sonin.mn
Сэтгэгдэл (20)

Би бол ураны мэргэжилтэн биш. Олон улсын харилцааны түүхч мэргэжилтэй. Дипломат харилцаа тогтоосны 60 жилийн ойг нь энэ жил ёслол төгөлдөр тэмдэглэж байгаа Өрнөд дэх нэг гол түнш улсаа “гуравдагч хөрш” байлгачих гээд л үзээд байгаа ахмад дипломатч. Ураны гэрээний ажлын хэсэгт дипломатч, олон улсын харилцааны судлаачийн хувьд оролцсон.


“Гуравдагч хөрш” –Франц нь Монгол Улсын хувьд хэн юм бэ, ямар ач холбогдолтой улс вэ, бид тэдний хувьд хэн юм бэ, яах гэж энэ том төслийг явуулах гээд байгаа юм бэ, түүний геополитик, геостратеги, геоэкономик учир холбогдол нь юу юм бэ гэдэг сэдвээр УИХ-ын нэгдсэн чуулган, байнгын хороодын хурал, намын бүлгийн хурал дээр олонтаа ярьж байсан даа.

 

Тэр тухай энд давтан өгүүлэх гээгүй, гарчигт заасны дагуу нэгэн бүтээлийг уншигчиддаа, монголчууддаа таниулъя гэж шийдлээ. Уран гэгч энэ металл хүн малд хортой, хоргүйн тухай нийгмээрээ л шуугилаа. Зуны дэлгэр цагт шуугиан намжих шиг боллоо. Наадам ч дөхлөө. Тэгвэл хортой юу, хоргүй юү гэдэгт хариулт өгсөн эрдмийн бүтээлийг МУИС-ийн химийн тэнхмийн эрхлэгч доктор проф. О.Болормаа, ШУА-ийг төлөөлөн квантын физикч эрдэмтэн доктор проф. К.Цоохүү, ШУА-ийн Физик технологийн хүрээлэнгийн эрдэм шинжилгээний ажилтан, судлаач-шинжээч, физикийн ухааны доктор Н.Тэгшбаяр нар хамтран туурвижээ.


Ийнхүү энэ бүтээлээрээ Монгол орны маань ундны усан дахь ураныг монгол эрдэмтэд анх удаа бие даан судлаад гаргаад иржээ. Тэд 2012-2021 онд энэ судалгааг ул суурьтай удаан хугацаанд хийжээ. Физикч, химич мэргэжилтнүүд хамтран судалсан нь бүр ч давуу тал гэлтэй юм. Ганц эрдэмтэн биччихсэн бол элдвээр хардахсан. Бас хараал зүхэл амсуулчихаж болно гэж саная. Гэтэл физикч, химич эрдэмтэн мэргэдийг яалтай билээ. Нийлж байгаад ам таглах, муугаар бол, сайнаар бол ард иргэдээ ухааруулж ойлгуулах хамтын хүч юм биш үү. 

 

Ураныг газар дор уусгах арга бол орчин цагийн уран олборлолтын үндсэн технологи бөгөөд газар доорх урантай усны хүнд элементийн тухай асуудал юм. Тэр тухай “Монгол орны ундын усан дахь уран” гэсэн энэ номоос үзэж сонирхох биз ээ.

 

Харин энэ тухай яагаад өгүүлэв гэвэл Монгол-Францын хооронд дипломат харилцаа тогтоосны 60 жилийн (тэгш тоотой) ойн жил, бас Ураны хамтын ажиллагааны тухай томхон гэрээ байгуулаад хэрэгжүүлж эхлэх гэж байгаа торгон агшинд энэ ном бүтээгдсэн тул манай улс төрчид, хэвлэл мэдээллийн ба олон нийтийн хөдөлгөөнийхөн анхааралдаа аваасай хэмээн уриалан дуудаж байгаа хэрэг. Хоёр Ерөнхийлөгч нэг онд–2023 онд харилцан айлчлахад би гадаад бодлогын шинжээчийн хувьд оролцож мэдээллийг олон түмэнд хүргэж явсных ноён У.Хүрэлсүхэд номын дээжээ өргөн барихыг эрдэмтдээсээ хүсье. Нэгэнтээ хоёр орны харилцааны түүхэнд тэгш тоотой ой тэмдэглэж байгаагийн хүрээнд гэх үү дээ, энэ номыг Төрийн соёрхолд хэсэг нөхөд дэвшүүлсэн сурагтай. Би сонсоод баярлаад сэтгэгдлээ энд бичиж байгаа хэрэг шүү дээ. Нэр дэвшссэн энэ бүтээлийг дэмжих эсэх талаар Ерөнхийлөгч шийдвэрээ гаргах байх. 

 

Мэдээж Монголын Төр, Төрийн тэргүүн олон бүтээлд Төрийн соёрхол хүртээдэг. Оюуны охь болсон дуу, шүлэг, уран зохиол гээд манайхан олныг мэднэ дээ. Тэгвэл энэ удаа Төр маань шнжлэх ухааны бүтээлд соёрхлоо хүртээлээ гэхэд яагаад болохгүй гэж.

 

Ураны маш том төслийг улс төр нь дэмжиж байна гэдгийг нотлох зөв ажил байж болно. PR талаасаа ч бас их чухал үйл явдал болно. Эрдэмтдээ дэмжиж буйн илэрхийлэл болохоос гадна ард иргэдээ тайвшруулсан, ухааруулсан, гэгээрүүлсэн алхам ч болох юм бил үү?



Судлаач-проф. Онц бөгөөд Бүрэн эрхт Элчин Д.Баярхүү