Лхагва - 04 сарын 24,
2024
Би ч мунхаг хүн дээ. Өвөг дээдэс удам судраа мэдэхгүй. Мэдье ч гэж санадаггүй байж. Яг үнэнийг нь хэлэх юм бол өвөг дээдэс удам судраараа бахархаж болохгүй болтол нь бидний үеийнхний тархийг угаачихсан юм. 1921 оноос урагшаа Монголын бүх түүх бараг байгаагүй гэдэгт одоо хүртэл итгэж явдаг.
Би ч ганцаараа биш, Хэрлэн, Туул, Орхон гурван голын монголчууд бид ямар ноёны албат хийгээд удам судар, яаж амьдарч байсан, ямар түүхтэйгээ сайн мэдэхгүй болсон юм. Ойрноос түүх мүүх уншиж өөрийнхөө болон өвөг дээдсийнхээ төрсөн өссөн нутагт байн байн очдог боллоо.
Ухаажиж байгаа юмуу зөнөглөж байгаа юмуу бүү мэд. Манай аймаг, сумын ялангуяа ардын хувьсгалаас өмнөх үеийн хөгшдийн түүх, хошуу, отог захирагч нарын түүхэнд бичиж болдоггүй хойч үеийнхэндээ ярьж болдоггүй зүйл нуугдаад байдаг. Тэгээд л аймаг, хошуу, сумын бүх түүхийг 1921 оноос хойш бичдэг юм.
Ардын хувьсгалаас өмнөх манай нутаг хошууныхан түүхээсээ хүртэл ичиж явахаар удмаараа муу улс, хулгайч, мулгайч байсан юм болов уу. Үгүй ээ. Их сайн улс байсан гэдэг. Тийм тэнэг мангар улс байсан Үгүй ээ. Эрдэмтэн мэргэд баячууд л олон төрж гарсан байна.
Тэгвэл 1921 оноос урьд Монголд төр улс байгаагүй юм шиг өвөг дээдсийнхээ түүхнээс цэрвэх нь юу байдаг билээ. Манай аймаг хошуу бүүр Чингэсийн алтан ургийн түшээт хааны дүү хошуу ноёнтой явжээ. Тэр ноёны нэрийг нь Дархан чин ван цолтой Пунцагцэрэн гэдэг хүн байсан юм байна.
Нутгийнхан нь түүнийг "Жонон гуай" гэж авгайлдаг ажээ. Пунцагцэрэн жонон 1937 онд хүү Минжүүр гүнтэйгээ цуг баригдаж 80 гарсан өвгөн ноён хот орж чадалгүй машин дээрээ нас барсан аж. Хүү Минжүүр гүн нь мөн л буудуулсан. Намайг бага байхад манай сумын малын эмч байсан Лээнжий гуай чинь тэр Минжүүр гүний хүү байжээ.
Тэгэхээр миний муу найз Лээнжийн Доржбат чинь ноёны удам болж таарав аа. Тэгэхээр манай аймаг, хошуу сум чинь лав л 1923 оноос урагш бол том түүхтэй аймаг хошуу байсан юм байна. Гэтэл энэ зун аймаг сум байгуулагдсаны 90 жилийн ой хийв.
Төв, Архангай, Хэнтий, Завхан зэрэг дөрвөн аймагт 90 жилийн ой болж лут наадав даа. Эдгээр аймгууд 90-хэн жилээрээ бахархан баахан наадсан болохоос мөн л урьд өмнийн хаад ноёдынхоо түүхийг дурсалгүй тас хаяв. Аймаг, сумынхаа ойн өмнө эцэг өвгөдөөрөө Түшээт хаанаараа бахархая гэж санаад хошуу ноёныхоо түүхийг олдох хэмжээгээр судлаад бичье гэтэл бөөн эсэргүүцэлтэй тулав.
Манай хошуу ноён чинь Манжийн талын хүн байжээ. Тэр ноёны өвөг эцэг элэнц, хуланц болох үе үеийн Түшээт хаанууд арван үеэрээ Манжийн хааны хүргэн явсан гэнэ. Бүр Бээжинд яамалдаг бас манж эхнэртэй байжээ. За ингээд Төв аймгийн Баян суманд төрсөн ганц би урвагч өвөг дээдэстэй байсан биш юм байна.
Хуучны Тvшээт хаан, Цэцэн хан, Сайн ноён хан, Засагт хан аймгийг тэргүүлж байсан олон ноёд Манжийн талыг баримтлагч төдийгүй Манжийн хааны хүргэн "эфү" явсан түүхтэй юм байна. Тэгээд л 1923 оноос өмнөх түүх бичих гэхээр "урвагч ноёд"-ын удам судар болдог болохоор нь шууд "Манай аймаг сум 1923 онд байгуулагдсан.
Анхны дарга тарвагчин Дугар гэдэг хүн томилогдсон" гээд л одооны аймаг, сумын түүх эхэлдэг юм гэдгийг л мэдлээ. Ядахдаа Увсад төрөхгүй дээ. Увсад төрсөн бол Манжийн эсрэг цогтой тэмцэгч Галданбошигт гэдэг хаан баатрын удам болохгүй юу. Тэгээд л урвагч халхуудыг дарсан тухай түүхэн ном зохиол бичиж кино хийгээд л...
Бүүр сүүлдээ халхууд ноёдоо дуурайсан урвагч ойрдууд Манжийг дарсан дайчин улс. "Увс хүн" гэсэн хөтөлбөр дэвшүүлж, хөдөлгөөн өрнөж, ойрдууд гэдэг чинь үндэстний дээд бахархал болоод байна, Түүх худлаа хэлдэггүй юм. Өвөг дээдэс маань хэдэн үеэрээ Манж, Хятадад урвасан урвагч байжээ гэж бодохноо тэдэндээ гомдмоор.
Хаа л явбал "халх"-ууд урвагч гэж загнуулна. Яасан ч үйлтэй юм бэ дээ. Хаабайгаа XVI зуунаас эхлээд өвөг дээдэс маань Манжийг дагасны төлөө өнөөдөр би яллуулж байх гэж. Тэр жил " Хятадын Хайлаар хотод" нэг муу барга өвгөн "халхууд урвагч" гээд л агсан тавьсан.
УИХ-ын гишүүн "мэнгэт" мөн л халхууд урвагч би урвагчийг үзэн яддаг гэх нь яллах шиг болдог юм. Аргаа ядахдаа төрсөн нутгаа Увс гээд зогсохгүй хүүхдүүдээ Увсад төрсөн гэж бичихгүй бол Манж Хятадын удам болно шүү гэж сайтар ухуулж явна.
Уг нь Манж гэдэг чинь манай Монгол шиг нүүдэлчин аймаг юм билээ л дээ. Манжууд Чингэс хаантай дайсан байсан. Түүхийн явцад байдал өөрчлөгдөж манжууд Алтан ургийн ноёдын холбоотон болсон юм билээ. Монголын эзэнт гүрэн Хятадыг эзэлж Хувилай хаанчилж байхад монгол хүн нэг, манж хүн хоёр, хятад хүн гуравдугаар хүн байжээ .
Харин Манжийн хаан Хятадыг хаанчилж байхад Чингэсийн алтан ургийнхан холбоотон нь болж хүргэн орж, гүнж залдаг болсон юм билээ. Түшээт хаан, Цэцэн хан, Засагт хан, Сайн ноён хан зэрэг Халхын сурвалжит ноёдуудын Манжид урвахыг ятгасан хүн нь өндөр гэгээн юм билээ л дээ".
"Малгай, дээл, шашин нэгтэй юмаа, Манжийг дагасан нь дээр. Ойрдууд, оросуудаас болгоомжилж яв" гэж сургасан юм билээ. Үнэндээ шашин өөртэй улаан оросууд хичнээн лам устгаж хичнээн ноёдын толгойг авав даа.
Ямар ч байсан Түшээд хан аймгийн чуулган дарга, Богдхаант Монгол улсын шадар сайд, манай хошуу ноён, дархан чин ван Пунцагцэрэн гэдэг хүний түүхийг товч боловч бичиж уншигч олондоо хүргэнэ. Тэд урвагч байгаагүй. Эх орончид байсан юм. Алтан ургийн жонон, хошуу ноёныхоо тухай бичнэ. Ядаж сүнс нь баярлаг.
Г.Дашрэнцэн
Эх сурвалж:
Сэтгэгдэл0
Ene eruul hun uu.
Занабазарт хөшөө босгочоод чимээгүй л байх юм. Сүрлэг Будда шиг. Гэвч тэр хүн өмнөх төрөл нь түвдийн Брайвун хийдийн цорж байсан гэлцэх бөгөөд Монголд онилж төрөөд багаасаа л түвдээрээ шулганадаг байсан "урьдын" эрдэмээ (түвд санаагаа) марталгүй тээж ирж энд төрсөн гайхал даа. Гайхаалд хөшөө босгоод ч гайхаад дуусахгүй юм даа, хөөрхий.
Занабазарт арай хөшөө босгоогүй блгүй дэ. Хэн хаана тийм хөшөө босгосийм?
oirduudiig shinjaan ruu xuuj gargaya
ODOO ENE MONGOLIN NUTAG CHIN XALXIIN NUTAG SHUU OILGOJ MEDDEGGUI OIRDUUD SHINJAAN RUU YAVAARAI ZARIM NEG MENGETEI XUNEE DAGAAD
Yu gesen ug yum. Unen yum yarihaar orvolzood oirduud zai ch geh shig. Naad bichsen hun chini ooriinhoo nutgiig noyodiin talaar bichsen halh hun yum bn oilgoloo. Er ni tegeed Oiraduud Halhiin noyodiig efu boloodhooch gej guisan uu, efu bitgii bolooch gej guisan uu?
Зүйтэй, Дашка аа. Би ойрад түмнээ, түүний соёл түүхийг гүнээ хүндэлдэг ч, Галданбошигтыг өрөвддөг юм,зайлуул. Монголын тусгаар тогнолын төлөө гэсэн атлаа өдий төдий монголыг хядсан байдаг.Одоо яая гэхэв, түүх бол түүх л юм. Гэхдээ үнэн гэдэг олон өнгө төрхөөрөө эрээлжлэн улам тодроно доо. "БИ талцдаггүй монголын төлөө тэмцсэн өвгөдийн зарлигтай монгол эр хүн дээ" Монголд монголоос урвагч байх болов уу гэж найддаг шүү, харин урвасан хүн л өөрийгөө илчлэгдэхээс үхтэлээ айн бусдыг "урвагч", энэ тэр гэх юм билээ?
Энэ Дашрэнцэн гэж нэг өвчтэй, согогтой хар юм мөн ч олон жил ингэж ёо ёотож биагаа юм. Гэхдээ зүгээр ч нэг ёо ёотойгүй байхаа, хааан хэнэээс ч юм нэг УГААДАС горьдож амь зогоодог л доо !! Түүнийхээ төлөөсөнд л ингэж түүх гуйвуулж байгаа юм. Мал Дашрэнцэн минь Монголыг, ХАЛХЫГ Манжтай нийлж, Оросуудтай хуйвалдаж устгаж ХУДАЛДСАН хүн чинь хүмүүс чин Зүүн Гарын Ойрдууд, Галдан бошгот чинь. Үүүнийг зүгээр нэг түүх хальт уншсан хүнд ч ойлголжтой ил тод зүйл за юуу Малаа!! Чам шиг урвагч өөрийгөө үзэн ядагч угаадас долоож амьдардаг нохойнууд л эцэг өвгөдийнхөө сүнсийг гомдоож байгаа юм. Чи өөдлөхгүй, чин үе удам ч өөдөлхгүй за. Эх орон ард түмнээ цусаараа хамгаалж авч ирсэн ХАЛХЫН өвөг дээдэсийн сүнсийг гомдоосон чинийи үе удам өөдлөхгүй за!!
Манжийн хааны бэлгийн охид манж биш хятадууд байсан. Тэгэхээр эфү нарын эхнэрүүд хятад, үр хүүхэд хушуу ноёдууд, ван, гүнгүүд ихэнх нь хятадын эрлийзүүд байсан юм. Тэд бүгд хятад сэтгэлгээтэй, хар элэгтэй байсан. Тэдний үр сад эрлийз, хурлийз, усан паалийнууд одоо удам угсаагаа таньж, тэднийхээ мөнгөөр өндөр авч улсын тусгаар тогтнолд занал учруулах ажил хийж байна. Үүнийг тэрлэгч этгээд эфүгийн удам биш байх. Гэхдээ тэдний зарц нэг хужаагийн үр сад байх, даанч хорлонтой юм бичээд байдаг юм.
emee uugaach
Баянгийн Дашрэнцэн шиг яс хаядаг хүмүүс юу хүсч ирсэн нь хэнд ч одоо нууц биш.
ийм түүхийг гаргаж ирэхэд хэцүү. Голдуу л таамаг төдийгөөр буудна даа. Алтан ургын хувьд улс гүрний ноёдууд эзэд хаад нар нь хоорондоо ураг барилцах ёс нь өөр өөр улс үндэснүүдийн дунд хэвийн үзүэгдэл бсан бөгөөд энэ уламжлал нь одоо ч гэсэн байсаар бгааг Европын олон жил угсаа залгамжлан төрт ёсыг барьсан язгаартан хаадын дунд байсаар л бгааг юу гэж хэлхэв.Хаадын удам угсаа гэдэг тэнгэрээс заяатай хэн нэгэн хүний номлолоор болдог эд бишээ. Монгол манж байтугай эзэн Чингисийн үед ч энэ ёс нь эртнээсээ залгамжилж ирсэн бдгийг МНТ -д олон газар бичсэн бгаа. Харин Үгүүгүй люмпен пролетариудын үед үүнийг үгүйсгэж өөрсдийн пролетари онолоороо алга болгосон нь одоог хүртэл амь бөхтэйгээр ард оллны ухамсар тархи толгойд нь байсаар бгаа билээ. удам угсаагаа сайжруулах түүнийг хадгалан үе удамдаа дамжуулах гэдэг нь хаадын ариун ёс билээ.
Yag unendee halhuud l halhlan tulalddag baatar zantai gedeg um bilee.harahad noomoi unjgarduu,neg tsusaa uzeed ersleheeree unenhuu chin zorigtoi tulalddag gej bichsen baidag .baruun aimgiihan jaahan amjirgaa maygtai zalijin gej baidag um bilee.tuuh l Helne dee.
Түүх л хэлнэ гэчихээд түүхийн эсрэг юм ярих муухай шүү.
Hoh tolbotoi l bol halh ni bna uu uvs ni bna uu yunii ylgaa
Sogtuu tolgoi unuudur sharaa tailaachgui yum bichij tumnii tsagaas humslah gej
Түүх түүхээрээ үлдэж өнгөрсөн цаг болдог ч одоо болон ирээдүй цагийн эхлэл нь байдаг.
Манжийн хааны бэлгийн охид манж биш хятадууд байсан. Тэгэхээр эфү нарын эхнэрүүд хятад, үр хүүхэд хушуу ноёдууд, ван, гүнгүүд ихэнх нь хятадын эрлийзүүд байсан юм. Тэд бүгд хятад сэтгэлгээтэй, хар элэгтэй байсан. Тэдний үр сад эрлийз, хурлийз, усан паалийнууд одоо удам угсаагаа таньж, тэднийхээ мөнгөөр өндөр авч улсын тусгаар тогтнолд занал учруулах ажил хийж байна. Үүнийг тэрлэгч этгээд эфүгийн удам биш байх. Гэхдээ тэдний зарц нэг хужаагийн үр сад байх, даанч хорлонтой юм бичээд байдаг юм.
Мэнгэт урд хөршийнхөнд хамаг булайгаа дэлгэж бүр урвагчаар цоллуулж явсан удаатай. Тэгээд л тэр юм л бол халхууд руу дайрч давшлаад өөрөө нээх шудрага эх оронч дүр гаргах болсон.
Manjuud nuudelchin aimag bsan bas huchirhegjin halhiin noyodod olon saihan yum amlasan bolhoor l dagasan hereg. Galdanboshigt ch gsn hucheer mgl iig negtgehees oor arga bgaagui. hezee ch chingisiin altan urgiin noyod oirduudad dagaar orohgui shuu dee. Ene buhnees manj l hojson. neg yosondoo mgl iin emgenel yum daa. gehdee huvi zaya nii erheer mgl tusgaar uls uldej chadsan ni l bidnii az zaya yum daa. odoo manj gej alga kidan gej alga bugd l uussan shde harin ar mongol gej tusgaar uls bn. ene ih huvi tavilangaa ashiglaj uls ornoo ulsiin daitai bolgotsgooyo.
1921 onoos umnu tegeed yamar tur baisan geh geed baigaa yum, 200 garui jil manjiin zahirgaand baisan gedeg n tegeed hudlaa yum uu, tiim tusgaar togtonoson, mandan badarsan uls baisan yum uu. bi nudeer haraagui bolohoor medehgui yum, Dashrentsen ta ter ued baisan yum aa daa.
zarim tuukhchid humuus baruun mongoloos durvud aimag uuldiig hayj manjid dagaj orsnoos odoo ene zeregtei oluulaa baidag gedgiig dandaa martah yum
Мал Дашрэнцэн минь Монголыг, ХАЛХЫГ Манжтай нийлж, Оросуудтай хуйвалдаж устгаж ХУДАЛДСАН хүн чинь хүмүүс чин Зүүн Гарын Ойрдууд, Галдан бошгот чинь за юу. Урвасан хүмүүс чинь тэд!! Харин одоо бол энэ сайхан тусгаар эх орныг минь бидэндээ өвлүүлэн үлдээсэн ХАЛХЫН дайчин эрс ухаант эцэг өвгөдийн минь сүнс чамд гомдож байна. Гэхдээ чи зүсээ нуусан үе үеээрээ ХАЛХУУДЫГ шимэгчлсэн сорсон "ойрд мойрд ' нь байж ч болно!! Дашрэнцэн чамайг үеээйн үед ХАРААЛ идэх болно! Чам шиг эцэг өвгөдийнхээ сүнсийг хараасан УРВАГЧ гологнуудаар дамжуулж тэр Манжууд чинь, Галданбошгот чинь ХУЙВАЛДАН ХАМСАЖ Халхыг хувааж идсэн юм. Галанбошгот гэээд зөвхөн Хаан ширээний төлөө улайрсан УРВАГЧ чинь оросуудад Умарт Халхын нуаг Буриадыг өгөөд, Халхыг МАНЖУУДАД өгч, эцэс сүүлд нь өөрөө МАНЖУУДАД хууртагдаж, цаадуул нь муу доорд гаралтай гөлөг гээд амалсанаараа ХААН ширээнд суулгалгүй хөөсөн юм тэгээд. чиний тэр галдан чинь амиа хоролж үхсэн юм. Галдан та 2 л УРВАГЧ аас бус халдах дайснаас халхалан зогссон ХАЛХЫН сайхан эцэг өвгөд минь бидэнд энэ сайхан Монгол улсыг үлдээсэн гавьаяатай юм за!!
Яг нарийн туухээ судлаад хэн нь хаана юуу хийж яваад энэ монгол улс задарч хуний хоол болсоныг тус тусаднь номын мавцан дээр орж тавьбал их муухай заваан туух гарч ирнэ тийм ч учраас монголын туухийг нарийн судлуулдаггуй "сонирхогч" тор засагт нолоотэй матарууд хондолдоод заваараад суудаг учиртай байдаг.Халхын Ондор гэгээн Занабазар бол Тушээт -Хаан Гомбодоржийн том хуухэд Тушээт-Хаан Чахуундоржийн ах юмшдээ.Занабазар бол Товдод хар багаасаа лам болж ном узсэн Ойрдын Галдан-Бошигттой нэг сумэнд ном узэж нэг ороо гэрт амьдарч хар багаасаа уерхсэн насан туршдаа Галдантай дуу Чахуундоржнь дайтаж бай уед ч гэсэн их сайхан харьцайтай байсан хун.Занабазар бол Монголыг Манжид элсэхэд маш том уурэг гуйцэтгэсэн монголын ундэсний эрх ашигийг алдуулан урвуулахад шийтгэх уурэг хийсэн айхтар буруу номтой хэрсууд лам .Ойрдын Галдан бол сайндаач монгол халхуудтай байлдаад явсан хун биш,халх ойрдыг нийлуулэн захирч нэгдсэн Монгол улсыг оорийн захиргаанд авах сонирхолтой байсан лам.Энэ замднь их эзэн богдын алтан ургын ноёдууд ялангуяа Тушээт -Хаанууд Сайн ноён -Хааныхан ойрдын харц гаралын овчтэй амьтдын тушаал дор явахгуй гэсэндээ хуний хумуус болох манжуудын гар хол болж монголыг таран бутарах анхны алхамыг бий болгосон.Галдан-Бошигт бол оросуудын ам хэлийг их сонсдог.оросуутай нийлж навсагнасаар байгаад суулдээ оросуудын Номхон далайн гарцтай болох сонирхолын дагуу Монгол улсыг тараан бутаргаж яваандаа номхон далайн гарцтай болох замд тээглээд байсан ар Монголын хойд хэсэгийг Монгол улс задрангуут Галдангийн тэнэг тусламжийн дагуу ойрдын нутаг болох Алтайн хязгаар халх Тушээт-Хааны нутаг болох Байгал нуурын хязгаар тэр чигээрээ Манж -Оросуудын хооронд болсон Нерчинский гэрээ гээч юмаар Монгол улсыг хуваан залгисан байдаг.Ийм бутэлгуй тэнэг юм хийсэн Галдан-Бошигт суулдээ оороо оорийнхоо амийг егуутгэхээс оор аргагуй байдалд орсоныг туух муухэнд тэр болгон тодорхой ичээд бичээд байдаггуй
Medehgui zuilee setgel hudluluuruu duraaraa yarij bolohgui bha.tuuhee unsh.medej bj tsetserh.mongoliig ballasan hun undur gegeen gegdsen zanabazar shuu de
zaig ene hunii doloodog ugaadas ni bagasaad irjee, Gemgui muruuruu baigaa bidend 300-400 jiliin umnuh yavdal yamar hamaatai yum be, chi yuu chin dutsan bolood huuchinii yum suhuud ulsuudiig herelduuleed bainaa,
halhuud bugd urvaad hujaa manjtai oholdood erliizchihsen ch yum bish, oiraduud ch urgelj ev negdeltei zangidsan gar shig baisan humuus ch bish,teden dund ch manj hyatadiin taliinhan baisan. Chingisiin udmiin Halhuud Oiradad dagaar oroh n gutamshig baisan bailgui yaahav dee
1600 -д оны дундаас хойших халхын хан, ноён, ван гүнгүүд буюу алтан ургийнхан бүгд манжийн хааны хүргэн буюу эфү нар юм. Дан эфү давхар эфү нар. Халхын хан, ноён, ван, гүнгүүд гэхээр бараг хэдэн зуун хүн гардаг. Гэтэл манжийн хаан 10-д хатан аваад хүүхдүүд гаргаад гарсан охидуудаа халхын ноёдод өгөөд ч хүрэхгүй. Тиймээс янханы газрын эмсээс манжийн хааны охин гэж өргөмжилж өгдөг байсан гэж манжийн хааны ордоны нууц түүх гэхчилэн олон сурвалжууд дээр бичсэн бдаг гэсэн. Тэгэхээр одоо алтан ургийн удамтай гэж ярих хамгийн но-той болчоод бгаа юм. Би хятад манжийн эрлийз гэсэнтэй адил болчихоод бн. Яагаад гэвэл энэ эфүдэх заншил бараг 300 жил буюу хэд хэдэн үе дамжин үргэлжилсэн нь маргах аргагүй үнэн юм.
Зассс сайхан сиймхий оллоо гэсэн шиг! Халхын ноёдууд шалгарсан цөөн нь Манжийн Хаантай ураг барьдаг байсан юм за малаа!! Шаагаад бай! Битгий санаанаасаа зохиогоод сиймхүү оллоо гэсэн шиг буудаад бай. Бүр хуруу дарам цөөхөн ноёд ЭФҮ гэдэг хүндтэй цолыг авдаг байсан юм. Жишээ нь ЭФҮ Цэрэн гаж алдартай ЖАНЖИН байна. Манжийн хаан Чингисийн удамтай ураг барилдах гэж ОХИНОО өгдэг байсийн. Манжын хаан хэзээ ч өөрийгөө хуурдаггүй!! тэд чам шиг гингэж ар хангалга хийж дураа хангахгүй кккк !!!
Dashrentsen teng malaa
Халхууд хоорондоо АЛАЛЦДАГААРАА алдартай! Энд тэнд очиж олз горьдож явдаг ганц нэгэн Халхуудыг жаахан угаадсаар тэжээж өөрсдийнх нь эсэрэг тавьдаг аргыг ОЙрдууд, Манжууд, Оросууд тун чадмагаар ашиглаж Халх Монголыг мөхөөж байсан түүх арвин байна. Дашрэнцэн та өөрөө хэлсэнээр та тун МУНХАГ хүн нь үнэн байна. Тань шиг мунхаг бас, угаадас долоож амьдардаг гаруудыг мунхруулан УРВУУЛж өөрсдийнх нь гараар могой бариалдаг нь Монголын дайснуудын уламжлал болсон сонгодог арга л даа. Та зайлуул Монголын түүхийг ШИНЭЭР ЗОХИОН бичиж, улиглан давтах залхай хүмүүсийн хохирогч болжээ. Түүхийг уран зохиол мэтээр ЗОХИОН бичигч Ч. Далай, На. Сүхбаатар, Цолмон, өөр хэн хэн ч билээ баахан өөрсдийгээ ойрд хэмээгч, эсвэл худал халх дүр эсгэгч этгээдүүдийн явуулсан ажиллагааны хохирогч нь зайлуул энэ мунхаг Дащэрэгн гэгч байжээ. Худал хуурмаг түүхийин тод нэг жишээ гэхэд "Мини нутгийн газар шорооноос бурхан гуйсан ч бүү өг " ч гэх шиг ха, ха, үг юм. Ч. Далай гэгч хүний 90-ээд онд (Б. Рэнчин гуйан зохиолоос Модун шаню Их нүүдэл санаа авсан) зохиосон энэ үгийг Галдан хэлсэн болгож тавиад хөшөөн дээр бичсэн гэх. 90ээд онд бий болсон энэ үг бол ямар ч баримтгүй, түүхтэйгээ утга авцалдаагүй, бөгөөд өдгөө мөн Дащцэрэн мэтийнх нь МУНХАГууд итгэн түгээх аж. Уучлаарай, түүх үнэнээрээ л байх ёстой. Халх, малх ойрд мойрдгүй түүхээ үнэнээрээ л бичиж, ойлгож явах нь зүйтэй. харин Дашрэнцэн мэтийн МУНХАГууд бол зүгээр л дуугүй байвал сайн. яагаад гэвэл тэр өөрөө мунхаг гэдэгээ хүлээн зөвшөөрчээ!! Мунахг хүний үгийг бүү тоо!!
Монгол хүн угтаа худал хэлж хулгай хийдэггүй, за гэдэг нь андагай байсныг эрт цагт монголоор аялаж байсан түүхчид бичиж үлдээсэн байдаг, бид бусдын өгсөн яс булаалдаж шашины мухарт нүдээ таглуулсан цагаас монгол бахархалаа гээж эхэлсэн биз, одоо бол төрийн албаны арчаагүй сэтгэлгүйгээс бие биедээ үнэгүй болсон цаг. Ойрхоны түүхийг хаадын түүхээс илүү мартагнуулж байна. БНМАУ ын баатаруудын гавьяа багадсан юм байлгүй босгосон хөшөөгөө буулгаж төв талбайнхаа нэрийг сольж галзуурах юм даа. Манай Булганы С.Лхагвадоржийн хөшөө браклагдсан. Холын ойрын гэлгүй баатаруудаа баатар чигээр нь хүндлэхсэн.
galdanboshigt bolon oirduud mongoliig tsahar halh buriad oird gej 4 huvaagdaj tsahar halhiig manjid dagaar buriadiig orosod aldahad asar ih uureg guitsetgej luivar hiisen muu tuvdiin lalar
galdan boshigtiin tiim neg aforizm baidag gesen minii nutgiin gazar shoroonoos burhan guisan ch buu og gej unen yumuu ene tegj yag helsen yum bolovuudaa hiisen uildel ni helsen ugteigee asar ih zorj bn daa herev halh ruu daitaj dovchignoogui bol manj mongoliig oros buriadiig tiim amarhan avch chadahgui bsan zuun gar ch uuruu tov aziiin huchirheg guren bsan shuudee teneg hunii mulguu uildel halh ruu dairdag
Миний нутгийн газар шорооноос бурхан гуйсан ч бүү өг. Модун Шанью хэлсэн байдаг.
103.26.194.57 sanal nag bna
Монголчуудын дунд яс хаяж хэмнүүлэн хүчийг нь сулруулах гол тактик стратегийн олон талт ажиллагааны нэг нь бодит байдлаараа илэрч байгаа нь энэ шүүдээ. баруун зүүн халх, өвөр хоорондоо алалцах нь хэнд ашигтай вэ? малуудаа
Menget nobs chini byren tyyheen sain medehgyi ee/bidend tyyheen medeh tylahtai hymyys baihgyi ee?ikhenh ni yheed bas tyyh ni tiimch sain hadaglagdan yldsengyi ee,ene bodlogo baisan ch baij boloh yum.Mongolchyyd olon jiliin tyrsid hyatad bolon aziin ornyydiig daramtlaj booloon hiij yabsan ylas oron?iimees ezesiin baidalaar bysad ornyyd bidnii tyyhiin ygyi hiisen sataasan baij medeh yum?yag ynen tyyh haih geheer ikhenh ni chagiin erheer alga boljee/odoo tyyhiin tyhaid dyrsbal dan hydal yum yarij hymynii tolgoi ergyyleh byuy?...ta nar ter menget tenegiin ygend byy or?ter chini orosod syrgyyli tegseed daraa ni ylaan hybisgalchidiin tyyh sydalsan olggyi amitan ter bid hoyoriintyyh medeh gej haisaa harsan yum boloh be?zygeer l ylas ter hiij hytgan yimyylegch byuy?>>>har nobs haraal idsen hylgaich chini?
Халх, ойрад, буриад энэ тэрээ гээд яс үндсээ дуудалцаад байх нь хэнд хэрэгтэй юм бэ? Бидэнд нэг л ижил зүйл байгаа тэр нь МОНГОЛ. Халх ч бай, буриад ч бай, ойрад ч бай бүгд л МОНГОЛ. Бүгдээрээ МОНГОЛ гэдэг нэрийнхээ дор л нэгдэх чухал. Харгалдсанаараа хэн хохирох вэ? Бид л МОНГОЛчууд л хохирно. Эвтэй байх хэрэгтэй. Эвтэй байснаараа МОНГОЛчууд л хожно.
Balai yum. Tegeheer ene Chingis haanii academiin Huntaij Davaanyam gej huneer jisheelehed ene hun ooriigoo orgomjilj bn gej uzehuu, doromjilj bn gej uzehuu?
дээрхээс харахад халх хүн гэдгээсээ ичнэ барина ч гэх шиг дэмий юм бичжээ. шарын шашны муу нөлөө манжид дагаар ороход их нөлөөлсөн болов уу. гэхдээ халхууд мартагдсан нутаг болж, монголчууд манжийн царайг ч бараг хараагүй гэдэг. монгол тэр үед тархай бутархай замбараагүй болж байх үед манжид эзлэгдэхээс аргагүй байсан нь, Лигдэн хаан "цахар" гэж хоч нэр авах хүртлээ жижгэрсэн байсан. зүүнгар яахав дээ, халхтайгаа үзээд байсан нөхдүүд шүү дээ. ялгаагүй л манжид дагаар орсон. үр дүнд нь монгол буцан нэгдэх маягийн байдал үүссэн. эрт урьдын халх, ойрдын өш ярьж тэнэгтэхээр бол ойрдууд монголын уугуул ард мөн үү биш үү гэж яригдахад хүрнэ. халхууд ч мөчөөгөө өгөхгүй урвагч галдан, урвагч занабазар гээд л ярина шдээ. эцэг өвгөдийнхөө алдсан алдааг давтахгүйг хичээж талцаж хэрэлдэлгүй монгол үндэстэн, тарсан тархсан даяар монголоо эрхэмлэж эвтэй байцгаая. урвах, эзлэгдэх гэдэг ялгаатай ойлголтууд шүү. хүчээр албыг нь хашиж, хүчээр өгсөн бүсгүйг нь л авч байсан байх. цус гэдэг эцгийн талаа дагаж явдаг гэдэг билүү. одоо гадны улс орныг эдийн засгаар залгигч, эдийн засгийн колоничлогч улс орнуудын явуулгаар ядуурал, дээдэс нь авлигад шунах, ард иргэдийг тархиа угаалган худгийн мэлхий мэт харалган болгох, хоорондоо эв нэгдэлгүй талцан хагаралдах зэрэг тактик манайд хэрэгжээд байгаа. биднийг энэ хооронд мангартаж байхад хашрууд хамаг юмыг гартаа хийж, шороо үмхүүлэх төлөвлөгөөтэй
Maanag aa 1921 onoos ulsiin tuuhiig shineer bichsen um medev uu
Odoo ch shinechlen bichseer bui. Mongoliin tuuh bol odoo zugeer l zasaj nairuulsan uran zohioliin nom.
Galdan Boshigtoos omno Modun Shaniu gej hun ter ugiig chini helsen um..' Minii nutgiin gazar shoroonoos Burhan guisan ch buu og ! Gej
Haa ch yavsan,ali ch tsag uyed Halhuud Zovhi n oodoo bsiinmaa.Gehdee neg muu zantai belegend durtai.Ene aldaagaa odoo l zasch avahgui bol ireedui gej yumgui boloh nee!
Ene vndesten dotroo xagaraldax tun ayultai. Bi Oirad garagtai xvn. Gewch xezee ch xalx, buriad gej yalgaj yawsangvi. Minii ossom torson orchind iim yalgaa baigaagvi. Xodoonoos garaltai xvmvvs ier n iimerxvv baix shig baidag yum.
Энэ халх ойрд дөрвөд ч гэнэ үү?хэнд хамаатай гээч урвагч нарт.Хоёрхон саяуулаа байж яс үндэсээрээ тэрээ энээ гээд тэнэг толгой нь хоосорсон цаашдаа хужаагийн идэш болж нутгаасаа хөөгдөхын цондон гэж мэдээрээ.Энэ их тархины хоосрол,замбараагүй задгайрал,эх орноо худалдах,эх орноосоо урвах,ахас ихсээ хүндлэхгүй,нэг нэгнээ зэрлэгээр хөнөөх,эмсийн завхайрал,хар тамхи мансуурал үүнийг таслан зогсоох талаар ерөнхийлөгчөөсөө эхлээд ямарч ажил хийхгүй мэдхийн дээдээр мэдэж байгаа мөртлөө цаагуураа дэмжээд байгааг хараад үнэхээр энэ улс үндэстэнг мөхөөхөөр улайрч байх шиг.Сүүлдээ яс үндэс ярьж урваач шарваачаараа дуудалцах энэ чинь хунхуузууд.урвагч Баярцогттонгуудын далд явуулга.Тийм сайн түүхээ мэддэг лалрууд юм бол өнөөдөр ингэж хуцаад суухгүй биз Нямдорж,Дашцэрэнгүүдээ!!!хөндий тархитай хоосон ходоодтонгууд жаахан юм үзхээрээ хамгаас өндөр,ухаантай мэт болдог гэж хөгшчүүд ярьдаг юм билээ.Бидний цөөхөн хоосон тархи битгий хэл Арабын ертөнцыг толгойг нь хоосолж байгаад том гүрнүүд залгиж байгаа жишээг ухаж ойлгоочдээ хүмүүсээ.Бид өвчин бөөс хоёртоо баригдчихсан тогтохуу эс тогтохуу гэдэг гуйланч үедээ халх ойрд дөрвөд баядаараа дуудалцаж байгаагүй шүү!!Өчигдөрч өөд өөдөөсөө сайн муугаараа орьлолдож байгаагүй.Үүний цаад түгээлгэж байгаа нь хужаанууд түгээж хооронд нь яс хаяж тодорхой хэгэг хүмүүсийг баяжуулж нийгэмд баян хоосны ялгааг хурдан гаргаж улмаар яс үндсээр нь хооронд нь алалдуулах мөн нэг нэгнээр нь өөрсдийг нь алуулах цөөхөн ард түмэн учир нэг ч нэгдэхгүй гэсэн хужаа санааг энэдээс олж хараад ухаараач!!Үүнийг дотоодын эрлийз хурьлийз хунхуузууд дотоодын дайсан урвагчуудын тусламжтайгаар хагалан бутаргах түүгээрч барахгүй эдийн засаг гадаад өр эх орон том үйлдвэр албан газруудыг барьцаанд тавьж мөнгө завьших үзэгдэлил цагаандаа гарлаа.Энэ юуг хэлээд байгааг би мунхаглахдаа боломж олдсон дээр ямарч аргаар хамаагүй чадах чинээгээрээ мөнгө олоод нуучихад алуулана гэж байхгүй эх орон эдийн засаг нь сөнөх сөнөхгүй нь надад хамаагүй гэсэн хүйтэн сэтгэлтэнгүүд төрийн жолоог атагчихсан ихэнх газар нутгаа лиценз нэрээр гадныханд худалдчихсан ихэнх мал нь гадаад эзэнтэй банкуудад барьцаалагдчихсан ийм байхад нэг л өдөр эвгүйтлээ гэж бодход хамаг юмаа мэддэг ард түмэн гэж тархиа угаалагсан бид гишгих газаргүй болсон байхвийдээ.Эвтэй байвал хүчтэй гэдэг мэргэн үг шүү!!!!!
ТӨВ АЙМГИЙН БАЯН СУМЫНХАН АГУУ АГУУ.
монгол төрийн хүч суларч ард түмэн нь төрөө дээдлэх нь буурсан үе монголд төвдийн шарын шашин хүчээ авч байсан гэдэг. төр шүү юм нь засаглаж чадахгүй юмны үнийг хянах чадваргүй ард түмнээ ядууруулж байхад аврал байж болзошгүй гэж шашин дагахаас ч яахав
Монголчууд бид ухаантай. Тэнгэрлэг хүмүүс. Доройтох үе байсан. Харин одоо өөдлөх үе айсуй. Яг ийм үед хоорондоо эвдрэлцэж таарахгүй. Гаднаас яс хаях гээд оролдоод байгааг анзаарч байгаа биз. Яс хаясаар ч ирсэн. Тэсээд үлдсэн, цаашдаа ч тэсэх болно.
ene jalag dovni uzel gargaad bgaa nuhduud yum bodmoor yum bid evtei baij hucherheg bolnoo
ENIIG NIITELSEN HOLDVV MAL MIN CI SONS XALXIN NOYD URVAGCH BGAGVI , EZEN NI Noxoinho zarligig dagdagig ci haana vzew. ezen chingis haani vyd oiraduud dagar orj svvlde dawarch haan suudal ruu temvvleh blsn , bs ezen halhaasa urvaj tusda uls baiguulsan jinhene urvagch "galdan" ym.tsereg daini ymarch taktik bxgvi ard tvmne vren taran hiisen ter tsoohon hdn orovdoltoi hvmvsig halhin saixan setgel howgvvd manjaas hamgaalj vldsen ter achiig odo udartana halhuudig urvagch ene ter gd soliorod bga ym XARIN CI MUU MAL XALXIINXAA BAXARXAL YMAR GAIXAMSHIGTAI XVMVVS BLXIIG XEZE CH OILGOXGVI
omog bardam halh bidniih , sudsaar tsusaar ursaad l vvniig l mongol gdgii urvagch murvagch gsn hariin hvmvvsiig ni dartsgaay!!!!!
Энэ Пунцагцэрэн жонон биш тайж юм шүү дээ. Тайж тайж дээ олон үе удам дамжсан тайж юм. Манай эмээгийн өвөө байгаанмаа. Ленжий эмч гэдэг нь манай эмээгийн ах байгаан. Манай өвөг дээдэс удмын тухай энэ нийтлэлд орсон байна. Минжүүр гүн гэж миний эмээгийн аав байгаан.
Дашрэнцэн, Баабар, Цэнддоо эд нар нийгэмд дандаа хар энерги түгээж байдаг өөдгүй хүмүүс байх юм. Хорвоо дэлхий эд нарыг яаж дааж явдаг юм бол. Хойт насандаа мөн ч их зовно доо, хөөрхий яана даа
Пунцагцэрэн тайж юм Тайж тайж дээ олон үе удам дамжсан тайж юм. Ганц баян сум ч биш архуст баяндэлгэр баянжаргалан мөнгөнморьт эрдэнэ эдгээр сумдын нутаг дэвсгэрийг нийлүүлсэн хошууны засаг ноён байсан. Богд хаант Монгол улс, тусгаар тогтнолын төлөө тэмцэгч хүн байсан юун урвагч гэж Цэвээн тэргүүн мөн адил энэ нутгийн хүн тусгаар тогтнолын төлөө тууштай тэмцэгч нар шүү дээв Урвагч ганц халхад биш тэр увсад ч байдаг. Анх ойрдоосоо урваад манжийн хаанаас нутаг гуйж халхын нутагт орж ирсэн хүмүүс ш дээ увсынхан чинь
Манжийн хааны бэлгийн охид манж биш хятадууд байсан. Тэгэхээр эфү нарын эхнэрүүд хятад, үр хүүхэд хушуу ноёдууд, ван, гүнгүүд ихэнх нь хятадын эрлийзүүд байсан юм. Тэд бүгд хятад сэтгэлгээтэй, хар элэгтэй байсан. Тэдний үр сад эрлийз, хурлийз, усан паалийнууд одоо удам угсаагаа таньж, тэднийхээ мөнгөөр өндөр авч улсын тусгаар тогтнолд занал учруулах ажил хийж байна. Үүнийг тэрлэгч этгээд эфүгийн удам биш байх. Гэхдээ тэдний зарц нэг хужаагийн үр сад байх, даанч хорлонтой юм бичээд байдаг юм.