УИХ-ын 2012 оны сонгуулийн кампанит ажлын үеэр шударга ёсны эвсэл Үндэсний үзлээр жигүүрлэсэн таван хувьсгалыг удирдаж сонгуулийн үр дүнг Монголын ард түмний язгуур эрх ашигтай бүрэн нийцүүлж өөрчлөх улс төрийн чиг шугамыг баримталж ажилласан. МАНАН-г бүрдүүлж байсан хоёр том нам, бас манай эдийн засагт, улс төрийн хүрээнд эзэгнэлээ далдуур төлөвшүүлсэн гадаад хүч нь шударга ёсны хувьсгалаас сандран эмээж байсан гэдгийг бид зон олонд дуулгах ёстой.
Үндэсний үзэл дээр тулгуурласан таван хувьсгал нь зөвхөн МАНАН-гийн дээд удирдлагад төдийгүй, Монголын эрдэс баялаг руу өрсөлдөж буй үндэстэн дамнасан корпорациудад том айдсыг төрүүлж байв. Энэхүү хувьсгалаар Оюутолгойн хөрөнгө оруулалтын гэрээг өөрчлөх, Тавантолгойн ордыг Монголын ард түмний мэдэлд өгч эл ордын хууль ёсны эзэн болгох гэсэн хоёр шаардлага үндэстэн дамнасан корпорациудыг лут шоконд оруулсан ажээ.
Тийм ч учраас, шударга ёсны хувьсгалыг амжилтанд хүргэхгүй байх, замын дундаас эл хувьсгалыг зогсоолгох, улмаар шударга ёсны хувьсгалыг манлайлсан эвслийг задлах элдэв оролдлогууд УИХ-ын сонгуулийн өмнө ч, энэхүү сонгуулийн дараа ч үргэлжлэн хийгдсээр байна. Сонгуулийн дараах 4 cap хүрэхгүй хугацаанд олон түмнийг, жирийн иргэдийг, улс төрийн олон намуудыг алмайруулсан лут лут хачирхалтай үйл явдлууд өрнөөд байгааг хэлэх шаардлагатай боллоо.
Бид юуны өмнө шударга ёсны хувьсгалыг зориглон эхлүүлж өрнүүлсэн улс төрийн хоёр нам, тухайлбал шинэчлэгдсэн МАХН, МҮАН хоёрын харьцааны асуудлаас шударга ёсны эвслийн улс төрийн чадавхийг, бас 5 хувьсгалын дархлааг хөндөх шаардлагатай тулгарч байгаа. Манай улс төрийн лийдрүүд болон улс төр судлаачид, хэвлэл мэдээллийн тойм шинжээчид саяын бидний дурьддаг хоёр зангилаа асуудлыг хөндөхөөсөө илүү өөр чиглэлийн асуудлыг, хувийн харьцааны аар саар сэдвүүдийг хөндөж яриад байна.
Бид шударга ёсны эвслийн улс төрийн чадавхи болон Таван хувьсгалын дархлааг зориуд товойлгон тавихдаа 1990 оны гуравхан cap үргэлжилсэн Ардчилсан хувьсгалын сургамж болон туршлагыг харгалзсан гэдгээ хэлэх ёстой. Ардчилсан хувьсгалын 10 лут зорилтыг дэвшүүлэхдээ Монголын ардчилсан холбоог Зөвлөлтийн өөрчлөн байгуулалтын сэтгэлгээнээс салгаж уул холбоог улс төрийн соёл гэгээрэхүйн тусламжтайгаар бие даасан хөгжил дэвшлийн замналыг бадраахад шууд чиглэсэн том хувьсгалын лут эргэлт рүү татан оруулахад онцолж анхаарсан билээ.
Ингэснээр Ардчилсан хувьсгалыг залуурдан хөтлөх улс төрийн шинэлэг хүч төлөвшин бүрдэж улс төрийн чадавхийг олох учиртай байв. Ийм чадавхи бүрэлдсэн тохиолдолд Ардчилсан хувьсгалыг ялагдуулахгүй байх, уул хувьсгалыг зогсоолгохгүй байх, улмаар ийм хувьсгалыг амжилтанд хүргүүлэх тийм дархлаа бий болох ёстой. Ардчилсан хувьсгалын чадварлаг лийдрүүд зөвхөн уул хувьсгалыг амилуулах нөр их үйлдлүүдийн дүнд, өндөр хариуцлагыг хангах нөхцөлд л төрж гардаг жамтай.
Ингэж баймааж л Ардчилсан хувьсгалыг зөвхөн эхлүүлэх төдийгүй, цааш нь тууштай үргэлжлүүлж чадсаны ач буянаар Ардчилсан хувьсгалын дархлаа тогтнодгийг бид хэлэх учиртай. Бид Ардчилсан хувьсгал ялаагүй гэдгийг, бас ялагдаагүй гэдгийг “Хөх толбо” сониноор түмэн олондоо цөөнгүй удаа сонордуулсан.
1990 оны Ардчилсан хувьсгал гуравхан cap өрнөөд зогссон. Бид Ардчилсан хувьсгал зогссон хэмээх нэр томъёоллыг хувьсгалын тухай ерөнхий онолд хэрэглэдэг болсон төдийгүй бас Ардчилсан хувьсгалыг санаатайгаар зогсоолгох гэсэн өөр нэг ухагдахууныг ашигладаг болсныг зон олон анзаарсан байх. УБХ-ыг Ард түмний онц зөвлөлөөс өндөр зиндаанд дөвийлгөх болсон нь Ардчилсан хувьсгал зогсох болсны том шалтгаан нь болж өгсөн гэлтэй.
Харин Ардчилсан хувьсгалыг санаатайгаар зогсоолгох болсны цаад учиг нь Монголын Ардчилсан Холбооны болон Монголын Ардчилсан намын хэд хэдэн лийдрүүд БОЗ-ын бүлэглэлтэй хуйвалдаж төр төмөр нүүрээ үзүүлнэ гэсэн урианаас хулчийж, ардчилсан хувьсгалаас урвасан бохир үйлдэлтэй холбогддогийг бид байнга дурьддаг билээ. Энэ бол үнэхээрийн том эмгэнэл байсан юм.
Ардчилсан хувьсгалын жинхэнэ үнэ цэнийг ойлгохгүй хөөрцөглөж явсаар эцсийн шатанд урвагч лийдрүүд нь өчүүхэн ашиг сонирхол (том албан тушаалд санаархах, эд мөнгөнд шуналтах, хэт амбийцдах)-уудад уяран хөтлөгдөж улс төрийн чухал үйл явдлуудыг дампууралд оруулж чаддагийг бид гашуун түүхээс олж мэдсэн. Улс орны болон ард олны язгуур эрх ашгийг огт ухааран ойлгоогүйгээс, улс төрийн итгэл үнэмшлээ төлөвшүүлж чадаагүйгээс, улс төрийн соёлыг эзэмшээгүйгээс шалтгаалж Ардчилсан хувьсгалын дархлаа бүрдэж амжилгүй замхарсан гэлтэй.
Ардчилсан хувьсгалын онол бодлого МАХН-ын анхдугаар их хурлаар батлагдчихаад байхад нэлээд лийдрүүд маань эрх баригч намын зүгээс, социал демократууд болон МҮДН-чүүдийн зүгээс санаатайгаар түгээсэн хорлонт цуурхлуудад явган хов живүүдэд, элдэв башир аргуудад урхидуулж сэтгэл санаагаа хоёр дуулж гуйвж дайвж эхэлснээс болж Монголын Ардчилсан Холбоо (МоАХ)-ны болон Монголын Ардчилсан Нам (МоАН)-ын улс төрийн чадавхийг цогцлуулах үйлс эрс удааширсан байв.
Бид Ардчилсан хувьсгал зогссоны гол гол шалтгаануудыг улс төрийн чадавхи болон дархлаатай шүтэлцүүлж ярих болсон нь 2012 онд МАХН, МҮАН хоёрын санаачилж өрнүүлсэн таван хувьсгал зогссоны учир начрыг тайлах гэж зорьсонтой шууд холбогдож буйг зон олон маань анзаарсан гэдэгт итгэж байгаагаа хэлэх юун.
Хэрэв 1990 оны Ардчилсан хувьсгал Зөвлөлтийн далд колоничлолын эсрэг, дарга ангийн эсрэг чиглэж, тусгаар тогтносон бүрэн эрхт Монгол Улсыг сүндэрлүүлэх, хүнлэг ардчилсан нийгмийг цогцлооход чиглэсэн байв.
Энэхүү хувьсгал нь Монгол Улсад чөлөөт зах зээлийн эдийн засгийг төлөвшүүлэх зорилгыг дэвшүүлээгүй байсан. Харин олон хэвшилт эдийн засгийг тогтнуулах явдлыг Ардчилсан хувьсгалын эдийн засгийн чухал зорилт гэж томъёолж байсныг эргэж санахад юу нь буруудахав. Ардчилсан хувьсгалыг эхлүүлэх цаг мөчид өнөөгийнх шиг дөрвөн мянган лицензийг харийнханд панзлаагүй байсан бөгөөд харин эрдсийн дөрвөн том ордыг далд колоничлолоос аварч ард түмний мэдэлд өгөх улс төрийн лут чиглэлийг дэвшүүлсэн байлаа.
Тэгвэл 22 жилийн дараа буюу 2012 онд үндэсний үзлээр жигүүрлэсэн 5 хувьсгал 1990 оныхоос огт өөр нөхцөлд хэрэгжих ёстой байлаа. Шударга ёсны хувьсгал нэн хүнд нөхцөлд, олон зөрчил, элдэв хуйвалдаан, харш үзэгдлүүд ноёрхсон тийм нөхцөлд өрнөх хувь тавилантай учирсан. 1990 онд Ардчилсан хувьсгалыг эхлүүлэхэд нийт монголчууд, ялангуяа залуучууд өнөөгийнх шиг ажилгүйдэж, ядуурч, эвдэрсэн үзэгдлүүдтэй нүүр тулаагүй байв.
Сүүлийн 22 жилийн туршид Монгол Улсад далдуур өрнөсөн монжооч зах зээлийн хувьсгал Монголын ард түмнийг, ялангуяа залуучуудыг ажилгүйдэлд, ядууралд, элдэв хачин үйлдлүүдэд нэрвэгдүүлж манай эдийн засгийг үндэстэн дамнасан корпорациудад атгуулж, эрдсийн бараг бүх ордуудаа газар нутгаа лиценз гэгч залилангийн бичвэрээр панзалж, улс орныг сүйрэл сүйтгэл рүү түлхэн оруулсныг илчилж Монгол Улсаа, монгол түмнээ даруйхан аврах тийм хувьсгал хийх шаардлагатай гэдгийг шинэчлэгдсэн МАХН, МҮАН хоёр хамгийн түрүүнд ухамсарлан ойлгож, үндэсний үзлээр гийсэн таван хувьсгалын хөтөлбөрийг гаргалаа.
Хэрэв 1990 оны Ардчилсан хувьсгал 1981 оноос эхэлсэн хямралуудыг гэтлэн давах асуудлыг хүнлэг ардчилсан нийгмийг сүндэрлүүлэх зорилготой шууд уялдуулсан бол 2012 оны Шударга ёсны хувьсгал нь Монгол Улсыг сүйрэл сүйтгэлийн гольдролоос гаргахдаа таван хувьсгалыг нэгэн зэрэг хэрэгжүүлэх лут лут чиглэлүүдийг дэвшүүлж тавив. Эдгээр чиглэлийг зүй нь МАНАН-гийн удирдлага засгийн эрхийг барьж байсныхаа хувьд үндэслэж тавих ёстой байлаа.
Гэвч МАН-АН хоёрын аль аль нь таван хувьсгалын агуу хөтөлбөрийг Монгол түмэндээ толилуулах хувь тавилангүй болчихсон байжээ. Шударга ёсны эвсэл УИХ-ын сонгуульд таван хувьсгалын агуу хөтөлбөрөөр МАН-тай, АН-тай өрсөлдөж УИХ- ын олонхи суудлыг авахыг зорьсон. Тэгэхдээ бүр 45 суудлыг баараггүй авах тийм боломжийг шударга ёсны хувьсгалын хөтөлбөр олгосныг бид хэлэхгүй өнгөрч болохгүй.
Шударга ёсны эвсэл УИХ-ын сонгуульд ямар ч л байсан 10 суудал авах зорилтыг хэзээ ч тавиагүй байв. Ардчилсан нам ч, МАН ч аль аль нь өнөөх л хуучин сурч дадсан башир аргаар УИХ-ын 2012 оны сонгуулийг луйврын, асар их будлиан дагуулсан сонгууль болгож хувиргаснаас Шударга ёсны эвсэл маш цөөхөн суудал авахад хүрлээ. 45 суудал, 11 суудал хоёрын хооронд 4 дахин их зөрүү байгаа. Ийнхүү булхайтай луйврын сонгууль УИХ-ын дийлэнх суудлыг Ардчилсан намд, МАН-д олгож шударга ёсны эвсэл 11 суудалтай л үлдсэн шүү.
Улс төрийн хүчний ийм харьцаа УИХ- д бүрэлдсэн нь үндэсний үзлээр гийсэн 5 хувьсгалын агуу зорил туудыг хэрэгжих боломжгүй болголоо. Бид энд том хувьсгалын тухай асуудлыг хөндөж байгаа болохоос биш, зүгээр нэг шинэтгэл ч юм уу, эсвэл шинэчлэл ч юм уу, эсвэл алгуур хувьслын асуудлыг яриагүй гэдгийг онцолж дурьдах учиртай. Монголын ард түмэн янз бүрийн шинэчлэл болон шинэтгэлд итгэхээ больсон бөгөөд харин тэрбээр үндэсний үзлээр жигүүрлэсэн таван хувьсгалыг зүрх сэтгэлээрээ дэмжиж байсныг монголчууд бид хэд хэдэн удаагийн ард түмний их хуралдайнаас олж харсан гэлтэй.
Таван хувьсгалын 2 гол удирдагчийн харьцааны асуудал чухамдаа УИХ-ын ид сонгуулийн үеэр биш, энэхүү сонгууль явагдаж дууссаны дараа гурван сарын дараа яригдаж эхэлж байна. Шударга ёсны хувьсгал зогссоныг, бүтэлгүйтсэнийг хамгийн түрүүнд Н.Энхбаяр, М.Энхсайхан хоёр олж харсныг бид хэлэх учиртай. Энэ хоёр том лийдэр таван хувьсгалыг эхлүүлэхдээ ийм хувьсгалаа ялагдалд нэрвэгдүүлнэ гэж зориогүй л байх.
Энэхүү хувьсгалаа заавап ялуулахын төлөө чармайсан гэдгийг хэн бугай ч зөвшөөрөх биз. Шударга ёсны хувьсгалыг өрнүүлэхэд хоёр гол тулгуурын нэг нь Н.Энхбаяр өөрөө байсан юм. Ардчилсан нам нь ч, Ардын нам нь ч аль аль нь Н.Энхбаярыг яг сонгуулийн үеэр шоронд хорьж, таван хувьсгалыг өрнүүлэх үйпсийг залуурдах явдлаас холдуулах тийм хорлонт санааг дээрх хоёр нам сэдсэн гэдэг нь улам бүр ойлгомжтой болж байна.
Манай улс төрийн амьдралын түүхэнд УИХ-ын сонгуультай зэрэгцүүлж, 5 хувьсгалыг өрнүүлж байсан тийм түүх тохиолдож байгаагүй гэдгийг бид онцолж сонордуулах ёстой. Улс төрийн хоёр гоц нам УИХ-ын сонгуулийг шударга ёсны хувьсгалтай холбохдоо улс төрийн хувьсгалыг шударга ёсны сонгуулийн гольдролоор амилуулж засгийн дээд эрхийг МАНАН-гийн олигархиудаас салгаж ард түмний их хурилдайд шилжүүлж өгөхийн төлөө үнэн зүрх сэтгэлээрээ идэвхийлэн тэмцсэнийг бид Монгол түмэндээ дахин давтаж хэлэх ёстой.
Хоёр намын гишүүд сонгуульд ялахын төлөө үнэнхүү зүтгэсэн гэдгийг ч бид хэлэх хэрэгтэй. МҮАН-аас ч, МАХН-аас ч сонгуулийн сурталчилгааг зөв чиглэлээр хийж нэг ч удаа ёс горимыг зөрчөөгүй бөгөөд тэр тусмаа, сонгогчдын саналыг худалдаж авах ганц ч үйлдлийг хийгээгүй байсныг ч монголчууд бүгд мэдэж байсан шүү. УИХ-ын сонгуульд шударга ёсны эвсэл олонхи болж чадаагүй гэдэг нь МҮАН-тай ч, МАХН-тай ч огт холбоогүй байсан гэдгийг бид бүгдээр мэдэж байлаа. Луйврын сонгуулийн үр дүнгээр Шударга ёсны эвсэл 11 суудал авсныг бид улс төрийн содон хоёр намын ялалт гэж үзэхгүй байгаа гэдгээ хэлье.
Үүнтэй уялдуулж бид нэгэн баримтыг дурьдая. “Улс төрийн тойм” сонины энэ оны 9-р сарын 21-ний өдрийн №179-д: “УИХ-ын ээлжит бус чуулганы хаалтын хуралдааны үеэр Оюутолгойн Хөрөнгө оруулалтын гэрээнд өөрчлөлт оруулах эсэх талаар санал хураалт явуулав. Гэтэл санал хураалтын дүнгээс харахад “Оюутолгойн гэрээг өөрчлөхгүй л бол улстөрч байсны хэрэг алга” хэмээн мэтгэлцэж, тэмцэлдээд байсан З.Энхболд гэдэг хүн алга болчихов.
Анзаарч харах нь ээ кнопоо “Өөрчлөлт оруулах шаардлагагүй” гэдэг талд нь даржээ. Н.Батбаяр, С.Эрдэнэ, Д.Ганхуяг нарын хувьд ч адилхан. Өнгөрсөн онд баримталж байсан үзэл баримтлалаасаа 180 градус урвасан гэдгээ батлав. Гэрээг өөрчлөхийн төлөө гарын үсэг зурсан 23 гишүүний нэрийн дунд Шадар сайд Д.Тэрбишдагвын гарын үсэг байгааг УИХ-ын гишүүн Б.Бат-Эрдэнэ баталсан. Гэтэл Ерөнхий сайд Н.Алтанхуяг “Тэр гарын үсэг чинь хуурамч гэсэн" хэмээн мэлзэв" гэжээ.
УИХ-ын энэхүү чуулган цаад утгаараа Шударга ёсны хувьсгалыг далд ялагдалд оруулсан тийм чуулган болж өндөрлөв. Улс төрийн тойм сонинд Оюутолгойн хөрөнгө оруулалтын гэрээг өөрчлөхгүй гэсэн 27 гишүүний нэрс нийтлэгдэхэд уул гэрээг өөрчлөхийг дэмжсэн 26 гишүүний нэрс бас хэвлэгдлээ. Нэг саналын зөрүүгээр Монголын ард түмний язгуур эрх ашгийг дээдэлдэг гишүүд ялагдаж харийнхны язгуур эрх ашгийг дээдэлдэг УИХ-ын гишүүд нэг хүний саналын зөрүүгээр ялалт байгуулав.
Ийнхүү шударга ёсны хувьсгалын хөтөлбөрт Оюутолгойн хөрөнгө оруулалтын гэрээнд өөрчлөлт оруулна гэсэн улс төрийн агуу ач холбогдолтой заалт няцаагдлаа.
Ардчилсан нам үндэстэн дамнасан корпорациудын язгуур эрх ашгийг дээдэлдэг нам болж хувирснаа ийнхүү илчиллээ. Оюутолгойн хөрөнгө оруулалтын гэрээг өөрчлөхийн төлөө Шударга ёсны эвслийн УИХ дахь гишүүд бүгд санаал өгсөн.
Хэрэв бидний дэмжиж явдаг хэд хэдэн гишүүд, тухайлбал, С.Эрдэнэ, Д.Ганхуяг, Г.Баярсайхан, Х.Тэмүжин, Л.Гантөмөр Оюутолгойн хөрөнгө оруулалтын гэрээг өөрчлөхгүй гэж санал өгсөн явдалд бид үнэхээр харамссан. Оюутолгойн хөрөнгө оруулалтын гэрээг өөрчлөх нь зүйтэй гэж санал өгсөн хэд хэдэн гишүүн (дархан аварга Б.Бат-Эрдэнэ, С.Ганбаатар, Ж.Батзандан, Ө.Энхтүвшин, О.Содбилэг зэрэг) эх орныхоо төлөө гэсэн зүрх сэтгэл байдгийг нь бид олж хараад баярлан талархсан гэлтэй. Ийнхүү УИХ-ын ээлжит бус чуулганаар Шударга ёсны хувьсгалын хувь заяа эмгэнэлтэйгээр шийдвэрлэгдсэнийг бид сонордуулах учиртай.
УИХ болон шинэчлэлийн засгийн газар нь ийнхүү шударга ёсны хувьсгалыг зогсоолгож улмаар аймшигт геополитикийн орчинд луйврын бодлогыг луйврын бодлоготой хавсруулж амилуулах үүд хаалгыг цэлийтэл нь нээж өглөө. Үндэстэн дамнасан корпорациудын болон Монголын олигархиудын язгуур эрх ашиг нь Монголын ард түмний язгуур эрх ашгийг таягдаж хаялаа.
Ингэж Үндэсний үзлээр бадарсан таван хувьсгалыг монжооч зах зээлийн хувьсгал руу чиглэсэн байсныг үндэстэн дамнасан корпорациуд, бас манай олигархиуд олж харсан төдийгүй шударга ёсны хувьсгалыг сэм нугасалж дарж чаддагаа УИХ-ын ээлжит бус чуулганаар Монгол түмэнд илчилж харуулсан. Шинэчлэлийн засгийн газар, олон улсын их хурал Монголчуудынхаа үндэсний үзлийг үл тоомсорлон гадаадын зальжин хөрөнгө оруулагчдын ашиг сонирхолд буулт хийж буй нь Үндэснийхээ язгуур эрх ашгаас урвасан үйлдэл болсныг хэлэх нь зүйтэй болов уу.
Ямар ч л байсан үндэсний үзэл, гадаадын шулаач капитал хоёрын харьцааг үндэсний үзэлд хохиролтойгоор шийддэг горим төлөвшсөнийг түмэн олондоо дуулгаж байна. Бид улс төрийн тойм сонины 10-р сарын 1-ны өдрийн №185-д нийтлэгдсэн М.Энхсайханы ярилцлагыг олж уншлаа. МҮАН-ын дарга, доктор М.Энхсайхан 1990 оны Ардчилсан хувьсгалд оролцоогүй гэдгийг би мэднэ.
Тэрбээр ерөнхийлөгч П.Очирбатын найдвартай туслах байсан бөгөөд өөрчлөн байгуулалт хэмээх нэрээр өрнөсөн ардчилсан хөдөлгөөнд идэвхитэй оролцож ийм хөдөлгөөний манлайлагчдын нэг болж явсан. Доктор М.Энхсайхан ерөнхийлөгч П.Очирбатын хамт чөлөөт зах зээлийн тогтолцоонд Монгол Улсыг шилжүүлэх, төвлөрсөн төлөвлөгөөт эдийн засгийг таягдах үйлсэд тэргүүлэх үүрэг гүйцэтгэж байсныг хэлэх нь зүйтэй байх.
Доктор М.Энхсайхан ардчилсан намд бусад лийдрүүдээ бодвол эдийн засаг, улс төрийн том асуудлуудад өөрийн гэсэн өвөрмөц байр сууринаас хандаж чаддагаараа содоншиж байлаа. Монгол Улсын эмгэнэлт бодит үзэгдэл, хандлагатай нүүр тулж том үйл явцуудын өөрчлөлтийг дүгнэн цэгнэж явсаар либерализмаас, зах зээлийн номнолоос татгалзаж үндэсний үзэл рүү таашаан хүлээж авдаг боллоо. Бид М.Энхсайханыг ч, Н.Энхбаярыг ч улс төрийн итгэл үнэмшил гүнзгийрч буйг ажиглаж бусад лийдрүүдээ бодвол улс төрийн зиндаагаараа нэн өндөр төвшинд очиж эхэлснийг нь мэдэрч эхэлсэн юм.
Үндэсний үзлээр жигүүрлэсэн 5 хувьсгалын номнолыг хоёр том улс төрч маань ард түмний их хуралдайгаар дэвшүүлэн баталгаажуулсан нь үнэхээр Монголын улс төрийн түүхэнд чухал үйл явдал болсныг нь бид нэг биш удаа онцолж дурьдаж байлаа. Үүний зэрэгцээгээр улс төрийн тавцанд Монгол Улсынхаа хувь заяаг зөв гольдролоор шийдвэрлэхэд хоёр том асуудал байдгийг бид “Хөх толбо” сониноор дамжуулж М.Энхсайханд, Н.Энхбаяр хоёрт зөвлөж байсныг дахин дурьдмаар байна.
Энэ юу гэсэн хоёр асуудал вэ гэвэл нэг нь шарын шашинтай холбоотой бол нөгөө асуудал нь гадны гурван давхар далд колоничлолтой уялдаж байв. Энэ хоёр асуудлыг анхааралдаа чамбайлан авбал үндэсний үзлээр жигүүрлэсэн таван хувьсгал хэрэгжих найдвартай суурь үндэс тавигдана. Гол санаа нь юу байсан бэ гэвэл Н.Энхбаяр, М.Энхсайхан хоёрыг харийн шарын шашнаас холдох хэрэгтэй гэдгийг зөвлөсөн.
Хэрэв шарын шашныг сүсэглэхээ больвол энэ нь тэднийг агуу их соён гэгээрэхүйн зам руу ард олноо дагуулах өргөн боломжийг нээж өгөх ёстой юм. Ингэснээр үндэсний үзлийг улс төрийнхөө их үйлсийн дор үндэсний их үзэл рүү дэвшин оруулах найдвартай гарц нээж өгнө. Далд колоничлолыг, бас неоколоничлолыг үндэсний үзлийн өндөрлөгөөс, их Тэмүчин Чингис хааны онол үзэл бодлогын өндөрлөгөөс шүүн тунгаах явдал эцсийн эцэст ямар ч асуудлыг шийдэхэд монголчуудын, их монголчуудын язгуур эрх ашгийг тэргүүн зэрэгт дээдлэх боломжийг олгодог.
Бид ийм чиглэлээр шударга ёсны хувьсгалыг санаачилсан авъяаслаг хоёр лийдэрт хэлж байсан. Бид дахин давтан хэлмээр зүйл юу вэ гэвэл үндэсний үзлээр жигүүрлэсэн таван хувьсгалыг Н.Энхбаяр, М.Энхсайхан хоёр бүтэлгүйтүүлээгүй юм шүү. Ийм хувьсгалыг далдуур таслан зогсоолгох үйлдэл эсрэг талаас, тэмцлийн өөр фронтоос орж ирснийг анхааралдаа авах ёстой. Харин үндэсний үзлээр гийсэн таван хувьсгалыг бүхэлд нь саармагжуулахад УИХ-ын ээлжит бус чуулган 27:26 гэсэн саналыг зөрүүтэйгээр бүтэлгүйтүүлснийг бид тодотгож зон олондоо хүргэж байна.
Шударга ёсны эвслийг задлах явдлыг бид таашаахгүй байгаа. Шударга ёсны эвслийг улам чансаажуулж, улс төрийн чадавхийг нь дээшлүүлж, улмаар үндэсний үзлээр жигүүрлэсэн таван хувьсгалын дархлааг улам зузаатгах шаардлага хурцаар тавигдаж байна. Үүнийг Монголын ард түмний үндэсний язгуур эрх ашиг энэхүү хувьсгалын хоёр гол лийдэрт тулгаж байгааг дэнсэлж үзэх хэрэгтэй шүү.
Хоёр том лийдрийн хувийн зан чанар жижиг зөрчлүүд, аар саархан явдлууд, бас элдэв хов жив, цуурхлуудыг үндэсний үзлийн өндөрлөгөөс, шударга ёсны хувьсгалын өндөрлөгөес хоёр лут лийдэр цэгнэн дүгнэх чадвартай гэдгийг, хоёр биендээ хүнлэг ёсоор хандах ёстойг надаар хэлүүлэлтгүй ёсчлон хэрэгжүүлнэ гэдэгт олон хүн над шиг итгэж байгаа шүү. Үндэсний үзэл рүү алхаж орох, таван хувьсгалыг санаачлан удирдах тийм аз завшаан хүн бүрт, тэр тусмаа лут лут удирдагчдад тохиогоод байдаггүйг санаж явах ёстой.
Монгол Улс маань гадны гурван давхар далд колоничлолд нэрвэгдсэнийг таслан зогсоолгох, улс орноо сүйрэл сүйтгэлээс аврах улмаар Монгол Улсаа бие даасан хөгжил дэвшлийн замаар урагшлуулахад ард түмэндээ үнэнч, улс төрийн бодлогыг ухаарч ойлгосон, төрийн удирдахуйн “гал тогоо”-нд чанагдаж хатуужсан тийм лийдрүүд өнөө үед Монгол Улсад, Монголын их ирээдүйд хэрэгтэй гэдгийг иш үндэс болгож шинэчлэгдсэн МАХН, МҮАН хоёрын ухаалаг харьцаанд, хамтын хариуцлаганд тулгуурласан шударга ёсныхоо эвслийг элдэв задрал, дотоод зөрчил, хямралын аюулаас самбаачлан аварч улс төрийнхөө энэ чухал эвслээ Монгол түмнийхээ төлөө зүтгүүлэх үйлсийг залуурдах шаардлага хүчтэй тавигдаж байна.
Шударга ёсны эвсэлд Монголын ард түмэн итгэж явдгийг, хамгаалж явдгийг, шударга ёсыг улс орондоо сүндэрлүүлэх увидастай гэдгийг ухаарч ажиллах явдал нэн чухал болж байна.
Доктор П.Нэргүй
Сэтгэгдэл0
Dr.Nergui ene udaa esotoi goliig n onoson niitlel bichej...iim handlagatai engiin ugnuudtei zuilc bicheheer,ochih eostoi oilgoh eostoi gazraa hureh ym.GADNII IMPERIALISTUUD MONGOLIIG HEDIIN, EDIIN ZASGIN HUVID HUDULGUUNGUI KOLONCHILSON BN...BID INGEJ HULZENGUI AMIDARCH BOLOHGUI,ENKSAIHAND BI HUVIDA MASH IH ITGEJ YAVDAG
HUVISGAL HIIJ MAN AN HOEROOS SALAH TSAG ALI HEDIIN BOLSON !!!
ОЮУ ТОЛГОЙГООР ШОУДАХАА БОЛИОЧЭЭ. ЭХЛЭЭД ГАДНЫХНААР БҮТЭЭН БАЙГУУЛАЛТАА ХИЙЛГЭЧИХ ДАРАА Нь ГЭРЭЭГЭЭ ӨӨРСӨНДӨӨ АШИГТАЙГААР ӨӨРЧИЛЖ БОЛНО ШТЭЭ. ОДОО ӨӨРЧИЛЧӨХЭЭР БИДЭНД БҮТЭЭН БАЙГҮҮЛАЛТАНД Нь ОРУУЛАХ ХӨРӨНГӨ Нь ХААНА БАЙНАА. 51 ХУВИЙН Нь ЭЗЭМШИНЭ ГЭЖ БАЙГАА БОЛ БҮТЭЭН БАЙГҮҮЛАЛТАНД Нь БИД 51 ХУВИЙНХ ХӨРӨНГӨГИЙГ ДААЖ ТААРНА БИЗ ДЭЭ.
BITGII SOLIOR DEERMIIN GEREEG TSUTSLAVAL ,DARAA DARAAGIIN ULSUUD N HARILTSAN ASHIGTAI AJILAH SONIRHOLTOI SHILEE DARAAD ZOSOTSGOOJ BNA.IHENH ULSUUD 100% HORONGO ORUULALT HIIJ 40-50% ASHIG DEER AJILDAG SH DEE.
hurungu oruulat hiisen n davamgaildag ym bol,chi CHINA d ochood hurungu yag OT shig gere hiie gevel ted chamd salavch ugnuu...OT bol UNEHEER L DEEREM GEDGIIG HUN BOLGON MEDEJ BGA,MONGOLIN DAISNUUD ASHIGTA GEJ BAINGA TOLGOI UGAAH GEH OROLDOJ BN
үйлвэрээ бариулчихаад дараа нь гэрээ хийнэ гэж байхгүй энэ бол солиотой хүний үг
Миний дүү нар болоогүй байна даа яандаа. Уг нь та нар маань ирээдүй үе маань ухаантай юм шүүдээ. Бичиг үсэг тайлагдаагүй хүмүүс яаж улс орны ирээдүйг авч явнаа.
Urvagch,uchuuhen hojoo haigch nariin ajil
Гэрээг өөрчлөх нь зөв. Дараа нь бол одоо энэ анхны хөрөнгө оруулалтын зардал өсөөд байгаа шиг л юм болно. Бид юун 51 хувьтай манатай болно. Венесуэлийн Уго Чавес шиг л шийдэмгий хөдлөх хэрэгтэй.
Iim togloomiin tur zasagtai uls afrikiin zamaar l zamnana. Australia, Canada shig bolj chadahuu? Ard tumen hortoi hunsend hordoj, hogon dund amidarch, utaagaar amishalj baihad tur zasag ni asuudliig shiideh munguguiee gesen hernee hyatad, canadiin companias heden terbumiin zeel avch amand uuruu gulgan orj haraat baidaltai bolsnii huchind ug munguu bayan yaduugii buh hund eh ornii hishig hemeen taraaj, bayan uls shig mungiig uren taran hiisen. Bayan hund ter eh ornii hishig mungu hereggui l baihgui yu. Ingeed nuguu l metro, hurdnii zamgui, buteen baiguulalt hiih mungugui chigeeree uldev. Tur zasag iim archaagui baihad bidend ireedui alga.
Emneleg dutagdaltai baihad emnelgee tsomhothoj, office bolgoj baigaa ni mongol hunii eruul mendiin esreg uhralt. Tsereg ch bai, tsagdaa turiin alban haagch ch bai, ariin haalgaar hevtej baigaa irgen ch bai bugd mongol ulsiin uvduj zovson irgen shuu.
дааанч их олон удаа хөтлөлцөөд ууланд их авираад байцгаасан юм ийм төгсгөл байж дээ эцсийн эцэст
ee ene xvmvvs yunii tuluu ve erh medel vv ed xurungu vv yag yaxiin be ta nar azjargaliin tuluu baij chad xuu
Түүхэн сургамжуудаас - 1/Модун Шаньюгийн алдаа/ Умард талын хүчирхэг Хүннү нар хятадын нутгийг тасралтгүй довтолж байсан тул МЭӨ 199 онд Хятадын Хан улсын хаан Гаоди сэтгэл түгшин хэрхэхийг шадар зөвлөхтэйгээ зөвлөн асуужээ. Энэ үед Модун хааны их цэрэг Хятадын нийслэлийг бүслэн хааж, хотын дөрвөн хаалган тушаа дан морины зүсээр ижилсүүлсэн цэргээ түм түмээр нь жагсааж байсан гэхээр ямаршуухан хүчирхэг морьт армитай байсан нь тодорхой Шадар зөвлөх Лю Цзин хаандаа зөвлөсөн нь “Хаантан та авааль гэргийнхээ их охиныг Модун шаньюйд гэргий болгон өгч, мөн их бэлэг өгч чадна. Тэгэхэд Модун Хан улсын охинтой хамт эд баялаг ирнэ гэж ухааран, түүнд шунан, тэр охиныг авааль гэргийгээ болгоно. Түүнээс хүү төрөхөөр түүнийг заавал ширээ залгамжлагч болгон зарлахад тэр нь Модуны оронд шаньюй болно. …. Модун амьд байхдаа таны хүргэн байна. Үхэхээр нь таны охины хүү шаньюй болно. Чингээд зээ хүү нь нагац эцэгтэйгээ эн зэрэгцэх болдог гэж дуулаагүй биз. Ингэж дайнгүйгээр Хүннүг аажмаар зарцаа болгож болно” гэж зөвлөжээ. Гоади хаан жирийн айлын охиныг авч, өөрийн их охин болгон Модунд гэргий болгон өгөөд, жил бүр тогтоосон хэмжээний бэлэг, алба өгч байжээ. Ингээд МЭӨ 198 онд түүхэнд “ураг найрамдлын гэрээ” гэгдсэн хятадын хувьд ихээхэн доромж болсон гэрээг нүүдэлчин хөрштэйгээ хийжээ. Чухам энэхүү гэрээнд орсон нэгэн заалтыг үеийн үед бидний өвөг дээдэс дурдаж ирсэн нь “Урт хотоос/цагаан хэрэм/ умарших нум сумтангууд миний мэдэл, урт хотоос урдах дээл малгайтнууд чиний мэдэлд байх болой”.. Үнэхээр мэргэн зөвлөх Цзиний хэлснээр болж Хүннү гүрэн дэх Гаоди хааны удмынхан бүр хэдэн зуун жилийн дараа овгоо Лю хэмээн хятадаар өөрчлөн сольж, өөрсдийгөө хятад угсаатан хэмээн үзэх болсон төдийгүй хаан ширээний төлөөх хоёр талын тэмцэл өрнөж их гүрэн дотоодын хямралд автсаар улмаар Хүннү улс нь Умард, Өмнөд Хүннү хэмээн хоёр хуваагдав. Өмнөд Хүннүгийн хаан /шаньюй/ нь хоёр зууны өмнө мөнөөхөн Модунд өргөсөн гүнж гэгдэх хятадын жирийн нэгэн айлын охины удам байсан байна. Мэдээж хэрэг Өмнөд Хүннүчүүд ургаа даган хятадын Хан улсын холбоотон болж, Умард Хүннүгийн эсрэг тэмцсээр тэднийг бут цохин умард зүг хөөжээ. Хөөгдсөн Умард Хүннүчүүд Евроазийн уудмыг туулан, Скиф, Алан болон Готуудын үй олон хүчирхэг дайчин аймгуудыг ялан дийлж явсаар Европын гүнд очиж тогтов. Тэд Атилла хааныхаа авьяаслаг гарын дор нэгдэж, тухайн үедээ дэлхийн төв гэгдэж байсан хүчирхэг Ромыг чичрүүлж асан билээ. Ром гүрнийг оршин тогтнож байх хугацаанд хэзээ ч Ромын элчинг аль ч улсын эзэн хаад хүндэтгэн мэхийн сөхрөн угтддаг байсан бол цор ганц удаа л Атилла хаан Ромын элчийг үл тоомсорлон мориноосоо ч буулгүйгээр хүлээн авч байсан төдийгүй Өмнөд Ромын эзэнт гүрнээс татвар авч, умард Ромчуудтай нь харин тухайн эриндээ болж байгаагүй аварга тулалдааныг өнөөгийн Францын өмнөд хэсэгт буй Каталуаны талд хийж явжээ. Зарим сурвалжид бичсэнээр хоёр талаас нийтдээ сая орчим хүн оролцсон гэгддэг энэхүү тулалдааныг түүхэнд “Ардтүмнүүдийн тулалдаан” гэж нэрлэсэн байдаг. Үнэхээр ч ард түмнүүдийн тулалдаан болж, Европ дахины бүхий л ард түмнүүд энэхүү тулалдаанд нэг бол хуучин Ертөнцийн сүр хүчний үлдэгдэл Ромыг дэмжиж, нэг бол Тэнгэрийн ташуур болон гэсгээл буулгах Хүннүгийн Атиллаг даган тулалдаж, хүн төрөлхтөний түүхэнд гүнзгий ул мөрөө үлдээж явсан байна. “Хүн төрөлхтөний түүхийг өөрчилсөн 50 агуу их жанжидийн нэрсэд бидний өвөг дээдсээс Атилла, Чингис хаан хоёр оржээ. Харин Умард Хүннүгээ Хятадтай хавсран умардад хөөж явуулсан Өмнөд Хүннүчүүдийн хувь заяа хэрхэв... гэвэл ердөө л аажмаар хятад болж хувирчээ. Хятадын Гоади хааны мэргэн зөвлөх Люгийн бодлого ийнхүү 300 жилийн дараа хэрэгжиж, хүчирхэг Хүннү гүрэн дотоодын хямралд гүнзгий автсаар МТ II зуунд бүрмөсөн мөхсөн байна. Хүннүгийн хүчирхэг эзэн Модун шаньюйгийн баялаг бэлэг сэлтэд хууртан, өнгө үзэмжинд автан хятад гүнжийг хатан болгон авсан тун санамсаргүй, гэнэ сэрэггүй, ялимгүй алдаа нь Төв Азийн цээжнээ гялалзтал цойлон гарч ирсэн эл хүчирхэг гүрнийг хэдэн зууны дараа мөхөн устахад хүргэжээ. Нөгөө талаас мэргэн зөвлөх Цзиний бодлого нь Хүннүчүүдийн байнгын халдлагаас улс орноо хэдэн зууны туршид хамгаалсан бат найдвартайн хувьд Цагаан хэрэмнээс хол илүү хамгаалалт болж чадсан байна. “Хаан хүний алдааг ард түмэн үүрдэг” хэмээсэн Эзэн богд Чингисийн сургаал бий. Улс үндэстнийг тэргүүлэгч, тухайн нийгмээ удирдан буй лидер жолоодогчийн алдаа хийгээд оноо нь зарим тохиолдолд бүхэл бүтэн үндэстний хувь заяаг шийдвэрлэх хэт алсын үр дагавартай байдгийн нэг жишээ энэ болов уу. Түүхч Г.Сүхбаатар “Нийгэм өөрөө зохион байгуулагдсан хүмүүсийн систем мөн учир уг системийн эрэмбэ дараалсан бүрдүүлэгчдийн жолоодох бүрдүүлэгч /хааны засаг/ нь нийгмийн хөгжлийн олон боломжийн аль нэгий нь, Югославын философч Светазор Стояновичийн бичсэнээр, нийгмийн хөгжилд байж болох дэвшил, ухрал хоёрын аль нэгий нь үйл ажиллагаагаараа, ихэвчлэн систем үйл ажиллагаагаараа яваандаа аажимдаа хэрэгжих болгож, түүний нөлөө, нөөлөг нь зарим тохиолдолд олон зуун жилээр үргэлжилнэ” хэмээн онцлон тэмдэглэжээ. Иргэншлийн хувь заяанд, нийгмийн хөгжилд түүхт хүмүүсийн шунал, хорон санаа маш сөрөг нөлөө үзүүлдгийг Арнольд Тойнби зэрэг дэлхийн иргэншлийг судалсан том эрдэмтэд ч цохон тэмдэглэсээр байжээ. http://otgonchimeg14.blogmn.net/54432/tuuhen-surgamj-.html
нэргүй докторт баярлалаа. энэ нийтлэлээ өшөө олон хүнд бүхий л сувгаар хүргээрэй.
Ene 2 hun lider gedegt itgeltei bna,gehdee ter lider gedgee ulseh oronii hogjild haruulah tsag,bolomj ni irchiheed baihad MAHN iinhan,Enkhbayartanguud daanch uhamsarlahgaui baigaad gaihaj bnaa, MYAN gishuudiig MAHN iinhantai haritsuulahad oyunlag,bolovsroltoi,medlegtei humuusiin negdel gej haragddag,harin MAHN iinhan bol gants hunii udirdlagaar zamaa zaalgasan humuus l baih ymdaa.tegeheer ali ni uls eh ornii hogjild heregtei ve?????bodotsgoo,nudee neetsgee
Ц.Амгаланбаяр нь цагдаагийн хөрөнгөлөг хурандаануудын угшилтай хүн. Замын цагдаагийн газрын даргаар ажиллаж байгаад хэрэгт холбогдон шалгуулж, дараа нь Цагдаагийн академийн захирлаар түр ажиллаж байгаад 2007 онд ОБЕГ-ын даргын албанд томилогдон төсвийн хөрөнгөөр тэрбумтан болох гараагаа эхэлсэн. Ц.Амгаланбаяр ОБЕГ-ын даргын албан тушаалд томилогдоод тав ч хоноогvй байж, тараа таниулсан гэдгийг уншигчид маань санаж байгаа байх. Дур мэдэн халаа сэлгээ хийж, өөрийн хvмvvсээ Онцгой байдлын албанд ажилтай болгосон, гаргасан тушаал, шийдвэр болгон нь хууль зөрчсөн, төсвийн хөрөнгийг зvй бусаар завшсан гээд сүүлийн жилүүдэд тvvний хууль бус vйлдэлтэй холбоотой мэдээлэл тасраагvй. Хууль хяналтынхан нэг бус шалгаж байсан удаатай ч тэрээр энэ бvхнийг хэрхэн зохицуулж, хав дарж өнгөрөөж буй нь бас л сонирхол татна. Ц.Амгаланбаяр хууль зөрчсөн, тендерийн мөнгөнөөс халаасалдаг, хөрөнгө орлогын мэдүүлгээ дутуу мэдүүлдэг гэж байнга хэл амны бай болж байдаг нэгэн. Тийм ч учраас Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ц.Амагаланбаярт генерал цол олгохоос татгалзсныг эх сурвалж өгүүлж байна. Өнгөрөгч хавар Дорнод аймгийн Баяндун суманд гарсан тvймрийг унтраахаар ажиллаж байсан 4 аврагч, гал сөнөөгч амиа алдаж, 1 аврагчийн бие 60 хувь тvлэгдэж, vхэл амьдралын зааг дээр эмчлүүлж байгаа. Нас барсан 4 аврагчийн 1 нь эмнэлэгт амьд ирсэн бөгөөд гадаадад эмчлүүлэх зардлыг нь Ц.Амгаланбаяр шийдвэрлэхгүй удааснаас шархаа даалгүй нас барсан байна. Уг нь голд тулаад унтрах байсан түймэрт Ц.Амгаланбаяр эндээс загнасаар байгаад аврагчдыг үхэл рүү түлхсэн хэмээн аймгийнхан ярьцгааж байна. Уг харамсалт явдалтай холбогдуулан ОБЕГ-ын дарга Ц.Амгаланбаяр “би хариуцлага хvлээхэд бэлэн. Надад хариуцлагаас зайлсхийх шалтгаан байхгvй” хэмээн мэдэгдэж, шударга, хариуцлагатай албан тушаалтны дvрд тоглож байсан. Тухайн үед “Гал түймрийг унтраахаар ажиллаж байсан алба хаагчид ямар техник хэрэгсэл ашиглаж байсан юм бэ?” гэсэн сэтгүүлчийн асуултад Ц.Амгаланбаяр “Ой хээрийн түймэр унтраахад ашиглагдах техник хэрэгсэл хязгаарлагдмал байдаг” гэж хээв нэг хариулж байсан. Уг нь өөрөө баяжих, хөрөнгөжих сэтгэлгээгээ хойш тавиад ажилласан бол аврагчдийг гал унтраах багаж хэрэгсэл, галаас хамгаалах хувцсаар хангах бололцоо байсан. Ц.Амгаланбаяр төсвийн хөрөнгөнөөс амжилттай хумсалсныхаа дүнд хотын “А” зэрэглэлийн бүс буюу 1-р төрөх эмнэлэгийн зүүн талд TG төв хэмээх том хаягтай 6 давхар барилга хувьдаа барьж бусдад түрээслэсэн, Зайсангийн аманд 10 орчим өрөөтэй тансаг харшид амьдарч байгаа, мөн өнгөрсөн 4 жилийн хугацаанд хадгаламжиндаа 100 сая орчим төгрөгтэй болсон. Уг нь, Ц.Амгаланбаяр аль эрт хууль бус vйлдлийнхээ хариуд хариуцлагаа vvрээд явах ёстой байсан юм. Ц.Амгаланбаяртай холбоотой сөрөг мэдээ мэдээллүүд тасрахгүй гарсаар байна. Хамгийн сүүлд л гэхэд Сүхбаатар аймгийн Онцгой байдлын хэлтсийн дарга А гэгч ууж согтууран машин барьж яваад гурван хүний амь насанд хүрсэн байна. Өмнө нь А-г үе үе архи ууж байгаа талаар аймгийн удирдлагаас Ц.Амгаланбаярт мэдээлж байсан тухай эх сурвалж өгүүлж байна. Гэвч Ц.Амгаланбаяр уг этгээдтэй хариуцлага тооцоогүйгээс хэрэг үйлдэгдэх нөхцлийг бүрдүүлсэн байна. Мөн хэдхэн хоногийн өмнө тус байгууллагын алба хаагчид дээд удирдлагын тушаалаар хувийн орон сууцны барилга дээр ажиллаж байгаад ахлах дэслэгч О гэгч хүнд бэртэн нэг нүд нь таг сохорсон байна. О-г эмнэлэгт эмчлүүлж байхад нь түүнийг хүнтэй уулзуулахгүй, ярилцлага өгүүлэхгүй, зураг авахуулахгүй байхын тулд байнгын харуул манаатай байлгасан. Одоо өрөөсөн нүдгүй болсон О-г аврагч Ч-гээр байнга асруулахаар ажлаас нь чөлөө өгсөн байна. Хамгийн хачирхалтай нь дээрх хоёр гэмт үйлдлийн талаар Шинэчлэлийн Засгийн газрын Шадар сайдад ердөө мэдээлээгүй байсан байна. Гай болж нэгэн сэтгүүлч Шадар сайдыг Аврах тусгай ангид ажиллах үеэр хувийн барилга дээр ажиллаж байгаад хүнд бэртсэн О гэгчийн талаар асуулт тавьснаар хэрэг мандах нь тэр. Уг ажиллагааны дараагаар Ц.Амгаланбаяр өөрийн хэвлэлийн ажилтнуудаа өрөөндөө дуудан тэр сэтгүүлчээр яах гэж тийм асуулт тавиулав. Ямар зорилготой ингэв, яагаад асуулгахгүй байж чаддаггүй юм бэ? хална, зайлуулна гэж загнасан байна. Эндээс харахад өөрийн үйл ажиллагаатай холбоотой алдаа, дутагдлаа ямар нэгэн байдлаар дарж өнгөрөөдөг талаар тус салбарын албан хаагчдын дунд тархсан яриа үнэн болохыг нотолж байна. Ц.Амгаланбаяр нь гэмт үйлдлийг төдийгүй 2010 онд малын гоц халдварт өвчнийг хүртэл нуун дарж нэг айлын хотонд нь нам дарчих байсан шүлхийг төрийн өндөрлөгүүд болон нийтэд зарлан мэдээлээгүйгээс болж газар авахуулан 5 аймгийн 24 сумыг хамруулж 25 мянга гаруй малыг устгалд оруулж, улсад 8 тэрбум гаруй төгрөгийн хохирол учруулжээ. Ц.Амгаланбаяр хууль бус vйлдлээ нуухын тулд 2008-2010 онд жил бүр байгууллагынхаа 10-12 хvнийг Хайнанд 7-10 хоног, 2011 онд 26 хvнийг Сингапур, Малайзад долоо хоног төсвийн мөнгөөр аялуулсан, зөвхөн энэ жилийн аялалд л гэхэд 78000 ам.доллар буюу 103 сая төгрөг зориулалтын бусаар зарцуулсан мэдээлэл байна. Ц.Амгаланбаяр цагдаагаас өөрийн жолоочоор дагуулж ирсэн Гантулгаа онцгойгийн Автобаазын даргаар томилсон. Гантулга нь тус баазын 5-н автомашиныг акталсан нэрээр хувьдаа авч, төрийн өмчийг завшсан байна. Гантулгыг энэ үйлдэлд нь Авилгатай тэмцэх газраас эрүү үүсгэн шалгаж байгаа бөгөөд Ц.Амгаланбаярын итгэлт хүн тул мөн л бүдгэрэх тал руугаа орж байгаа бололтой. Онцгой байдлын ерөнхий газрын Улсын нөөцийн газрын дарга Д.Батсайхан нь 2008 оны арванхоёрдугаар сард “Бооцын тариа” ХХК, “Баяржавхлан” ХХК-ийн ОХУ-аас импортоор оруулж ирсэн 936,6 тн улаан буудайг дотоодын улаан буудай хэмээн С.Баярын Засгийн газрыг молигдон худалдан авч, Монгол Улсын Засгийн газрын 2007 оны 227 дугаар тогтоолд “Дотооддоо үйлдвэрлэж, дотоодын гурилын үйлдвэр, Тариалан эрхлэлтийг дэмжих санд нийлүүлсэн улаан буудайн тн тутамд 80 мянган төгрөгийн урамшуулал олгоно” гэж заасны дагуу Д.Батсайхан 74.9 сая төгрөгийг улсын төсвөөс авсан байдаг юм. Тогтоол шийдвэрийг хувьдаа ашигтайгаар хувирган, ашиг хонжоо олж чаддагийн бодит биелэл ийнхүү Онцгой байдлын ерөнхий газарт Ц.Амгаланбаярын шууд удирдлагад ажилладаг, түүний дотны найз, цагдаагийн байгууллагаас дагуулж ирсэн Д.Батсайхан гэгч даргын гараар амилсан нь энэ. Д.Батсайханд Авлигатай тэмцэх газраас эрүүгийн хэрэг үүсгэн шалгаад уг хэргийг шийдвэрлүүлэхээр прокурорт шилжүүлсэн боловч уг хэрэг өнөөг хүртэл шийдвэрлэгдээгүйгээр үл барам замхрах шатандаа орсон байна. Өнөө хууль шүүхийн өмнө иргэн бүр тэгш байх зарчим хаана байна вэ? Цагдаад ажиллаж байсан хүнд хууль өөрөөр, хөнгөлөлттэй үйлчилдэг юм байна гэсэн хардалтыг зүй ёсоор төрүүлж байна. Албан тушаалаа урвуулан ашигласан, залилан мэхэлсэн хэрэгтээ тэрээр өнөөдөр эрүүгийн хариуцлага хүлээх нь лавтай. Авлигатай тэмцэх газраас 2008 онд Д.Батсайханыг албан тушаалаас нь түдгэлзүүлэх мэдэгдлийг Онцгой байдлын ерөнхий газрын дарга Ц.Амгаланбаярт хүргүүлсэн боловч өнөөг хүртэл уг мэдэгдлийг хэрэгжүүлээгүй байна. Эндээс харахад Ц.Амгаланбаяр өөрөө уг гэмт хэрэгт холбоотой нь нотлогдож байна. 2008 оноос хойш Онцгой байдлын байгууллагад олон тооны барилга байгууламж улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтаар баригдаж байгаа бөгөөд тэдгээрийн үнэлгээ нь өөр хоорондоо өөр өөр байдаг нь тендерт оролцогч компаниудын удирдлагын гайхширлыг төрүүлдэг байна. Ц.Амгаланбаяр тэргүүтэй бүлэг этгээдүүд элдэв зальт башир аргаар тендерийн мөнгөнөөс халаасалдаг байна. Тендерт оролцогч компаниудын удирдлага Онцгой байдлын байгууллагаас Ц.Амгаланбаярыг зайлуулаагүй цагт тендерийн будлиан тасрахгүй гэж өөр хоорондоо ярилцах болсоор удаж байна. Иймээс Шинэчлэлийн Засгийн газрын тэргүүн-Ерөнхий сайд Н.Алтанхуяг, шударга ёсыг тогтоохоо амласан Шадар сайд Д.Тэрбишдагва нар Ц.Амгаланбаяр хэмээх төрөөс төрсөн тэрбумтан, хариуцлагагүй этгээдэд хариуцлага тооцох цаг болжээ. Онцгой байдлын албаны албан хаагчид тус албанд шинэ шударга удирдлага, шинэчлэл хэрэгтэй байгааг өөр хоорондоо ярьж байна. Ц.Амгаланбаяр нь Засгийн газраас, видио хурлаар өгсөн үүрэг даалгаврыг хэрэгжүүлэх, өвлийн бэлтгэлийг хангах тулгамдсан ажлуудыг хийхийн оронд 2012 оны 9 дүгээр сарын 29-30-ны өдрүүдэд Шадар сайд асан М.Энхболд, нийслэлийн Засаг даргын Тамгын газрын дарга асан Болдсайхан, Нийслэлийн Онцгой байдлын газрын дарга Батбилэг нарын хамт Хэнтий аймгийн Хөх нуурт хуучнаа санагалзан зугаалсан байна. Ч.Анар Зочин Зочин, 2012-10-08 11:37:49, 124.158.125.112Хариу бичих Ц.Амгаланбаяр нь цагдаагийн хөрөнгөлөг хурандаануудын угшилтай хүн. Замын цагдаагийн газрын даргаар ажиллаж байгаад хэрэгт холбогдон шалгуулж, дараа нь Цагдаагийн академийн захирлаар түр ажиллаж байгаад 2007 онд ОБЕГ-ын даргын албанд томилогдон төсвийн хөрөнгөөр тэрбумтан болох гараагаа эхэлсэн. Ц.Амгаланбаяр ОБЕГ-ын даргын албан тушаалд томилогдоод тав ч хоноогvй байж, тараа таниулсан гэдгийг уншигчид маань санаж байгаа байх. Дур мэдэн халаа сэлгээ хийж, өөрийн хvмvvсээ Онцгой байдлын албанд ажилтай болгосон, гаргасан тушаал, шийдвэр болгон нь хууль зөрчсөн, төсвийн хөрөнгийг зvй бусаар завшсан гээд сүүлийн жилүүдэд тvvний хууль бус vйлдэлтэй холбоотой мэдээлэл тасраагvй. Хууль хяналтынхан нэг бус шалгаж байсан удаатай ч тэрээр энэ бvхнийг хэрхэн зохицуулж, хав дарж өнгөрөөж буй нь бас л сонирхол татна. Ц.Амгаланбаяр хууль зөрчсөн, тендерийн мөнгөнөөс халаасалдаг, хөрөнгө орлогын мэдүүлгээ дутуу мэдүүлдэг гэж байнга хэл амны бай болж байдаг нэгэн. Тийм ч учраас Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ц.Амагаланбаярт генерал цол олгохоос татгалзсныг эх сурвалж өгүүлж байна. Өнгөрөгч хавар Дорнод аймгийн Баяндун суманд гарсан тvймрийг унтраахаар ажиллаж байсан 4 аврагч, гал сөнөөгч амиа алдаж, 1 аврагчийн бие 60 хувь тvлэгдэж, vхэл амьдралын зааг дээр эмчлүүлж байгаа. Нас барсан 4 аврагчийн 1 нь эмнэлэгт амьд ирсэн бөгөөд гадаадад эмчлүүлэх зардлыг нь Ц.Амгаланбаяр шийдвэрлэхгүй удааснаас шархаа даалгүй нас барсан байна. Уг нь голд тулаад унтрах байсан түймэрт Ц.Амгаланбаяр эндээс загнасаар байгаад аврагчдыг үхэл рүү түлхсэн хэмээн аймгийнхан ярьцгааж байна. Уг харамсалт явдалтай холбогдуулан ОБЕГ-ын дарга Ц.Амгаланбаяр “би хариуцлага хvлээхэд бэлэн. Надад хариуцлагаас зайлсхийх шалтгаан байхгvй” хэмээн мэдэгдэж, шударга, хариуцлагатай албан тушаалтны дvрд тоглож байсан. Тухайн үед “Гал түймрийг унтраахаар ажиллаж байсан алба хаагчид ямар техник хэрэгсэл ашиглаж байсан юм бэ?” гэсэн сэтгүүлчийн асуултад Ц.Амгаланбаяр “Ой хээрийн түймэр унтраахад ашиглагдах техник хэрэгсэл хязгаарлагдмал байдаг” гэж хээв нэг хариулж байсан. Уг нь өөрөө баяжих, хөрөнгөжих сэтгэлгээгээ хойш тавиад ажилласан бол аврагчдийг гал унтраах багаж хэрэгсэл, галаас хамгаалах хувцсаар хангах бололцоо байсан. Ц.Амгаланбаяр төсвийн хөрөнгөнөөс амжилттай хумсалсныхаа дүнд хотын “А” зэрэглэлийн бүс буюу 1-р төрөх эмнэлэгийн зүүн талд TG төв хэмээх том хаягтай 6 давхар барилга хувьдаа барьж бусдад түрээслэсэн, Зайсангийн аманд 10 орчим өрөөтэй тансаг харшид амьдарч байгаа, мөн өнгөрсөн 4 жилийн хугацаанд хадгаламжиндаа 100 сая орчим төгрөгтэй болсон. Уг нь, Ц.Амгаланбаяр аль эрт хууль бус vйлдлийнхээ хариуд хариуцлагаа vvрээд явах ёстой байсан юм. Ц.Амгаланбаяртай холбоотой сөрөг мэдээ мэдээллүүд тасрахгүй гарсаар байна. Хамгийн сүүлд л гэхэд Сүхбаатар аймгийн Онцгой байдлын хэлтсийн дарга А гэгч ууж согтууран машин барьж яваад гурван хүний амь насанд хүрсэн байна. Өмнө нь А-г үе үе архи ууж байгаа талаар аймгийн удирдлагаас Ц.Амгаланбаярт мэдээлж байсан тухай эх сурвалж өгүүлж байна. Гэвч Ц.Амгаланбаяр уг этгээдтэй хариуцлага тооцоогүйгээс хэрэг үйлдэгдэх нөхцлийг бүрдүүлсэн байна. Мөн хэдхэн хоногийн өмнө тус байгууллагын алба хаагчид дээд удирдлагын тушаалаар хувийн орон сууцны барилга дээр ажиллаж байгаад ахлах дэслэгч О гэгч хүнд бэртэн нэг нүд нь таг сохорсон байна. О-г эмнэлэгт эмчлүүлж байхад нь түүнийг хүнтэй уулзуулахгүй, ярилцлага өгүүлэхгүй, зураг авахуулахгүй байхын тулд байнгын харуул манаатай байлгасан. Одоо өрөөсөн нүдгүй болсон О-г аврагч Ч-гээр байнга асруулахаар ажлаас нь чөлөө өгсөн байна. Хамгийн хачирхалтай нь дээрх хоёр гэмт үйлдлийн талаар Шинэчлэлийн Засгийн газрын Шадар сайдад ердөө мэдээлээгүй байсан байна. Гай болж нэгэн сэтгүүлч Шадар сайдыг Аврах тусгай ангид ажиллах үеэр хувийн барилга дээр ажиллаж байгаад хүнд бэртсэн О гэгчийн талаар асуулт тавьснаар хэрэг мандах нь тэр. Уг ажиллагааны дараагаар Ц.Амгаланбаяр өөрийн хэвлэлийн ажилтнуудаа өрөөндөө дуудан тэр сэтгүүлчээр яах гэж тийм асуулт тавиулав. Ямар зорилготой ингэв, яагаад асуулгахгүй байж чаддаггүй юм бэ? хална, зайлуулна гэж загнасан байна. Эндээс харахад өөрийн үйл ажиллагаатай холбоотой алдаа, дутагдлаа ямар нэгэн байдлаар дарж өнгөрөөдөг талаар тус салбарын албан хаагчдын дунд тархсан яриа үнэн болохыг нотолж байна. Ц.Амгаланбаяр нь гэмт үйлдлийг төдийгүй 2010 онд малын гоц халдварт өвчнийг хүртэл нуун дарж нэг айлын хотонд нь нам дарчих байсан шүлхийг төрийн өндөрлөгүүд болон нийтэд зарлан мэдээлээгүйгээс болж газар авахуулан 5 аймгийн 24 сумыг хамруулж 25 мянга гаруй малыг устгалд оруулж, улсад 8 тэрбум гаруй төгрөгийн хохирол учруулжээ. Ц.Амгаланбаяр хууль бус vйлдлээ нуухын тулд 2008-2010 онд жил бүр байгууллагынхаа 10-12 хvнийг Хайнанд 7-10 хоног, 2011 онд 26 хvнийг Сингапур, Малайзад долоо хоног төсвийн мөнгөөр аялуулсан, зөвхөн энэ жилийн аялалд л гэхэд 78000 ам.доллар буюу 103 сая төгрөг зориулалтын бусаар зарцуулсан мэдээлэл байна. Ц.Амгаланбаяр цагдаагаас өөрийн жолоочоор дагуулж ирсэн Гантулгаа онцгойгийн Автобаазын даргаар томилсон. Гантулга нь тус баазын 5-н автомашиныг акталсан нэрээр хувьдаа авч, төрийн өмчийг завшсан байна. Гантулгыг энэ үйлдэлд нь Авилгатай тэмцэх газраас эрүү үүсгэн шалгаж байгаа бөгөөд Ц.Амгаланбаярын итгэлт хүн тул мөн л бүдгэрэх тал руугаа орж байгаа бололтой. Онцгой байдлын ерөнхий газрын Улсын нөөцийн газрын дарга Д.Батсайхан нь 2008 оны арванхоёрдугаар сард “Бооцын тариа” ХХК, “Баяржавхлан” ХХК-ийн ОХУ-аас импортоор оруулж ирсэн 936,6 тн улаан буудайг дотоодын улаан буудай хэмээн С.Баярын Засгийн газрыг молигдон худалдан авч, Монгол Улсын Засгийн газрын 2007 оны 227 дугаар тогтоолд “Дотооддоо үйлдвэрлэж, дотоодын гурилын үйлдвэр, Тариалан эрхлэлтийг дэмжих санд нийлүүлсэн улаан буудайн тн тутамд 80 мянган төгрөгийн урамшуулал олгоно” гэж заасны дагуу Д.Батсайхан 74.9 сая төгрөгийг улсын төсвөөс авсан байдаг юм. Тогтоол шийдвэрийг хувьдаа ашигтайгаар хувирган, ашиг хонжоо олж чаддагийн бодит биелэл ийнхүү Онцгой байдлын ерөнхий газарт Ц.Амгаланбаярын шууд удирдлагад ажилладаг, түүний дотны найз, цагдаагийн байгууллагаас дагуулж ирсэн Д.Батсайхан гэгч даргын гараар амилсан нь энэ. Д.Батсайханд Авлигатай тэмцэх газраас эрүүгийн хэрэг үүсгэн шалгаад уг хэргийг шийдвэрлүүлэхээр прокурорт шилжүүлсэн боловч уг хэрэг өнөөг хүртэл шийдвэрлэгдээгүйгээр үл барам замхрах шатандаа орсон байна. Өнөө хууль шүүхийн өмнө иргэн бүр тэгш байх зарчим хаана байна вэ? Цагдаад ажиллаж байсан хүнд хууль өөрөөр, хөнгөлөлттэй үйлчилдэг юм байна гэсэн хардалтыг зүй ёсоор төрүүлж байна. Албан тушаалаа урвуулан ашигласан, залилан мэхэлсэн хэрэгтээ тэрээр өнөөдөр эрүүгийн хариуцлага хүлээх нь лавтай. Авлигатай тэмцэх газраас 2008 онд Д.Батсайханыг албан тушаалаас нь түдгэлзүүлэх мэдэгдлийг Онцгой байдлын ерөнхий газрын дарга Ц.Амгаланбаярт хүргүүлсэн боловч өнөөг хүртэл уг мэдэгдлийг хэрэгжүүлээгүй байна. Эндээс харахад Ц.Амгаланбаяр өөрөө уг гэмт хэрэгт холбоотой нь нотлогдож байна. 2008 оноос хойш Онцгой байдлын байгууллагад олон тооны барилга байгууламж улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтаар баригдаж байгаа бөгөөд тэдгээрийн үнэлгээ нь өөр хоорондоо өөр өөр байдаг нь тендерт оролцогч компаниудын удирдлагын гайхширлыг төрүүлдэг байна. Ц.Амгаланбаяр тэргүүтэй бүлэг этгээдүүд элдэв зальт башир аргаар тендерийн мөнгөнөөс халаасалдаг байна. Тендерт оролцогч компаниудын удирдлага Онцгой байдлын байгууллагаас Ц.Амгаланбаярыг зайлуулаагүй цагт тендерийн будлиан тасрахгүй гэж өөр хоорондоо ярилцах болсоор удаж байна. Иймээс Шинэчлэлийн Засгийн газрын тэргүүн-Ерөнхий сайд Н.Алтанхуяг, шударга ёсыг тогтоохоо амласан Шадар сайд Д.Тэрбишдагва нар Ц.Амгаланбаяр хэмээх төрөөс төрсөн тэрбумтан, хариуцлагагүй этгээдэд хариуцлага тооцох цаг болжээ. Онцгой байдлын албаны албан хаагчид тус албанд шинэ шударга удирдлага, шинэчлэл хэрэгтэй байгааг өөр хоорондоо ярьж байна. Ц.Амгаланбаяр нь Засгийн газраас, видио хурлаар өгсөн үүрэг даалгаврыг хэрэгжүүлэх, өвлийн бэлтгэлийг хангах тулгамдсан ажлуудыг хийхийн оронд 2012 оны 9 дүгээр сарын 29-30-ны өдрүүдэд Шадар сайд асан М.Энхболд, нийслэлийн Засаг даргын Тамгын газрын дарга асан Болдсайхан, Нийслэлийн Онцгой байдлын газрын дарга Батбилэг нарын хамт Хэнтий аймгийн Хөх нуурт хуучнаа санагалзан зугаалсан байна. Ч.Анар Зочин
aimaar yum be
Энэ хоёрын эрин дууссан Яах гэж байн байн - муухай амитныг гаргаад дурсаад байгаа юм бэ Бид -Энхбаяргүй Энхёайхангүй 21 зуунд амидармаар байна. Залуучуудын оронд залуучууд Монголын хөтлөх улсууд шүүдээ Энэ 2 ын үе ард хоцорсоон
Коммунист нийтлэлыг хэн унших вэ дээ
доктор нергүй гуай та 3 дагч том орнуудын хөрөнгө оруулалтыг хөөж тэднийг элэг бууруулахад хүргэн эх орны мааны тусгаар тогнолыг үгүй хийн Монголыг мааны Орос, Хятадын алинд нь өгөх гээд байна даа МАХН чинь ямар ч тодорхой улс төрийн үзэл баримтлалгүй шулуухан хэлэхэд МАХН гэсэн нэр, Энхбаярын нэр, пост коммунизмаа санагалзсан зарим хуучинсаг хүмүүсийн сэтгэхүй 3 дээр л тогтсон нам шүү дээ хэнд ч ойлгомжтой
энхбаярыг хархаар дургүй хүрэх юм энэ нийгэм энхбаяргүигээр явж болдоггүй юм уу коммунист авилгалын загалмаисан эцэг ялтан шоронд нь баилгаачээ
Ardchilsan xyvisgal lideruudees n bolj zogsongi bolson gedeg bol xarin mash unen zuil. Unuudur Mongol orond xarin Ardchilsan nertei Communist sistem ajilj irsen bol odoo bur ali n ch bish gydamjnii sistemd orox shinjtei bolson bna. Ard tumend alsiin xaraa gej alga bolj xen xun uur amia borlyylj amid uldex l sistem uldej. MAXN -nii talaar xarin iim baritsgui youm yarij boloxgui l dee. Xen dyrtai n manaix 45 syydal avax gej bodoj bsn, butsengui lyivar bolchixloo geed orilood baij boloxgui. Bodsnoor boloogui l bol lyivar gej genen muruudul n butelguitsen xuuxed shig youm yarij yavdgaa bolix xeregtei. MAXN-g tooj zasgiin gazart oryylsan n tyxain ued Ard tumniig mel gaixaxad xurgej bsn youm. Altanxuyag gej ter zalyy l MAN-g darax gesen zorilgoor bas darga n shorond bga jijig bulgiin xumuusiig chigluuleed avaad yavchixaj bolno gej tusuulj tyxain ued tiim alxam xiisen baix... Yamartaa ch MAXN toogdoj azaar gexuu 11 syydal avsan n automat sanal toologchiin achaar garch irsen. Tuunees neg syydaltai baix bolomj ch Mongoliin zoxion baigyylaltand bgaa gedgiig sanax xeregtei. Yamarvaa uzel bodliin zuvchilsun xelber deer ali neg Namiin tav arvan xyvisgal yarij xavchyylj bituuxendee N.Enxbayar shig you ch xiixees siixgui xumuusiig bituuxendee doligonoson zalijin youm eveed baix n zoxisgui. Unuudur Mongol ard tumend taivan amidral xeregtei bna. Youuun xugjil.... Xugjil ard tumnii amar taivan amidraliig xeldeg. Ouy tolgoigui l bol Mongol oron amidarch chadaxgui youm yarix geed bdg bolchixoj. Ouy tolgoigui bol gishuud amidarch chadaxgui bolchigeed bga n bodit unen. Ouy tolgoi ajilj exelsnees xoish China company nemegdej, Mongol ard tumnii amidral bol gyilgachin mayagandaa 21 myanga avaad xevtdeg bolson. Mongol oron zugeer malaa usguud amidarsan ch xenii ch dor oroxgui amidarsaar irsen youm shuu dee! Mongol ard tumnii deer gydamjnii buleglel, uursdiiguu xaraatsainyyd, Mongoliin xyvi zaya gej genen boddog xedxen xunii suljeegeer xudulj baina shuu dee. N.Enxbayar asan bol ungursun 13 jild denduu ix erx medliin tavtsand xurvuuj yavsaar odoo ch nuluuguu aldaxgui gesendee guriij yavaa n xaragddag. Tuuniig baixad l Mongol orond unuudriin aimshigt niigem uussen gedgiig xen ch xelne. Odoo Uyanga, Batshygar, Bayanselenge metiin xungxun xumuusiig tsyglyylj amid uldex gesen aalznii tuux bolood bna. Myy xucheer ajil xiigeed syrchixsan baina l daa. Tseverlegdex l xeregtei!
Äýýðõè ñýòãýãäýë äîòîð Ýíõáàÿðûã õàðàõààð äóðã¿é íü õ¿ðäýã, áàñ Ýíõáàÿðã¿é àìüäðàõñàí ãýæ õ¿ñ÷ áè÷ñýí Ẻñí¿¿ä õýí áý? Øèíý áè÷ãýýð çºâ áè÷èæ ÷àäààã¿éã íü õàðâàë Õÿòàä, êàíàä ãàäíû Ẻñ áîëîëòîé. Ýñâýë ÿìàð ÷ áîëîâñðîë ìýäëýãã¿é òðàíøåéíû àðõè÷èí áàéìààð. Ýñâýë ñîíãóóëü ëóéâàðäàæ òºðèéí ýðõýíä ãàðñàí íýã ÿíõàíû Ẻñ áîëîëòîé äîã.
Өнөөдөр улсыг маань сүйрүүлж байгаа авилгал, шударга бус байдал, улс төрийн ялзралын үндэсийг хэн тавьсан бэ Намбарбаяр. Өгсөн авилга хандиваар нь дүйцүүлэн албан тушаал наймаалдагийн эхлэлийг хэн гаргасан-Энхбаяр ардчилалд дайсагнаж дарангуйлал үнэртүүлсэн 2000-9009 онуудад хэн Монголын эзэн байсан Энхцолмонбаяр. Одоо чи Энхбаяраар улсыг маань сүйрүүлүүлэх гээд байгаа юм уу чи хятад биш бол үр хүүхдийнхээ ирээдүйг бодооч
luivarchin enhbayar ogtsorood l uhaan orjdeeter ahdyy etseg eheesee ulsin horongiig ergyylej ogoorei p
Үг ажил хоёр ялгаатай. Энхбаярын хэлсэн үгэнд зөв зүйл их бий, гэхдээ хийх хүн нь Энхбаяр өөрөө биш. Энэ хүн Монголын дарга байж хэзээ ч чадахгүй хүн. Харин нэг намын дарга байх ёстой хүн. Хэт магтуулах тойлуулах дуртай ийм хүний хэлсэн ухаантай үгнүүдийг тойрон хүрээлэгчид нь эсрэгээр нь эргүүлээд үлгэр төгсдөг жамтай. Энхбаярын хаанчлалын үе ингэж л төгссөн. Одоо шинээр эхэлбэл бас ийм л байдлаар төгсөнө. Тэр нэг хэсэг хүнийг хэт эрхлүүлж , нэг хэсэг хүнийг үзэн ядаж явах араншинтай тавилантай хүн. Ийм болохоор түүнийг Монголын газар нутаг эд баялгаас хол байлгах хэрэгтэй. Зүгээр л шүүмжлээд сууж байх ёстой хүн. Гэхдээ энэ нь түүнээс муу хүн байхгүй гэсэн үг биш. Түүнээс долоон дор хүмүүс хааяагүй байна. Гэвч энэ нь түүнийг зөвтгөх шалтгаан биш.
what the F...k. Heden on be ene chini. 1917 0nd leninii pravda sonind niitluulj baisan tsus hanhalsan murnuudiig sanagduulchihlaa. Uheeguin bhdaa ene zunusun uvgun. Mongolchuudaa hel surch nom unshij nudee tailaachee. horvoo ertunts ulam l sonin sonirhotoi bolsoor bna. bolovsrol medlegtei bol amidral sain saihan bolomjoor duuren bna. OT jiriin bid nart yamar ch padlii bhgui 50 bna uu 51 bna uu. Uuuriinhuu amidraliig uud tatahaa bodotsgoo yalanguya zaluuchuud.
ардчилсан хувьсгал өрнөх явцад хувийн эрх ашиг, албан тушаалын төлөө улайран тэмүүлэгчид олширч эх орон үндэсний эрх ашгийг орхигдуулж эхлэсэнд дургүйцсэн АН-ын зарим хэсэг үзэл бодол нийлэхгүйд хүрч МҮАН байгуулж салсан. үүнийг АН-ын шуналтнууд элдэвээр хэлж хавчиж улс төрөөс элдэв аргаар холдуулах арга хэмжээг авснаар улс төрөөс холдуулсан. мөн МАН-ын доторч үндэсний эрх ашгаа дээдэлсэн бүлэг МАХН байгуулж салсан мөн л МАН элдэвээр дарамталсан ч ард түмний дотор үндэсний эрх ашгаа дээдлэх сэтгэл хавтгайрч ирсэн тул шунал, албан тушаалын сонирхолоор хамтарсан засаг байгуулсан МАНАН хувийн сонирхолдоо хөтлөгдөн АНУ, англид бэлтгэгдсэн гадны эдийн засгийн алуурчидтай харьцаагаа гүнзгийрүүлж эхлэсэн бороогийн алтаа дээрэмдүүлсэндээ дүгнэлт хийгээгүй нь олон нийтийн дургүйцлийг хүргэж үндэсний эрх ашгийн төлөө тэмцэл нэмэгдэх тутам эрх барих хоёр намаас үзэл нийлэхгүй салж нам үндэсний эрх ашгийн төлөө эвсэж шудрага ёсны төлөө ажлаа эхэлмэгц эдийн засгийн алуурчдын түлхээсээр үндэсний эрх ашгийн төлөө хүчтэй дуугарч эхлэсэн хүнийг МАНАН гийн мафийнхан хилс хэрэгээр улс төрийн тавцангаас зайлуулсан. одоо эдийн засгийн алуурчидад үйлчлэгч ноходынхоо уяаг улам чангалж өөр байгууллагад лицензээр өгсөн газрыг буцаалган булааж аваад зогсохгүй хөрөнгө оруулалтын гэрээний нөхцлийг дахин зөөлөрүүлэх шаардлага тавьж МАНАН-г алдаагаар нь дарамтлан асуудлыг өөртөө ашигтайгаар шийдүүлэх гэж байна. шудрага ёс эвсэлд үнэний тал байгаа учир МАНАН эдийн засгийн алуурчид айж нэр хүнд үйл ажиллагааг нь харлуулах ажлыг эрчимжүүлж байна. одооноос хувийн эрх ашиг, үндэсний эрх ашгийг эрхэмлэгчдийн хооронд тэмцэл өрнөж байна. хувийн эрх ашгийг өндөрт тавьсан үедээ монгол тусгаар тогтнолоо алддаг гашуун сургамжийг монголчууд санаасай.