Аятолла Али Хаменеи бол Ираны дээд удирдагч бөгөөд 1989 оноос хойш тус улсын оюун санааны болон улс төрийн удирдагч болжээ. 

Өдгөө 84 настай аятолла Али Хаменеи Исламын бүгд найрамдах Иран улсыг удирдаж, тус улсын дотоод, гадаад бодлого, тэр дундаа цөмийн хөтөлбөрийг тодорхойлдог бөгөөд Тегераны барууны эсрэг чиг хандлагын бэлгэ тэмдэг юм.

Энэ нь түүнийг Израиль, АНУ зэрэг орнууд гол устгах байгаа болгосон бөгөөд гэхдээ хэрвээ түүнийг устгавал тус бүс нутгийг тогтворгүй болгох аюул заналхийлж байна. 

Али Хаменеи гэж хэн бэ?

Сейед Али Хоссейни Хаменеи 1939 оны 7-р сарын 17-нд Ираны Мешхед хотод Зөнч Мухаммедын удмын гэр бүлд төрсөн. 

Түүний эцэг Жавад Хуссейни Хаменеи азербайжан хүн байсан бөгөөд аятолла цолтой, нэр хүндтэй теологич байжээ.

Залуу Хаменеи төрөлх хотдоо Исламын сургуулийг дүүргэсний дараа Кум хотын шашны семинарт очиж, хувьсгалын ирээдүйн удирдагч Рухолла Хомейнигийн удирдлаган дор суралцсан байна.

Өвчтэй аавыгаа асрахаар Мешхед хот руу буцаж ирсэн Хаменеи орон нутгийн семинарт багшилж, Шахын бодлогыг эсэргүүцэн идэвхтэй тэмцэж эхэлжээ.

Тэрбээр Засгийн газрын эсрэг үйл ажиллагаа явуулсан хэргээр хэд хэдэн удаа баривчлагдаж, 1975 онд цөлөгдсөн бөгөөд цөллөгөөс буцаж ирснийхээ дараа Хомейнигийн ойр дотны хүмүүсийн нэг болж, Исламын хувьсгал ялсны дараа засгийн газрын шинэ байгууллагуудыг бий болгоход оролцсон юм.

Хаменеи 1981 онд аллага үйлдэх оролдлогын дараа ерөнхийлөгч болж, хоёр удаа сонгогдсон бөгөөд Хомейни нас барсны дараа дээд удирдагч болжээ. Тэрбээр үндсэн хуулийн шинэчлэлийг хэрэгжүүлснээр түүний эрх мэдлийг бэхжүүлж, Ираны улс төрийн гол төлөөлөгч болсон бөгөөд Хаменеи шинжлэх ухааны хөгжил, болгоомжтой эдийн засгийн шинэчлэлийг дэмжиж, барууны эсрэг хатуу байр суурьтай гэдгээрээ алдартай.

Израилийн Ерөнхий сайд Биньямин Нетаньяху Ираны дээд удирдагч Аятолла Али Хаменеиг устгаснаар мөргөлдөөнийг зогсоож чадна гэж үздэг. 

Тэрбээр ABC News телевизэд өгсөн ярилцлагадаа энэ нь хурцадмал байдалд хүргэхгүй, харин дайныг дуусахад хүргэнэ гэж дурьджээ. 

АНУ-ын Ерөнхийлөгч Дональд Трамп Хаменеиг хялбархан бай гэж нэрлэсэн ч пуужингууд энгийн иргэд эсвэл Америкийн цэргүүдийг онох вий гэж санаа зовж байгаагаа илэрхийлсэн юм.

Трамп Truth Social нийгмийн сүлжээн дээр одоогоор Хаменеиг устгахаар хараахан төлөвлөөгүй байгаа гэдгээ онцолсон бөгөөд харин Нетаньяху “Ройтерс” агентлагийн “Трамп Хаменеиг устгахыг хориглосон” гэсэн мэдээллийг үгүйсгэжээ.

Мөн ОХУ-ын Ерөнхийлөгч Владимир Путин Санкт-Петербургийн олон улсын эдийн засгийн форумын үеэр Ираны оюун санааны удирдагчийг устгаж болзошгүй талаар хэлэлцэхээс татгалзсан байна.

ОХУ-ын ШУА-ийн Дорно дахины судлалын хүрээлэнгийн тэргүүлэх судлаач Борис Долгов Хаменеиг устгахыг үгүйсгэх аргагүй гэж тэмдэглэсэн бөгөөд энэ тохиолдолд Иран цохилтоо эрчимжүүлж, Израилийн эсрэг тусгай хүчнийг ашиглаж магадгүй гэж хэлжээ.

Харин цэргийн шинжлэх ухааны академийн сурвалжлагч гишүүн Сергей Судаков АНУ Израилийг хянах чадвартай гэдэгт эргэлзэж байгаагаа илэрхийлсэн байна.

Түүний үзэж байгаагаар Израилийн хувьд Хаменеиг устгах нь гол зорилго бөгөөд Израильд Ираны одоогийн ерөнхийлөгч Пезешкяныг Раисигээс тэс өөр хүн гэж тэд үздгийг тэр хэлжээ. 

Судаков Израиль Раиситэй тохиролцох боломжгүй байсан бөгөөд түүний үхэл сэжиг төрүүлж байна гэж тэмдэглэсэн бөгөөд тэрбээр мөн Ираны удирдагчийг зайлуулснаар Израильд цаашдын арга хэмжээ авах боломж олдоно гэж тэмдэглэсэн.

Дорно дахины судлаач Руслан Сулейманов Ираны удирдагчийг зайлуулбал салан тусгаарлагчдын хөдөлгөөн эрчимжиж байгаа нөхцөлд тус улсад эмх замбараагүй байдал, иргэний дайн гарах эрсдэлтэйг анхааруулсан байна.

Сулейманов одоогийн дэглэм хатуу ширүүн байгаа хэдий ч чухал объектууд, тэр дундаа цөмийн байгууламжид хяналтаа тогтоогоод байгааг онцлон тэмдэглэжээ.

Израилийн нисэх онгоцууд Ираны нийслэл дэх Хаменеигийн бункерууд байрладаг газар руу дайрсан тухай 9-р суваг мэдээлсэн бөгөөд Ойрхи Дорнодын хүрээлэнгийн шинжээч, Оросын олон улсын харилцааны зөвлөлийн шинжээч Сергей Балмасов Ираны удирдагчийг устгаж болзошгүй тухай Трампын хатуу мэдэгдлийг Америкийн ерөнхийлөгчийн улс төрийн имижийг бэхжүүлэх хүсэл эрмэлзэлтэй нь холбон тайлбарласан байна.

Энэ бүх мэдэгдлийн дараа Али Хаменеи Исламын бүгд найрамдах улсын ард түмэнд хандан үг хэлжээ. Тэрбээр Иран бууж өгөх бодолгүй байгаа бөгөөд газар нутгаа хамгаалах болно гэдгийг онцолсон юм.

Тэрбээр Тегеран өөрийнх нь нутаг дэвсгэрт хийсэн Израилийн дайралтыг хариуг орхихгүй гэж мэдэгдсэн бөгөөд энэ талаар тус улсын дээд удирдагч АНУ-ын Ерөнхийлөгч Дональд Трампын бүр мөсөн бууж өгөх тухай шаардлагын хариуд ийнхүү мэдэгдсэн байна. 

Мөн Хаменеи Тегеран АНУ-ын аливаа цэргийн хөндлөнгийн оролцоонд хариу арга хэмжээ авч, тус улсад “нөхөж баршгүй хохирол” учруулах бөгөөд Иран болон түүний түүхийг мэддэг ухаалаг хүмүүс ард түмэнтэй хэзээ ч заналхийлсэн хэлээр ярихгүй гэж онцолжээ.  

Эх сурвалж: ura.news

Ж.Бат