд хаанаас ч юм, “…Оюутолгойн хөрөнгө оруулагчдыг хөөвөл Монгол Улс дэлхийн шившиг болно”, “…Оюутолгойг “Рио Тинто”-гоос салгаад хятадуудад өгөх гэж байна” гэсэн мэдээллүүд цацагдаж байна. Гэвч Монгол Улсын эрх ашиг, Монголын ард түмний баялгийн үр өгөөжийг хүртэх хуулиар олгогдсон эрх хөндөгдсөнийг ийм “тархи угаалт” давахгүй нь ойлгомжтой.
УИХ-ын ажлын хэсэг, Аудитын байгууллага, АТГ-аас Оюутолгойн Хөрөнгө оруулалтын гэрээ, Дубайн гэрээ, тэдгээрийн хэрэгжилтийг шалгаад олон хуудас дүгнэлт гаргажээ.
Эдгээр томоохон ажлын хэсгийн дүгнэлтүүдэд дурдсан, заримыг нь олон нийтэд товчлон хүргэсэн төслийн хэрэгжилтийн явц дахь орлого, санхүүгийн талаарх маш ноцтой байж мэдэх хэд хэдэн факт байна. Эдгээрээс хамгийн ихээр анхаарал татаж байгаа нь “Оюутолгой” ХХК Зэсийн баяжмал борлуулах гэрээг Монголын талаас нууцалсан тухай УИХ-ын ажлын хэсгээс мэдээлсэн.
Ажлын хэсгийнхэнд зэсийн баяжмал борлуулах гэрээг гаргаж өгөхөөс эрс татгалзсан явдал юм. Тэд үүнийгээ “… Борлуулалтын гэрээ нь улс төрийн үйл ажиллагаанд огт хамааралгүй юм. Энэ нь арилжааны гэрээ ба бизнесийн нууцлалтай. Зах зээлд нөлөөлөхүйц байдаг” хэмээн тайлбарласан байна.
Мөн “…“Оюутолгой” ХХК нь Монголын, хувийн компани бөгөөд төрийн өмчийн этгээд биш юм. “Оюутолгой” ХХК нь УИХ-ын ажлын хэсгийн дэд ажлын хэсгүүдтэй бүх талаар хамтран ажилласан. Шаардсан ихэнх мэдээллийг хүлээлгэж өгсөн. ҮАГ, АТГ-тай ч мөн ингэж хамтран ажилласан. Хуулиар хүлээсэн үүргээсээ ч илүүг мэдээлсэн байж болох юм. УИХ-ын ажлын хэсэгт борлуулалтын гэрээ ямар хамааралтайг ойлгоход хүндрэлтэй бөгөөд хангалттай шалтгаан гаргаж өгөөгүй болно. Мэдээллийн нууцлалыг хэрхэн хангагдахыг мэдэхгүйгээр зах зээлийн ач холбогдолтой, шударга өрсөлдөөний тухай хуультай холбоотой эрсдэл үүсэх боломжтой мэдээллийг өгөхдөө болгоомжтой хандах бүрэн эрхтэй” гэсэн байна.
Үүнээс гадна “…Тогтсон журмаар ТУЗ борлуулалтын гэрээг хянадаг. Монгол Улсын холбогдох хууль тогтоомжийн дагуу татвар, гаалийн байгууллагуудад мэдээлдэг болно. Тэр дундаа Гашуунсухайт боомтын Гаалийн газар ба татварын байцаагч нар татварын шалгалтын үеэр бүх борлуулалтын гэрээнүүдтэй танилцсан” гэжээ. Оюутолгой ХХК-ийн тайлбараас харвал тус компанийн ТУЗ-д байдаг манай улсын иргэн Нацагийн Багабанди, Галсангийн Батсүх, Цэвэгмидийн Түмэнцогт нар борлуулалтын гэрээтэй байнга танилцдаг ажээ.
Гэсэн хэдий ч “Оюутолгой” ХХК нь байгуулагдсанаасаа хойш хэчнээн хэмжээний, ямар төрлийн бүтээгдэхүүнийг экспортолсон бэ. Экспортолсон бүтээгдэхүүнд нь Монгол Улсын хуулиар татвар ногдуулж чадсан уу. Экспорт, борлуулалтын үйл ажиллагаанд Монголын тал ямар хяналтыг хэрхэн тавьдаг вэ. “Оюутолгой” ХХК нь экспорт, борлуулалтын үйл ажиллагаа явуулахдаа Монгол Улсын хууль тогтоомжуудыг зөрчсөн үү. Тэгсэн бол хэдий хэрийн хохирол учруулсан бэ гэсэн олон асуулт урган гарч ирж байгаа юм
Тэгвэл УИХ-ын ажлын хэсгээс “Оюутолгой” ХХК-ийнхан зэсийн баяжмал борлуулах гэрээг нууцалж байгаа нь экспортын бүтээгдэхүүний үнэ бодитой эсэхэд эргэлзэх үндэслэл болно гэж үзжээ. Өөрөөр хэлбэл, төрөөс тавьдаг хяналт сулаас болж борлуулалтын орлогыг үнэн зөв тодорхойлж чадалгүй өнөөг хүрсэн байна. Цаашид баяжмал борлуулах нэгжийг Улаанбаатарт байрлуулах, борлуулалтын зардлыг бууруулах арга хэмжээг төрөөс авах шаардлага бий болсон байна.
Нөгөөтэйгүүр “Оюутолгой” ХХК нь манай улсын Геологийн төв лаборатори, Гаалийн лабораторийн шинжилгээний дүнг ашигладаггүй аж.
“Оюутолгой” ХХК 2013 онд 81.940.01 тн, 2014 онд 811.512.02 тн, 2015 онд 876.993.15 тн, 2016 онд 904.637.31 тн, 2017 онд 795.410.50 тн зэсийн баяжмал борлуулсан гэх мэдээллийг манай төр засаг, хууль хяналтын байгууллагынханд ирүүлжээ. Оюутолгойн зэсийн баяжмалыг худалдаж авдаг гадаадын 14 компани байдаг байна.
Тэгвэл монголчууд бидний “үзвэл үнс, харвал хальс” болчих гээд байгаа Зэсийн баяжмал борлуулах гэрээг нууцлах шалтгаан “Оюутолгой” ХХК-ийнханд байгаа юм байна.
Байх байхдаа яг энэ цагт бол бүр ч ил гаргаж болохгүй гэж үзсэн бололтой юм.
Учир нь Зэсийн баяжмал борлуулах гэрээ нь өнөөдөр Монгол Улсын төр, хууль хяналтын байгууллагад буруутгагдаж, ард иргэд нийтээрээ эсэргүүцэж байгаа Дубайн гэрээтэй холбоотой болж таарлаа.
2015 оны тавдугаар сарын 18-нд Дубайд байгуулсан Засгийн газар, “Эрдэнэс Оюутолгой” ХХК, “Туркойз Хилл Ресурсес Лимитед”, “Оюутолгой Нидерланд БиВи”, “Рио Тинто Интернэшнл Холдингс Лимитед”, “Оюутолгой” ХХК-ийн хооронд Оюутолгойн далд уурхайн бүтээн байгуулалт, санхүүжилтийн төлөвлөгөөг байгуулсан. Одоо энэ гэрээний улмаас тэр үед Ерөнхий сайд байсан Ч.Сайханбилэг, гэрээнд гарын үсэг зурсан “Эрдэнэс Монгол” компанийн гүйцэтгэх захирал асан Б.Бямбасайханы хамтаар АТГ-т шалгуулж байна.
УИХ-ын ажлын хэсгийн дүгнэлтэд ч “Энэхүү шийдвэрийг Ерөнхий сайд Ч.Сайханбилэг нь Засгийн газрын тухай хуулиар тогтоосон журмыг зөрчин Засгийн газрын бүтцийн байгууллагуудаар хэлэлцүүлэлгүй шууд төрийн өмчийн компанийн хоёр захиралд гарын үсэг зурах эрхийг олгосон байдаг. Эрх олгосны дагуу хоёр захирал Далд уурхайн бүтээн байгуулалт, санхүүжилтийн төлөвлөгөө /Дубайн гэрээ/-нд гарын үсэг зурсан” гэсэн байна.
Харин “Оюутолгой” ХХК-иас УИХ-д ирүүлсэн тайлбарт “Засгийн газрын хуралдаанаар хэлэлцүүлж батлуулах шаардлагагүй байсан гэж үзэж байна. Аль ч тохиолдолд Засгийн газрын хуралдааны 27 дугаар тэмдэглэлд дурдсанаар эдгээр асуудлыг Засгийн газрын хуралдаанаар хэлэлцэж баталсан гэж ойлгож байгаа болно. Санхүүжилт нь бие даасан, хувийн компани болох “Оюутолгой” ХХК-иар хийгдсэн гэдгийг цохон тэмдэглэж байна. Төрийн өмчит компани нь “Оюутолгой” ХХК-ийн хувь нийлүүлэгч юм. Засгийн газар нь хамтран зээлдэгч биш тул төслийн санхүүжилтийн хувьд ямар нэг үүрэг, хариуцлага хүлээхгүй болно” хэмээжээ.
Гэтэл энэхүү Дубайн гэрээ буюу Далд уурхайн бүтээн байгуулалт, санхүүжилтийн төлөвлөгөө нь Монгол Улсын эрх ашгийг дэндүү огоорсоныг хууль хяналтын байгуллагууд ч анзаарсан байгаа юм.
Тухайлбал,
-Ашигт малтмалын тухай хуульд заасан “…Хөрөнгө оруулалтын хэмжээ 100 сая ам.доллараас дээш бол УИХ хэлэлцэнэ” гэсэн байтал Ерөнхий сайд Ч.Сайханбилэг УИХ-аар хэлэлцүүлэлгүй шууд батлуулсан.
-Дубайн гэрээний татвартай холбоотой заалтууд нь Хөрөнгө оруулалтын гэрээ, Хувь нийлүүлэгчдийн гэрээний татварын зөрчилтэй заалтууд, хэрэгжүүлэлтийн явцад гарсан алдаатай үйл ажиллагааг дэмжин тохиролцсон. Өөрөөр хэлбэл, “Оюутолгой” ХХК-ийн анхны хөрөнгө оруулалтын зардлын 1.412.0 сая ам.долларын буюу 30.1 хувийн хэтрэлт болон бусад зөрчлүүдийг Засгийн газар хүлээн зөвшөөрч ирээдүйд төлөх энэ хэмжээний татварт нөлөө үзүүлсэн.
-“Уул уурхайн экспортын бүтээгдэхүүний борлуулалтын үнэлгээг тооцох аргачлал”-д тусгаагүй зүйл заалтуудыг нэмсэн. Мөн татвар ногдуулах харилцааг зохицуулсан Ашигт малтмалын нөөц ашигласны төлбөртэй холбоотой гурван үндсэн ойлголтыг өөрчилжээ.
Үүнд Ашигт малтмалын бүтээгдэхүүн, Олон улсын жишиг үнэ, Лабораторийн дүгнэлт багтаж буй аж.
Ашигт малтмалын бүтээгдэхүүнийг Ашигт малтмалын хууль, Хөрөнгө оруулалтын гэрээнд тодорхойлсноор “Оюутолгой” ХХК-ийн дагалдах бүх металлуудыг Бүтээгдэхүүн гэж тооцохоор байжээ. Гэтэл Дубайн гэрээгээр маш явцуу байдлаар, хуурай тн-оор хэмжигдсэн баяжмал, түүнд агуулагдах зөвхөн зэс, алт, мөнгийг оруулан тодорхойлжээ.
Гэтэл Гаалийн лабораторийн дүгнэлтээр “Оюутолгой” ХХК-ийн экспортолж байгаа баяжмалд зэс 25.54 хувь, алт 19.43 гр/тн, мөнгө 52.95 гар/тн, хөнгөнцагаан 1.06 хувь, төмөр 29.08 хувь, хар тугалга 1195мг/кг, молибден 1319.7 мг/кг, цагаан тугалга 1.04 сг/кг, гянтболд 1.72 мг/кг, цайр 2195.67 мг/кг байна” гэжээ.
Эдгээр нэр томъёоны зөрүүтэй тодорхойлолт татварын хийдэл гарахын эхлэл нь болсон байгаа юм.
Засгийн газрын тогтоолоор баталсан Олон улсын жишиг үнийн хувьд экспортын бүтээгдэхүүний борлуулалтын үнэлгээний үндэслэл болдог. Үүнийг Дубайн гэрээгээр өөрчилчихжээ.
Засгийн газрын 2007 оны Биржийн нэр зарлах тухай 88 дугаар тогтоолд Экспортын бүтээгдэхүүний борлуулалтын үнэлгээний үндэслэл болгох олон улсын жишиг үнэ тогтоодог биржийн нэр: Зэс /Лондонгийн металлын бирж/, Алт /Тухайн өдрийн Монголбанкнаас зарласан үнэд үндэслэнэ/, Мөнгө / Тухайн өдрийн Монголбанкнаас зарласан үнэд үндэслэнэ/ гэснийг Дубайн гэрээгээр “Борлуулах үнэлгээг тогтоохдоо олон улсын зах зээлийн үнийг баримтална. Үүнд /а/ Зэс-Тухайн тээвэрлэлт хийгдсэн сарын “Металс Дэйли”-гээс зарласан Лондонгийн металлын биржийн А зэрэглэлийн зэсийн үнийн саналын сарын дунджийг, /б/ Алт- Тухайн тээвэрлэлт хийгдсэн өдрийн “Металс Дэйли”-д нийтлэгдсэн, Лондонгийн Алтны захын холбоо /LBMA/ -ноос зарласан знийг, /в/ Мөнгө- Тухайн тээвэрлэлт хийгдсэн өдрийн “Металс Дэйли”-д нийтлэгдсэн, Лондонгийн Алтны захын холбооноос зарласан спот үнийг тус тус баримтална” гэж өөрчилсөн байна.
Лабораторийн дүгнэлтийг Гаалийн төв лаборатори хийж байхыг “Уул уурхайн экспортын бүтээгдэхүүний борлуулалтын үнэлгээг тооцох аргачлал”-д тусгасан.
“Уул уурхайн экспортын бүтээгдэхүүний борлуулалтын үнэлгээг тооцох аргачлал”-д “…Тухайн экспортын бүтээгдэхүүний агуулгын хувийг тогтоохдоо Гаалийн төв лабораторийн дүгнэлтийг үндэслэнэ. Гаалийн байгууллага нь олон улсын хэмжээнд хүлээн зөвшөөрөгдөх дүгнэлт гаргах эрх бүхий бусад итгэмжлэгдсэн лабораториар тухайн бүтээгдэхүүний чанар, агуулга, найрлагын талаарх дүгнэлтийг гаргуулж болно” гэжээ. Гэтэл Дубайн гэрээнд “…Худалдан авагчид худалдсан баяжмалын багц бүрээс гурван дээж авч, нэгийг нь борлуулалтын гэрээний зориулалтаар “Оюутолгой” ХХК-ийн гэрээт лабораторид шинжлүүлж, хоёр дахийг нь Геологийн төв лабораторид өгнө”, “…гэрээт лабораторийн хийсэн шинжилгээний дүнг гаргасан даруйд нь Геологийн төв лабораторид шууд шилжүүлнэ”, “…“Оюутолгой” ХХК-ийн гэрээт лабораторийн дүгнэлтэд үндэслэн борлуулах багц бүтээгдэхүүний металлын агуулгыг тодорхойлно. Уг лабораторийн дүгнэлтийг Геологийн төв лаборатори эргэлзээтэй гэж үзвэл Геологийн төв лаборатори нь гурав дахь дээжийг Геологийн төв лаборатори болон “Оюутолгой” ХХК-ийн хамтран томилох олон улсын нэр хүнд бүхий хөндлөнгийн лабораторид өгч шинжлүүлэхийг “Оюутолгой” ХХК-иас шаардаж болох бөгөөд энэ тохиолдолд уг хөндлөнгийн лабораторийн дүгнэлтийг дагаж мөрдөнө” хэмээн өөрчилсөн байгаа юм.
Энэ мэтээр Дубайн гэрээгээр Оюутолгойн зэсийн баяжмал борлуулах гэрээг илтэд дэмжиж, үүнийг үзүүлж болохооргүй “косметик хагалгаа” хийж орхижээ. Өөрөө хэлбэл, Ерөнхий сайд асан Ч.Сайханбилэг “Рио Тинто”-д сюрприз барьж Оюутолгойн зэсийн баяжмал борлуулах гэрээг Дубайн гэрээгээр дархалж өгсөн байна.
Б.Дамдин-Очир
Эх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин
Сэтгэгдэл0
энэ бол шууд л эх орон ард түмнийхээ эсрэг ажилласан, өөрсдийнхөө ашгийг бодож авлига авсан асар том гэмт хэрэг гэдэг нь нэгэнт тодорхой болжээ. үүнд хамгийн их хамаатай хүн гэж хэлж болдог бол хүн ерөөсөө бол адуусны тачаал шуналтай тагжгар мангас элбэгдоржийн шахаж шаардаж, гар хөлөөрөө дамжуулж хийсэн гэмт хэрэг гэдэгт эргэлзэх монгол хүн нэг ч үгүй болжээ. энэ гэмт хэргийг дамжлахад харин маш олон өт хорхой, аалзны төрхтэй дор дорноо доллар авч өвөртөлсөн хүний адгуд оролцжээ. тэднийг нэг бүрчлэн жагсаагаад бичсэн ч төвөг орох юм алга. одоо олон түмний шаардлага бол тэр зугтаагаад алга болсон махчин тарвага элбэгдоржийг яаралтайгаа интерполоор эрэн сурвалжилж, олж ирж уран зургийн хулгайгаас эхлээд уул усны хулгай, алт эрдэнэсийн хулгай, хулгайн ан гөрөө, дээрэм тонуул, хууран мэхлэлт, хэлэхээс ч санаа зовмоор тэр олон ёс бус бузар үйлдлүүд гээд хэдэн зуугаар тоологдо гэмт хэрэгт нь таарсан ялыг нь өгөх хэрэгтэй. тэгээгүй цагт төр засгийн удирдлагууд мянган сайхн юм амлаад нэмэргүй
энэ бол шууд л эх орон ард түмнийхээ эсрэг ажилласан, өөрсдийнхөө ашгийг бодож авлига авсан асар том гэмт хэрэг гэдэг нь нэгэнт тодорхой болжээ. үүнд хамгийн их хамаатай хүн гэж хэлж болдог бол хүн ерөөсөө бол адуусны тачаал шуналтай тагжгар мангас элбэгдоржийн шахаж шаардаж, гар хөлөөрөө дамжуулж хийсэн гэмт хэрэг гэдэгт эргэлзэх монгол хүн нэг ч үгүй болжээ. энэ гэмт хэргийг дамжлахад харин маш олон өт хорхой, аалзны төрхтэй дор дорноо доллар авч өвөртөлсөн хүний адгуд оролцжээ. тэднийг нэг бүрчлэн жагсаагаад бичсэн ч төвөг орох юм алга. одоо олон түмний шаардлага бол тэр зугтаагаад алга болсон махчин тарвага элбэгдоржийг яаралтайгаа интерполоор эрэн сурвалжилж, олж ирж уран зургийн хулгайгаас эхлээд уул усны хулгай, алт эрдэнэсийн хулгай, хулгайн ан гөрөө, дээрэм тонуул, хууран мэхлэлт, хэлэхээс ч санаа зовмоор тэр олон ёс бус бузар үйлдлүүд гээд хэдэн зуугаар тоологдо гэмт хэрэгт нь таарсан ялыг нь өгөх хэрэгтэй. тэгээгүй цагт төр засгийн удирдлагууд мянган сайхн юм амлаад нэмэргүй
энэ бол шууд л эх орон ард түмнийхээ эсрэг ажилласан, өөрсдийнхөө ашгийг бодож авлига авсан асар том гэмт хэрэг гэдэг нь нэгэнт тодорхой болжээ. үүнд хамгийн их хамаатай хүн гэж хэлж болдог бол хүн ерөөсөө бол адуусны тачаал шуналтай тагжгар мангас элбэгдоржийн шахаж шаардаж, гар хөлөөрөө дамжуулж хийсэн гэмт хэрэг гэдэгт эргэлзэх монгол хүн нэг ч үгүй болжээ. энэ гэмт хэргийг дамжлахад харин маш олон өт хорхой, аалзны төрхтэй дор дорноо доллар авч өвөртөлсөн хүний адгуд оролцжээ. тэднийг нэг бүрчлэн жагсаагаад бичсэн ч төвөг орох юм алга. одоо олон түмний шаардлага бол тэр зугтаагаад алга болсон махчин тарвага элбэгдоржийг яаралтайгаа интерполоор эрэн сурвалжилж, олж ирж уран зургийн хулгайгаас эхлээд уул усны хулгай, алт эрдэнэсийн хулгай, хулгайн ан гөрөө, дээрэм тонуул, хууран мэхлэлт, хэлэхээс ч санаа зовмоор тэр олон ёс бус бузар үйлдлүүд гээд хэдэн зуугаар тоологдо гэмт хэрэгт нь таарсан ялыг нь өгөх хэрэгтэй. тэгээгүй цагт төр засгийн удирдлагууд мянган сайхн юм амлаад нэмэргүй
энэ бол шууд л эх орон ард түмнийхээ эсрэг ажилласан, өөрсдийнхөө ашгийг бодож авлига авсан асар том гэмт хэрэг гэдэг нь нэгэнт тодорхой болжээ. үүнд хамгийн их хамаатай хүн гэж хэлж болдог бол хүн ерөөсөө бол адуусны тачаал шуналтай тагжгар мангас элбэгдоржийн шахаж шаардаж, гар хөлөөрөө дамжуулж хийсэн гэмт хэрэг гэдэгт эргэлзэх монгол хүн нэг ч үгүй болжээ. энэ гэмт хэргийг дамжлахад харин маш олон өт хорхой, аалзны төрхтэй дор дорноо доллар авч өвөртөлсөн хүний адгуд оролцжээ. тэднийг нэг бүрчлэн жагсаагаад бичсэн ч төвөг орох юм алга. одоо олон түмний шаардлага бол тэр зугтаагаад алга болсон махчин тарвага элбэгдоржийг яаралтайгаа интерполоор эрэн сурвалжилж, олж ирж уран зургийн хулгайгаас эхлээд уул усны хулгай, алт эрдэнэсийн хулгай, хулгайн ан гөрөө, дээрэм тонуул, хууран мэхлэлт, хэлэхээс ч санаа зовмоор тэр олон ёс бус бузар үйлдлүүд гээд хэдэн зуугаар тоологдо гэмт хэрэгт нь таарсан ялыг нь өгөх хэрэгтэй. тэгээгүй цагт төр засгийн удирдлагууд мянган сайхн юм амлаад нэмэргүй
энэ бол шууд л эх орон ард түмнийхээ эсрэг ажилласан, өөрсдийнхөө ашгийг бодож авлига авсан асар том гэмт хэрэг гэдэг нь нэгэнт тодорхой болжээ. үүнд хамгийн их хамаатай хүн гэж хэлж болдог бол хүн ерөөсөө бол адуусны тачаал шуналтай тагжгар мангас элбэгдоржийн шахаж шаардаж, гар хөлөөрөө дамжуулж хийсэн гэмт хэрэг гэдэгт эргэлзэх монгол хүн нэг ч үгүй болжээ. энэ гэмт хэргийг дамжлахад харин маш олон өт хорхой, аалзны төрхтэй дор дорноо доллар авч өвөртөлсөн хүний адгуд оролцжээ. тэднийг нэг бүрчлэн жагсаагаад бичсэн ч төвөг орох юм алга. одоо олон түмний шаардлага бол тэр зугтаагаад алга болсон махчин тарвага элбэгдоржийг яаралтайгаа интерполоор эрэн сурвалжилж, олж ирж уран зургийн хулгайгаас эхлээд уул усны хулгай, алт эрдэнэсийн хулгай, хулгайн ан гөрөө, дээрэм тонуул, хууран мэхлэлт, хэлэхээс ч санаа зовмоор тэр олон ёс бус бузар үйлдлүүд гээд хэдэн зуугаар тоологдо гэмт хэрэгт нь таарсан ялыг нь өгөх хэрэгтэй. тэгээгүй цагт төр засгийн удирдлагууд мянган сайхн юм амлаад нэмэргүй
энэ бол шууд л эх орон ард түмнийхээ эсрэг ажилласан, өөрсдийнхөө ашгийг бодож авлига авсан асар том гэмт хэрэг гэдэг нь нэгэнт тодорхой болжээ. үүнд хамгийн их хамаатай хүн гэж хэлж болдог бол хүн ерөөсөө бол адуусны тачаал шуналтай тагжгар мангас элбэгдоржийн шахаж шаардаж, гар хөлөөрөө дамжуулж хийсэн гэмт хэрэг гэдэгт эргэлзэх монгол хүн нэг ч үгүй болжээ. энэ гэмт хэргийг дамжлахад харин маш олон өт хорхой, аалзны төрхтэй дор дорноо доллар авч өвөртөлсөн хүний адгуд оролцжээ. тэднийг нэг бүрчлэн жагсаагаад бичсэн ч төвөг орох юм алга. одоо олон түмний шаардлага бол тэр зугтаагаад алга болсон махчин тарвага элбэгдоржийг яаралтайгаа интерполоор эрэн сурвалжилж, олж ирж уран зургийн хулгайгаас эхлээд уул усны хулгай, алт эрдэнэсийн хулгай, хулгайн ан гөрөө, дээрэм тонуул, хууран мэхлэлт, хэлэхээс ч санаа зовмоор тэр олон ёс бус бузар үйлдлүүд гээд хэдэн зуугаар тоологдо гэмт хэрэгт нь таарсан ялыг нь өгөх хэрэгтэй. тэгээгүй цагт төр засгийн удирдлагууд мянган сайхн юм амлаад нэмэргүй
энэ бол шууд л эх орон ард түмнийхээ эсрэг ажилласан, өөрсдийнхөө ашгийг бодож авлига авсан асар том гэмт хэрэг гэдэг нь нэгэнт тодорхой болжээ. үүнд хамгийн их хамаатай хүн гэж хэлж болдог бол хүн ерөөсөө бол адуусны тачаал шуналтай тагжгар мангас элбэгдоржийн шахаж шаардаж, гар хөлөөрөө дамжуулж хийсэн гэмт хэрэг гэдэгт эргэлзэх монгол хүн нэг ч үгүй болжээ. энэ гэмт хэргийг дамжлахад харин маш олон өт хорхой, аалзны төрхтэй дор дорноо доллар авч өвөртөлсөн хүний адгуд оролцжээ. тэднийг нэг бүрчлэн жагсаагаад бичсэн ч төвөг орох юм алга. одоо олон түмний шаардлага бол тэр зугтаагаад алга болсон махчин тарвага элбэгдоржийг яаралтайгаа интерполоор эрэн сурвалжилж, олж ирж уран зургийн хулгайгаас эхлээд уул усны хулгай, алт эрдэнэсийн хулгай, хулгайн ан гөрөө, дээрэм тонуул, хууран мэхлэлт, хэлэхээс ч санаа зовмоор тэр олон ёс бус бузар үйлдлүүд гээд хэдэн зуугаар тоологдо гэмт хэрэгт нь таарсан ялыг нь өгөх хэрэгтэй. тэгээгүй цагт төр засгийн удирдлагууд мянган сайхн юм амлаад нэмэргүй
энэ бол шууд л эх орон ард түмнийхээ эсрэг ажилласан, өөрсдийнхөө ашгийг бодож авлига авсан асар том гэмт хэрэг гэдэг нь нэгэнт тодорхой болжээ. үүнд хамгийн их хамаатай хүн гэж хэлж болдог бол хүн ерөөсөө бол адуусны тачаал шуналтай тагжгар мангас элбэгдоржийн шахаж шаардаж, гар хөлөөрөө дамжуулж хийсэн гэмт хэрэг гэдэгт эргэлзэх монгол хүн нэг ч үгүй болжээ. энэ гэмт хэргийг дамжлахад харин маш олон өт хорхой, аалзны төрхтэй дор дорноо доллар авч өвөртөлсөн хүний адгуд оролцжээ. тэднийг нэг бүрчлэн жагсаагаад бичсэн ч төвөг орох юм алга. одоо олон түмний шаардлага бол тэр зугтаагаад алга болсон махчин тарвага элбэгдоржийг яаралтайгаа интерполоор эрэн сурвалжилж, олж ирж уран зургийн хулгайгаас эхлээд уул усны хулгай, алт эрдэнэсийн хулгай, хулгайн ан гөрөө, дээрэм тонуул, хууран мэхлэлт, хэлэхээс ч санаа зовмоор тэр олон ёс бус бузар үйлдлүүд гээд хэдэн зуугаар тоологдо гэмт хэрэгт нь таарсан ялыг нь өгөх хэрэгтэй. тэгээгүй цагт төр засгийн удирдлагууд мянган сайхн юм амлаад нэмэргүй
энэ бол шууд л эх орон ард түмнийхээ эсрэг ажилласан, өөрсдийнхөө ашгийг бодож авлига авсан асар том гэмт хэрэг гэдэг нь нэгэнт тодорхой болжээ. үүнд хамгийн их хамаатай хүн гэж хэлж болдог бол хүн ерөөсөө бол адуусны тачаал шуналтай тагжгар мангас элбэгдоржийн шахаж шаардаж, гар хөлөөрөө дамжуулж хийсэн гэмт хэрэг гэдэгт эргэлзэх монгол хүн нэг ч үгүй болжээ. энэ гэмт хэргийг дамжлахад харин маш олон өт хорхой, аалзны төрхтэй дор дорноо доллар авч өвөртөлсөн хүний адгуд оролцжээ. тэднийг нэг бүрчлэн жагсаагаад бичсэн ч төвөг орох юм алга. одоо олон түмний шаардлага бол тэр зугтаагаад алга болсон махчин тарвага элбэгдоржийг яаралтайгаа интерполоор эрэн сурвалжилж, олж ирж уран зургийн хулгайгаас эхлээд уул усны хулгай, алт эрдэнэсийн хулгай, хулгайн ан гөрөө, дээрэм тонуул, хууран мэхлэлт, хэлэхээс ч санаа зовмоор тэр олон ёс бус бузар үйлдлүүд гээд хэдэн зуугаар тоологдо гэмт хэрэгт нь таарсан ялыг нь өгөх хэрэгтэй. тэгээгүй цагт төр засгийн удирдлагууд мянган сайхн юм амлаад нэмэргүй
энэ бол шууд л эх орон ард түмнийхээ эсрэг ажилласан, өөрсдийнхөө ашгийг бодож авлига авсан асар том гэмт хэрэг гэдэг нь нэгэнт тодорхой болжээ. үүнд хамгийн их хамаатай хүн гэж хэлж болдог бол хүн ерөөсөө бол адуусны тачаал шуналтай тагжгар мангас элбэгдоржийн шахаж шаардаж, гар хөлөөрөө дамжуулж хийсэн гэмт хэрэг гэдэгт эргэлзэх монгол хүн нэг ч үгүй болжээ. энэ гэмт хэргийг дамжлахад харин маш олон өт хорхой, аалзны төрхтэй дор дорноо доллар авч өвөртөлсөн хүний адгуд оролцжээ. тэднийг нэг бүрчлэн жагсаагаад бичсэн ч төвөг орох юм алга. одоо олон түмний шаардлага бол тэр зугтаагаад алга болсон махчин тарвага элбэгдоржийг яаралтайгаа интерполоор эрэн сурвалжилж, олж ирж уран зургийн хулгайгаас эхлээд уул усны хулгай, алт эрдэнэсийн хулгай, хулгайн ан гөрөө, дээрэм тонуул, хууран мэхлэлт, хэлэхээс ч санаа зовмоор тэр олон ёс бус бузар үйлдлүүд гээд хэдэн зуугаар тоологдо гэмт хэрэгт нь таарсан ялыг нь өгөх хэрэгтэй. тэгээгүй цагт төр засгийн удирдлагууд мянган сайхн юм амлаад нэмэргүй
энэ бол шууд л эх орон ард түмнийхээ эсрэг ажилласан, өөрсдийнхөө ашгийг бодож авлига авсан асар том гэмт хэрэг гэдэг нь нэгэнт тодорхой болжээ. үүнд хамгийн их хамаатай хүн гэж хэлж болдог бол хүн ерөөсөө бол адуусны тачаал шуналтай тагжгар мангас элбэгдоржийн шахаж шаардаж, гар хөлөөрөө дамжуулж хийсэн гэмт хэрэг гэдэгт эргэлзэх монгол хүн нэг ч үгүй болжээ. энэ гэмт хэргийг дамжлахад харин маш олон өт хорхой, аалзны төрхтэй дор дорноо доллар авч өвөртөлсөн хүний адгуд оролцжээ. тэднийг нэг бүрчлэн жагсаагаад бичсэн ч төвөг орох юм алга. одоо олон түмний шаардлага бол тэр зугтаагаад алга болсон махчин тарвага элбэгдоржийг яаралтайгаа интерполоор эрэн сурвалжилж, олж ирж уран зургийн хулгайгаас эхлээд уул усны хулгай, алт эрдэнэсийн хулгай, хулгайн ан гөрөө, дээрэм тонуул, хууран мэхлэлт, хэлэхээс ч санаа зовмоор тэр олон ёс бус бузар үйлдлүүд гээд хэдэн зуугаар тоологдо гэмт хэрэгт нь таарсан ялыг нь өгөх хэрэгтэй. тэгээгүй цагт төр засгийн удирдлагууд мянган сайхн юм амлаад нэмэргүй
энэ бол шууд л эх орон ард түмнийхээ эсрэг ажилласан, өөрсдийнхөө ашгийг бодож авлига авсан асар том гэмт хэрэг гэдэг нь нэгэнт тодорхой болжээ. үүнд хамгийн их хамаатай хүн гэж хэлж болдог бол хүн ерөөсөө бол адуусны тачаал шуналтай тагжгар мангас элбэгдоржийн шахаж шаардаж, гар хөлөөрөө дамжуулж хийсэн гэмт хэрэг гэдэгт эргэлзэх монгол хүн нэг ч үгүй болжээ. энэ гэмт хэргийг дамжлахад харин маш олон өт хорхой, аалзны төрхтэй дор дорноо доллар авч өвөртөлсөн хүний адгуд оролцжээ. тэднийг нэг бүрчлэн жагсаагаад бичсэн ч төвөг орох юм алга. одоо олон түмний шаардлага бол тэр зугтаагаад алга болсон махчин тарвага элбэгдоржийг яаралтайгаа интерполоор эрэн сурвалжилж, олж ирж уран зургийн хулгайгаас эхлээд уул усны хулгай, алт эрдэнэсийн хулгай, хулгайн ан гөрөө, дээрэм тонуул, хууран мэхлэлт, хэлэхээс ч санаа зовмоор тэр олон ёс бус бузар үйлдлүүд гээд хэдэн зуугаар тоологдо гэмт хэрэгт нь таарсан ялыг нь өгөх хэрэгтэй. тэгээгүй цагт төр засгийн удирдлагууд мянган сайхн юм амлаад нэмэргүй
энэ бол шууд л эх орон ард түмнийхээ эсрэг ажилласан, өөрсдийнхөө ашгийг бодож авлига авсан асар том гэмт хэрэг гэдэг нь нэгэнт тодорхой болжээ. үүнд хамгийн их хамаатай хүн гэж хэлж болдог бол хүн ерөөсөө бол адуусны тачаал шуналтай тагжгар мангас элбэгдоржийн шахаж шаардаж, гар хөлөөрөө дамжуулж хийсэн гэмт хэрэг гэдэгт эргэлзэх монгол хүн нэг ч үгүй болжээ. энэ гэмт хэргийг дамжлахад харин маш олон өт хорхой, аалзны төрхтэй дор дорноо доллар авч өвөртөлсөн хүний адгуд оролцжээ. тэднийг нэг бүрчлэн жагсаагаад бичсэн ч төвөг орох юм алга. одоо олон түмний шаардлага бол тэр зугтаагаад алга болсон махчин тарвага элбэгдоржийг яаралтайгаа интерполоор эрэн сурвалжилж, олж ирж уран зургийн хулгайгаас эхлээд уул усны хулгай, алт эрдэнэсийн хулгай, хулгайн ан гөрөө, дээрэм тонуул, хууран мэхлэлт, хэлэхээс ч санаа зовмоор тэр олон ёс бус бузар үйлдлүүд гээд хэдэн зуугаар тоологдо гэмт хэрэгт нь таарсан ялыг нь өгөх хэрэгтэй. тэгээгүй цагт төр засгийн удирдлагууд мянган сайхн юм амлаад нэмэргүй
1945 оноос өмнө Латин Америк, Ази, Африкийн буурай хөгжилтэй бүх улс орнуудыг АНУ, Англи, Герман, Япон, Португал, Испани, Франц зэрэг хүчирхэг капиталист орнууд колончилж байсан бөгөөд эдгээр хүчирхэг капиталист улсууд колони улсуудынхаа ашигт малтмалын ордыг ашиглахын тулд “Хөрөнгө оруулалтын гэрээ” нэртэй дээрмийн гэрээ хийдэг байжээ. 1945 онд дэлхий 2-р дайнд ЗХУ ялалт байгуулж, колончлолын систем нуран унасан бөгөөд энэ мөчөөс эхлэн ядуу буурай, хөгжиж байгаа орнуудын байгалийн баялаг, ашигт малтмалыг гадаад, дотоодын луйварчдаас хамгааалах зорилгоор НҮБ-ын Ерөнхий Ассамблейгээс 1952 онд “Улс орнууд байгалийн баялагаа чөлөөтэй ашиглах эрхийн тухай” НҮБ-ын Ерөнхий Ассемблейн 626-р тогтоол, 1962 онд “Улс орнуудын байгалийн баялагийн тусгаар тогтнолын тухай” НҮБ-ын Ерөнхий Ассемблейн 1803-р тогтоол зэрэг олон улсын эрх зүйн хэм хэмжээг тогтоосон байдаг байна.
НҮБ-ын эдгээр шийдвэрүүдийг үндэслэн дэлхийн улс орнууд 1945 оноос хойш колончлолын үеийн “Хөрөнгө оруулалтын гэрээ” нэртэй дээрэмийн гэрээ хийхээс татгалзаж, ашигт малтмалын ордуудаа ашиглахдаа “Роялти+ашгийн татварын гэрээ”, “Бүтээгдэхүүн хуваах гэрээ” гэсэн үндсэндээ хоёрхон төрлийн гэрээ хийдэг болжээ. Харин Монгол улс Оюутолгойн ордыг ашиглахын тулд үндэстэн дамнасан Рио Тинто корпорацитай колончлолын үеийн “Хөрөнгө оруулалтын гэрээ” дээрэмийн гэрээ байгуулжээ.
Оюутолгойн асуудлыг шийдвэрлэх хамгийн зөв хувилбар бол 1-рт, авилгал өгсөн, авсан хэргээр Оюутолгойн хөрөнгө оруулалтын гэрээ байгуулсан Монголын улс төрчид болон Рио Тинтогийн удирдлагыг туурга тусгаар Монгол улсын эрүүгийн хуулиар хатуу шийтгэж, ялыг нь Монголд эдлүүлэх; 2-рт, авилгал өгч, авч байгуулсан тул Оюутолгойн хөрөнгө оруулалтын гэрээг цуцлаж, уурхайн бүх барилга байгууламжийг (баяжуулах фабрик, хүдрийн ил, далд уурхай) экспроприаци хийх (нөхөн төлбөргүйгээр төрийн өмчид авах) замаар 100 хувь төрийн өмчлөлд шилжүүлж, орд газрыг ашиглах гэрээг дэлхийн аль нэг хүчирхэг гүрний (Жишээлбэл, ОХУ мэт) Засгийн газартай дахин шинээр байгуулах явдал юм. Эс тэгвэл Монголчууд дахиад 100 жил Рио Тинтогийн дээрэмчидтэй (эдийн засгийн алуурчидтай) зууралдаад, маргалдаад, арбитрдаад, ашиг ч үгүй, алт ч үгүй, зэс ч үгүй, ухсан нүхтэй, дааж давшгүй өрөнд ороод хоцорно.
Нөгөө бидний муулаад шүүмжлээд байдаг социализмийн үед иөр ажиллах боловсон хүчнээ( төрийн хар хүн) олон залгуураар бэлтгэдэг байсан.Жишээ нь Содном гуай бол сангийн яаманд байцаагчаас эхлээд хэлтсийн дарга,газрын дарга,улсын төлөвлөгөөний комиссын дарга гэх мэт олон төрлийн ажил хийж түүндээ дадлагажин төрийн өндөр албан тушаалын ажил хийхэд бэлтгэгдсэн хүн байсан.Харин Сайхан бтлэг бол энэ талаар ер нь л маруухан нэгэн байсан даа.Сүүлийн үед ажлын туршлага,өмөн хийж байсан ажлыг үл харгалзан сэтгэлийн хөөрлөөр ажилд томилдог болсон нь монголоо сүйрүүлэх үүд хаалгыг л нээж өгөөд байх шигээ.Одоо АН сонгуульд яллаа гэж үзэхэд өмнө нь нийгмийн даатгалаас бөөн мөнгө туучихсан Эрдэнэ л ерөнхий сайд болох нь л дээ.Манай батлан хамгаалахын сайд ч ялгаагүй.Бид нэг иймэрхүү байдлаар л улс орноо удирдаад сүйрүүлээд байх шигээ
Нөгөө бидний муулаад шүүмжлээд байдаг социализмийн үед иөр ажиллах боловсон хүчнээ( төрийн хар хүн) олон залгуураар бэлтгэдэг байсан.Жишээ нь Содном гуай бол сангийн яаманд байцаагчаас эхлээд хэлтсийн дарга,газрын дарга,улсын төлөвлөгөөний комиссын дарга гэх мэт олон төрлийн ажил хийж түүндээ дадлагажин төрийн өндөр албан тушаалын ажил хийхэд бэлтгэгдсэн хүн байсан.Харин Сайхан бтлэг бол энэ талаар ер нь л маруухан нэгэн байсан даа.Сүүлийн үед ажлын туршлага,өмөн хийж байсан ажлыг үл харгалзан сэтгэлийн хөөрлөөр ажилд томилдог болсон нь монголоо сүйрүүлэх үүд хаалгыг л нээж өгөөд байх шигээ.Одоо АН сонгуульд яллаа гэж үзэхэд өмнө нь нийгмийн даатгалаас бөөн мөнгө туучихсан Эрдэнэ л ерөнхий сайд болох нь л дээ.Манай батлан хамгаалахын сайд ч ялгаагүй.Бид нэг иймэрхүү байдлаар л улс орноо удирдаад сүйрүүлээд байх шигээ
ОюуТолгойн гэрээ гэдэг бол зарим хүмүүсийн ярьж байгаа шиг түүхий эдийн тухай гэрээ биш. Энэ гэрээ бол үлйдвэрийн тухай гэрээ. Түүхий эд бол монгол улсын өмч. Харин үйлдвэр бол РиоТинто компанийн өмч. Монгол улс цоо шинээр барьж байгуулсан үйлдвэрийн 34 хувийг зээлээр худалдан авах гэрээ байгуулсан. Монгол улс нэг жилд борлуулах түүхий эдийн орлогоор энэ үйлдвэрийн 1 хувийг худалдан авах боломжтой. 34 жилийн турш түүхий эдээ ОюуТолгой үйлдвэрт худалдан борлуулахад энэ үйлдвэрийн 34 хувийг худалдан авах болно. Ингэснээр үйлдвэрийн ирээдүйн ашгаас 34 хувийг хүртэх эрхтэй болно.
ОюуТолгой үйлдвэрийн анхны хөрөнгө оруулалтын гэрээ бол 2008 оны үеийн өртөг зардлаар тооцож хийсэн гэрээ. Өртөг зардал бол бодитой зүйл. Үйлдвэрийн зардал гэдэг нь цалин хөлс, шатахуун тос, гэрэл цахилгаан, тээвэр холбоо зэрэг үйлдвэрийн хэмжээнээс хамаарах урсгал зардлууд, мөн үйлдвэрийн хэмжээнээс үл хамаарах тогтмол зардлууд орно. ОюуТолгой үйлдвэр энэ бүх зардлыг монгол улсад төлж байгаа. Үйлдвэр барьж байгуулахаас эхлээд ажиллуулах хүртэл бүх зардлыг үйлдвэр өөрөө гаргаж байгаа, монгол улсаас сохор зоосны ч зардал гараагүй . Харин монгол улс эх орны газар доорхи түүхий эд ээ борлуулаад олсон орлогоор үйлдвэро зээлээр худалдан авч байгаа нь тусдаа яриа.
ОюуТолгой үйлдвэрийн анхны хөрөнгө оруулалтын гэрээ бол 2008 оны үеийн өртөг зардлаар тооцож хийсэн гэрээ. Өртөг зардал бол бодитой зүйл. Үйлдвэрийн зардал гэдэг нь цалин хөлс, шатахуун тос, гэрэл цахилгаан, тээвэр холбоо зэрэг үйлдвэрийн хэмжээнээс хамаарах урсгал зардлууд, мөн үйлдвэрийн хэмжээнээс үл хамаарах тогтмол зардлууд орно. ОюуТолгой үйлдвэр энэ бүх зардлыг монгол улсад төлж байгаа. Үйлдвэр барьж байгуулахаас эхлээд ажиллуулах хүртэл бүх зардлыг үйлдвэр өөрөө гаргаж байгаа, монгол улсаас сохор зоосны ч зардал гараагүй . Харин монгол улс эх орны газар доорхи түүхий эд ээ борлуулаад олсон орлогоор үйлдвэро зээлээр худалдан авч байгаа нь тусдаа яриа.
2010-2011 онуудад монгол улсад цалин хөлс 2 дахин нэмэгдсэн. Түүнчлэн хүн бүрт "эх орны хишиг" тараасан. Үүнтэй холбоотойгоор гэрэл цахилгаан, бензин тос, тээвэр холбоо гээд бүх зардлууд 2 дахин өссөн. Энэ бол урьдчилан тооцох боломжгүй үнийн гэнэтийн өсөлт байсан. Түүнчлэн 2011 онд БРИКС (Бразил, Орос, Энэтхэг, Хятад, Өмнөд Африк) байгуулагдан газрын тосны арилжааг еврогоор тооцох болсноор долларын ханш мөн огцом унасан. Ингэснээр гадаадаас худалдан авах тоног төхөөрөмж, сэлбэг хэрэгслэлийн үнэ өртөг мөн гэнэт огцом өссөн. Энэ бол урьдчилан тооцох боломжгүй үнийн өсөлтүүд. Ийм гэнэтийн өсөлтийг ямар ч бизнесийн төсөл, гэрээнд тооцох боломжгүй. 2008-2009 онд хийсэн ОюуТолгой гэрээнд 2011-2012 оны гэнэтийн үнийн өсөлтийг тусгаагүй. Тусгах ч боломжгүй. Тиймээс гэрээг ханшийн бодит өслөтнд тулгуурлан шинэчлэхээс өөр замгүй.
ОТ н гэрээ Монголд огт ашиггуй гэж юу байх вэ Тэгэж ярьж байгаа хумуус тэр олон мянган монголчуудын ажил орлого шинэ техник технологи эзэмшиж байгааг юман чинээ бодохгуй байна гэмэн уг Эрээнд наймаанд гарснаас зойш монголчуудын ганц шутээн монго болсон л доо Тэр бол ороосгол хандлага Одоо гол нь Монгол оргуй улдэх хэрэгтэй Эдийн засагч Жаргалсайхан аятайхан санал хэлж байсан 34 хувийнхаа 24 хувийг Риод худалдаад 10 хувийг огт унэгуй аваад роялтийг Эрдэнэт шиг 15 хувь болгое гэж Риод саналаа хэлж хэлэлцээрт орж олон арван жилийн энэ хэруулээ зогсоох хэрэгтэй Бусад ордуудаа анхаарая Хармагтайн орд жишээлвэл ОТ ээс хэд дахин том гэж байна
Үйлдвэрлэл явуулахад бензин тос, гэрэл цахилгаан, сэлбэг хэрэгслэл гэхчилэн бодит зардлууд гарна. ОюуТолгойн зардал 30 хувиар хэтэрсэн гэдэг нь бензин тосны хэмжээ 30 хувиар хэтэрсэн гэсэн үг биш. 1 литр бензин хэрэглэх ёстой байтал 300 грамм бензин илүү хэрэглэн 1.3 литр бензин хэрэглэсэн гэсэн үг биш. Зардал биет хэмжээгээр өссөн биш, харин мөнгн дүнгээр өссөн гэсэн үг. 1000 төгрөгөөр худалдан авах бензинийг 1300 төгрөгөөр худалдан авсан гэсэн үг. Зардлын ийм өсөлтийг санхүүгийн баримтаар нотлох боломжгүй. Харин ижил төстэй 100 юмуу 1000 компанийн зардлыг харьцуулаад тооцох боломжтой. Хэрвээ 100 компани бүгдээрээ ижил үнээр бензин худалдан авсан бол энэ бол зохиомол үнийн өсөлт, зохиомол зардлын өсөлт биш, энэ бол бодитой зардал мөн гэж үзэж болно.
Монгол улсын сүүлийн 10 жилийн мөнгөний ханш уналтыг тооцож үзвэл жилд дунджаар 12 хувь байна. Бараа үйлчилгээний үнэ өртөг жилд дунджаар 12 хувиар өсч байна. Оны эхэнд 1000 төгрөгний үнэтэй байсан бараа оны эцэст 1120 төгрөг болж өсөх жишээтэй. Оны эхний 1 сая төгрөг болон оны эцсийн 1.2 сая төгрөг хоёр худалдан авах чадварын хувьд яг адилхан байна. Үнийн өсөлт буюу ханш уналт бол бодитой зардал. Банкны нэг жилийн хугацаатай хадгаламжийн хүү 13 хувь байна. Жишээлбэл 10 сая төгрөг хугацаатай хадгалуулбал хүү нь жилд 1.3 сая төгрөг болно . Энэ 1.3 сая төгрөг бол ашиг биш. Энэ бол өртөг. Нэг жилийн өмнө 10 сая төгрөгөөр юм худалдан авах, нэг жилийн дараа 11.3 сая төгрөгөөр юм худалдан авах хоёр яг адилхан. Мөнгө хүүлж ашиг олох ямар ч асуудал энд байхгүй. РиоТинто компани монгол улсад мөнгө зээлэхдээ жилийн 6.5 хувиар хүү тооцсон. Ханш уналтаа оруулбал энэ бол хүүгүй зээл гэсэн үг.
Тусгаар тогтносон улс юм бол энэ луйврын гэрээг цуцлах хэрэгтэй.
Худал залах хэрэггүй, мэдэхгүй зүйлээ чалчих нь гор ихтэйг анхаар...
66.181.161.93 гэгч нь байнга няцаалт бичүүлэхээр сайтууд дээр суулгасан урвагч байна.Тодорхой тоо баримтууд бичиж буй нь удирдлагад байдаг мэргэжлийн хүн шиг. ОТ Монгол улсад жилд дунджаар 300 тэрбум төгрөг л татварт төлдөг гэдэг. Гэтэл 34 хувийн зээлийн хүү 2010 оноос хойш 10 жилд нийт 1тэрбум 790 сая АМ. ДОЛЛАР болсон . Нэг жилийн хүүд Монгол улс рио тинтод 179 000 сая АМ. ДОЛЛАР төлөх нь. 300 тэрбум төгрөгтэй харьцуулаарай.
Авилгал авч ард түмэний эсоэг ажилласан ашиггүй гэрээг хийсан Баярцогт болон бусад луйварчид монголчуудын авах хөрөнгөгөөс юуч болоогүй мэт идсээр байгаа рио -тинтогийн боол болсон Багабанди ,Батсүх болон бусад тузын гишүүдэд хариуцлага тооцох хэрэгтэй
оюу толгойд хүч хүрэхгүй байгаа бол өөр хувилбар гаргаачээ нууц юм байдаг гэж юу гэсэн үг вэ ард түмнээ зөрчлийн хуулиар ялалчихаад оюу толгойг баривчилж яагаад шоронд хийхгүй байна цэргийн диктатураа тогтоогоочээ улс орныг цөлмөж дээрэмдэж байгааг зогсоогооч оюу толгой засгийн газрыг хэдэн удаа унагаах гэсэн юм бэ дотоод яамны тагнуулаас илүү ажиллаж байна
оюу толгойд хүч хүрэхгүй байгаа бол өөр хувилбар гаргаачээ нууц юм байдаг гэж юу гэсэн үг вэ ард түмнээ зөрчлийн хуулиар ялалчихаад оюу толгойг баривчилж яагаад шоронд хийхгүй байна цэргийн диктатураа тогтоогоочээ улс орныг цөлмөж дээрэмдэж байгааг зогсоогооч оюу толгой засгийн газрыг хэдэн удаа унагаах гэсэн юм бэ дотоод яамны тагнуулаас илүү ажиллаж байна
Eniig l batlaad og bi tolgoigoopoo xapiytsna gej bavp batlyylcan gepee odoo ex opniixoo epx acsgiig ylandaa gicsgecen bavptsogt bavp caixanbileg. napiig bvx xopongiig bi xypyyj 3 vep tsaazalj bavpiin tolgoig talbai deep olgo
Бид еврейн мафийг дийлнэ гэж хаа байхав.
ene delhii deer darhan yum gej bdaggvi yum gantshan uursduu huutsulduj butsaaj uurchluh erhtei hvmvvs bol mongolchuud setgeleer bitgii una
mongol uls yamarch bodlogogui udirdlagagui tolgoigui yavsnii l har gai bh da turiin zalgamj halaa gj bhgui hii hudlaa yarisan buteh bitehgui humuuseer togluulchihsan undesten odoo tsusaar uilsan ch ot-g butsaaj avj chadahgui blgui de ebi erunhiilugch bolj bayar erunhii said bolsnoos hoish l oyutolgoi idevhitei ajillaj ehelsen ene 2-t mash ih medeelel baih yostoi
Ter tuz-d baidag 3 hun heniig tuluuluud yu hiigeed tnd manuuhai tsarailaad baigaad bdiim be tr humuusiig hen tomildiin ih hural tomildog bol duudaj avchirch asuuj suragldaggui yumuu